با گسترش استفاده از فناوری بلاک چین و قراردادهای هوشمند، شبکه اتریوم کاربرد وسیعی پیدا کرده‌است؛ اما انجام تراکنش و تعامل با قراردادهای هوشمند این شبکه کارمزدی دارد که به آن گس فی (Gas Fee) گفته می‌شود. در این مقاله قصد داریم با مفهوم و نحوه محاسبه گس فی آشنا شده و عوامل موثر بر آن را بررسی کنیم.
کارمزد اتریوم چیست؟
کارمزد اتریوم، هزینه‌ای است که کاربران در شبکه اتریوم برای انجام تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند پرداخت می‌کنند. این کارمزد نشان‌دهنده مقدار محاسبات و منابع مورد نیاز برای پردازش تراکنش‌ها است. قیمت گس با واحد Gwei بیان می‌شود که معادل یک میلیاردم اتریوم است و با تغییر میزان ترافیک شبکه، تغییر می‌کند.
نحوه محاسبه کارمزد در شبکه اتریوم
در محاسبه کارمزد شبکه اتریوم، عوامل زیر تاثیر دارند:
- مقدار گس مصرفی (Gas Limit): هر تراکنش یا قرارداد هوشمند نیاز به مقدار مشخصی گس دارد که نشانگر مقدار محاسبات و منابع مورد نیاز برای پردازش است. بعضی از تراکنش‌ها مانند ارسال اتر، نیاز به گس کمتری دارند؛ اما اجرای قراردادهای پیچیده‌تر نیازمند گس بیشتری است.
- کارمزد پایه (Base Fee): این مقدار پس از به‌روزرسانی مهم EIP-1559 شبکه اتریوم در سال ۲۰۲۱ معرفی شد و بر اساس ترافیک شبکه تغییر می‌کند. این کارمزد به‌طور خودکار توسط شبکه تعیین شده و از چرخه عرضه خارج می‌شود؛ به بیانی سوزانده (Burned) می‌شود.
- کارمزد اولویت (Priority Fee): کاربران می‌توانند برای تسریع تراکنش‌ها، مبلغی را به عنوان انعام به ماینرها یا اعتبارسنج‌ها پرداخت کنند. به خصوص وقتی شبکه شلوغ‌تر باشد، پرداخت انعام باعث می‌شود تراکنش موردنظر سریع‌تر انجام شود.
فرمول محاسبه گس فی
پس از این توضیحات، فرمول محاسبه کارمزد تراکنش شبکه اتریوم به صورت زیر درمی‌آید:
کارمزد کل = مقدار گس مصرفی × (کارمزد پایه + انعام)
به عنوان مثال اگر یک تراکنش ۲۱٬۰۰۰ واحد گس مصرف کند و کارمزد پایه آن در لحظه ۱۰ Gwei و انعام آن ۲ Gwei باشد؛
۲۵۲٬۰۰۰=۲۱۰۰×(۲+۱۰) =کارمزد کل
اما این عدد بر حسب Gwei به دست آمده و برای تبدیل آن به اتریوم باید بر ۱۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تقسیم کنیم که جواب نهایی ۰.۰۰۰۲۵۲ اتریوم خواهد بود.
معرفی وب سایت های محاسبه کارمزد اتریوم
در ادامه به معرفی بهترین وب سایت‌های محاسبه کارمزد تراکنش‌ها می‌پردازیم و ویژگی‌های آن‌ها را مختصرا بیان می‌کنیم:
Cryptoneur
این وبسایت، ابزارهای مختلف و منابع مفیدی در اختیار کاربران می‌گذارد. ابزار محاسبه هزینه تراکنش آن را می‌توان برای شبکه‌های مختلف از جمله اتریوم، آربیتروم و پالیگان به کار برد و ارز مورد نظر و سرعت تراکنش را در آن لحاظ کرد.
Octocrypto
این پلتفرم که ظاهری بسیار کاربرپسند دارد، از شبکه‌های مختلفی مانند اتریوم، بایننس، پالیگان و فانتوم پشتیبانی می‌کند. شما می‌توانید با وارد کردن آدرس کیف پول خود در این وبسایت، هزینه تراکنش‌ها را محاسبه کنید.
BlockNative Gas Estimator
این وبسایت ابزارهای پیشرفتهای در اختیار کاربران می‌گذارد از جمله قابلیت محاسبه لحظه‌ای گس فی در شبکه‌های مختلف همچون اتریوم، پالیگان، آپتیمیزم و آربیتروم. در طراحی این پلتفرم از قابلیت‌های یادگیری ماشین و داده‌های زنده استفاده شده و هزینه تراکنش‌ها را با دقت بالایی اندازه‌گیری می‌کند.
Etherscan
این سایت هم یک ابزار جامع برای حساب کردن هزینه‌های گس شبکه اتریوم است که اطلاعات لحظه‌ای و تاریخی به کاربران می‌دهد. همچنین یک افزونه مرورگر برای آن طراحی شده که اطلاعیه‌های لحظه‌ای برای کاربران می‌فرستد. این ابزار هم برای کاربران مبتدی جذاب است و هم برای کاربران حرفه‌ای.
Rareskills
در این سایت می‌توانید قیمت گس را به دلخواه خودتان انتخاب کنید و با وارد کردن میزان گس مصرفی، هزینه تراکنش خود را محاسبه کنید. همچنین می‌توانید کارمزد اتریوم را به دلار آمریکا نیز به‌دست آورید.
عوامل موثر بر افزایش یا کاهش کارمزد اتریوم
عوامل زیر از جمله مواردی هستند که کارمزد اتریوم را تحت تاثیر قرار می‌دهند:
تقاضای شبکه
کارمزد گس به میزان تقاضا برای انجام تراکنش بستگی دارد. وقتی کاربران زیادی، همزمان تلاش می‌کنند در شبکه تراکنش انجام دهند، رقابت افزایش می‌یابد و قیمت گس بالاتر می‌رود؛ زیرا کاربران برای قرار گرفتن تراکنش‌هایشان در بلاک بعدی پیشنهاد قیمت می‌دهند. همینطور هم در بازه‌های کم‌فعالیت قیمت گس کاهش می‌یابد.
ازدحام شبکه
حجم بالای تراکنش‌ها در زمان‌هایی مثل عرضه NFT های محبوب یا فعالیت‌های DeFi پرطرفدار که بسیاری از کاربران در آن‌ها مشارکت دارند، باعث ازدحام شبکه می‌شود و مبلغ تراکنش‌ها را بالا می‌برد.
پیچیدگی تراکنش
میزان پیچیدگی تراکنش نیز بر کارمزد آن تاثیر دارد. انتقال‌های ساده اتر هزینه کمتری نسبت به عملیات پیچیده‌تر مثل قراردادهای هوشمند یا برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) دارد.
نوسانات قیمت گس
قیمت گس بر اساس شرایط بازار تغییر می‌کند. شما می‌توانید حداکثر قیمتی که حاضر به پرداخت آن هستید را تعیین کنید؛ البته در صورتی که این قیمت پیشنهادی کم باشد، از طرف اعتبارسنج‌ها به آن اعتنایی نخواهد شد و تراکنش در لیست انتظار باقی خواهد ماند.
روش‌های کاهش کارمزد در تراکنش‌های اتریوم
روش‌هایی وجود دارند که گس فی تراکنش‌های اتریوم را با آن‌ها کم کنید. برای مثال شما می‌توانید از روش‌های زیر برای کاهش کارمزد در شبکه اتریوم استفاده کنید:
زمان تراکنش
کارمزد اتریوم با توجه به زمانی که در آن تراکنش را انجام می‌دهید؛ متغیر است. در زمانهای شلوغی شبکه، کارمزد افزایش می‌یابد. می‌توانید با انتخاب زمانهای کم‌ترافیک مانند آخرشب یا آخر هفته‌ها برای انجام تراکنش خود، کارمزد آن را کاهش دهید. برای شناسایی این زمان‌ها، قیمت گس را رصد کنید.
دسته بندی تراکنش‌ها
ترکیب کردن چند تراکنش در یک تراکنش می‌تواند هزینه آن را کاهش دهد. بعضی از صرافی‌های غیرمتمرکز به کاربران خود این امکان را می‌دهند که چند تراکنش را در یکی ادغام کنند و گس فی کمتری بپردازند.
تنظیم بهینه قیمت گس
به جای استفاده از کارمزد پیش‌فرض کیف پول می‌توانید قیمت گس پیشنهادی خود را به صورت دستی و با توجه به شرایط لحظه‌ای شبکه تنظیم کنید. برای تراکنش‌های ضروری ممکن است لازم باشد کارمزد بالاتری قرار دهید تا زودتر انجام شود و برای تراکنش‌های کم اهمیت‌تر می‌توانید قیمت پایین‌تری قرار دهید.
بهینه‌سازی قراردادهای هوشمند
اگر با قراردادهای هوشمند کار می‌کنید از بهینه بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید. کدنویسی ضعیف می‌تواند باعث افزایش مصرف گس شود و هزینه را افزایش دهد. همکاری با توسعه‌دهندگان باتجربه‌تر در این مورد به شما کمک خواهد کرد.
استفاده از راهکارهای لایه ۲
راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه ۲ مانند Optimistic Rollup و zk-Rollups، تراکنش‌ها را خارج از زنجیره پردازش می‌کند و بعد از آن در شبکه اتریوم ذخیره می‌کند. این روش کارمزدهای گس را تا حد خوبی کاهش می‌دهد و سرعت پردازش تراکنش‌ها را بالا می‌برد که برای کاربران پرتراکنش ایده‌آل است.
استفاده از ابزارهای تخمین کارمزد
وبسایت‌هایی که قیمت گس و هزینه تراکنش‌ها را به‌طور لحظه‌ای تخمین می‌زنند، به کمک شما می‌آیند تا تراکنش‌های خود را در بهترین زمان ممکن و با هزینه کمتر انجام دهید.
استفاده از توکن‌های گس
توکن‌های گس نوعی اعتبار هستند که کاربران در زمان پایین بودن قیمت گس آن‌ها را ایجاد (Mint) کرده و هنگام افزایش قیمت، بازخرید می‌کنند و برای پرداخت هزینه‌های خود به‌کار می‌برند. این روش کمک می‌کند در دوره‌های اوج تقاضا، بتوانید با هزینه کمتری تراکنش خود را انجام دهید و به نوعی گس را با قیمت پایین‌تر پیش‌خرید کنید. این روش را هم برای کاربران پرتراکنش و فعال توصیه می‌کنیم.
تاثیر به‌روزرسانی‌های اخیر اتریوم روی کارمزدها
به‌روزرسانی دیگر این شبکه راهکارهای لایه ۲ مانند رول‌آپ‌ها بودند که از آن‌ها استقبال زیادی شد. این راهکارها، تراکنش‌ها را خارج از زنجیره اصلی پردازش می‌کنند و بعدا آن‌ها را به شبکه اتریوم اضافه می‌کنند. به این روش، بار پردازشی روی شبکه کم شده و هزینه‌های گس کمتر می‌شود.
فناوری شاردینگ که قرار است در به‌روزرسانی‌های آینده این شبکه پیاده شود، شبکه را به چندین بخش تقسیم می‌کند که به‌طور همزمان قادر به پردازش تراکنش‌ها خواهند بود. بدین ترتیب توان عملیاتی اتریوم افزایش یافته و کارمزد تراکنش‌ها نیز کمتر می‌شود.
هرچند انتظار می‌رود با راه‌اندازی ETF اسپات اتریوم، فعالیت شبکه بیشتر شود که باعث افزایش هزینه گس می‌شود، اما به‌طور کلی امید می‌رود که پیشرفتهای آینده، کاهش کارمزدها را به همراه داشته‌باشد.
سخن پایانی: آینده‌ای کم‌هزینه‌تر برای اتریوم
کارمزد شبکه اتریوم همواره یکی از چالش‌ها برای کاربران آن بوده‌است. اما همانطور که در این مطلب آمد، همیشه راهکارهایی برای کاهش این هزینه وجود دارد؛ از انتخاب زمان کم‌ترافیک برای تراکنش تا راهکارهای لایه ۲. پیشرفتهای آینده این شبکه هم نوید کاهش کارمزدها را می‌دهد. اگر با شبکه قدرتمند اتریوم در تعامل هستید، آگاهی از گس فی و روش‌های کاهش آن حتما به کار شما خواهد آمد.
