پولشویی به زبان ساده ؛ پولشویی یعنی چه؟

پول حرف اول را می‌زند، اما وقتی پای مبالغ هنگفت در میان است، گاهی اوقات پول کاملا ساکت می‌ماند. می‌خواهیم در مورد مانی لاندرینگ (Money Laundering) صحبت کنیم؛ پولشویی به زبان ساده به چه معناست، پول کثیف چیست، پولشویی با ارز دیجیتال چگونه انجام می‌شود و اصلا چرا پولشویی مسئله مهمی است.

پول شویی و شستن پول کثیف همیشه یک مشکل بزرگ بوده است، نه تنها در داخل کشورها بلکه بیشتر در سطح بین‌المللی. تبهکاران سازمان‌یافته برای پوشاندن رد پای خود و وارد کردن درآمدشان به اقتصاد، بانک‌ها، موسسات مالی و سرمایه‌گذاری‌های قانونی به شدت به تاکتیک‌های پولشویی تکیه می‌کنند. را‌ه‌های زیادی برای پولشویی وجود دارد و با تکامل امور مالی و مخصوصا به دلیل دیجیتالی شدن دنیا، تاکتیک‌های پولشویی نیز پیشرفته‌تر شده است. در این مقاله علاوه بر توضیح معنای جرم پولشویی، برخی از روش‌های مورد استفاده تبهکاران مثل پولشویی از طریق صرافی های ارز دیجیتال را توضیح می‌دهیم.

تاریخچه پولشویی

پولشویی تقریبا به اندازه کل تاریخ مکتوب قدمت دارد. از حدود سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد بازرگانان ثروتمند چینی سود خود را به خارج از چین منتقل می‌کردند، زیرا ممکن بود دولت یا فرمانروایان محلی آن‌ها را ضبط کنند. بازرگانان سپس سرمایه قاچاق شده خود را در کسب و کارهای کشورهای دیگر یا مناطق دوردست چین سرمایه‌گذاری می‌کردند.

گفته می‌شود اصطلاح «پولشویی» از خشکشویی‌های سکه‌ای متعلق به گروه‌های مافیایی در آمریکای دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ ریشه گرفته است. گروه‌های تبهکاری در آن زمان آنقدر از اخاذی، فحشا، قمار و قاچاق الکل پول در می‌آوردند که نیاز داشتند منبع مشروعی برای آن پول‌ها ایجاد کنند.

یکی از راه‌های این کار خرید کسب و کارهای ظاهرا قانونی و مخلوط کردن درآمدهای غیرقانونی خود با درآمدهای قانونی این کسب و کارها بود. خشکشویی‌ها به این دلیل انتخاب شدند که مردم برای آنها پول نقد پرداخت می‌کردند و تعیین درآمد واقعی آنها به خاطر ماهیت کارشان دشوار بود. گفته می‌شود که آل کاپون (Al Capone)، تبهکار مشهور آمریکایی، اولین کسی بود که از خشکشویی‌ برای پولشویی استفاده کرد. با این حال، در آن زمان پولشویی به عنوان یک جرم شناخته نمی‌شد.

پولشویی به عنوان یک جرم تنها در دهه ۱۹۸۰ و در زمینه قاچاق مواد مخدر مورد توجه قرار گرفت. مطرح شدن آن ناشی از آگاهی در مورد سودهای کلان حاصل از قاچاق مواد مخدر و نگرانی در مورد مشکل گسترده سوء‌مصرف مواد در جامعه غربی بود. علاوه بر این، دولت‌ها متوجه شدند که گروه‌های تبهکاری سازمان‌یافته می‌توانند از طریق سودهای کلانی که از مواد مخدر به دست می‌آورند ساختارهای دولت را در همه سطوح آلوده و فاسد کنند. بنابراین دولت‌ها تلاش‌هایی جدی برای مبارزه با پولشویی را آغاز کردند. اما قبل از بحث بیشتر بیایید ببینیم اساسا پولشویی یعنی چه؟

پولشویی چیست؟

پولشویی به زبان ساده به معنای تبدیل درآمد حاصل از فعالیت‌های مجرمانه به دارایی‌های به ظاهر مشروع است. در فرآیند پولشویی، درآمد حاصل از فعالیت‌هایی مانند قاچاق مواد مخدر از مسیر کسب و کارهای قانونی وارد چرخه اقتصادی سالم می‌شود. پول حاصل از هر نوع فعالیت مجرمانه‌ای پول کثیف تلقی می‌شود و این فرایند آن را تمیز می‌کند.

پول شویی یک پدیده جهانی است که با کمک خدمات مالی بین‌المللی که یک تجارت ۲۴ ساعته است انجام می‌شود؛ وقتی یک مرکز مالی، مثلا یک بانک، کسب و کار خود را در پایان روز تعطیل می‌کند، بانک دیگری در آن سر دنیا در حال باز شدن است و به پولشویان اجازه می‌دهد کار خود را بدون وقفه‌ ادامه دهند.

پولشویی یک جرم مالی جدی است که توسط مجرمان یقه سفید و مجرمان سطح خیابان به یکسان استفاده می‌شود. امروزه اکثر شرکت‌های مالی سیاست‌های ضد پولشویی (Anti-Money Laundering) را برای کشف و جلوگیری از جرم پولشویی اتخاذ کرده‌اند.

پول شویی چگونه انجام می‌شود؟

پولشویی برای سازمان‌های جنایی که می‌خواهند از پول‌های غیرقانونی خود استفاده کنند، ضروری است. نگه داشتن مقادیر زیاد پول نقد حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی روشی غیرعملی، ناکارآمد و خطرناک است. مجرمان به راهی برای واریز پول در موسسات مالی قانونی نیاز دارند اما تنها در صورتی می‌توانند این کار را انجام دهند که به نظر برسد آن پول‌ها از منابع قانونی به دست آمده است.

فرایند پولشویی معمولا شامل سه مرحله است: تزریق، لایه‌بندی و ادغام.

• «تزریق» به طور مخفیانه پول کثیف را به سیستم مالی قانونی تزریق می‌کند.
• «لایه‌بندی» منبع پول را از طریق یک سری تراکنش‌ها و ترفندهای حسابداری پنهان می‌کند.
• در مرحله «ادغام و یکپارچه‌سازی»، پول شسته شده از حساب قانونی خارج می‌شود تا برای هر هدفی که مجرمان در نظر دارند، استفاده شود.

توجه داشته باشید که در شرایط واقعی این الگو ممکن است متفاوت باشد. پولشویی ممکن است شامل هر سه مرحله نباشد یا برخی از مراحل را می‌توان ترکیب یا چندین بار تکرار کرد.

راه‌های زیادی برای پول شویی وجود دارد. یکی از رایج‌ترین تکنیک‌ها استفاده از یک تجارت قانونی است که با پول نقد سر و کار دارد. فرض کنیم پول نقدی وجود دارد که به طور غیرقانونی از فروش مواد مخدر به دست آمده است و فروشنده مواد مایل است با درآمد حاصل از آن یک اتومبیل جدید بخرد. اگر او بخواهد کل پول خرید اتومبیل را نقدا بپردازد، قطعا همه به او مشکوک می‌شوند. دلال مورد بحث باید پول را بشوید تا قانونی به نظر برسد. این شخص علاوه بر فروش مواد مخدر صاحب یک خشکشویی کوچک است که کسب و کاری مبتنی بر پول نقد است. پول نقد حاصل از معامله مواد مخدر با پول نقد خشکشویی مخلوط شده و سپس به بانک منتقل می‌شود. با گرفتن چک از حساب خشکشویی، دلال مواد می‌تواند اتومبیل را بدون جلب توجه خریداری کند.

انواع پولشویی

همان‎طور که گفتیم راه‌های زیادی برای پولشویی وجود دارد. یکی از انواع رایج پولشویی اسمورفینگ (Smurfing) نامیده می‌شود. در این روش مجرم مقادیر زیادی پول نقد را به سپرده‌های کوچک متعدد تقسیم می‌کند و آنها را در حساب‌های مختلف پخش می‌کند تا قابل شناسایی نباشند. پولشویی همچنین می‌تواند از طریق استفاده از صرافی‌ها، حواله‌های بانکی و «قاطرها» انجام شود. قاطرها قاچاقچیان پول نقد هستند که مقادیر زیادی پول نقد را به صورت مخفیانه از مرزها عبور می‌دهند و به حساب‌های خارجی کشورهایی که قوانین پولشویی در آنها کمتر سختگیرانه است واریز می‌کنند. یکی دیگر از روش‌های رایج پولشویی در کازینو اتفاق می‌افتد. پولشویان با پول نقد از کازینو تراشه می‌خرند و بعد بدون اینکه قماری انجام دهند در ازای تراشه‌ها از کازینو چک دریافت می‌کنند.

سایر روش‌های پولشویی شامل موارد زیر است:

• خرید کالاهایی مانند جواهرات و طلا که می‌تواند به راحتی به سایر کشورها و حوزه‌های قضایی منتقل شود.
• خرید مخفیانه و فروش دارایی‌های ارزشمند مانند املاک و مستغلات، اتومبیل‌ها و قایق‌ها.
• استفاده از شرکت‌های صوری (شرکت‌های غیرفعالی که فقط روی کاغذ وجود دارند)

پول شویی الکترونیکی چیست؟

اینترنت پولشویی را دگرگون کرده است. ظهور موسسات بانکی آنلاین، خدمات پرداخت آنلاین ناشناس و نقل و انتقالات همتا به همتا با تلفن همراه، تشخیص انتقال غیرقانونی پول را دشوارتر کرده است. علاوه بر این، استفاده از پروکسی سرورها و نرم‌افزارهای ناشناس، شناسایی سومین مرحله پولشویی یعنی یکپارچه‌سازی را تقریبا غیرممکن می‌کند. پول غیرقانونی را می‌توان بدون ردی از یک آدرس آی پی انتقال داد یا برداشت کرد.

همچنین می‌توان از طریق حراج‌ها و فروش‌های آنلاین، وب‌سایت‌های قمار و سایت‌های بازی مجازی پولشویی کرد. به طور مثال، پول‌های غیرقانونی به ارز داخلی بازی تبدیل شده سپس به پول پاک واقعی، قابل استفاده و غیرقابل ردیابی تبدیل می‌شوند.

جدیدترین نوع پولشویی شامل ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین (BTC) است. این ارزها اگرچه کاملا ناشناس نیستند، اما به دلیل ناشناس بودن نسبی آنها در مقایسه با ارزهای فیات، گهگاه در تجارت مواد مخدر و سایر فعالیت‌های مجرمانه استفاده می‌شوند. در بخش بعد در این مورد بیشتر صحبت می‌کنیم.

پولشویی با ارز دیجیتال

ارزش بازار ارزهای دیجیتال در زمان نگارش این مقاله حدود ۱.۲۴ تریلیون دلار است. اگرچه این مقدار کمتر از مارکت کپ ۳ تریلیون دلاری آن در اواخر سال ۲۰۲۱ است، اما کریپتوکارنسی همچنان یک کلاس دارایی تریلیون دلاری است که از خدمات مالی غیرمتمرکز پشتیبانی می‌کند.

نقاط قوت ارزهای دیجیتال به عنوان دارایی‌هایی غیرمتمرکز آنها را برای پولشویان جذاب می‌کند. به طور مثال، در سال ۲۰۲۲، تراکنش‌های پولشویی با ارزهای دیجیتال ۲۴ میلیارد دلار تخمین زده شد. البته ممکن است این رقم به طور قابل توجهی پایین‌تر از مقدار واقعی آن باشد. نکته قابل توجه این است که این رقم نسبت به سال ۲۰۲۱ تقریبا ۶۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

شبکه جرایم مالی ایالات متحده در گزارشی در ژوئن ۲۰۲۱ اشاره کرد که ارزهای دیجیتال به روش انتخابی در طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های غیرقانونی آنلاین تبدیل شده‌اند. ارزهای دیجیتال علاوه بر اینکه به روش ترجیحی پرداخت برای خرید باج افزارها، خرید مواد مخدر و سایر کالاهای غیرقانونی آنلاین تبدیل شده‌اند، برای لایه‌بندی تراکنش‌ها و مبهم کردن منشا پول حاصل از فعالیت‌های مجرمانه استفاده می‌شوند. مجرمان از تعدادی از تکنیک‌های پولشویی از جمله میکسر رمز ارز و تامبلر (Tumbler) استفاده می‌کنند که ارتباط بین آدرس یا کیف پول ارسال‌کننده ارز دیجیتال با آدرس دریافت‌کننده آن را قطع می‌کنند.

استفاده از صرافی، عمده‌ترین مسیر این نوع پولشویی است و صرافی های متمرکز (CEX) اصلی بزرگ‌ترین دریافت‌کننده ارزهای دیجیتال غیرقانونی هستند. در واقع، تقریبا نیمی از کل وجوه ارسالی از آدرس‌های غیرقانونی مربوط  به این نوع صرافی است. این موضوع به ویژه از این جهت قابل توجه است که صرافی‌های متمرکز معمولا سیاست‌های احراز هویت و پروتکل‌های ضد پول شویی را دنبال می‌کنند.

اگرچه در حال حاضر از نظر حجم پولشویی ارزهای دیجیتال رقیبی برای ارز فیات نیستند، اما استفاده رو به رشد از رمز ارزها و همچنین قانون‌گذاری نشدن آنها در بسیاری از کشورها به این معناست که دنیای مالی نگرانی‌های زیادی در این مورد دارد. همانطور که متوجه شدید، در حال حاضر عمده پولشویی با استفاده از پول‌های رایج صورت می‌گیرد و سهم رمز ارزها از کل ناچیز است.

باید به این موضوع نیز اشاره کرد که حجم پولشویی با ارزهای دیجیتال در مقایسه با ارزهای فیات بسیار اندک است. همچنین، بسیاری از کارشناسان ارزهای دیجیتال معتقدند که پولشویی با ارزهای دیجیتال بسیار پیچیده و پرریسک و در مقایسه با روش‌های سنتی پولشویی یک استراتژی ناکارآمد است. آنها همچنین استدلال می‌کنند که تراکنش‌های ارز دیجیتال شفاف‌تر از معاملات ارزهای فیات هستند. در مجموع، بسیاری بر این باورند که رسانه‌ها بیش از حد روی فعالیت‌های مجرمانه مرتبط با ارزهای دیجیتال تمرکز می‌کنند و کمتر به نوآوری‌های فناوری بلاک چین می‌پردازند. البته شکی نیست که از ارزهای دیجیتال برای تسهیل پولشویی استفاده می‌شود، اما در مقیاس کوچک.

از دیگر روش‌های پولشویی با ارز دیجیتال می‌توان به استفاده از ارزهای حریم خصوصی (پرایوسی کوین)، دستگاه‌های خودپرداز ارز دیجیتال، شبکه‌های پرداخت همتابه‌همتا و فروشگا‌ه‌های محلی که رمز ارز می‌پذیرند، اشاره کرد.

از ارز دیجیتال چگونه برای پولشویی استفاده می‌شود؟

روش‌های متعددی برای پولشویی با ارزهای دیجیتال وجود دارد که ما سه روش آن را در اینجا توضیح می‌دهیم. گاهی اوقات این روش‌ها به تنهایی استفاده می‌شوند و گاهی اوقات به صورت ترکیبی.

صرافی ارز دیجیتال

یکی از رایج‌ترین روش‌های پولشویی از طریق صرافی های ارز دیجیتال است. تعداد زیادی صرافی قانونی وجود دارد که با مقامات مجری قانون همکاری می‌کنند. اکثر آنها پروتکل‌های ضد پولشویی مثل احراز هویت (KYC) و ارزیابی بایسته مشتری (CDD) را اجرا می‌کنند.

با این حال، صرافی‌هایی وجود دارند که خدمات خود را با نیازهای مجرمان هماهنگ می‌کنند. آنها تراکنش‌های ارز دیجیتال را بدون شناسایی مشتری پردازش می‌کنند، بررسی‌های دقیق احراز هویت را انجام نمی‌دهند، اجازه می‌دهند ارزهای دیجیتال به طور مکرر در بازارهای مختلف دست به دست شوند و سپس در صرافی‌های قانونی سپرده‌گذاری شده و با رمز ارزهای مختلف معامله شوند.

با این حال مجرمان می‌توانند از صرافی‌های قانونی نیز استفاده کنند و تکنیک‌های مختلفی را برای دور زدن فرایندهای احراز هویت و استفاده از روش‌های پرداخت صرافی‌ها دارند. اسناد هویتی جعلی به صورت آنلاین و از طریق بازارهای دارک نت (Dark Net) در دسترس هستند و به مجرمان اجازه می‌دهند ناشناس بمانند. برخی صرافی‌ها الزامات «ارزیابی بایسته مشتری» را ارتقا داده‌اند و اکنون تماس‌های تایید اسکایپی برقرار می‌کنند یا تاییدهای پیچیده‌تری را اعمال می‌کنند. با این حال، مجرمان راه‌های جدیدی برای دور زدن این فرایندها پیدا کرده‌اند.

میکسر ارزهای دیجیتال

از میکسرها و تامبلرها می‌توان برای تقسیم موثر ارز دیجیتال کثیف استفاده کرد. تامبلر، ارز دیجیتال کثیف را پس از تقسیم کردن از آدرس‌های مختلف عبور می‌دهد و سپس دوباره به یک والت یا حساب ارسال می‌کند. این کار منجر به ایجاد یک مقدار جدید نسبتا تمیز و به سختی قابل ردیابی می‌شود.

در بیشتر موارد پول شویی که شامل تامبلر است، ارز دیجیتال کثیف از یک کیف پول قانونی در وایت نت به یک کیف پول در دارک وب منتقل می‌شود و پس از چند معامله به یک کیف پول دیگر منتقل می‌شود. در این مرحله، رمزارزها به اندازه کافی تمیز شده است که آن را به وایت نت بازگردانند تا در یک صرافی قانونی معامله کنند یا با ارزهای فیات مانند یورو یا دلار مبادله کنند.

قمار آنلاین

قمار آنلاین روش نسبتا ساده‌ای برای پولشویی است. تعداد زیادی وب‌سایت قمار آنلاین وجود دارد که ارزهای دیجیتال را به عنوان روش پرداخت می‌پذیرند. از ارزهای دیجیتال می‌توان برای خرید اعتبار یا چیپ‌های مجازی استفاده کرد. معمولا پولشویان چند دور بازی می‌کنند و بعد از چند تراکنش کوچک دوباره چیپ‌ها را نقد می‌کنند. با انجام این کار توضیحی برای منشا پول وجود دارد. پولشویان به سادگی می‌توانند ادعا کنند که آن وجوه حاصل از برنده شدن در قمار آنلاین بوده است.

نحوه جلوگیری از پولشویی

غیر متمرکز بودن ارزهای دیجیتال دسترسی جهانی و برابر به خدمات مالی مثل وام‌های همتابه‌همتا را تشویق می‌کند. در عین حال، همین ویژگی می‌تواند کاربردهای مخربی مثل پولشویی را برای این صنعت ایجاد کند. پروتکل‌ مبارزه با پول شویی (AML) پاسخی به این مشکل است.

مبارزه با پولشویی مجموعه‌ای از مقررات مالی برای نظارت و پیشگیری از جرایم مالی در ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال است. اگرچه سیاست‌های ضد پولشویی در کشورهای مختلف متفاوت است، اما همه آنها در تلاش برای جلوگیری از خطرات مشابهی هستند.

سیاست «مشتری خود را بشناس» (KYC) که با عنوان «احراز هویت» نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین بخش‌های پروتکل ضد پولشویی است. این قانون موسسات مالی، از جمله صرافی‌های ارز دیجیتال را ملزم می‌کند اطلاعات هویتی مشتریان را به روش‌های مختلف جمع‌آوری و تایید کنند. با این کار صرافی ها می‌توانند کاربران خطرناک را شناسایی کرده و جرایم مالی را در نطفه متوقف کنند. در نتیجه، دیگر کاربران می‌توانند اعتماد بیشتری به پلتفرم‌های ارز دیجیتال داشته باشند.

چرا مبارزه با پولشویی مهم است؟

مقدار پول درگیر در پولشویی رقم بسیار بزرگی است. بر اساس گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، تراکنش‌های جهانی پولشویی سالانه حدود ۸۰۰ میلیارد دلار تا ۲ تریلیون دلار تخمین زده می‌شود که معادل ۲ تا ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) جهانی است. با این حال، برآورد کل پول درگیر در پولشویی به دلیل ماهیت مخفیانه این فعالیت دشوار است.

پولشویی برای همه جرایم دارای انگیزه مالی بسیار مهم است، زیرا پولشویی است که مجرمان را قادر می‌سازد از وجوهی که از فعالیت‌های خود به دست می‌آورند، استفاده کنند. در غیر این صورت چرا باید مرتکب اعمال مجرمانه شوند؟

مبارزه با پولشویی به دنبال محروم کردن مجرمان از سود حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی آنها است و در نتیجه انگیزه اصلی آنها را برای دست زدن به چنین فعالیت‌های از بین می‌برد. فعالیت‌های غیرقانونی و خطرناک مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، تامین مالی تروریسم، قاچاق کالا، اخاذی و کلاهبرداری میلیون‌ها نفر را در سطح جهان به خطر می‌اندازد و هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی هنگفتی را بر جامعه تحمیل می‌کند. از آنجایی که عواید حاصل از چنین فعالیت‌هایی با پولشویی مشروعیت می‌یابند، مبارزه با پولشویی می‌تواند منجر به کاهش فعالیت مجرمانه شود و در نتیجه نفع قابل توجهی برای جامعه داشته باشد.

سخن پایانی

پولشویی یک فعالیت مجرمانه است که به تبهکاران اجازه می‌دهد پولی را که با ارتکاب فعالیت‌هایی مثل قاچاق مواد به دست آورده‌اند، مشروع جلوه دهند تا بعد بتوانند از آن استفاده کنند. روش‌های متعددی برای شستن پول کثیف وجود دارد؛ از روش‌های ساده مثل استفاده از کسب و کارهای صوری گرفته تا روش‌های پیچیده‌تر مثل پولشویی با ارزهای دیجیتال که نقدینگی بالایی دارند و می‌توانند به سرعت به آن سوی مرزها منتقل شوند. نقش پولشویی در گسترش جرم و جنایت و فاسد کردن نهادهای دولتی، مبارزه با آن را به یک ضرورت تبدیل می‌کند. با وجود این که رمز ارزها ابزاری برای پولشویی خطاب می‌شوند، اما واقعیت این است که سهم آن‌ها در مقایسه با دیگر روش‌ها واقعا ناچیز است.

تهیه شده در بیت 24