وایت پیپر یا مقاله سفید (White Paper) یک سند است و نگاه کلی به یک مشکل، راه حل ارائه شده توسط پروژه و اطلاعات مهمی در مورد محصول این پروژه (طراحی و نحوه تعامل کاربران با آن) را شامل می‌شود. اهمیت نوشتن یک وایت پیپر خوب را نباید دست کم گرفت، چرا که قبل از راه‌اندازی یک پروژه، تنها راه شناخت و پیش‌بینی موفقیت پروژه، خواندن مقاله سفید است.
مواردی که در بخش «آموزش نوشتن وایت پیپر» به آن‌ها اشاره کرده‌ایم، فاکتورهایی برای ارزیابی خوانندگان نیز محسوب می‌شوند. به عبارتی باید توجه کنید که آیا یک توسعه‌دهنده، در وایت پیپر خود به این مسائل توجه و اشاره کرده است یا خیر.
یک وایت پیپر شامل چه بخش‌هایی می‌شود؟
محتویات هر وایت پیپر باید شامل موارد زیر باشد، اما به آن‌ها محدود نمی‌شود. به عبارتی می‌توان علاوه بر موارد زیر، قسمت‌های بیشتری را به مقاله سفید یک پروژه مرتبط با ارزهای دیجیتال اضافه کرد، اما بهتر است حتما شامل قسمت‌هایی به منظور پوشش دادن موارد زیر باشند.
- مقدمه
- بیانیه رفع مسئولیت
- فهرست مطالب
- شرحی از بازار هدف و مشکل
- توصیف محصول و فرآیند حل مشکل توسط
- توکن‌ها؛ دلیل ساخت، تعداد، زمان عرضه، چگونگی پخش و مواردی از این قبیل
- توضیحی در مورد نحوه استفاده پروژه از سرمایه‌های جمع‌آوری شده
- تیم توسعه‌دهنده
- شرح برنامه‌ها و اهداف آتی پروژه (Roadmap)
آموزش نوشتن وایت پیپر برای پروژه یک ارز دیجیتال
وقتی در پی جمع‌آوری سرمایه اولیه برای ایده خود هستید، مهمترین کار برای ترغیب سرمایه‌گذاران نوشتن یک مقاله سفید مناسب و جذاب است. بعد از راه‌اندازی یک ICO، در اغلب مواقع هیچ محصولی حتی در حد یک نمونه اولیه در دسترس نیست، به همین دلیل تنها راه پیش روی افراد برای ارزیابی میزان موفقیت پروژه شما، مطالعه وایت پیپر است.
غافل شدن از اهمیت مقاله سفید مساوی شکست پروژه قبل از تولد آن است؛ حتی اگر ایده‌ای خارق‌العاده داشته باشید، اگر نتوانید آن را به خوبی عرضه کرده و به دیگران تفهیم کنید، قادر به جذب سرمایه و جذب مشتری نخواهید بود. بدون این دو هر کسب و کار بی‌معنی است.
ضرورت سلب مسئولیت
پیش از هر چیز باید بخشی را به ارائه یک اخطار قانونی یا بیانیه سلب مسئولیت اختصاص داد. این قسمت حاوی محدودیت‌ها یا هر نوع اعلانیه مهم است که فرد باید درباره پروژه مد نظر داشته باشد. به عنوان نمونه ممکن است به خاطر قوانین محلی، ساکنان برخی کشورهای دنیا قادر به خرید توکن‌های پروژه یا دریافت خدمات بعد از راه‌اندازی نباشند.
نکته بسیار مهمی که در ابتدای هر وایت پیپر باید به آن اشاره کنید، عدم تضمین سودآوری است. یک سرمایه‌گذار با مطالعه مقاله سفید مربوط به یک ایده، میزان موفقیت آن در آینده را پیش‌بینی کرده و پولش را وارد طرح می‌کند. اگرچه معیارهای زیادی برای سنجش احتمال موفقیت یک پروژه وجود دارد، اما همچنان نمی‌توان با قطعیت درباره وضعیت آتی اظهار نظر کرد. پروژه‌ه‌های متعددی با وجود فوق‌العاده به نظر رسیدن با شکست مواجه شده و یک سری طرح دیگر نیز با وجود شک و تردید سرمایه‌گذاران، سودآوری فراوانی داشته‌اند.
در قسمت بیانیه سلب مسئولیت این موضوع را برای خواننده شفاف کنید؛ هیچ سرمایه‌گذاری بدون ریسک نیست. همانطور که ممکن است به واسطه ایده شما، پول فرد چند ده یا شاید چند صد برابر شود، احتمال از بین رفتن گوشه‌ای از پول یا حتی کل آن نیز وجود دارد.
مقدمه مناسب وایت پیپر
اطلاعیه‌های قانونی یا بیانیه رفع مسئولیت را می‌توان در ابتدای مقاله سفید قرار داد. اطلاعات مهمی مثل محدودیت فروش توکن‌های پروژه به ساکنین بعضی از کشورها (به علت قوانین داخلی)، یا ای نکه سرمایه‌گذاری، سودآوری سرمایه‌گذار را تضمین نمی‌کند، باید در این قسمت آورده شود.
مهمترین کار در نگارش هر نوع متنی، نوشتن یک مقدمه جذاب و ترغیب‌کننده است. نامهای از طرف مدیر عامل پروژه که برای صاحبان آتی توکن‌های پروژه نوشته شده، می‌تواند یک مقدمه مناسب باشد. در این بخش باید نمایی کلی از مشکلی که قرار است توسط پروژه شما حل شود، ارائه کنید؛ باید توضیح داده شود که چرا این مشکل از اهمیت بالایی برخوردار است و حتی اشاره کردن به عواقب حل نکردن آن هم خالی از لطف نخواهد بود.
در بخش مقدمه باید توجه مخاطب را جلب کنید، مزایای خواندن متن را برایش شرح دهید و خلاصه‌ای از کل مطالب مقاله نوشته باشید. برای انجام این کار می‌توانید از تمام ابزارهای موجود، مثل چارت‌ها، طرح‌های گرافیکی و دیگر موارد استفاده کنید.
وایت پیپر عمدتا یک متن فنی بوده و طول آن به صورت میانگین در حدود ۲۵ صفحه است. بنابر این فراهم کردن راهی برای دسترسی آسان کاربر به بخش‌های مختلف آن ضروری است. یک فهرست مطالب مفید و خوش‌ساخت می‌تواند شما را در دستیابی به این هدف یاری کند. در ضمن اگر White Paper شما حاوی اصطلاحاتی است که حس می‌کنید باید به صورت جداگانه تعریف شوند، می‌توانید یک «واژه نامه» را به همین بخش اضافه کنید.
ایجاد فهرست کامل
یک مقاله سفید اغلب سندی تخصصی به شمار می‌رود، به همین دلیل متوسط اندازه آن حدود 25 برگ است. با توجه به تعدد صفحات مقاله، فراهم کردن امکان دسترسی سریع به قسمت‌های قبلی یا بعدی و جابه‌جا شدن راحت بین بخش‌های مختلف از اهمیت زیادی برخوردار است. بهترین روش، ایجاد یک فهرست مطالب کامل و خوش‌ساخت است. از آن جایی که وایت پیپر در قالب یک سند دیجیتالی تهیه شده و سپس در صورت لزوم به صورت کاغذی چاپ می‌شود، حتما در نسخه اورجینال، گزینه‌های فهرست را لینک‌دار کنید. به این ترتیب خواننده به طور مستمر مجبور به اسکرول بین سکشن‌های مختلف نیست و می‌تواند تنها با یک کلیک بین آن‌ها جابه‌جا شود.
اگر وایت پیپر شامل اصطلاحاتی احتمالا ناآشنا برای عده‌ای از افراد است، در همین جا یک واژه‌نامه ایجاد کنید. از پیچیده کردن موضوع مخصوصا با هدف حرفه‌ای جلوه دادن ایده خودداری کرده و تا جای ممکن، تخصصی‌ترین مطالب را نیز به زبانی ساده بیان کنید. با این حال در صورت آوردن هر اصطلاح تخصصی، حتما معنا و مفهومش را در واژه‌نامه شرح بدهید.
صحبت درباره پروژه
بر حسب نیاز و به صورت مفصل در مورد پروژه صحبت کنید و به سرمایه‌گذاران بالقوه توضیح دهید که پروژه شما چه جایگاهی در بازار فعلی خواهد داشت. اما مهم‌تر از همه، ماهیت پروژه و بخش‌های مختلف آن را شرح دهید. آمار و ارقامی که قصد دارید به مقاله سفید خود اضافه کنید، تنها در صورتی که پشتوانه‌شان تحقیقات، حقایق و یا تحلیل‌ها باشند، ارزش خواهند داشت و در غیر این صورت به درد کسی نمی‌خورند!
وضعیت پروژه را توضیح دهید. در این بخش باید با جزئیات کامل در مورد شرایط فعلی پروژه‌تان صحبت کنید؛ داده‌های نمونه اولیه (Prototype)، داده‌های مربوط به اولین کاربران (در صورت وجود)، استراتژی توسعه و اهداف کلی پروژه به این بخش مربوط می‌شوند. بیشتر سرمایه‌گذاران به سراغ پروژه‌هایی می‌روند که چیزی برای نشان دادن داشته باشند. داشتن یک اکوسیستم و جامعه کاربری، شانس بقای توکن پروژه در بازار را افزایش خواهد داد. اگر پروژه شما از هر کدام از این موارد بهره می‌برد، در متن به صورت واضح به آن اشاره کنید.
به امور مالی بپردازید. حتما بخش بزرگی از White Paper را به امور مالی پروژه اختصاص دهید. شما باید بتوانید نیاز پروژه به توکن‌های مخصوص خودش را با دلایل شفاف توجیه کنید. زمان و نحوه عرضه این توکن‌ها هم باید به خوبی توضیح داده شود. آیا تعداد محدودی از توکن‌ها برای عرضه اولیه سکه (ICO) صادر خواهند شد؟ فروش چه زمانی آغاز می‌شود؟ سوالاتی از این قبیل باید در این بخش پاسخ داده شوند.
برنامه پروژه برای استفاده از سرمایه‌های جمع آوری شده را شرح دهید. سرمایه‌گذران باید به صورت کامل از نحوه خرج شدن پول‌هایشان، و هم چنین از میزان سرمایه مورد نیاز برای تکمیل اهداف مهم پروژه، مطلع باشند. در این بخش نباید قسمتی از سرمایه به هزینه‌هایی مثل «مراسم نتورکینگ»، «توسعه صنعت»، «متفرقه» و دیگر موارد مشابه اختصاص داده شود. وایت پیپر باید نشان دهد که تمام سرمایه جمع آوری شده، فقط و فقط برای توسعه خرج خواهد شد.
نقشه راه پروژه
برنامه‌ها و اهداف آتی پروژه (Roadmap) را مشخص کنید. مقاله سفید نباید فقط یک توصیف فنی دقیق از پروژه باشد، بلکه باید برنامه‌ها و اهداف آتی آن را هم شرح دهد. در شرایط ایده آل، باید برنامه کاری ۱۲ تا ۲۴ ماه آینده، با جزئیات کامل شرح داده شود. این برنامه باید حداقل شامل یک تاریخ عرضه نسخه بتا (Beta) باشد. اگر بعضی از اهداف مشخص شده در این برنامه از قبل محقق شده‌اند، حتما به صورت واضح به آنان اشاره کنید. سرمایه‌گذاران اهداف تکمیل شده را به چشم یک مزیت بزرگ خواهند دید.
وایت پیپر علاوه بر شرح فنی دقیق پروژه باید تصویری از نقشه راه نیز در ذهن خواننده ترسیم کند. به طور ایده‌آل، باید ریز به ریز فعالیت‌ها و برنامه‌ها تا حداقل 12 الی 24 ماه آینده را شرح بدهید. در این بازه باید حداقل یک عرضه بتا را گنجاند. اگر یک سری اهداف تعریف شده در نقشه راه، تا امروز برآورده شده‌اند، به طور دقیق آن‌ها را داخل مقاله سفید شرح بدهید. به طور طبیعی، در نظر گرفتن موفقیت‌ها و پیشرفت‌های طرح از ابتدای راه‌اندازی تاکنون، معیاری مهم برای کسب اطمینان خاطر توسط سرمایه‌گذاران و ترغیب آن‌ها است.
صحبت درباره تیم توسعه‌دهنده
تیم توسعه‌دهنده، مهمترین بخش هر پروژه به شمار می‌آید و باید آن‌ها را با در نظر گرفتن این موضوع معرفی کنید. به جز در موارد خاص، عرضه اولیه سکه‌هایی که توسط توسعه دهندگان ناشناس برگزار می‌شوند، موفق نخواهند بود. بخش عمده وایت پیپر معمولا یک توصیف فنی از پروژه است، ولی به هنگام معرفی تیم، باید لحن ماشینی را با لحن انسانی جایگزین کرد. اضافه کردن عکس و بیوگرافی کوتاه از اعضای تیم توسع دهنده در جذب سرمایه‌گذاران بیشتر مفید خواهد بود.
علاوه بر معرفی اعضای تیم توسعه‌دهنده، از ارزش جداگانه هر کدام بر این پروژه صحبت کنید و توضیح دهید که این افراد چگونه باعث موفقیت این پروژه خواهند شد. توضیح دهید که تجربیات و سابقه کاری آنان چگونه برای پروژه شما مفید خواهد بود. در ضمن بهتر است به صورت ویژه به تجربیات اعضایی که قبلا در پروژه‌های بلاک چین یا رمز ارزی حضور داشته‌اند، اشاره کنید. در این بخش از وایت پیپر می‌توانید چند خط در مورد مشاوران پروژه هم بنویسید. هرگز بدون دلیل نامهای بزرگ را به پروژه خود ارتباط ندهید، چون مشاوران باید در حوزه مربوط به پروژه متخصص یا چیزی نزدیک به آن باشند.
سبک، زبان و چیدمان وایت پیپر
در نوشتن یک وایت پیپر باید از سبک نوشتار رسمی و تقریبا آکادمیک استفاده کرد. متن باید لحن کاملا توصیفی و رسمی داشته باشد. محور اصلی آن نیز باید محدود باشد، پس بهتر است یک موضوع انتخاب کرده و روی آن تمرکز کنید. نویسندگان White Paper معمولا در مورد کاربردهای احتمالی پروژه و نحوه استفاده از آن در آینده، صحبت می‌کنند، و نه در مورد کاری که در حال حاضر مشغول انجامش هستند.
برای مثال اگر قصد دارید با به کارگیری بلاک چین، کلاه‌های تولد بفروشید، در مورد یک سرویس شخصی سازی که قرار است تا سال ۲۰۲۵ با همکاری یک استارت آپ دیگر پیاده سازی کنید، ننویسید، یا از تفکراتان برای فروش انواع دیگر کلاه‌ها صحبت نکنید. تمرکز خود را روی آوردن کلاه‌های تولد به بلاک چین بگذارید. در این پروژه خیالی، چگونگی استفاده توکن‌ها برای بروزرسانی کلاه‌ها، نحوه به کار گیری نخ‌های جدید و یا رنگ‌های جدید، از جمله چیزهایی هستند که باید به آن‌ها توجه داشته باشید.
متن وایت پیپر همیشه باید بر اساس حقایق نوشته شود. پس از فرضیات، حدس زدن و ادعاهای اثبات نشده استفاده نکنید. در ضمن این متن باید عاری از هر گونه غلط‌های دستوری و املایی باشد و بهتر است صحت چیزهایی که در متن آورده‌اید هم تا جای امکان بررسی و تایید گردد. کل مقاله سفید باید با در نظر داشتن یک ساختار درست ایجاد شود تا غیرحرفه‌ای به نظر نرسد. علاوه بر این، اگر قصد دارید وایت پیپر خود را در چند زبان مختلف ارائه کنید، بهتر است به سراغ یک مترجم حرفه‌ای بروید. هزینه ترجمه یک متن ۲۵ صفحه‌ای معمولا چیزی بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار خواهد بود.
ارائه چیزی قابل ارزیابی در کنار وایت پیپر
وضعیت طرح در زمان مطالعه مقاله سفید توسط سرمایه‌گذار چگونه است؟ آیا پیش از این فعالیتی صورت گرفته یا تا امروز همه چیز در حد یک ایده و پیشنهاد باقی مانده است؟ در این قسمت درباره نمونه‌های اولیه و نخستین کاربران در صورت وجود آن‌ها صحبت کنید. همچنین ذکر استراتژی توسعه و اهداف کلی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
بررسی‌ها نشان داد بخش زیادی از سرمایه‌گذاران، تنها از پروژه‌هایی که چیزی برای عرضه دارند حمایت می‌کنند، چرا که داشتن یک اکوسیستم و یک پایگاه کاربر، شانس زنده ماندن توکن‌های پروژه را در بازار افزایش می‌دهد. اگر این عناصر در دسترس هستند، حتما داخل وایت پیپر به آن‌ها اشاره کنید.
شفاف‌سازی درباره نحوه درآمدزایی
باید قسمتی بزرگ و مهم را به صحبت درباره مسائل مالی اختصاص بدهید. تاکید بر ذکر همه ابعاد ایده و مشخص کردن چگونگی موفقیت آن در بازار، به خاطر اهمیت روشن کردن آینده مالی برای سرمایه‌گذاران بالقوه است، چرا که بیشتر افراد تنها با هدف کسب سود، پولشان را وارد یک طرح می‌کنند.
در این قسمت درباره دلایل نیاز پروژه شما به داشتن توکن‌های اختصاصی خود صحبت کرده و به چگونگی و زمان توزیع آن‌ها نیز اشاره کنید. محدود بودن یا نبودن عرضه توکن‌ها در ICO برای برخی موضوع مهمی است، پس در این رابطه نیز شفاف‌سازی داشته باشید. در نهایت بازه‌ای برای شروع فروش توکن‌ها در بازار رسمی ارائه کنید.
در بخش بررسی امور مالی مقاله سفید، اشاره به نحوه استفاده از سرمایه جمع‌آوری شده بسیار مهم است. سرمایه‌گذاران باید بدانند پول آن‌ها چطور و کجا خرج می‌شود. نکته مهم دیگر برای این افراد، مشخص کردن مبالغ مورد نیاز پروژه برای تکمیل یک سری امور مهم است. در این قسمت از وایت پیپر نباید درباره هزینه‌های جانبی صحبتی به میان آورید. سرمایه‌گذار باید اطمینان پیدا کند تمام پول جمع آوری شده توسط شما، فقط صرف توسعه طرح می‌شود و هیچ دور ریزی در میان نخواهد بود.
قالب‌های مقاله سفید ICO
مثل هر سند نسبتا پیچیده‌ای که به کسب و کار مربوط می‌شود، برای مقاله سفید هم قالب‌های زیادی در اینترنت یافت خواهد شد. اما کاربران رمز ارزی و سرمایه‌گذاران معمولا این نوع قالب‌ها را نمی‌پسندند. اگر شما در حال توسعه یک محصول خاص هستید، باید با صرف زمان مناسب، یک وایت پیپر خاص برای آن ایجاد کنید.
با افزایش محبوبیت ICOها، تعداد فریلنسرهایی که برای استارت آپ‌ها وایت پیپر می‌نویسند نیز بیشتر شده است. استخدام این فریلنسرها با مبالغ اندکی حدود ۱۰۰ دلار هم امکان‌پذیر است، ولی پروژه‌های جدی به هیچ عنوان نباید از آن‌ها استفاده کنند. فراموش نکنید که وایت پیپر اصلی‌ترین ابزار شما برای جذب سرمایه‌گذار است. اگر برای نوشتن آن یک فریلنسر استخدام کنید، در بهترین حالت یک کار متوسط تحویل خواهید گرفت و به همین دلیل، در جمع آوری سرمایه موردنیازتان با مشکل مواجه خواهید شد.
عرضه و انتشار وایت پیپر
اکنون که مقاله سفید طرح شما آماده شده است، چه باید کرد؟ تا چند سال قبل، نمونه‌های زیادی از عرضه‌های اولیه سکه موفق که تنها در انجمن‌های مرتبط با بیت کوین منتشر شده بودند پیدا می‌کردید. در آن جا، وایت پیپر به عنوان اولین پیام از رشته پیام‌ها قرار گرفته و به سمع و نظر همه کاربران می‌رسید. این روزها وضعیت متفاوت است.
اکنون محبوبیت ICO به اوج رسیده و باید برنامه‌ای ویژه برای عرضه اولیه سکه خود داشت. یکی از اولین اقدامات در این راستا راه‌اندازی یک وب سایت اختصاصی است. اگرچه هنوز می‌توان پروژه را در گیت‌هاب بارگذاری و مقاله سفید آن را در انجمن‌های بلاک چینی منتشر کرد، اما در نهایت باید یک نقطه دسترسی واحد مرکزی برای پروژه در نظر بگیرید.
این روزها طراحی وب سایت دیگر پرهزینه نیست و با صرف مبلغی اندک می‌توان یک وب سایت ایجاد کرد. از کپی – پیست کردن مستقیم وایت پیپر در پلتفرم‌های مختلف نظر فروم‌ها و شبکه‌های اجتماعی خودداری کرده و در عوض، لینک دسترسی به وب سایت یا مطالعه فایل PDF مقاله را در مکان‌های مختلف به اشتراک بگذارید.
نمونه‌‌ای از مقاله های سفید خوب با ICO موفق
- اتریوم (Ethereum): جمع آوری ۱۵.۵ میلیون دلار سرمایه
- کوان (Quoine): جمع آوری ۱۰۵ میلیون دلار سرمایه
- دیجیکس دائو (DigixDAO): جمع آوری ۵.۵ میلیون دلار سرمایه
در پایان بد نیست به عرضه اولیه Ethereum Useless (اتریوم به درد نخور) هم اشاره‌ای داشته باشیم که احتمالا کوتاه‌ترین وایت پیپر دنیا را داشت. در وبسایت رسمی این پروژه، چند جمله کوتاه به عنوان White Paper آورده شده بود و از عبارت «جدی میگیم، این توکن‌ها را نخرید» استفاده شده بود. نکته جالب ماجرا اینجاست که در این ICO، مبلغ شگفت‌انگیز ۲۵۷ هزار و ۲۱۳ دلار جمع آوری شد.
تهیه شده در بیت 24
