ویژگی حضانتی و غیر حضانتی در کیف پول ارز دیجیتال یعنی چه؟

با این که ممکن است کیف پول های حضانتی یا امانی (Custodial) غیر ایمن به نظر برسند، بسیاری آن‌ها را به کیف پول های غیرحضانتی یا غیر امانی (Non-Custodial) ترجیح می‌دهند، چرا که معمولا استفاده از آن‌ها راحت‌تر است و مسئولیت کمتری دارد. اگر از کیف پول غیر حضانتی استفاده کنید، کلیدهای خصوصی والت فقط و فقط در اختیار خودتان قرار دارند. اما در کیف پول‌ های حضانتی کنترل کلیدهای خصوصی بر عهده یک موجودیت دیگر مثل یک صرافی ارز دیجیتال است.

قبل از شروع خرید و فروش یا مخصوصا ترید ارزهای دیجیتال، باید از بین دو دسته‌بندی کیف پول های امانی یا غیر امانی دست به انتخاب بزنید. با درک تفاوت این دو، بهتر قادر به انتخاب خواهید بود.

مقدمه‌ای بر کیف پول های حضانتی و غیرحضانتی

در امور مالی مدرن، برای ارائه‌دهندگان خدمات مانند بانک‌ها مراقبت از دارایی‌های کاربران یک روش استاندارد است. در واقع آن‌ها «حضانت» دارایی شما را بر عهده می‌گیرند. به همین دلیل وقتی می‌خواهید از موجودی حساب بانکی خود پول برداشت یا به حساب دیگری پول واریز کنید، با وجود تعلق داشتن آن سرمایه به شما از نظر حقوقی، در واقعیت درخواست خود را ابتدا به بانک تسلیم می‌کنید تا این کار را برای شما انجام بدهد. بانک‌ها می‌توانند این خواسته کاربران را به دلایلی که به نفع مشتریان نیست رد کنند و اجازه برداشت از حساب یا واریز پول را صادر نکنند! در یک کیف پول ارز دیجیتال حضانتی نیز وضعیت مشابه است و امکان رخ دادن چنین مشکلی وجود دارد، به همین دلیل علاقه به استفاده از کیف پول های غیر حضانتی روز به روز بیشتر می‌شود.

علاوه بر آن، حتی زمانی که یک ارائه‌دهنده خدمات مالی مثل یک بانک سنتی در تلاش است تا از حقوق حضانت مشتریانش با حسن نیت حمایت کند، عوامل خارجی آن‌ها را مجبور به انجام اعمالی مخالف منافع مشتریان خواهند کرد. به عنوان نمونه ممکن است یک دولت با هدف کاهش سرعت بالا رفتن تورم، بانک‌ها را مجبور به محدود کردن برداشت از حساب برای مشتریان خود کنند. چنین اتفاقی تا کنون در سطح وسیع در کشورهای آرژانتین و یونان رخ داده است. نمونه دیگر که متاسفانه گریبان‌گیر ایرانیان زیادی شده، مجبور شدن بانک‌های خارجی به عدم سرویس‌دهی به کاربران ساکن کشورمان و از آن بدتر مسدود کردن دارایی‌های آن‌ها است. با توجه به متمرکز بودن برخی بسترهای ارائه خدمات کریپتویی ممکن است چنین اتفاقاتی برای دارایی‌های رمز ارزی نیز رخ بدهد، در نتیجه مزیت کیف پول های غیر حضانتی نسبت به والت های حضانتی مشخص می‌شود.

با ظهور سیستم‌های انتقال پول غیر متمرکز مبتنی بر بلاک چین بعد از تولد بیت کوین، برای اولین بار امکان ارائه خدمات مالی «غیر حضانتی» در مقیاسی گسترده فراهم شد. در این مدل کاربر همیشه حضانت کامل (تملک) دارایی‌های خود را در اختیار دارد و از ارائه‌دهنده خدمات مثلا شبکه بیت کوین یا اتریوم صرفا به عنوان رابطی برای مدیریت آسان سرمایه استفاده می‌کند. البته ظهور سرویس‌های جدید مثل صرافی‌های متمرکز مرسوم (نظیر بایننس، کوکوین یا کوینکس) اصل اساسی استفاده از یک پول غیر قابل کنترل را زیر سوال برده است، به طوری که حین استفاده از صرافی‌ها در واقع حضانتی سرمایه خود را به آن‌ها می‌دهید، هر چند شبکه ارز دیجیتال مورد استفاده غیر متمرکز است. در هر صورت آن‌ها می‌توانند به اختیار خود یا تحت فشار دولت‌ها اقدام به هر کاری کنند! اما در کیف پول های غیر حضانتی بر خلاف والت های حضانتی چنین چیزی امکان‌پذیر نیست.

حین استفاده از یک کیف پول غیر حضانتی نظیر تراست ولت، اتمیک والت، متامسک، لجر نانو ایکس یا دیگر والت‌ های نرم افزاری و سخت افزاری مشابه، نیازی به کسب اجازه نیست. این برخلاف روند ثبت نام در بانک‌های سنتی و حتی صرافی‌های رمز ارزی است که از شما اطلاعاتی هویتی می‌خواهند. در والت های غیر حضانتی هیچ فرآیندی به منظور بررسی و تایید حساب وجود ندارد و استفاده از برنامه کاملا ناشناس است. به همین دلیل هر کسی در دنیا می‌تواند برنامه را دانلود و بلافاصله شروع به استفاده از آن کند. علاوه بر عدم مشخص شدن هویت، در کیف پول های غیر حضانتی فقط شما به سرمایه‌تان دسترسی دارید. در نتیجه ارائه‌دهنده خدمات، دولت یا هر شخص و سازمان دیگر قادر نیست به تشخیص خود، شما را از برداشت یا واریز پول منع کند.

مشکل فقط فشار دولت‌ها و نهادهای نظارتی یا اقدامات خودخواسته بانک‌ها و صرافی‌ها نیست. برخی مواقع کاربران قربانی غفلت و کم‌کاری سرویس‌دهنده می‌شوند. به عنوان مثال با هک شدن یک بانک یا صرافی سرمایه مشتریان از بین خواهد رفت، در حالی که خودشان در این اتفاق هیچ تقصیری نداشته‌اند. اما وقتی از یک کیف پول غیر حضانتی استفاده می‌کنید، می‌توانید تمام اقدامات امنیتی ضروری را به کار ببندید، چون همه مسئولیت بر عهده خودتان است.

کیف پول حضانتی (Custodial) چیست؟

یک کیف پول حضانتی به زبان ساده، کلیدهای خصوصی مربوط به دارایی رمز ارزی یک کاربر را نزد توسعه‌دهنده آن نگه می‌دارد و امانت‌دار آن‌ها است. در عمل، کنترل دارایی به طور کامل در مشت سازنده والت است، هر چند نباید خلاف خواسته مالک دست به اقدام خاصی بزند. البته ممکن است این اتفاق (تصمیم‌گیری درباره سرمایه یک کاربر بدون دخالت وی) در صورت تلاش توسعه‌دهنده برای کلاهبرداری یا فشار از سوی دولت و نهادهای نظارتی، رخ بدهد!

مزایای کیف پول حضانتی

ممکن است خود کاربر نسبت به رعایت یک سری نکات امنیتی کوتاهی کند، اما در صورتی که سازنده یک کیف پول امانی به درستی برنامه را پیاده کرده باشد، از طرف کاربر تمام نکات امنیتی لازم را رعایت می‌کند. نداشتن استرس از هک یا سرقت شدن گوشی یا گم کردن عبارت بازیابی، برای یک سری کاربران آرامش خاطر به ارمغان‌ می‌آورد. از طرفی دیگر کارکرد حضانتی یک کیف پول کار با آن را بسیار ساده و سریع می‌کند، به طوری که در مقایسه با والت های غیر حضانتی با سرعت بیشتری قادر به مبادله ارزهای دیجیتال خواهید بود.

کاربران معمولا نسبت به مسائل امنیتی بی‌توجه هستند و به عنوان نمونه، مخصوصا در دستگاه‌های اندروید، نرم افزارها را از منابع غیر رسمی هم دانلود می‌کنند. این رفتارها گوشی هوشمند، تبلت یا کامپیوتر دسکتاپ و لپ تاپ آن‌ها را در معرض خطر هک شدن قرار می‌دهند. اما سازنده کیف پول غیر حضانتی، اغلب با آگاهی نسبت به تمام مسائل امنیتی، به تمام نکات توجه می‌کند تا حافظه محل ذخیره‌سازی کلیدهای خصوصی در برابر حملات سایبری امن بماند.

یک نگرانی دیگر کاربران از دست دادن عبارت بازیابی مربوط به کیف پول های غیر حضانتی است که می‌دانیم اتفاقی برگشت‌ناپذیر است. اما خوشبختانه از یک والت امانی می‌توان به سادگی تمام وب سایت‌ها و وب اپلیکیشن‌های دیگر استفاده و در صورت فراموش کردن رمز عبور، مجددا آن را در ایمیل خود دریافت کرد.

مزیت بسیار مهم آن‌ها افزایش سرعت انجام اعمال مختلف مخصوصا ترید و مبادله ارزهای دیجیتال با یکدیگر است. اگر تا کنون از هر دو دسته صرافی‌های متمرکز و غیر متمرکز استفاده کرده باشید، آسودگی استفاده از صرافی‌های متمرکز به عنوان بهترین مثال از کیف پول های ارز دیجیتال را بهتر درک خواهید کرد.

معایب و ریسک‌های کیف پول حضانتی

کیف پول های حضانتی با وجود آسودگی در استفاده، معایبی هم دارند که مخصوصا برای کاربران ساکن کشورهای تحت تحریم یا کاربران دارای سرمایه زیاد نگران‌کننده هستند. بزرگترین ایراد والت های امانی رمز ارز مدیریت شدن توسط یک شخص ثالث است؛ این موجودیت اختیار کامل دارایی‌ و فرآیندهای مربوط به آن را در مشت خود دارد و قادر است بدون مشورت و کسب اجازه از شما، اعمالی را انجام بدهد. به عنوان نمونه می‌توان به برداشت بخشی از پول یا بلوکه کردن کل آن اشاره کرد.

مشکل دیگر بیشتر کیف پول های حضانتی الزام کاربر به احراز هویت است. به عنوان نمونه اکنون بایننس، بزرگترین صرافی رمز ارزی دنیا، بدون احراز هویت به کاربران خدمات نمی‌دهد. این در حالی است که یکی از دلایل علاقه کاربران به رمز ارزها امکان ایجاد تراکنش به صورت ناشناس است. در نتیجه اجبار به ارائه مدارک هویتی با ذات ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده در تضاد است.

خطر نشت اطلاعات به خاطر نگهداری انبوهی از اطلاعات مربوط به کاربران در یک مکان مشخص یک ایراد دیگر کیف پول های حضانتی محسوب می‌شود. در صرافی‌های کریپتوکارنسی حجم زیادی از سرمایه‌ کاربران در کیف پول‌های سرد و  کیف پول های گرم نگهداری می‌شود. اگرچه صرافی‌های قدرتمند و برتر دنیا چند لایه امنیتی برای محافظت از کلیدهای خصوصی در نظر می‌گیرند، اما در هر صورت هکرها شبانه‌روز برای نفوذ به آن‌ها تلاش می‌کنند تا شاید روزی به هدفشان برسند. به عنوان نمونه‌ای تلخ در تاریخچه کریپتوکارنسی باید به هک صرافی Mt. Gox در سال 2014 اشاره کنیم. از آن جایی که صرافی نام برده بالای 70 درصد تراکنش‌‌های بیت کوین را در آن زمان داشت، ضربه سنگینی به کل بازار ارز دیجیتال وارد شد.

ایراد دیگر وارد به والت های امانی یا غیر حضانتی اجبار برای اتصال به اینترنت برای انجام تمام کارها است. کیف پول‌ های حضانتی بر یک بستر آنلاین سوار هستند و کلید خصوصی در دستگاه کاربر ذخیره نیست، بنابراین در حالت آفلاین هیچ گونه دسترسی به کیف پول و دارایی‌های آن نخواهید داشت.

کدام کیف پول ها حضانتی یا امانی هستند؟

از جمله محبوب‌ترین کیف پول های حضانتی می‌توان به بایننس، کوکوین، فری والت و بلاک چین دات کام اشاره کرد. دو گزینه اول جزو محبوب‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال دنیا هستند که به طور طبیعی یک والت امانی نیز محسوب می‌شوند. گزینه سوم یک کیف پول دارای ورژن‌های متعدد از جمله موبایل و تحت وب است. نسخه آنلاین یا همان تحت وب فری والت یک کیف پول غیر حضانتی به شمار می‌رود.

کیف پول غیرحضانتی (Non-Custodial) چیست؟

کیف پول های غیر حضانتی کنترل دارایی را به خود کاربر می‌دهند و قرار نیست حضانت سرمایه وی بر عهده یک شخص ثالث قرار بگیرد. این یعنی هیچ نهادی قادر نخواهد بود ارزهای دیجیتال یک نفر را مسدود یا گوشه‌ای از آن را بدون اجازه کسر کند. البته این مسئولیت سنگینی است، چرا که در صورت از دست دادن اثبات مالکیت دارایی (کلید خصوصی) هیچ راه برگشتی وجود ندارد.

والت های non-Custodial از یک دیدگاه به دو دسته‌بندی گرم (هات) و سرد (کلد) تقسیم می‌شود. اتصال یا عدم اتصال (همیشگی) به اینترنت گرم یا سرد بودن را مشخص می‌کند. کیف پول های غیر حضانتی سخت افزاری و کاغذی در دسته‌بندی والت های سرد و کیف پول های غیر حضانتی موبایل و دسکتاپ در دسته‌بندی والت های گرم قرار می‌گیرند.

مزایای کیف پول غیرحضانتی

کیف پول غیر حضانتی یا غیر امانی در مقایسه با کیف پول حضانتی همخوانی بیشتری با مهمترین اصل دنیای کریپتو یعنی مخفی نگاه داشتن هویت کاربر دارد. همین حقیقت موجب ارزشمندتر شدن این سیستم می‌شود. در ادامه به چند ویژگی مهم کیف پول های غیر حضانتی اشاره خواهیم کرد.

مهمترین ویژگی که با نحوه کار سیستم‌های بانکی سنتی مقابله می‌کند، نشاندن خود کاربر بر مسند قدرت است؛ کیف پول های غیر حضانتی اجازه می‌دهند کاربران مستقیم به دارایی خود دسترسی داشته باشند و آن‌ها را مدیریت کنند. پس دیگر برای انجام فرآیندهای مختلف، از افتتاح حساب گرفته تا واریز و برداشت، نیازی به عبور از یک فیلتر نیست.

با توجه به این که تمام جزئیات مربوط به کیف پول آنلاین رمز ارزتان و دارایی‌های داخلش به خود شما وابسته است، ریسک نشت اطاعات بسیار پایین می‌آید. دیگر کوتاه یک صرافی در تامین امنیت سیستم خود سبب از بین رفتن سرمایه شما نخواهد شد. کاربر اطمینان دارد با رعایت نکات امنیتی، امنیت دارایی وی تضمین خواهد شد و از هک و سرقت دور خواهد ماند.

حذف شدن اجبار به درخواست از یک موجودیت دیگر به منظور انجام امور مختلف برای ما سبب می‌شود سریع‌تر قادر به انجام تراکنش باشیم. این موجب سرراست شدن کل فرآیند و آسان‌تر شدن برداشت‌های آنی می‌شود.

معایب و ریسک‌های کیف پول غیر حضانتی

برای انتخاب درست از بین کیف پول های حضانتی و غیر حضانتی باید نسبت به مشکلات گزینه‌های غیر امانی نیز آگاهی پیدا کنیم. ایراد خاصی به آن‌ها وارد نیست، اما نحوه کار متفاوت نسبت به سیستم‌های بانکی سنتی، سبب می‌شود برای برخی کاربران عجیب به نظر برسند.

تأخیر در داد و ستد یکی از مشکلات آن‌ها است. از آنجایی که برای ترید، کیف پول های غیرحضانتی مجبور هستند رمز ارزها را به یک صرافی (غیر متمرکز) بفرستند و بعد از انجام تراکنش نتیجه را روی کیف پول مبدا پیاده کنند، سرعت مبادله در والت های غیر امانی کمتر از کیف پول‌ های حضانتی است که مستقیما در صرافی تبادل انجام می‌دهند.

مسئولیت بیشتر بر عهده مالک دارایی، ممکن است برای کاربران سر به هوا دردسرساز شود! بر عهده داشتن قدرت کنترل کیف پول به این معنی است که مسئولیت‌تان بیشتر می‌شود. حتی کوچک‌ترین اشتباه، از اشتراک‌گذاری سهوی کلید یا عبارت بازیابی گرفته تا باز کردن کیف پول غیر حضانتی مقابل فرد دیگری، می‌تواند به دزدی، پاک شدن حافظه کیف پول یا هر اتفاق ناخوشایند دیگر منجر شود. با توجه به ناشناس بودن تراکنش‌ها در بلاک چین، چنین اتفاقاتی برگشت ناپذیر و جبران‌نشدنی هستند.

رابط کاربری آن‌ها نیز کمی پیچیده‌تر است؛ کیف پول‌ های غیر حضانتی بیشتر برای کاربران دارای دانش کافی مناسب هستند و در نگاه اول کاربران تازه وارد را کمی سردرگم می‌کنند. دقیقا به همین دلیل خطر از دست رفتن سرمایه به خاطر گم کردن کلید خصوصی نیز افزایش پیدا می‌کند. احتمال بروز اشتباه از سوی کاربر ناآگاه زیاد است و از طرفی اشتباهاتی نظیر گم کردن کلیدها را نمی‌توان جبران کرد؛ شخص ثالثی وجود ندارد تا با مراجعه به آن و ارائه مدارک شناسایی، درخواست صدور رمز عبور جدید برای حساب (کیف پول) کنیم.

کدام کیف پول ها غیر حضانتی یا غیرامانی هستند؟

از جمله محبوب‌ترین کیف پول‌ های غیر حضانتی می‌توان به تراست والت، اتمیک والت، اکسودوس، لجر نانو ایکس و ترزور مدل تی اشاره کرد. سه گزینه اول هات والت (نرم افزاری) و دو مورد آخر کلد والت (سخت افزاری) هستند.

سخن پایانی ؛ اهمیت والت های غیر حضانتی برای ایرانیان

اهمیت استفاده از کیف پول های غیر حضانتی ارز دیجیتال برای کاربران ایرانی دو چندان می‌شود. همانطور که گفتیم یک صرافی متمرکز نظیر بایننس، کوکوین و کوینکس هم ممکن است شبیه یک بانک سنتی تحت فشار یک دولت خاص مخصوصا ایالات متحده آمریکا قرار بگیرد و در ادامه ارائه خدمات به یک سری کاربران را محدود و دارایی عده‌ای را مسدود کند.

این موضوع اکنون درباره بایننس (Binance)، بزرگترین صرافی کریپتو دنیا، صادق است. این شرکت تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا از ارائه خدمات به ساکنان یک سری کشورها از جمله ایران خودداری می‌کند. اگر آن‌ها به روش‌های مختلف تحریم‌ها را دور زده و شروع به فعالیت در این سرویس مالی حضانتی کنند، با لو رفتن حقیقت (مخصوصا از روی موقعیت جغرافیایی دستگاه کاربر بر اساس آدرس IP) بایننس سرمایه ارز دیجیتالشان را مسدود خواهد کرد. سایر صرافی‌ها نظیر KuCoin که اکنون با چراغ خاموش به ایرانیان سرویس می‌دهند، قبلا تجربه مسدود کردن دارایی کاربران را داشته‌اند. این موضوع سبب می‌شود کیف پول های غیر حضانتی برای ساکنان کشورمان جذابیت بیشتری پیدا کنند.

البته حین استفاده از ارزهای دیجیتال دارای شبکه متمرکز نگرانی همچنان وجود دارد؛ کاربری که در تراست ولت یا یک کیف پول غیر حضانتی دیگر بیت کوین، اتریوم یا کاردانو جابه‌جا می‌کند نگران تحریم نیست، اما چنین نگرانی در زمان استفاده رمز ارزهای متمرکزی نظیر تتر و مخصوصا دیگر استیبل کوین‌ها وجود دارد. در مقایسه با اولین سال‌های ظهور بیت کوین اکنون ابزارهای پیشرفته‌ای برای ردیابی و تشخیص هویت آدرس‌های رمز ارزی وجود دارد. در ارتباط با شبکه‌ای نظیر بیت کوین کاری از دست دولت‌های تحریم‌کننده ساخته نیست، اما آن‌ها می‌توانند توسعه‌دهنده تتر یا سایر ارزهای دیجیتال متمرکز را تحت فشار قرار بدهند. یکی از راه‌های جلوگیری از بروز مشکل، به کار بردن نرم افزارهای تغییر آدرس آی‌پی نظیر VPN است.

تهیه شده در بیت 24