به واسطه ظهور فناوری بلاک چین و شبکه‌های رمز ارزی، مفاهیم جدید و کاربردی زیادی متولد شدند. یکی از جالب‌ترین و کاربردی‌ترین آنها دائو (DAO) یا Decentralized Autonomous Organizations محسوب می‌شود. در این مقاله بیشتر با مفهوم و کاربردهای سازمان خودگردان و مستقل غیر متمرکز آشنا خواهیم شد. به نظر می‌رسد ایده حذف انسان از یک سری اعمال و مکانیزه شدن امور، خیلی زودتر از آن چه تصور می‌کردیم تبدیل به واقعیت شد!
بلاک چین‌ها در حال تغییر اساسی سیستم مالی ما هستند. با این حال، ویژگی تراستلس بودن و تغییرناپذیری بلاک چین‌ها سبب شده کاربردشان از اپلیکیشن‌ها و سیستم‌های پولی خرید و فروش رمز ارزها فراتر رفته و در سایر زمینه‌ها نیز مورد استفاده قرار بگیرند. به عنوان نمونه میتوان به ساخت سازمان خودگردان غیر متمرکز بر بستر یک Blockchain اشاره کرد. این مجموعه می‌تواند در هر حوزه‌ای فعالیت کند.
یکی دیگر از اموری که با ظهور فناوری نام برده، در روند کنونی آن اختلال به وجود خواهد آمد، نحوه اداره نهادها (از دولت گرفته تا سازمانهای بسیار کوچک) است. به لطف بلاکچین، نسل جدید و کاملا متفاوتی از سازمان‌ها ظهور خواهند کرد که می‌توانند بدون نیاز به هماهنگی توسط یک نهاد مرکزی، به طور مستقل اجرا شوند. در این مطلب قصد داریم بیشتر درباره مفهوم سازمان مستقل و خودمختار غیر متمرکز صحبت کنیم.
مثالی برای درک بهتر سازمان خودگردان غیر متمرکز (DAO)
یک دستگاه فروش خودکار (ماشین وندینگ) را تصور کنید که ارائه کالا در ازای دریافت پول تنها توانایی آن نیست و به صورت خودکار از پول‌های دریافتی برای سفارش کالاهای جدید استفاده می‌کند. این دستگاه به صورت اتوماتیک هزینه خدمات نظافتی و اجاره بها را هم پرداخت می‌کند. در ضمن افرادی که پولشان را در این دستگاه قرار داده‌اند، می‌توانند در تعیین روزهای نظافت دستگاه و نوع خوراکی‌هایی که سفارش داده می‌شود، دخالت داشته باشند. این دستگاه مدیر ندارد و تمام فرآیند‌هایی که در بالا به آنان اشاره کردیم، از قبل به صورت کد در دستگاه پیاده شدهاند.
مثال بالا تقریبا مشابه نحوه کارکرد سازمان خودگردان غیر متمرکز (Decentralized Autonomous Organization) یا DAO است. از زمانی که بیت کوین موفق شد واسطه تراکنش‌های مالی را از بین ببرد، ایده یک سیستم مدیریتی مثل دائو در جامعه رمز ارزی مطرح بوده است. هدف اصلی از ایجاد یک دائو، تشکیل شرکت یا سازمان است که بتواند بدون نیاز به سلسله مراتب مدیریتی فعالیت کند.
بهتر است همین ابتدا به تفاوت بین دائو (DAO) که یک نوع سازمان است و The DAO که نام یکی از دائو ها است، اشاره کنیم. پروژه The DAO یکی از اولین تلاش‌های انجام شده برای ایجاد یک سازمان مستقل غیر متمرکز بود که به دلیل اشتباهات موجود در کدهای اولیه، به طرز فجیعی شکست خورد و پلتفرم اتریوم را نیز شدیدا به چالش کشاند.
تعریف دائو (DAO)
دائو یک سازمان اداره شده به واسطه کدها و برنامه‌های کامپیوتری است. یک DAO اغلب توسط جامعه ذی‌نفعان آن (دارندگان توکن‌های سیستم) اداره می‌شود. هوشمندی یک مجموعه این چنینی فراتر از کدهای کامپیوتری نوشته شده نیست، پس نمی‌توان استقلال را بی‌نیازی کامل از انسان‌ها تصور کرد. کدها باید به دست انسان‌ها نوشته شوند. سپس امور بر اساس آنها، بدون دخالت افراد، به طور خودکار پیش خواهند رفت.
قوانین سازمان مستقل غیر متمرکز به دست ذی‌نفعان و از طریق رای‌گیری مشخص میشوند. معمولا در اینجا از طریق ارسال پروپوزال توسط اعضا و رای‌گیری درباره آنها، تصمیمات اتخاذ خواهند شد. در صورت مثبت بودن نظر بیشتر ذی‌نفعان درباره یک پیشنهاد، وارد فاز کدنویسی و پیاده‌سازی خواهد شد، در غیر این صورت کنار گذاشته می شود.
یکی از تفاوت‌های اساسی آن با سازمانهای سنتی، از بین رفتن ساختار سلسله مراتبی و لایه‌های بروکراسی اداری فراوان است. در عوض یک سازمان خودمختار غیر متمرکز از ساز و کارهای اقتصادی برای همسو کردن منافع سازمان با منافع اعضای آن بهره می‌برد. به این منظور اغلب از تئوری بازی‌ها استفاده می‌شود.
شبیه هر سیستم غیر متمرکز دیگر، در اینجا نیز هیچ موجودیت اداره‌کننده واحدی حضور نداشته و مدیریت به دست مجموعه‌ای از اعضا، که هر را میتوان یک مدیر مستقل در نظر گرفت، انجام می‌شود. البته هر عضو با داشتن توکن‌های بیشتر، قدرت اظهار نظر بالاتری در رای‌گیری‌ها خواهد داشت، اما بدون در نظر گرفتن این موضوع، همگی از نظر قدرت در یک سطح قرار دارند؛ DAO فاقد ساختار سلسله مراتبی است.
در گذشته از بیت کوین به عنوان اولین سازمان خودمختار غیر متمرکز یاد می‌شد، چرا که این رمز ارز یک سری قوانین از پیش تعیین شده دارد، به صورت ناشناس فعالیت می‌کند و شبکه آن از طریق یک پروتکل اجماع توزیع شده هماهنگ می‌شود. اما با فراهم شدن امکان استفاده از قراردادهای هوشمند در پلتفرم اتریوم که ساخت دائو (DAO) را برای عموم آسان می‌کرد، دیدگاه جدیدی نسبت به این موضوع شکل گرفت.
برای عملیاتی شدن یک سازمان خودگردان غیر متمرکز قبل از هر چیز باید قوانین آن مشخص شود. این قوانین به صورت کد در قراردادهای هوشمند ذخیره میشوند. این قراردادها برنامه‌های رایانه‌ای هستند که به صورت خودگردان در اینترنت فعالیت می‌کنند، ولی برای اجرای وظایفی که نمی‌توانند به تنهایی انجام دهند به کاربر نیاز خواهند داشت.
پس از معین شدن قوانین، دائو (DAO) وارد فاز تامین سرمایه می‌شود. این فاز از ۲ لحاظ اهمیت بالایی دارد. اول این که سازمان خودگردان غیر متمرکز باید یک نوع دارایی داخلی داشته باشد، توکن‌هایی که امکان خرج کردنشان در سازمان وجود داشته یا توکن‌هایی که به ازای انجام یک سری فعالیت‌ها به عنوان پاداش اهدا میشوند. دوم این که کاربر با سرمایه گذاری در یک سازمان مستقل غیر متمرکز حق رای دریافت می‌کند و در نتیجه می‌تواند روی نحوه اداره شدن سازمان تاثیر بگذارد.
پس از اتمام فاز تامین سرمایه و عملیاتی شدن یک دائو، فعالیت آن کاملا اتوماتیک و مستقل خواهد بود و دیگر نیازی به سازندگان یا هر شخص دیگر ندارد. کدهای سازنده یک سازمان خودگردان غیر متمرکز متن‌باز (Open Source) هستند و هر کسی می‌تواند آنان را مشاهده کند. علاوه بر این تمام قوانین و تراکنش‌های آن در بلاک چین ذخیره میشوند. این یعنی دائو (DAO) ساختاری کاملا شفاف، تغییر ناپذیر و غیر قابل دستکاری دارد.
پس از عملیاتی شدن یک سازمان خودمختار غیر متمرکز نحوه استفاده از سرمایه جمعآوری شده توسط سرمایه گذاران به وسیله رسیدن به اجماع بین همه، مشخص خواهد شد. هر فردی که یک سهم از DAO (توکن) خریداری کرده است، می‌تواند یک پیشنهاد در مورد آینده آن ارائه کند. البته برای جلوگیری از اسپم کاربران، ممکن است برای ارائه هر پیشنهاد یک هزینه اضافی از آنان دریافت شود. سهام‌داران سازمان خودگردان غیر متمرکز به پیشنهادهایی که بخواهند رای می‌دهند و یک پیشنهاد تنها در صورت دریافت رای اکثریت تصویب و اجرا خواهد شد. هر دائو (DAO) بر اساس کدهای از پیش نوشته شده‌اش، یک درصد خاص را به عنوان رای اکثریت شناسایی خواهد کرد.
کاربران یک سازمان خودمختار غیر متمرکز می‌توانند با هر فردی، در هر کجای جهان که باشد، تبادل دارایی انجام دهند. این تبادل دارایی می‌تواند حالت‌های مختلفی مانند سرمایه گذاری، کمک مالی، تامین سرمایه، گرفتن وام و موارد مشابه داشته باشد. یکی از مشکلات احتمالی هر دائو این است که در صورت پیدا شدن یک ضعف امنیتی در کدهای اولیه آن، تا زمانی که رای اکثریت به دست نیاید، امکان رفع آن وجود نخواهد داشت. در این فاصله زمانی، هکرها می‌توانند از ضعف امنیتی نهایت استفاده را ببرند.
فراموش نکنید که یک سازمان مستقل غیر متمرکز توانایی تولید یک محصول، نوشتن کد و یا توسعه قطعات سخت افزاری را ندارد. برای انجام این کارها، میتوان یک پیمانکار را استخدام کرد. این استخدام نیز از طریق همان فرآیند رای گیری که در بالا به آن اشاره کردیم، انجام خواهد شد. پس از استخدام، یک قرارداد هوشمند ایجاد خواهد شد تا با اتمام صحیح کار، کارمزد پیمانکار بی‌درنگ پرداخت شود.
نحوه عملکرد سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO)
در ابتدا، بیت کوین نخستین دائو (DAO) کاملا کاربردی در نظر گرفته می‌شد، چرا که دارای مجموعه قوانینی از پیش تعریف شده بوده و به طور خودکار، اعمال زیادی را مدیریت می‌کند. شبکه این رمز ارز همچنین از طریق یک پروتکل توافق (اجماع) توزیع شده هماهنگ می‌شود. بعد از آن نوبت به تولد اتریوم رسید تا امکان ایجاد سازمان مستقل غیر متمرکز را برای عموم کاربران با دانش فنی محدود میسر کند. به لطف ظهور پلتفرم اتریوم و آسوده شدن ایجاد و استفاده از قراردادهای هوشمند، مفهوم DAO مدرنی که اکنون مشاهده می‌کنیم شکل گرفت.
اما یک سازمان خودمختار غیر متمرکز برای عملیاتی شدن به چه چیزی نیاز دارد؟ پیش از همه، به مجموعه قوانینی نیاز داریم که قرار است سیستم بر اساس آنها عمل کند. این قوانین در قالب یک قرارداد هوشمند رمزگذاری میشوند. اگرچه اسمارت کانترکت به این شکل نام‌گذاری شده، اما در عمل یک برنامه عادی است و چندان نمی‌توان آن را هوشمند دانست! این برنامه‌ها به طور مستقل در اینترنت وجود داشته و برای انجام یک سری امور نیازمند انسان‌ها هستند.
فاز تامین بودجه
بعد از مشخص شدن قوانین دائو (DAO)، سازمان وارد فاز تامین بودجه می‌شود. به دو دلیل، این مرحله دارای اهمیت بسیار زیادی است. نخست، یک سازمان خودگردان غیر متمرکز باید دارای یک نوع خاص از دارایی داخلی باشد. این دارایی در قالب توکن‌ها ایجاد میشوند. سازمان قادر به خرج کردن آنها یا اهدا به کاربران در ازای انجام یک سری فعالیت‌های خاص است. علاوه بر آن، افراد به وسیله سرمایه‌گذاری در یک سازمان مستقل غیر متمرکز حق اظهار نظر در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آن را به دست خواهند آورد. به این ترتیب آنها در نحوه عملکرد و پیشبرد اهداف مجموعه دخالت داده میشوند.
وقتی مرحله تامین مالی به پایان رسید و دائو مستقر شد، به صورت خودگردان به جلو حرکت کرده و مستقل از ایجادکنندگان آن (یا دیگر افراد) عمل خواهد کرد. آنها اغلب متن باز طراحی میشوند، به این معنی که کد منبع برای هر فرد دارای دسترسی به اینترنت قابل مشاهده است. نکته بسیار مهم در اینجا، بهره بردن از فناوری بلاک چین برای ثبت تمامی قوانین و تراکنش‌های مالی است. به این ترتیب سازمان مستقل غیر متمرکز به سطوح بالایی از شفافیت، تغییرناپذیری و مصونیت از فساد دست پیدا خواهد کرد.
دموکراسی در دائو (DAO)
وقتی سازمان خودمختار غیر متمرکز عملیاتی شد، تمام تصمیمات درباره محل و چگونگی مصرف منابع مالی، از طریق دستیابی به توافق (رسیدن به اجماع) اتخاذ میشوند. تمام افرادی که توکن‌ها (دارایی اختصاصی داخلی) DAO را خریداری کرده‌اند، قادر خواهند بود پیشنهاداتشان را درباره نقشه راه و آینده این سیستم ارائه کنند. به منظور جلوگیری از اسپم شدن شبکه از طریق ارائه بی‌شمار پیشنهادات نامربوط و فاقد ارزش، فرد به منظور ارائه پروپوزال باید مبلغ مشخصی را سپرده کند. این سپرده با استفاده از همان توکن اختصاصی واریز می‌شود.
بعد از آن، سایر ذی‌نفعان و افرادی که پیشتر توکن‌های سازمان مستقل غیر متمرکز را خریداری کرده‌اند، درباره این پیشنهاد نظرشان را اعلام خواهند کرد. برای انجام هر عمل، نظیر اضافه کردن یک قابلیت یا حذف یک کارکرد، باید اکثریت ذی‌نفعان درباره آن به توافق رسیده باشند. هر سیستم درصد متفاوتی را به عنوان رای اکثریت تعیین و آن را داخل کد دائو مشخص می‌کند. به عنوان نمونه ممکن است یک سازمان خودگردان غیر متمرکز، نظر مثبت بالای 50 درصد ذی‌نفعان را کافی بداند، اما در یکی دیگر، اتفاق نظر بالای 70 درصد نیاز باشد.
اساسا تمامی سازمانهای خودمختار غیر متمرکز کاربران را قادر به مبادله دارایی‌های خود با مردم سراسر دنیا می‌کنند. این کار ممکن است در قالب یک سرمایه‌گذاری، یک کمک مالی خیرخواهانه، جمعآوری پول، وام‌گیری یا موارد مشابه صورت بگیرد. نکته مهم در اینجا، حذف دست واسطه‌ها است که کمک زیادی به صرفه‌جویی اقتصادی می‌کند.
مشکلات سیستم رای‌گیری
روند مبتنی بر رای‌گیری داخل دائو ها، با وجود ارائه دموکراسی در سطحی عالی، دارای یک مشکل بالقوه مهم است؛ حتی اگر یک حفره امنیتی در کد اولیه سیستم مشاهده شود، تا زمانی که اکثریت به رفع آن رای ندهند، نمی‌توان فرآیند رفع ایراد را شروع کرد. ممکن است تا زمان اتخاذ تصمیم توسط ذی‌نفعان، هکرها به وجود رخنه امنیتی پی برده و از آن در جهت منافع خود سواستفاده کنند.
در نظر داشته باشید یک سازمان مستقل غیر متمرکز قادر به ایجاد یک محصول، نوشتن کد یا توسعه قطعه‌ای سخت افزاری نیست. در عوض، میتوان یک پیمانکار را برای انجام این امور استخدام کرد. این انتصاب از طریق همان روند رای‌گیری صورت میگیرد. به واسطه یک قرارداد هوشمند، پرداخت سریع و کامل دستمزد بعد از اتمام صحیح کار تضمین می‌شود.
نحوه سهام‌دار شدن در یک سازمان مستقل غیر متمرکز
سرمایه گذاری در دائو (DAO) نسبتا آسان است، مخصوصا اگر کیف پول ارز دیجیتال داشته و با نحوه خرید بیت کوین (لندینگ خرید بیت کوین) یا خرید اتریوم (لندیتگ خرید اتریوم) آشنا باشید. تنها کاری که باید انجام دهید خرید توکن سازمان خودگردان غیر متمرکز مد نظرتان است. این کار تقریبا مشابه خرید سهام یک شرکت است.
پس از اتمام فاز تامین سرمایه دائو، سهام‌دار می‌تواند از این توکن‌ها برای ارائه پیشنهاد، شرکت در رای‌گیری و حتی فروش در ازای دریافت سود استفاده کند. تاثیر شما در رای‌گیری‌های یک سازمان خودمختار غیر متمرکز به تعداد توکن‌هایی که خریداری کرده‌اید بستگی دارد.
برنامه‌های غیر متمرکز (Dapp)
یک برنامه غیر متمرکز (Decentralized Applications) یا Dapps بر اساس قراردادهای هوشمند توسعه داده شده و روی بلاک چین کار می‌کنند. اپلیکیشنهای غیر متمرکز کاملا خودگردان هستند، برای اجرا شدن به واسطه نیاز ندارند و متوقف کردن و سانسور آنها نیز تقریبا غیر ممکن است. این اپلیکیشن‌ها یک ارتباط مستقیم بین کاربر و خدمات ایجاد می‌کنند و میزان اشتراک اطلاعات در این نوع ارتباط، کاملا در اختیار کاربر است.
سازمان های خودگردان غیر متمرکز را میتوان به عنوان اپلیکیشنهای غیر متمرکزی که با در نظر گرفتن اهداف بلند پروازانه ایجاد شدهاند، معرفی کرد. در وایت پیپر اتریوم، این سازمان‌ها در دسته بندی «سایرین» قرار می‌گیرند که شامل رای‌گیری و سیستم‌های حاکمیت هم می‌شود. دو نوع دیگر از برنامه‌های غیر متمرکز هم وجود دارند: اپلیکیشن مدیریت پول و اپلکیشین‌های مالی که به یک بخش دیگر (مانند بیمه، خیریه، املاک و دیگر موارد) نیاز دارند.
داستان The DAO : سقوط و شکست یک سازمان غیر متمرکز
The DAO نام یکی از سازمانهای خودگردان غیر متمرکز است که توسط یک تیم استارت آپ آلمانی ایجاد شد. این تیم استارت آپ پروژه slock.it را در کارنامه دارد که با تخصص در زمینه «قفل‌های هوشمند» به مردم اجازه می‌دهد املاک خود را در یک ورژن غیر متمرکز Airbnb به اشتراک بگذارند (کرایه اقامتگاه). The DAO در ماه می سال ۲۰۱۶ و پس از تامین سرمایه از طریق فروش توکن، ارائه شد. این پروژه با جمع آوری بیش از ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه، به عنوان موفق‌ترین کمپین تامین مالی جمعی (Crowdfunding) در تاریخ شناخته می‌شود.
کد منبع The DAO متن‌باز بود و هر کسی می‌توانست آنان را مشاهده کند. یک هکر یا گروهی از هکرها با سواستفاده از یک ضعف امنیتی که قبلا در این کدها پیدا کرده بودند، در تاریخ ۱۷ ژوئن همان سال برداشت پول از The DAO را آغاز کردند. پیش از متوقف شدن از فرآیند، هکرها بیش از ۵۰ میلیون دلار ارز اتریوم را به یک سازمان خودگردان غیر متمرکز دیگر که ساختاری مشابه با The DAO داش انتقال دادند.
با وجود این که یک ضعف امنیتی یا باگ در کدهای The DAO به دزیده شدن دارایی‌ها منجر شده بود، این هک شهرت اتریوم به عنوان یک پلتفرم میزبان و مفهوم سازمان های خودمختار غیر متمرکز را به شدت تحت‌الشعاع قرار داد. تاثیر این هک آنقدر زیاد بود که در نهایت به یک هارد فورک بلاک چین و تقسیم شدن شبکه اتریوم منجر گردید.
بلاک چین اول تصمیم گرفت تراکنش‌هایی که به دزیده شدن دارایی‌های مردم منجر شده بود را لغو کند تا دارایی‌ها به صاحبانشان بازگردانده شوند. این بلاک چین اکنون به عنوان اتریوم شناخته می‌شود. اما بلاک چین دوم تصمیم گرفت به اصل «کد قانون است» پایبند بماند و تراکنش‌های هکرها در این بلاک چین دست نخورده باقی ماند تا ویژگی تغییر ناپذیری بلاک چین خدشه‌دار نشود. این بلاک چین دوم امروزه تحت عنوان «اتریوم کلاسیک» (Ethereum Classic) شناخته می‌شود.
لازم به ذکر است که اگر کدهای The DAO قبل از انتشار مورد آزمایش و بررسی‌های اضافی قرار می‌گرفتند، ممکن بود از به وجود آمدن این مشکلات جلوگیری شود. اما از طرف دیگر، شاید این هک یک مرحله مهم در مسیر توسعه سازمان های مستقل غیر متمرکز بود که ضعف‌های احتمالی آن را نشان داد. بدون شک این ضعف‌ها در توسعه DAOهای جدید مورد توجه قرار خواهند گرفت.
DAO و مسئله کارفرما-کارگزار
سازمان های خودگردان غیر متمرکز می‌توانند بخشی از «مسئله کارفرما-کارگزار» (Principal-Agent) را حل کنند. این مسئله زمانی به وجود می‌آید که یک شخص یا شرکت (کارگزار) توانایی تصمیم‌گیری و انجام کار به نمایندگی از یک شخص یا شرکت دیگر (کارفرما) را به دست می‌آورد. اگر کارگزار به دنبال منافع شخصی باشد، ممکن است به منافع کارفرما اهمیت داده نشود.
در چنین شرایطی کارگزار می‌تواند ریسک‌هایی را به نمایندگی از کارفرما قبول کند. در ضمن امکان دارد این مشکل توسط عدم هماهنگی اطلاعات در دسترس کارفرما و کارگزار وخیم‌تر شود. این احتمال وجود دارد که کارفرما هرگز متوجه نشود از وی سواستفاده شده و هیچ راهی برای مطمئن شدن از این که کارگزار در جهت منافع وی کار می‌کند، ندارد. این مسئله در رابطه‌های نمایندگانی که توسط رای مردم انتخاب میشوند، کارگزارانی که توسط سرمایه گذاران انتخاب میشوند و یا مدیرانی که نماینده سهام‌داران هستند، وجود دارد.
میزان شفاف‌سازی بالایی که در بلاک چین وجود دارد، همراه با شیوه‌های ایجاد انگیزه دائو می‌تواند بخشی از این مسئله را حل کند، چرا که در سازمان های مستقل غیر متمرکز، انگیزه داخل سازمانی وجود دارد و عدم هماهنگی در اطلاعات در دسترس کارفرما و کارگزار اندک است، یا اصلا وجود ندارد. در ضمن از آن جایی که تمامی تراکنش‌ها در بلاک چین ذخیره میشوند، تمامی عملیات‌های یک دائو (DAO) شفاف است و (از لحاظ تئوری) امکان دستکاری در آنان وجود ندارد.
مزایا و معایب دائو (DAO)
مشابه هر مفهوم دیگری، دائو نیز مزایا و معایب مختص به خود را دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
مزایا
هیجان‌انگیز بودن مفهومی مثل دائو (DAO) غیر قابل انکار است، چرا که سازمان مستقل غیر متمرکز قصد دارد تمام مشکلاتی که در مدیریت سازمانهای مدرن وجود دارد را حل کند. یک دائو اگر ساختاری بی‌عیب و نقص داشته باشد، به هر کدام از سرمایه گذاران اجازه خواهد داد در آینده آن تاثیر داشته باشند. در این نوع سازمان سلسله مراتب مدیریتی وجود ندارد و این یعنی هر کسی می‌تواند هر ایده نوآورانه‌ای که داشته باشد را ارائه کند و کل اعضای سازمان آن را بررسی خواهند کرد. وجود یک سری قوانین از پیش تعیین شده که هر سرمایه‌گذار قبل از عضو شدن در سازمان از آنها مطلع می‌شود و همچنین سیستم رای‌گیری، جایی برای مشاجره باقی نخواهد گذاشت.
در یک دائو (DAO) برای ارائه پیشنهاد و شرکت در رای‌گیری باید هزینه پرداخت شود و به همین دلیل سرمایه گذاران تصمیمات خود را با دقت ارزیابی می‌کنند و وقتشان را صرف پیشنهادهای بیهوده نخواهند کرد. علاوه بر این، تمامی قوانین و تراکنش‌های مالی در بلاک چین ذخیره میشوند و توسط عموم قابل مشاهده هستند. سازمانهای مستقل غیر متمرکز ساختاری کاملا شفاف دارند. تمام اعضای این نوع سازمان‌ها در تصمیمات مربوط به خرج شدن سرمایه تاثیر خواهند داشت و می‌توانند نحوه خرج شدن سرمایه را هم به صورت کامل دنبال کنند.
معایب
مثل هر چیزی دیگری که به حوزه رمز ارزها مربوط می‌شود، دائو نیز یک پدیده جدید است و تا حدودی یک تکنولوژی نوآورانه به شمار می‌رود. بدیهی است که پروژههای سازمان خودمختار غیر متمرکز انتقادهای زیادی را به خود جلب می‌کنند. بر اساس یک مقاله مجله تکنولوژی ام‌آی‌تی (MIT Technology Review) منتشر شد، سپردن تصمیمات مالی مهم به عموم مردم کار درستی نیست و به احتمال زیاد نتایج خوبی در بر نخواهد داشت. نویسنده این مقاله معتقد است که برای موفقیت پروژههای دائو (DAO) در هر سطحی، چیزهای زیادی باید در دنیا تغییر کند.
به جز دیدگاه محافظه‌کارانه‌ای که می‌گوید سپردن مسئولیت سرمایه به دست عموم کار درستی نیست، نگرانی‌های دیگری هم در مورد سازمان های خودگردان غیر متمرکز وجود دارد. مهم‌ترین آنها، که پس از هک The DAO بیشتر مورد توجه قرار گرفت، مشکلات امنیتی است که به قانون «کدهای غیر قابل تغییر» هم مربوط می‌شود. در هک The DAO سرمایه گذاران تنها می‌توانستند دزدیده شدن دارایی‌هایشان را مشاهده کنند و کاری از دست‌شان بر نمی‌آمد، چون هکرها هیچکدام از قوانین از پیش تعیین شده The DAO را زیر پا نگذاشته بودند. البته اگر کد یک سازمان خودگردان غیر متمرکز به خوبی نوشته شده و عاری از باگ باشد، از رخ دادن چنین حملاتی جلوگیری خواهد شد.
برای این که یک استارت آپ سازمان مستقل غیر متمرکز بتواند در خارج از شبکه بلاک چین تجارت کند و با دنیای فیزیکی ابزارهای مالی و ابزارهایی که مالکیت معنوی دارند، ارتباط برقرار کند، به یک نوع چارچوب قانونی نیاز است. به دلیل تازگی و متفاوت بودن تکنولوژی رمز ارزها، مرزهای قانونی مربوط به این حوزه هرگز به صورت کامل مشخص نشده‌اند. اما به نظر می‌رسد که حل شدن این مشکل فقط به گذر زمان احتیاج دارد.
نمونه‌هایی از سازمان های خودگردان غیر متمرکز (دائو)
هر سازمان خودگردانی که سیستم بودجه‌بندی و حاکمیت غیر متمرکز دارد را میتوان یک DAO نامید. طبق این تعریف، تقریبا هر شبکه رمز ارزی غیر متمرکزی یک دائو (DAO) است. در ضمن اتمام کمپین جمعآوری سرمایه پیش از عرضه رسمی نیز آنها را به این تعریف نزدیک‌تر می‌کند. در ادامه به چند مورد از شناخته‌شده‌ترین سازمان های خودگردان غیر متمرکز اشاره می‌کنیم:
- دش (Dash): یک رمز ارز متن‌باز و همتا‌به‌همتا (P2P) که امکان انجام تراکنش‌های آنی و خصوصی را فراهم می‌کند.
- دیجیکس گلوبال (Digix Global): استاندارد طلا در انتقال همتا به همتای دارایی‌های دیجیتال. هر توکن طلای Digix نماینده ارزش یک گرم طلای استاندارد LMBA است که در خزانه‌های امن نگهداری می‌شود.
- بیت شیرز (BitShares): یک صرافی غیر متمرکز فعال در حوزه ارز دیجیتال. این صرافی آنلاین ارز دیجیتال خودش را به عنوان یک پلتفرم معاملاتی سریع و روان معرفی کرده که آزادی عمل رمز ارزها را با ثبات دلار ترکیب می‌کند.
بعضی از سازمان های خودمختار غیر متمرکز پیچیده‌تر ممکن است به عنوان توکن حاکمیتی، پلتفرم سرمایه گذاری ریسک‌پذیر غیر متمرکز و یا پلتفرم شبکه اجتماعی ارائه شوند. علاوه بر این، یک دائو می‌تواند فعالیت دستگاه‌هایی که به اینترنت اشیا (Internet of Things) متصل هستند، را هماهنگ کند.
یک زیر مجموعه از دائو (DAO) هم وجود دارد که تحت عنوان شرکت خودگردان غیر متمرکز (Decentralized Autonomous Corporations) یا DAC شناخته می‌شود. یک DAC ممکن است خدماتی مشابه یک شرکت سنتی (مثلا یک شرکت تاکسی اینترنتی) ارائه دهد، اما تفاوت این است که ساختار مدیریت شرکتی ندارد. برای مثال یک خودرو که به عنوان عضوی از یک DAC خدمات تاکسی اینترنتی را فراهم می‌کند، می‌تواند به صورت اتوماتیک فعالیت داشته باشد و با انسان‌ها و دستگاه‌های دیگر تراکنش انجام دهد. با استفاده از اوراکل‌های (Oracle) بلاک چین، این خودرو حتی می‌تواند قراردادهای هوشمند فعال کرده و وظایفی مثل رفتن به مکانیک را هم انجام دهد.
نحوه ساخت و راه اندازی دائو
ساخت یک سازمان مستقل غیرمتمرکز دارای چند مرحله است از جمله:
- انتخاب نام
- تهیه بیانیه ماموریت (چرایی طراحی دائو)
- راه‌اندازی یک سرور دیسکورد
- ساخت حساب در توییتر و تلگرام
- دعوت از افراد برای عضویت
- راه‌اندازی توکن حاکمیتی
- ساخت مکانیزم فاندینگ و تامین سرمایه
- انتخاب ابزار رای‌دهی و ثبت مشارکت اعضاء
انتخاب نام و بیانیه ماموریت
هر دائویی برای شروع کار به یک نام که نشان‌دهنده ماموریت خود باشد، نیاز دارد. مثلا AssangeDAO سازمانی است که هدف از تشکیل آن، آزادی جولیان آسانژ (Julian Assange)، روزنامه‌نگار آمریکایی زندانی پس از انتشار اطلاعات سیاسی ایالات متحده در نشریه ویکی‌لیکس، بوده است.
به‌عنوان مثال، فرض کنید خواهان راه‌اندازی یک دائوی آموزشی/باشگاهی هستیم.
- نام: Exploration DAO
- بیانیه ماموریت: ماموریت این دائو، تامین سرمایه و تسهیل اکتشاف مکان‌های ناشناخته و همچنین حفاظت از آیتم‌ها، کارها و سایت‌های تاریخی است. اکسپلوریشن دائو برای تامین سرمایه افراد و سازمانهای مشغول به اکتشاف و حفاظت از تاریخ ساخته شده است. این دائو تمام مبالغ دریافتی بیشتر از هزینه‌های عملیاتی را به خیریه‌ها، مدارس، موزه‌ها و سازمانهای جهانی اهدا خواهد کرد.
ساخت دیکسورد و توئیتر
در مرحله بعد، به جایی برای فعالیت اعضاء، ساخت جامعه و انتشار اطلاعیه‌ها نیاز داریم. بهترین پلتفرم‌ها برای این کار توییتر، دیسکورد و تلگرام هستند:
- توییتر: به آدرس twitter.com/ExplorationDAO – توییتر جایی است که دائوها برای اطلاع‌رسانی برنامه‌های آتی خود به طیف گسترده‌تر مخاطبان استفاده می‌کنند.
- دیکسورد: به آدرس discord.gg/U3f89V2kZN – دیسکورد جایی است که به خانه DAOها تبدیل شده است. رهبران سازمانهای خودگران و مستقل غیر متمرکز نیز به‌خاطر توانایی دیسکورد در سازمان‌دهی هزاران نفر در نقش‌های مختلف و گروه‌های کاری به آن علاقه‌مندند.
- تلگرام: به آدرس t.me/+kuf4cw16ZsgyNDUx – دائوها می‌توانند پیش از ساخت دیسکورد، از تلگرام برای ساخت گروه و عضوگیری استفاده کنند.
ابزارها و پلتفرم‌های راه‌اندازی سازمان خودگردان غیر متمرکز
پس از مشخص کردن این معیارها، وقت ساخت دائو رسیده است. در این قسمت، برخی از سایت‌های محبوب برای عرضه و راه‌اندازی سازمان خودگردان و مستقل غیر متمرکز را معرفی می‌کنیم.
DAOhaus
دائوهاس به آدرس dauhaus.club یک پروتکل دائو برای پیوستن به سازمانهای خودگردان فعلی و همچنین ساخت یک نمونه جدید مبتنی بر چارچوب Moloch است. در این پلتفرم، شما می‌توانید با تعیین چند پارامتر به ساخت سازمان مستقل غیرمتمرکز خود بپردازید:
- نوع دائوی مورد نظر برای راه‌اندازی:
- Guild: هدف دائوهای از نوع گلید ارائه سرویس‌ها در کار کنار یکدیگر است.
- Clubs: در دائوهای نوع کلاب نیاز به تصمیم‌گیری‌های مالی بسیار کمی وجود دارد.
- Ventures: از این نوع دائو برای ساخت سازمان‌هایی با تصمیمات مالی بزرگ استفاده می‌شود.
- Grants: این نوع دائوها به توزیع سرمایه می‌پردازند.
- Products: نوع پروداکت جهت نظارت و مدیریت یک محصول یا پروتکل به‌کار می‌رود.
- آدرس اعضا
- پر کردن اطلاعات متادیتای دائو نظیر نام، آدرس رسانه‌های اجتماعی و لینک وبسایت‌ها که در مرحله قبل مشخص کردیم.
Collab.Land
با اینکه Collab.land یک ابزار مخصوص برای عرضه و راه‌اندازی یک سازمان خودگردان و مستقل غیر متمرکز نیست، اما پلتفرمی مناسب جهت تعدیل اعضاء محسوب می‌شود.
پلتفرم کولب لند با اعتبارسنجی و تایید اینکه هر عضو دائو همچنان به هولد کردن توکن سازمان شما می‌پردازد، این کار را انجام می‌دهد. در واقع با استفاده از این ابزار می‌توانید به کانال‌های دیسکورد مختلف و بیرون راندن اعضایی که دیگر توکن سازمان شما را در دست ندارند، بپردازید.
Aragon
آراگون به آدرس aragon.org، یک پلتفرم متن باز برای راه‌اندازی و نگهداری یک DAO روی بلاک چین اتریوم است. آراگون دارای دو محصول اصلی است:
- Aragon Client: تول‌کیتی برای توسعه‌دهندگان جهت ساخت سازمانهای آنلاین که هدفشان شفافیت و قابلیت شخصی‌سازی بیشتر است.
- Aragon Govern: چارچوبی برای حاکمیت دائوها با اجرای درون زنجیره‌ای و راه‌حل رفع مناقشات
ابزارهای مدیریت خزانه (کیف پول جمعی)
پس از راه‌اندازی دائوی خود، به خزانه برای ذخیره‌سازی سرمایه و مدیریت توکن‌ها نیاز دارید. انتخاب ابزار مناسب برای این کار به نیازهای گروه و اندازه خزانه شما بستگی دارد. علاوه بر این، به یک کیف پول سازگار با DAO مانند متامسک، والت کانکت یا پورتیس نیاز خواهید داشت.
Gnosis Safe
جنوسیس سیف یک کیف پول اتریومی است که برای انجام یک تراکنش، به تایید تعداد حداقلی و مشخصی از افراد نیاز دارد. زمانی که سازمان غیر متمرکزی درصدد انجام اقدام خاصی باشد، تصمیم مربوطه ابتدا به رای‌گیری گذاشته شده و پس از امضای گروه اصلی (فرآیندی معروف به چند امضایی یا Multi-sig) به اجرا در خواهد آمد.
با استفاده از Gnosis Safe، کاربران می‌توانند لیستی از حساب‌های امضاکننده و تعداد مورد نیاز برای امضا را مشخص کنند. در این صورت، هیچ کدام از اعضای DAO به‌صورت مستقل قادر به انتقال وجوه و سرمایه خزانه نخواهند بود.
باشگاه‌های سرمایه گذاری وب3 Syndycate
برای ساخت یک کلاب سرمایه گذاری وب3 روی پلتفرم Syndicate، بنیان‌گذاران دائو ملزم به اتصال والتی نظیر متامسک به شبکه سیندیکت هستند. پس از این کار، واریزی‌ها درون کیف پول جمعآوری شده و کل دارایی‌های موجود داخل والت برای کل اعضای کلاب قابل نمایش خواهد بود.
پس از انتخاب نام دائو توسط بنیان‌گذار کلاب سرمایه گذاری، پلتفرم سیندیکت یک نماد توکن باشگاهی برای سازمان شما تخصیص می‌دهد. سپس کلاب‌های سرمایه گذاری این پلتفرم قابل تبدیل شدن به خزانه دائوی ساخته‌شده مربوطه خواهند بود.
ابزارهای رای‌دهی سازمان مستقل غیر متمرکز
پس از ساخت خزانه، نوبت به انتخاب راهی جهت رای‌دهی اعضای DAO روی طرح‌های پیشنهادی می‌رسد که تا به امروز، “Snapshot” محبوب‌ترین ابزار برای این کار محسوب می‌شود.
اسنپ شات یک سیستم رای‌دهی غیر متمرکز است که امکان ایجاد طرح‌های پیشنهادی و رای‌دهی برون زنجیره‌ای را برای کاربران فراهم می‌کند؛ رای‌ها با استفاده از توکن‌های ERC20 یا حتی ان اف تی‌ها جهت نمایش قدرت رای‌دهی جمعآوری شده و هیچ تبادل توکنی در اینجا اتفاق نمی‌افتد.
ابزارهای تامین سرمایه و جمعآوری کمک‌های مالی
پس از طی کردن همه این مراحل، برای شروع به‌کار دائوی خود نیازمند سرمایه هستید. اگر پول شخصی برای این کار ندارید، می‌توانید از ابزارهای تامین کمک مالی برای این کار استفاده کنید.
Juicebox
می‌توانید جوس باکس را شبیه به نسخه وب3 شرکت عام‌المنفعه Kickstarter در نظر بگیرید. پروژه‌ها از جوس باکس برای جمعآوری کمک مالی از طریق قراردادهای هوشمند روی اتریوم از سوی جوامع طرفدار خود استفاده می‌کنند. در این پلتفرم، شما قادر به ساخت یک صفحه و ساختار تامین سرمایه و تعریف نحوه توزیع وجوه و پاداش‌ها هستید.
Mirror
میرور بیشتر به‌عنوان یک پلتفرم وبلاگ‌نویسی ساخته‌شده روی فناوری بلاک چین شناخته می‌شود. اما علاوه بر انتشار مقالات، دائوها می‌توانند از این پلتفرم برای پروژههای تامین سرمایه جمعی که از قراردادهای هوشمند اتریوم استفاده می‌کنند کمک گرفته و پست‌های خود را به ان اف تی تبدیل کنند.
سخن پایانی
سازمان های خودگردان غیر متمرکز باعث میشوند شرکت‌ها دیگر نیازی به تکیه کردن به موسسه‌های سنتی نداشته باشند. به جای هماهنگ شدن اعضا توسط یک نقطه مرکزی، قوانین حاکمیت خودگردان خواهند بود و اعضا را برای کسب بهترین نتیجه برای شبکه، هدایت خواهند کرد. کلید اصلی در طراحی یک دائو (DAO) نوشتن یک سری قوانین موثر است که مشکلات پیچیده هماهنگی اعضا را حل می‌کنند. اما با این وجود، احتمالا مهم‌ترین چالشی که در مسیر به کارگیری سازمان های خودمختار غیر متمرکز وجود دارد، کاملا فنی نیست و ماهیت اجتماعی دارد.
تهیه شده در بیت 24
