آنچه در این مقاله خواهید خواند
پروتکل وگا (Vega Protocol) یکی از جدیدترین پلتفرم‌هایی است که با هدف تسهیل محصولات مشتقه غیرمتمرکز طراحی و عرضه شده است. تمام فعالیت‌های حوزه ترید کریپتو بر مبنای هزینه فرصت و مشوق شکل می‌گیرد. بااین‌حال، کمتر پلتفرم غیرمتمرکزی توانسته از پس ایجاد تعادل بین این دو مولفه بربیاید. پروتکل Vega تلاش دارد این چالش را رفع کند.
در این مقاله، ما هم سراغ وگا پروتکل می‌رویم و با بلاک چین وگا و تاریخچه آن بیشتر آشنا می‌شویم. سپس، نگاهی به شیوه کارکرد، ویژگی‌ها، مزایا و معایب پروژه Vega Protocol داریم و ارز دیجیتال VEGA را هم بررسی می‌کنیم.
پروتکل وگا چیست؟
وگا پروتکل (Vega Protocol) شبکه‌ای غیرمتمرکز است که از فناوری مبتنی بر ابزار توسعه بلاک چینی تندرمینت (Tendermint) برای ایجاد و ترید معاملات مشتقه کریپتو استفاده میکند. پلتفرم وگا با خودکارسازی و تمرکززدایی روند ایجاد، مدیریت و مبادله محصولات مالی تلاش دارد انقلابی در شیوه مبادله این محصولات به وجود بیاورد.
بازارهای سنتی به‌دنبال سازمان‌ها و واسطه‌های شخص ثالثی هستند که دسترسی به بازار را کنترل می‌کنند. مدیریت مستقیم بر دسترس‌پذیری بازار منجر به افزایش هزینه‌ها و محدودشدن مشارکت میشود. ایده پلتفرم غیرمتمرکز وگا غلبه بر این مشکلات به کمک رویکردی فراگیرتر است.
این پروتکل در راستای تضمین دسترس‌پذیری بازارها برای همه کاربران گام برمی‌دارد و چشم‌انداز عادلانه‌تر و بازتری را برای پلتفرم‌های معاملاتی تصویر میکند. درواقع، پروژه Vega Protocol طرح نوآورانه‌ای است که به ایجاد نقدینگی مبتنی بر بازار پاداش می‌دهد تا از این طریق چالش جذب و تخصیص منابع برای بازارسازی را رفع کند.
پروژه Vega از نظر سرعت و کارایی، تجربه تریدی قابل مقایسه با صرافی‌های متمرکز ارائه میکند. بااین‌حال، برخلاف صرافی‌های متمرکز که دچار محدودیت در شفافیت و دسترس‌پذیری هستند، پروتکل وگا بدون نیاز به مجوز است و پیوسته به سمت ایجاد محیط مبادلاتی دموکراتیک‌تر و شفافتر حرکت میکند.
تاریخچه پروتکل وگا
پروژه Vega Protocol در سال ۲۰۱۸ با اعلام هدف تسهیل ترید محصولات مشتقه کلید خورد. این پروژه محصول فکری دانشمند علوم کامپیوتر، بارنی منرینگز (Barney Mannerings) است. منرینگز در وگا پروتکل دانش فنی و دیجیتال خود را با بیش از ۱۵ سال سابقه کار ترید در بازارهای سرمایه ترکیب کرده است.
وایت پیپر این پروژه همان سال منتشر شد و شبکه آزمایشی وگا در مارس ۲۰۲۰ در اختیار برخی توسعه‌دهندگان و کاربران قرار گرفت. نسخه اصلاح‌شده شبکه آزمایشی در دسامبر ۲۰۲۰ برای عموم عرضه و توزیع توکن هم در اواخر سال ۲۰۲۰ آغاز شد.
در ژانویه ۲۰۲۱ (دی 99)، تیم توسعه، پل استاندارد ERC20 این شبکه را برای داراییهای مبتنی بر اتریوم ایجاد کردند و شبکه اصلی آن نهایتا در نوامبر ۲۰۲۱ (آبان 1400) پا به عرصه شبکه‌های بلاک چینی گذاشت. بد نیست اشاره کنیم در آخرین به‌روزرسانی وگا در مه ۲۰۲۳ (اردیبهشت 1402)، شبکه اصلی آلفا وگا نیز عرضه شد. کارایی نسخه جدید شبکه سبب جذب کاربران بیشتر شد و تا اول نوامبر ۲۰۲۳، حجم معاملات این پلتفرم با رشدی خیره‌کننده به بیش از ۶۰۰ میلیون دلار با میانگین حجم معاملات روزانه ۶.۴ میلیون دلار رسید.
پروتکل وگا چگونه کار میکند؟
پروتکل Vega شبکه‌ای غیرمتمرکز برای ترید محصولات مشتقه ارز دیجیتال است. این شبکه چالش جذب منابع و بازارسازی را با ایجاد ارتباط بین تریدرها و بازارسازها در مجموعه‌ای متنوع از محصولات مالی رفع میکند. شبکه وگا از لایه‌های مختلفی مانند بلاک چین، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و APIها تشکیل شده است.
به‌جای تکیه بر بلاک چینهای خارجی، پروتکل وگا بلاک چین اثبات سهام ویژه خودش را دارد که از نظر عملکرد، مقیاس پذیری و انعطاف‌پذیری بهینه شده است. بلاکچین وگا از سازوکار اجماع کامت‌بی‌اف‌تی (CometBFT) بهره می‌برد تا زمان اعتبارسنجی بلاک را به ۱ ثانیه برساند و به ظرفیت ۱۰۰۰ تا ۴۰۰۰ تراکنش بر ثانیه دست پیدا کند. در ادامه به برخی از مولفه‌های اصلی بلاک چین وگا اشاره می‌کنیم.
اثبات سهام نمایندگی شده
بلاکچین Vega Protocol از مکانیسم اجماع اثبات سهام نمایندگی‌شده (DPoS) بهره می‌برد. در اثبات سهام نمایندگی‌شده، نودهای اعتبارسنج شبکه با استیک کردن توکن VEGA امنیت شبکه را حفظ می‌کنند. این نودها براساس یک سیستم امتیازدهی به‌عنوان اعتبارسنج‌های شبکه انتخاب می‌شوند.
این سازوکار اعتبارسنجی پویا و غیرمتمرکز تراکنش‌ها را تسهیل و بلاک‌های جدید ایجاد میکند. مشوق‌های اقتصادی اعتبارسنجی‌ها هم همراه با ارزیابی‌ها و امتیازدهی دوره‌ای، به مشارکت صادقانه اعضا کمک می‌کنند و امنیت و اعتبار شبکه را افزایش می‌دهند.
امنیت با سازوکار CometBFT
کامت‌بی‌اف‌تی سازوکار اجماعی علیه خطای بیزانس و همچنین یک موتور تکثیر داده است. این فناوری، فورک پلتفرم تندرمینت کور (Tendermint Core) به شمار می‌رود. تندرمینت کور پلتفرمی قدرتمند برای ایجاد و پشتیبانی از بلاک چینهای مختلف و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است.
مکانیسم CometBFT برای تسهیل توافق‌پذیری غیرمتمرکز میان نودهای شبکه در اکوسیستم بین‌زنجیره‌ای کازماس (Cosmos) طراحی شده و بر مبنای پنج اصل اعتماد، امنیت، کارایی، تمرکززدایی و مقیاس‌پذیری برای بلاک چینهای بزرگ و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز کار میکند.
نرم افزار نود پروتکل وگا
نرم‌افزار نود (Node) وگا برای اعتبارسنجی، تأمین امنیت، حفظ وضعیت بلاک چین و پردازش تراکنش‌ها در اختیار نودهای بلاک چین وگا قرار می‌گیرد. به‌این‌ترتیب، هر نود در بلاکچین Vega به مشخصات بازار، داده‌های حاکمیتی، وضعیت دفتر سفارشات و موجودی کیف پول کاربران دسترسی دارد.
نودهای داده
در پروتکل وگا، با نودهای داده (Data Nodes) سروکار داریم که بلاک چین وگا را به کاربران و توسعه‌دهندگان متصل می‌کنند. وظیفه نودهای داده، سازماندهی و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات بلاک چین به کمک مجموعه‌ای از قوانین به‌نام API است. کاربران، تریدرها و توسعه‌دهنده‌ها می‌توانند به کمک APIها از نودهای داده جزئیات خاصی در مورد بازار یا دارایی‌ها بخواهند و دریافت کنند.
نکته جالب نودهای داده در بلاک چین وگا این است که هر کاربری می‌تواند نود داده خودش را اجرا کند و مطمئن شود که به اطلاعات ایمن و قابل‌اعتماد دسترسی دارد. اگر کاربری نخواهد نود خودش را اجرا کند، می‌تواند به نودهای داده‌ای متصل شود که توسط سایر نودها مدیریت می‌شوند.
این انعطاف‌پذیری به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا ابزارهای مختلفی مانند رابط‌های کاربری و ربات‌های ترید ایجاد کنند و اکوسیستم وگا را با نیازهای همه کاربران وفق دهند.
ویژگی های پروتکل وگا چیست؟
وگا پروتکل ویژگی‌های متعددی دارد که می‌تواند سطح بازار محصولات مشتقه ارز دیجیتال را چند پله ارتقا دهد. در این بخش، برخی از این ویژگی‌ها را مرور می‌کنیم.
حاکمیت غیرمتمرکز شبکه
در پروتکل متن‌باز وگا، فرایند ارائه پیشنهاد، تصمیمگیری، رأیدهی، استیکینگ و نامزدی برای حاکمیت جامعه به‌شکلی غیرمتمرکز و با تکیه بر وفاداری اعضا صورت می‌گیرد. همچنین، نودهای شبکه به‌شکل توزیع‌شده و غیرمتمرکز روی بازارسازی، تبادل دارایی‌ها و پارامترهای مختلف پروتکل نظارت دارند. به‌این‌ترتیب، احتمال سانسور یا دستکاری شبکه تا حد زیادی کاهش پیدا میکند.
وثیقهگذاری منعطف
پلتفرم وگا برای ترید سریع و کارآمد بدون نیاز به ذخیره‌سازی دارایی‌ها طراحی شده است. به‌جای ذخیره‌سازی، این پلتفرم با کوین‌ها و توکن‌های موجود روی بلاک چینهای مختلف تعامل دارد و به کاربران اجازه می‌دهد توکن‌های ERC20 وثیقهگذاری کنند. از این وثیقه‌ها برای ترید و پشتیبانی از طیف گسترده‌ای از داراییهای دیجیتال استفاده میشود.
تراکنش‌های بین‌زنجیره‌ای
بلاکچین وگا تلاش دارد با ادغام بلاک چینهای جدید و فناوری‌هایی همچون تعامل بین‌زنجیره‌ای (IBC) برای انجام تراکنش‌ها بین بلاک چینهای مختلف به هدف ترید غیرمتمرکز خود دست پیدا کند. نتیجه این ترکیب، ایجاد فرصت‌های معاملاتی متنوع و منعطف برای تعامل کاربران با انواع دارایی‌ها و گزینه‌های تسویه تراکنش‌هاست.
دفتر سفارشات ویژه
وگا از یک دفتر سفارشات لیمیت غیرمتمرکز (CLOB) بهره می‌برد که به دست شبکه‌ای توزیع‌شده از نودها در سرتاسر جهان می‌رسد. این دفتر سفارشات مشابه با دفتر سفارشات صرافی‌های متمرکز است، اما عملکردی کاملاً غیرمتمرکز دارد.
نودهایی که CLOB را دریافت می‌کنند، کار پردازش و اعتبارسنجی سفارش‌ها را در محیطی شفاف، ایمن و قابل‌حسابرسی انجام می‌دهند و ترید غیرمتمرکز به شیوه پروتکل Vega را امکان‌پذیر می‌کنند. همچنین، این مدل از پاداش‌دهی و تشویق کاربران برای انجام تریدهای بیشتر استفاده میکند.
تأمین نقدینگی
شبکه وگا نقدینگی و لیکوییدیتی را در تمام مراحل ترید و تسویه‌حساب تضمین میکند. به کمک موتور تطبیق سفارشات براساس قیمت و اولویت زمانی، این نقدینگی به‌صورت خودکار فراهم میشود. در این بین، نودهای غیرمتمرکز هم بر یکپارچگی پلتفرم نظارت دارند.
همچنین، چالش دغدغه تأخیر در ارائه قیمت در بازارهای جدید هم در وگا پروتکل رفع شده است. پلتفرم وگا با تضمین ارائه قیمت دقیق دارایی‌ها، علاوه بر نقدینگی، داده‌های مربوط به قیمت و حجم دارایی موردنظر را نیز در کمترین زمان ممکن مشخص میکند و در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
پشتیبانی از داراییهای متنوع
پروتکل وگا از طیف گسترده‌ای از توکن‌ها، کوین‌ها و دارایی‌ها برای تسویه‌حساب یا ایجاد مارجین برای موقعیت‌های معاملاتی پشتیبانی میکند. از این دارایی‌ها می‌توان برای فعالیت‌های مالی همچون ترید، پرداخت کارمزد، پاداش‌های تأمین مالی و تأمین نقدینگی استفاده کرد.
از آنجا که این دارایی‌ها به‌صورت بومی به بلاک چین وگا تعلق ندارند، مکانیسم ویژه‌ای در این پروتکل وجود دارد که می‌تواند پلی بین زنجیره‌های بومی دارایی‌ها و اکوسیستم وگا به وجود بیاورد. دارایی‌هایی که در این اکوسیستم مبادله می‌شوند، باید به قرارداد هوشمند مشخصی واریز شوند که به عنوان یک پل (Bridge) بین زنجیره بومی و اکوسیستم وگا ارتباط برقرار میکند. در صورت عدم نیاز به دارایی، کاربران می‌توانند این دارایی‌ها را به کیف پول اتریوم خود برگردانند.
این مسئله پروتکل وگا را از سایر شبکه‌هایی که اغلب برای وثیقهگذاری به استیبل کوین‌ها احتیاج دارند، مجزا میکند و به کاربران اجازه می‌دهد از هر دارایی دلخواه به‌عنوان وثیقه استفاده کنند.
بازارهای وگا
در پروتکل وگا، هر کاربر می‌تواند با هر دارایی دلخواه در فرایندی غیرمتمرکز و جامعه‌محور بازار ایجاد کند. سایر کاربرانی که دارای توکن VEGA باشند هم می‌توانند در فرایند رأیدهی به بازارهای پیشنهادشده شرکت کنند. اگر یک بازار پیشنهادی تأیید کافی از سوی جامعه وگا دریافت کند، می‌تواند به‌صورت خودکار ایجاد شود.
پس از تأیید، پروتکل وگا از طریق ایجاد خودکار زیرساخت لازم، پیکربندی دفتر سفارشات و پارامترهای معاملاتی براساس مشخصات ذکرشده در پیشنهاد بازار، روند راه‌اندازی بازار پیشنهادی را تسهیل میکند. سپس، از سفارشات خودکار و سفارش‌های لیمیت برای تأمین نقدینگی لازم بازار استفاده میشود.
کیف پول های وگا
کیف پول‌های ارز دیجیتال وگا به کاربران اجازه می‌دهند به‌شکلی ایمن به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز وگا متصل شوند، سرمایه خود را وارد پلتفرم کنند و تراکنش انجام دهند. مشارکت‌کنندگان می‌توانند به‌راحتی چندین جفت‌کلید را در یک مکان و با افزونه کیف پول وگا مدیریت کنند. همچنین، برای دسترسی به عملکرد کامل این شبکه، کاربران می‌توانند کیف پول دسکتاپ وگا را هم از طریق وب‌سایت این پلتفرم دانلود کنند.
فناوریهای منحصربهفرد و کاربرپسند
پروتکل وگا برای ایجاد بازارهای جدید از ابزار وب‌اسمبلی کامپایلر (WebAssembly Compiler) استفاده میکند که رابط کاربری ساده‌ای برای کاربران تازه‌وارد است.
علاوه‌براین، وگا پروتکل ویژه‌ای به‌نام وِندی (Wendy) را هم به کار می‌گیرد. وندی پروتکل سفارش‌گذاری جدیدی است که بر کار اعتبارسنجی و پردازش تراکنش‌ها نظارت میکند و مانع انتخاب تراکنش‌هایی میشود که کارمزد بالا دارند. به‌این‌ترتیب، وندی با تضمین تمرکززدایی، تمام تراکنش‌ها را به‌شکلی عادلانه در شبکه وگا توزیع میکند و مانع فرانت رانینگ (Front-Running) یا همان ایجاد تغییر در ترتیب پردازش تراکنش‌ها در شبکه میشود.
همچنین، ابزارهای پوشش و مدیریت ریسک این پلتفرم هم می‌تواند ریسک کلی پرتفوی رمز ارزی هر کاربر را ارزیابی و امکانات لازم برای تعیین یا حتی تغییر میزان مارجین را در اختیار کاربر قرار دهد.
مزیت رقابتی
پروتکل وگا نسبت به سایر پلتفرم‌های معاملات مشتقه از جمله GMX و صرافی dYdX برتری و مزیت رقابتی دارد. وگا بلاک چینی برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است که به‌صورت ویژه برای پذیرایی از ترید محصولات مشتقه ایجاد شده است. در مقابل، GMX و dYdX فقط اپلیکیشن غیرمتمرکز هستند و مزایای ویژه بلاک چین را ارائه نمی‌دهند. به‌عنوان مثال، مدل بازارسازی جامعه‌محور وگا و پاداش‌های تأمین نقدینگی در اپلیکیشن‌های GMX و dYdX دیده نمی‌شود.
علاوه‌براین، وگا از دفتر سفارش غیرمتمرکز CLOB بهره می‌برد. درمقابل، اپلیکیشن GMX از سازوکار متمرکز «کیپر» (keeper) استفاده میکند و دفتر سفارشات dYdX هم برون‌زنجیره‌ای و متمرکز است.
توکن VEGA چیست؟
ارز دیجیتال وگا توکن کاربردی و حاکمیتی بلاک چین وگا است که بر مبنای استاندارد ERC20 ایجاد و عرضه شده است. این توکن به دارندگانش اجازه می‌دهد تا تغییرات و اصلاحات احتمالی در مورد شبکه را مطرح کنند و به‌صورت غیرمتمرکز به آنها رأی دهند. این پیشنهادات احتمالی برای ایجاد یا تغییر بازارها، دارایی‌ها و پارامترهای شبکه مطرح می‌شوند.
حاکمیت درون‌زنجیره‌ای و غیرمتمرکز شبکه وگا که از طریق توکن VEGA تأمین میشود، ماهیت دموکراتیک و جامعه‌محور پروتکل وگا را تقویت میکند و تصمیم‌گیری‌های این شبکه را بر بستری غیرمتمرکز پیش می‌برد. امتیازدهی نودها برای انتخاب به‌عنوان اعتبارسنج به مقدار توکن VEGA که استیک می‌کنند، بستگی دارد. علاوه بر این، کاربران می‌توانند با استیکینگ توکن وگا سود به دست بیاورند.
عرضه کل توکن VEGA حدود ۶۵ میلیون واحد است. از این میزان، در حال حاضر در ۲۰ آبان ۱۴۰۲، حدود ۵۸.۵ میلیون توکن در گردش است و با قیمت ۱.۲ دلار و ارزش بازار ۷۲ میلیون دلاری، در رتبه ۳۶۰ام بازار قرار دارد. ارز دیجیتال VEGA بیشترین ارزش خود را در سپتامبر ۲۰۲۱ (شهریور 1400) با نزدیک به ۲۳ دلار دریافت کرد و در اوت ۲۰۲۳ (مرداد 1402) به کمترین حد خود در محدوده ۶۰ سنتی رسید.
مزایا و معایب پروتکل وگا چیست؟
بر اساس ویژگیهایی که در بخش‌های قبل ذکر کردیم، مزایای پروتکل وگا را می‌توانیم در فهرست زیر خلاصه کنیم:
- بلاک چین هدفمند و بهینه‌شده برای اکوسیستم ترید Vega
- مکانیسم اجماع شفاف، ایمن و قابل‌اعتماد
- ارائه زیرساخت مقیاس‌پذیر دیفای
- سیستم مشوق کارآمد برای کاربران و تأمین‌کنندگان نقدینگی
- توانمندسازی جامعه در ایجاد و مشارکت فعال در بازارسازی
- تصمیمگیری و حاکمیت جامعه‌محور
- وثیقهگذاری منعطف و فراگیر
- پشتیبانی گسترده از داراییهای متنوع
- تنوع در گزینه‌های تسویه حساب بدون تکیه صرف بر استیبل کوین‌ها
- ادغام زنجیره‌ها و به‌کارگیری فناوریهای بین‌زنجیره‌ای نوین
- رویکرد منحصربهفرد و نوین برای ترید محصولات مشتقه در مقایسه با سایر رقبا
- مقیاس‌پذیری بهینه، پردازش سریع و کارمزد اندک
چالش های پروتکل وگا
با وجود تمام مزایای پروتکل وگا، این پلتفرم بلاک چینی با برخی دغدغه‌های مختلف هم دست‌وپنجه نرم میکند که در ادامه، فهرستی از آنها را می‌خوانید:
- رقبای سرسخت و کهنه‌کاری همچون پلتفرم غیرمتمرکز dYdX و صرافی متمرکز Gate.io
- مسئله پذیرش گسترده و جذب کاربران بیشتر
- چالش‌های نظارتی و چارچوب‌های قانونی در مناطق جغرافیایی مختلف جهان
- جذب و تأمین نقدینگی در بازاری رقابتی
- نگرانی در مورد حفظ امنیت و تعامل‌پذیری هنگام ارتباط با سایر بلاک چین‌ها
سخن پایانی
پروتکل وگا پلتفرم غیرمتمرکزی برای ترید محصولات مشتقه است که روی بلاک چینی منحصربهفرد بنا شده و از حمایت جامعه‌ای قدرتمند بهره می‌برد. بلاک چین وگا با ارائه بستری برای ایجاد و ترید ابزارهای مالی متنوع، کاربران را تشویق میکند تا مستقیماً در ایجاد بازارها و حفظ نقدینگی آنها نقش داشته باشند و نیاز به پلتفرم شخص ثالث را از بین ببرند.
پروتکل وگا بین برنامه‌های آینده خود از ارائه چارچوب منعطفی برای اوراکل‌های اتریوم، برنامه ریفرال درون‌زنجیره‌ای، تخفیف برای حجم معاملات، پاداش‌های درون‌زنجیره‌ای، افزایش تمرکززدایی، بهبود پروتکل تأمین نقدینگی و بسیاری مزایای دیگر نام برده است. بااین‌همه، این پروتکل هنوز مراحل اولیه رشد خود را می‌گذارند و هنوز به پذیرش گسترده نرسیده است. با توجه به ریسک‌های احتمالی حوزه کریپتو، توصیه میشود هرگونه سرمایه‌گذاری یا استفاده از این پلتفرم با تحقیق کامل و جامع شخصی انجام شود.
تهیه شده در بیت 24
