آموزش روش های مدیریت ریسک در بازار ارز دیجیتال

ریسک به معنای احتمال رخداد اتفاقات منفی در فعالیت‌های شما و بخشی از ترید و معامله در بازار رمز ارزهاست. ریسک شانس ایجاد یک خروجی نامطلوب در معامله است که ضرردهی را به دنبال دارد. مثلا، ریسک 50 درصدی در یک پوزیشن شورت (فروش) به معنای احتمال 50 درصدی افزایش قیمت بیت کوین و ضرر شماست. بنابراین برای جلوگیری از چنین اتفاقی، باید با انواع ریسک و استراتژی‌های مدیریت آن در بازار ارز دیجیتال آشنا بوده و روش های مدیریت سرمایه را نیز آموزش ببینید.

مدیریت ریسک مالی چیست؟

ریسک منیجمنت (Risk Management) فرآیند شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسک‌های مالی، حقوقی، استراتژیک و امنیتی در مواجه با سرمایه و درآمدهای یک شرکت است. این تهدیدات یا ریسک‌ها می‌توانند در منابع گسترده مختلفی از جمله عدم قطعیت مالی، تعهدات حقوقی، خطاهای مدیریت استراتژیک، حوادث و بلایای طبیعی ریشه داشته باشند.

در صورتی که یک اتفاق پیش‌بینی‌نشده بی‌خبر گریبان شرکت شما را بگیرد، اثر آن می‌تواند جزئی مثلا به اندازه افزایش کوچک هزینه‌های بالاسری باشد یا در موارد بدتر، عواقب فاجعه‌باری نظیر بار مالی سنگین یا حتی افشای کسب و کار شما داشته باشد.

برای کاهش ریسک‌ها، سازمان‌ها باید برای کمینه کردن، نظارت و کنترل اثرات وقایع منفی در عین بیشینه کردن رخدادهای مثبت، منابع مختلف را تخصیص دهند. یک رویکرد باثبات، سیستماتیک و یکپارچه به سوی ریسک‌ها می‌تواند به تعیین بهترین روش شناسایی، مدیریت و کاهش خطرات کمک کند.

تعریف مدیریت ریسک در ارز دیجیتال

مدیریت ریسک رمز ارزها نیز روشی سیستماتیک برای شناسایی، تحلیل، ارزیابی و توسعه برنامه بهبود ریسک‌های مربوط به سرمایه گذاری در دارایی‌های دیجیتال است. سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال  دارای ریسک‌های ذاتی است که نیاز به شناسایی و مدیریت دقیق آن‌ها به‌صورت شخصی یا با کمک سازمان‌های مالی را حیاتی می‌کند.

انواع ریسک های مالی در بازار ارز دیجیتال

در تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)، هدف ما یافتن بهترین نقاط ورود و خروج در بازار ارز دیجیتال و دیگر بازارهای مالی است. اما پیش از سرمایه‌گذاری در بازارهایی مانند رمز ارزها که نوسان بسیار بالایی دارند، ابتدا باید با اینکه ریسک های مالی چیست روش‌های مدیریت آن آشنا شوید.

بنابراین پس از یادگیری نحوه مقابله با ریسک، آموزش تحلیل تکنیکال به شما در انجام یک ترید موفقیت‌آمیز کمک می‌کند. بازار رمز ارزها در معرض انواع ریسک‌های مالی قرار دارد:

• ریسک اعتباری (Credit Risk): این نوع ریسک بر پروژه‌های کریپتویی تاثیرگذار است. ریسک اعتباری در واقع احتمال ناکامی تیم توسعه یک پروژه در انجام تعهدات خود در زمان مقرر است. این نوع ریسک بیشتر در سرقت و کلاهبرداری بازار رمز ارزها نمود پیدا می‌کند. یک نمونه خوب در این رابطه، هک صرافی بایننس در سال 2018 بود که به سرقت 40 میلیون دلار انجامید.
• ریسک حقوقی و قانونی (Legal Risk): ریسک حقوقی به احتمال رخداد یک رویداد منفی در رابطه با قوانین حقوقی و نظارتی اطلاق می‌شود. مثلا، ممنوعیت ترید ارزهای دیجیتال در یک کشور از این نوع است. یک مثال عملی از ریسک حقوقی مربوط به زمانی است که ایالات تگزاس و کارولینای شمالی دستور توقیف و توقف فعالیت صرافی رمز ارزی بیت‌کانکت (Bitconnect) را به جهت شبهات کلاهبرداری بودن آن صادر کردند.
• ریسک نقدینگی (Liquidity Risk): ریسک نقدینگی در بازار ارز دیجیتال به شانس عدم توانایی یا ناتوانی یک تریدر در تبدیل پوزیشن خود به ارزهای فیات (دلار، ین، پوند، یورو و…) اطلاق می‌شود.
• ریسک بازار (Market Risk): یکی دیگر از انواع ریسک در امور مالی، مارکت ریسک است که به معنای شانس افزایش یا کاهش قیمت یک رمز ارز برخلاف پوزیشن باز شماست.
• ریسک عملیاتی (Operational Risk): ریسک عملیاتی به احتمالی اطلاق می‌شود که معامله‌گر نتواند ترید، واریز یا برداشت انجام دهد.
• ریسک امنیتی و فناوری (Technology and Security Risk): بلاک چین پشت رمز ارزها به‌عنوان یک دفترکل توزیع‌شده عمل می‌کند. در شبکه‌هایی مانند بیت کوین که از اثبات کار (PoW) استفاده می‌کنند، مصرف بالای انرژی توسط ماینرها می‌تواند تهدیدی بر پذیرش گسترده آن باشد.
• ریسک حضانتی (Custody Risk): حضانت رمز ارزها از طریق والت‌های سرد یا گرم انجام می‌شود. با این وجود، امکان هک یا از دست دادن دسترسی به آن‌ها نیز وجود دارد.
• ریسک صرافی (Exchange Risk): مواردی همچون بسته شدن حساب، قطعی سرور، دستکاری قیمت، سوق قیمت رمز ارز به استاپ لاس و مشکلات اتصال از جمله خطرات مربوط به صرافی‌های ارز دیجیتال هستند.
• ریسک لوریج (Leverage Risk): لوریج و اهرم ابزاری است که در مقایسه با اندازه حساب، قدرت خرید بیشتری به تریدرها می‌دهد. از لوریج می‌توان برای گرفتن پوزیشن‌های بزرگتر استفاده کرد. این یعنی مثلا در هنگام ترید با لوریج 100 برابر، شما می‌توانید درآمدتان را تا 100 برابر افزایش دهید. اما دقت داشته باشید که ریسک از دست دادن سرمایه نیز به همین اندازه بالاست.

مراحل مدیریت ریسک ارز دیجیتال

برای شناسایی و مدیریت ریسک‌ها به یک چارچوب و فرآیند ساختاریافته نیاز داریم که در این قسمت به آن می‌پردازیم.

1. شناسایی ریسک

اولین گام در ریسک منیجمنت ارزهای دیجیتال، مستلزم شناسایی خطرات مرتبط با سرمایه‌گذاری در آن‌هاست. این امر مستلزم بررسی جامع ریسک‌های بالقوه، شامل عواملی مانند نوسانات بازار، ریسک نقدینگی، امنیت سایبری، قانونی، عملیاتی و دیگر موارد است که در قسمت قبل آن‌ها را معرفی کردیم.

اگر از موسسات مالی برای این کار استفاده می‌کنید، این شرکت‌ها می‌توانند از ابزارهای مختلفی از جمله چک لیست ریسک، ریسک‌نگارها (Risk Registers) و کارگاه‌های ریسک استفاده کنند تا از شناسایی دقیق ریسک‌ها اطمینان حاصل کرده و هیچ جای ابهامی باقی نگذارند.

2. تحلیل ریسک

پس از شناسایی، نوبت به تجزیه و تحلیل جزئی هر ریسک می‌رسد. این تجزیه و تحلیل مستلزم ارزیابی احتمال تحقق خطرات و تأثیر بالقوه آن‌ها بر پرتفوی رمز ارزی شماست.

تکنیک‌های کمّی و کیفی مانند تحلیل سناریو، تست استرس و تحلیل حساسیت می‌توانند برای انجام تحلیل ریسک به کار گرفته شوند. این تکنیک‌ها به شناسایی اثرات بالقوه سناریوهای مختلف و ارزیابی اثربخشی استراتژی‌های مختلف کاهش ریسک کمک می‌کنند.

3. ارزیابی ریسک

پس از شناسایی و تحلیل، مرحله بعدی مربوط به ارزیابی ریسک‌هاست. این گام مستلزم تخصیص امتیاز به هر ریسک شناسایی‌شده بر اساس احتمال وقوع و تأثیر بالقوه آن بر پرتفوی شماست.

شما می‌توانید طیف وسیعی از مقیاس‌های رتبه‌بندی ریسک، مانند ماتریس احتمال- تأثیر یا نقشه حرارتی ریسک را برای انجام ارزیابی‌های خود به کار بگیرید. این ابزارها به اولویت‌بندی ریسک‌ها و شناسایی خطراتی که به دلیل اهمیتشان نیاز به توجه فوری دارند، کمک می‌کند.

4. توسعه برنامه بهبود و درمان

در گام آخر باید یک برنامه درمانی برای خطرات شناسایی‌شده تهیه کنید. این امر شامل تدوین یک استراتژی جامع کاهش ریسک است که برای به حداقل رساندن احتمال و تأثیر هر ریسک طراحی شده باشد.

تکنیک‌های مختلفی نظیر اجتناب از ریسک (Risk Avoidance)، کاهش ریسک (Risk Reduction)، انتقال ریسک (Risk Transfer) و پذیرش ریسک (Tisk Acceptance) برای ایجاد یک برنامه درمانی موثر وجود دارند. این تکنیک‌ها، متنوع‌سازی مناسب پرتفو و مدیریت مؤثر ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال را تضمین می‌کنند.

انواع استراتژی های مدیریت ریسک در بازار ارز دیجیتال

به‌عنوان یک قاعده کلی باید بدانید که «هیچ‌گاه نباید بیشتر از آنچه توانش را دارید ریسک کنید». با توجه به جذابیت ترید رمز ارزها، توصیه عمومی این است که بیشتر از 10 درصد از بودجه یا درآمد ماهانه‌تان را در این بازار سرمایه گذاری نکنید. از طرفی، معامله با پول قرضی هم توصیه نمی‌شود.

استراتژی‌های مدیریت ریسک از انواع استراتژی های معاملاتی ارز دیجیتال در بازار هستند که می‌توان آن‌ها را به 4 دسته استفاده از تایم‌فریم‌های مختلف، نسبت ریسک به پاداش (Risk/Reward Ratio)، پوزیشن سایزینگ (Position Sizing) و حدضرر و برداشت سود (Stop Loss and Take Profit) تقسیم کرد.

استراتژی استفاده از تایم‌ فریم‌های مختلف

از آنجایی که نگاه به یک تایم‌فریم واحد بدون توجه به دید بزرگ‌تری از روند بازار اشتباهی رایج بین تریدرهاست، استفاده از تحلیل تایم‌فریم‌های مختلف به جلوگیری از باریک‌بینی کمک می‌کند. عموما تریدرهای حرفه‌ای زمانی که تحلیل‌شان در ابتدا روی تایم‌فریم‌های بزرگتر متمرکز است، از رویکرد بالا به پایین استفاده کرده و سپس با نگاه به معاملات در تایم‌فریم‌های کوچک‌تر، سیگنال‌های بازار را فیلتر می‌کنند. علاوه بر این، استفاده مناسب از تایم‌فریم‌های مختلف غالبا سناریوهایی با ریسک‌های پایین‌تر نسبت به پاداش بالقوه ایجاد می‌کند. این عامل، مدیریت بهتر ریسک در هنگام ترید ارزهای دیجیتال را به دنبال دارد.

برای مثال، تحلیل چارت 1 ساعته و 4 ساعته قیمت بیت کوین، ورود کم‌ریسکی را ایجاد می‌کند. در زیر، جزئیات این استراتژی را مشاهده می‌کنید:

1. در ابتدا با نگاه به تایم‌فریم 4 ساعته، شاهد کشش قیمت به سمت بالا (10 کندل متوالی) بدون حرکت اصلاحی هستیم. بنابراین بر اساس این کشش، می‌توانیم منتظر یک اصلاح سالم به سمت پایین باشیم. حال می‌توانیم برای ورود کوتاه مدت به دنبال سیگنال‌هایی در چارت ساعتی بگردیم.
2. در چارت 1 ساعته می‌بینیم که پس از شکست ناموفق خط مشکی، قیمت یک کندل استیک ستاره دنباله‌دار (Shooting Star) را ایجاد کرده است که یک نطقه ورود عالی با توجه به کندل مشابه سقف بالاتر در چارت 4 ساعته است. به نحوه زیرش قیمت پس از تشکیل کندل شوتینگ استار توجه کنید. این اتفاق نتیجه نگاه به تایم‌فریم‌های بزرگتر است.

استراتژی پوزیشن سایزینگ یا مدیریت بر اساس حجم ورود

استراتژی پوزیشن سایزینگ (Position Sizing) تعداد کوین یا توکن‌های مناسب برای ورود به یک معامله را مشخص می‌کند. احتمال تحقق سود در معاملات رمز ارزها غالبا باعث تحریک تریدرها به سرمایه گذاری 30، 50 یا حتی 100 درصدی در این بازار می‌شود. با این وجود، این کار یک حرکت مختل‌کننده است که شما را در معرض ریسک مالی بالایی قرار می‌دهد. قانون طلایی این است: «همه تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد نگذارید».

سه راه برای انجام پوزیشن سایزینگ وجود دارد:

• رویکرد مقدار ورود در برابر مقدار ریسک
• رویکرد کوسه‌ها و پیراناها
• رویکرد معیار کِلی

رویکرد مقدار ورود در برابر مقدار ریسک

این رویکرد در استراتژی پوزیشن سایزینگ برای مدیریت ریسک که ارتباط زیادی یا مدیریت سرمایه دارد، دو مقدار متفاوت را در نظر می‌گیرد. اولین مقدار شامل پولی است که شما مایل به سرمایه گذاری در هر ترید هستید. به این پول باید به‌عنوان اندازه (Size) هر سفارش جدید صرف‌نظر از نوع آن نگاه کنید. دومین مقدار، پولی است که در معرض ریسک قرار دارد. مثلا پولی که قرار است در صورت عدم موفقیت معامله آن را از دست بدهید. با در نظر گیری این دو مقدار، حجم ورود یا همان سایز پوزیشن شما به صورت زیر تعریف می‌شود:

برای درک بهتر محاسبه این فرمول مثال زیر را در نظر بگیرید: فرض کنید خواهان خرید و فروش بیت کوین با تتر در قیمت هدف 13,000 دلار هستید. پارامترهای فرمول بالا به صورت زیر است:

• اندازه سرمایه: 5,000 دلار
• ریسک در هر ترید: 2 درصد
• قیمت ورود: 11,500
• استاپ لاس= 10،500

در این صورت حجم ورود ما به این معامله ارز دیجیتال BTC با هدف مدیریت ریسک، به صورت زیر خواهد بود:

پس مقدار پول ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری در این ترید، 1,150 دلار یا 23 درصد از سرمایه است. بنابراین به خاطر استاپ لاسی که تعیین کرده‌ایم، تنها 2 درصد از پول‌مان با فعال شدن حد ضرر تعیین‌شده در معرض از دست رفتن قرار می‌گیرد.

رویکرد کوسه‌ها و پیراناها

مفهوم پوزیشن سایزینگ یا تعیین اندازه پوزیشن به متنوع‌سازی سرمایه‌گذاری‌هایتان نیز مربوط می‌شود. دکتر الکساندر الدر (Alexander Elder) که خالق این مفهوم است، دو قانون را تعیین کرده است:

• محدود کردن هر پوزیشن به 2 درصد ریسک. آقای الدر ریسک را به گاز کوسه تشبیه کرده است. گاهی اوقات شما مایل به ریسک کردن مقدار بالایی پول هستید، اما ریسک این کار نیز به اندازه گاز کوسه بزرگ و فاجعه‌آمیز خواهد بود.
• محدود کردن سشن‌های معاملاتی به 6 درصد در هر سشن. در یک موقعیت بازنده، ممکن است ذره ذره تمام سرمایه‌تان را از دست بدهید. آقای الدر این نوع ریسک را به حمله ماهی‌های پیرانا تشبیه کرده است که با گازهای کوچک از قربانی خود آن را ذره ذره از بین می‌برند.

با پیروی از رویکرد کوسه‌ها و پیراناهای آقای الدر، نتیجه این است که شما نباید بیشتر از 3 پوزیشن باز با 2 درصد ریسک، یا 6 پوزیشن با 1 درصد ریسک داشته باشید. این کار به معنای محدود کردن نتایج در ترکیب معکوس است؛ یعنی ضررها در هر ضرر بعدی کوچک‌تر و کوچک‌تر می‌شوند.

رویکرد معیار کِلی (Kelly Criterion)

معیار کِلی فرمولی است که توسط جان لری کلی (John Larry Kelly) در سال 1956 توسعه داده شد. این فرمول یک رویکرد پوزیشن سایزینگ برای مدیریت ریسک در بازار ارز دیجیتال است که درصد سرمایه برای ورود را مشخص می‌کند. این استراتژی برای معاملات بلند مدت مناسب است.

با استفاده از مثال قبل، پارامترهای فرمول به صورت زیر است:

• اندازه سرمایه: 5,000 دلار
• مقدار سرمایه‌گذاری‌شده: 1,150 دلار
• موفقیت: 60 درصد
• قیمت ورود: 11,500 دلار
• استاپ لاس: 10,500 دلار
• نسبت ضرر: 1.1
• تیک پرافیت: 13,000 دلار

نتیجه استفاده از این فرمول برای اندازه پوزیشن به صورت زیر خواهد بود:

این عدد 0.19 یعنی شما برای کسب بهترین خروجی در مجموعه‌ای از تریدها، نباید بیشتر از 19 درصد کل سرمایه 5,000 دلاری‌تان را ریسک کنید.

استراتژی نسبت ریسک/پاداش در مدیریت ریسک

نسبت ریسک/ریوارد (Risk/Reward Ratio) به مقایسه سطح واقعی ریسک با بازده‌های بالقوه می‌پردازد. در ترید و معامله، هرچه پوزیشن ریسکی‌تر باشد، سود آن نیز بیشتر خواهد بود. درک نحوه کار استراتژی ریسک به پاداش به شما اجازه می‌دهد تا در صورت ضرردهی یک ترید آن را بشناسید. نسبت ریسک/پاداش به صورت زیر محاسبه می‌شود: