آنچه در این مقاله خواهید خواند
استخر استیکینگ (Staking Pool) یا همان استخر سهام گذاری مفهومی است که از سال ۲۰۲۰ جایگاه خودش را اندک‌اندک در دنیای ارزهای دیجیتال و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) باز کرد. درواقع، «استیکینگ پول» نیرومحرکه‌ای اساسی برای پیشبرد دیفای به شمار می‌رود. استخرهای استیکینگ با ارائه مشوق‌های مالی، باعث جذب کاربر و سرمایه به پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز می‌شوند.
در ادامه این مقاله، بررسی می‌کنیم که استخر استیکینگ چیست و چه کاربردی دارد. همچنین، به شیوه کارکرد، ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن اشاره می‌کنیم و بخشی را هم به مقایسه تفاوت استخر استیک و استخر نقدینگی اختصاص می‌دهیم. درپایان هم تعدادی از بهترین استخرهای استیکینگ را معرفی می‌کنیم. اگر دوست دارید با زیر و بم استخر Staking آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعه این مطلب را از قلم نیندازید.
استخر استیکینگ چیست؟
استیکینگ پول (Staking Pool) یا استخر استیکینگ ابزاری برای سهام‌گذاری مشترک چندین کاربر به کمک یک اپراتور نود است. در این استخر، افراد دارایی‌های خود را به اشتراک می‌گذارند و ادغام می‌کنند تا اپراتور نود استخر شانس بیشتری برای دریافت سود سهام گذاری داشته باشد. درمقابل، این اعضا می‌توانند به‌ازای سهمی که در استخر دارند، درقالب توکن پاداش استیکینگ دریافت کنند.
بسیاری از استخرهای استیک با مدل متمایز تأمین سرمایه عرضه اولیه استخر استیکینگ (Initial Stake Pool Offering) یا به‌اختصار ISPO عرضه می‌شوند. این مدل در اکوسیستم کاردانو انجام می‌شود و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد استخرهای استیکی ایجاد کنند که دارندگان توکن ADA قادر به سهام‌گذاری در آنها باشند. توسعه‌دهندگان باید پس از تعیین مارجین متغیر برای هر استخر، پاداش‌های سهام‌گذاری را جمع‌آوری و به سهام‌گذاران با توکن کاربردی خود پاداش دهند.
استخر استیکینگ چه مزیتی نسبت به راه‌اندازی نود استیکینگ دارد؟
سهام‌گذاری انفرادی نیازمند سطح ویژه‌ای از دانش فنی و تهیه تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خاص است. همچنین، راه‌اندازی نود استیکینگ معمولا به حداقل سرمایه مشخصی احتیاج دارد. مثلا، در بلاک چین اتریوم سهام‌گذاران باید حداقل ۳۲ اتر داشته باشند که با محاسبه قیمت فعلی اتر (در آبان ۱۴۰۲)، معادل با تهیه حدود ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان توکن اتر است!
درمقابل، استخرهای استیکینگ کار سهام‌گذاری را به‌ویژه برای کاربران تازه‌وارد بازار کریپتو ساده می‌کنند و چالش‌های فنی راه‌اندازی و مدیریت نود سهام‌گذاری را از میان برمی‌دارند. در این استخرها، کاربران فقط کافی است دارایی‌های خود را در آدرس یا کیف پولی مشخص قفل کنند و منتظر دریافت سود سهام‌گذاری بمانند.
همچنین، استخرهای استیک معمولا حداقل مشخصی برای سهام‌گذاری در نظر نمی‌گیرند و افراد می‌توانند با هر میزان سرمایه وارد فرایند سهام‌گذاری شوند. درواقع، در استخرهای استیکینگ هر کاربر به‌اندازه میزان سهمی که در استخر دارد، سود دریافت می‌کند.
انواع استخر استیکینگ کدامند؟
به‌طور کلی، استخرهای Staking دو نوع خدمات امانی و غیرامانی ارائه می‌دهند.
استخرهای استیکینگ شخص ثالث از کاربران خود می‌خواهند سرمایه خود را در آدرس‌های مشخصی قفل کنند. این استخرها خدمات امانی ارائه می‌دهند، یعنی حافظ دارایی کاربران هستند اما بر کلیدهای خصوصی آنها کنترل کامل دارند. در استخرهای امانی و شخص ثالث، کاربران باید به پلتفرم اعتماد کامل داشته باشند و طبق شرایط مورد توافق، سود خود را از استخر دریافت کنند.
استخرهای استیکینگ غیرامانی به کاربران اجازه می‌دهند تا علاوه بر امکان سهام گذاری در شبکه، کنترل کامل کلیدهای خصوصی خود را هم برعهده بگیرند. در این مدل، افراد از طریق کیف پول‌های غیرامانی خود وارد استخر می‌شوند تا بتوانند کنترل کاملی بر روند سهام گذاری داشته باشند.
استخر استیکینگ چگونه کار می‌کند؟
در استیکینگ پول، کاربران مقداری کارمزد برای مدیریت سرمایه به پلتفرم می‌پردازند و سرمایه خود را برای دریافت سود سالانه مشخصی در پلتفرم قفل می‌کنند. برای دقیق‌تر شدن در این فرایند، بد نیست به هریک از این عناصر استخر استیکینگ نگاهی داشته باشیم.
کارمزد استخر استیکینگ
کاربران برای پیوستن به استخر Staking باید هزینه مشخصی به قرارداد هوشمند یا اپراتور استخر پرداخت کنند. این کارمزد برای پوشش هزینه‌های عملیاتی استخر مانند کارمزد تراکنش، هزینه تهیه زیرساخت و حاشیه سود اپراتور اخذ می‌شود. این کارمزد اغلب حدود ۵ درصد است که مستقیما از پاداش سهام‌گذاران کسر می‌شود و بر سودآوری کلی مشارکت در استخر استیک تأثیرگذار است.
دوره‌های قفل‌شدن سهام
برخی از استخرها دوره‌های قفل‌شدن (Lock-up Periods) در نظر می‌گیرند که حداقل مدت‌زمان لازم برای برداشت دارایی‌های سهام‌گذاری‌شده است. در این شرایط، براساس ضوابط تعیین‌شده استخر، سهام‌گذاران تا مدت مشخصی نمی‌توانند دارایی‌ها و سود خود را برداشت کنند. این دوره‌ها با الزامات خاص بلاک چین مربوطه مطابقت دارند و ثبات اعتبارسنجی را تضمین می‌کنند.
البته، بد نیست اشاره کنیم که در روش لیکویید استیکینگ (Liquid Staking) کاربران می‌توانند در طول دوره قفل‌شدگی، در ازای میزان دارایی سهام‌گذاری‌شده خود توکن‌های ویژه استخر را دریافت کنند و از مزایای آنها برخوردار شوند.
درصد بازده سالانه
مفهومی به‌نام درصد بازده سالانه (Annual Percentage Return) یا به‌اختصار APR هم یکی از نکات مهمی است که سهام‌گذاران باید در نظر بگیرند. این معیار نشان‌دهنده درآمد سالانه بالقوه کاربر از سهام‌گذاری در یک استخر استیکینگ است. این میزان معمولا بین ۱۰ درصد تا ۱۵۰ درصد تعیین می‌شود که ممکن است تحت نوسانات بازار کریپتو کم یا زیاد شود.
برخی استخرهای استیکینگ، به‌ویژه مواردی که به‌تازگی شروع به کار کرده‌اند، از نظر درصد بازده سالانه مزایای بیشتری برای کاربران خود در نظر می‌گیرند تا سرمایه بیشتری جذب کنند. بااین‌حال نباید فراموش کنیم که معمولاً ارائه سود بالاتر با ریسک بیشتری هم همراه است. اگر قصد دارید استخر استیک خاصی را انتخاب کنید، مراقب ریسک‌های بازده بیش‌ازحد بالا باشید و حتماً از اعتبار استخر اطمینان حاصل کنید.
مقایسه استخر استیکینگ و استخر نقدینگی
دو مفهوم مجزای استخر استیکینگ و استخر نقدینگی، دو بخش اساسی در چشم‌انداز امور مالی غیرمتمرکز هستند که ساختاری تقریباً مشابه دارند، اما هریک اهداف مشخصی را در اکوسیستم کریپتو دنبال می‌کنند. استخرهای استیکینگ بر امنیت شبکه تمرکز دارند، درحالی که استخرهای نقدینگی به‌دنبال تأمین نقدینگی معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز و افزایش کارایی اکوسیستم‌های دیفای هستند.
در استخر سهام‌گذاری، کاربران مقداری ارز دیجیتال برای پشتیبانی از یک شبکه مبتنی بر اثبات سهام واریز و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. در مقابل، کاربران استخرهای نقدینگی هم با قفل‌کردن دارایی خود در این استخرها نقشی اساسی در تأمین نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز بازی می‌کنند. استخرهای نقدینگی هم مشابه با استخرهای سهام گذاری به کاربران خود درصد مشخصی سود اما با مختصات متفاوت ارائه می‌کنند.
کاربران استخرهای نقدینگی معمولاً مقادیری از یک جفت‌ارز (دو توکن) به استخر واریز می‌کنند تا ترید این جفت‌ارز را تسهیل کنند. این کاربران تحت عنوان تأمین‌کنندگان نقدینگی (LP) شناخته می‌شوند و پاداشی که کسب می‌کنند در قالب توکن بومی پلتفرم و سهمی از کارمزد معاملات جفت‌ارز است.
معایب و مزایای استخر استیکینگ چیست؟
استخر سهام‌گذاری مزایا و معایب مختلفی برای کاربرانش به همراه دارد. در ادامه، به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم.
مزایای استخر استیک
- رفع چالش‌های فنی: استخرهای استیکینگ کاربران را درگیر پیچ‌وخم‌های فنی راه‌اندازی و مدیریت نودهای استیکینگ انفرادی نمی‌کنند و مشارکت افراد به‌ویژه تازه‌واردها را بسیار آسان‌تر می‌کنند.
- رفع چالش‌های مالی: نودهای سهام گذاری باید علاوه بر تهیه تجهیزات، هزینه هنگفتی صرف تهیه سهام اولیه کنند، اما استیکینگ پول به سرمایه‌گذاری کمتری احتیاج دارد.
- انعطاف‌پذیری: امکان سهام‌گذاری نقدینه در برخی پلتفرم‌ها مهیاست که به کاربران اجازه می‌دهد حتی هنگام قفل‌کردن سهام، با دارایی خود در سایر فعالیت‌های اقتصادی دیفای شرکت کنند.
- درآمد منفعل: استخرهای سهام‌گذاری بدون دردسر مدیریت نود، درآمد منفعل به کیف پول کاربران واریز می‌کنند.
- مشارکت فراگیر: استخر استیکینگ برای مشارکت تمام افراد با هر سرمایه، دانش و سابقه‌ای در زمینه بلاک چین، مسیر را هموار می‌کند و بلاک چین را به سمت تمرکززدایی بیشتر پیش می‌برد.
معایب استخر استیک
- کاهش پاداش: اگرچه سهام‌گذاران با هر سرمایه‌ای می‌توانند وارد استخر استیکینگ شوند، سود دریافتی آنها هم به همین میزان کمتر است. پاداش بلاک بین تمام شرکت‌کنندگان استخر تقسیم می‌شود. علاوه‌براین، مبلغی هم تحت عنوان کارمزد از سود کاربران کسر می‌شود.
- امنیت: ایمنی توکن‌های سهام‌گذاری‌شده به اقدامات امنیتی پلتفرم و قرارداد هوشمند آن بستگی دارد. همچنین، قفل‌کردن مبالغ قابل‌توجهی از دارایی در یک مکان متمرکز می‌تواند توجه هکرها را به خود جلب کند. نقض‌های امنیتی، خطاهای کدنویسی، آسیب‌پذیری‌های قراردادهای هوشمند و نظارت ناکافی می‌تواند خطر قابل‌توجهی برای سرمایه شرکت‌کنندگان ایجاد کند.
- دوره قفل‌شدن دارایی: دارایی‌های سهام‌گذاری‌شده فقط پس از سپری‌شدن دوره خاصی از قفل‌شدگی قابل‌دسترسی هستند. بنابراین، اگر پلتفرم گزینه سهام‌گذاری نقدینه نداشته باشد و توکن خاصی به‌ازای سهام عرضه نکند، سرمایه‌گذاران برای مدت مشخصی به دارایی‌های خود دسترسی ندارند.
- جریمه اسلشینگ: اگر نود سهام‌گذار پلتفرم دچار خطای اسلشینگ (Slashing) شود، جریمه‌ها از سود سهام‌گذاران کسر می‌شوند. اسلشینگ جریمه‌ای است که در شبکه‌های مبتنی بر اثبات سهام، برای خطای احتمالی یا دردسترس‌نبودن نود سهام گذار در نظر گرفته می‌شود.
نحوه انتخاب استخر استیکینگ
اگر قصد دارید از امکانات استخرهای استیکینگ استفاده کنید، بهتر است ابتدا نکات زیر را در مورد استخر موردنظر بررسی کنید.
- حداقل شرایط سهام‌گذاری و مبلغ تعهد
- محدودیت‌های قانونی پلتفرم وابسته به مکان جغرافیایی (به‌ویژه اگر ساکن ایران هستید)
- وجود گزینه سهام‌گذاری نقدینه (ارائه توکن بومی در ازای سهام کاربر)
- طول دوره‌های قفل‌شدن سهام
- درصد بازده سالانه
- شرایط پلتفرم در مورد جریمه اسلشینگ
- میزان سهم و تعهد استخر (هرچه استخر سرمایه بیشتری وسط گذاشته باشد، تعهد و اعتبار آن بیشتر است)
- تمرکززدایی، قابلیت حسابرسی و شفافیت پلتفرم
- میزان تنوع مشتریان
چند نمونه از بهترین استخرهای استیکینگ
پس از بررسی استخرهای استیکینگ، بد نیست با تعدادی از آنها هم آشنا شویم.
پلتفرم Allnodes
آل‌نودز پلتفرمی غیرامانی با پشتیبانی بیش از ۴۰ ارز دیجیتال از جمله اتر، سولانا، اواکس و آدا است. این پلتفرم خدمات مسترنود، نود اعتبارسنج و فول‌نود در اختیار کاربرانش قرار می‌دهد و با انعطاف‌پذیری و کاهش موانع ورود، کاربران بیشتری را به فرایند سهام‌گذاری جذب می‌کند. درصد سود سالیانه آل نودز بین ۵ تا ۹۰ درصد بسته به ارز دیجیتال انتخابی کاربر متغیر است.
پلتفرم InfStones
اینف‌استونز که یکی از شرکت‌های واقع در سیلیکون‌ولی است، پلتفرمی غیرامانی با بیش از ۵۰ ارز دیجیتال برای سهام‌گذاری به شمار می‌رود. کاربران اینف‌استونز می‌توانند روی پلتفرم بلاک چینی موردعلاقه خود سهام‌گذاری کنند و از پاداش آن بهره‌مند شوند. درصد بازده اینف استونز بسته به کوین موردنظر بین ۲ تا ۲۹ درصد است. این پلتفرم خدمات مالی دیگری به‌غیر از استیکینگ هم ارائه می‌دهد.
پلتفرم Everstake
اوراستیک ادعا می‌کند که بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده خدمات غیرمتمرکز استیکینگ است. این پلتفرم غیرامانی از بیش از ۳۷ کوین و توکن پشتیبانی و از بیش از ۶۲۵,۰۰۰ کاربر پذیرایی می‌کند. درحال‌حاضر، حدود ۶ میلیارد دلار دارایی در این پلتفرم سهام‌گذاری شده است. دوره‌های قفل‌شدگی و بازده سرمایه هم به ارز دیجیتال موردنظر کاربر بستگی دارد.
پلتفرم Staked
استیکد پلتفرمی غیرامانی با پشتیبانی از بیش از ۲۵ دارایی دیجیتال مختلف و انعطاف‌پذیری در ارائه گزینه‌های سهام‌گذاری است. این پلتفرم کلید خصوصی و کنترل کامل دارایی‌ها را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. بازده ارزهای دیجیتال سهام گذاری شده هم به کوین یا توکن انتخابی کاربر بستگی دارد.
پلتفرم SwissBorg
سوئیس‌بورگ پلتفرمی امانی واقع در سوئیس است که از بیش از ۳۰ دارایی مختلف پشتیبانی می‌کند. نرخ بازده سوئیس‌بورگ برای استیبل کوین‌ها ۲ درصد و برای سایر آلت کوین‌ها وابسته به شبکه سهام‌گذاری متغیر است. بااین‌حال، سود تمام کاربران به‌صورت روزانه پرداخت می‌شود. همچنین، هیچ دوره قفل‌شدگی برای دارایی کاربران وجود ندارد و افراد می‌توانند در هر زمان دارایی‌های خود را برداشت کنند.
درپایان، باید خاطرنشان کنیم که مطلبی که مطالعه کردید، به‌هیچ‌عنوان نباید به‌عنوان توصیه یا مشاوره سرمایه‌گذاری در هیج پلتفرم خاصی تلقی شود. پیش از ورود سرمایه به هر پلتفرم یا استخر سهام گذاری، حتماً تحقیق جامع و کامل درمورد تمام شرایط، ویژگی‌ها و قوانین پلتفرم انجام دهید و هرگز بی‌گدار به آب نزنید.
سخن پایانی
استخرهای استیکینگ چشم‌انداز امور مالی غیرمتمرکز و اقتصاد مبتنی بر بلاک چین را تغییر داده‌اند. این پلتفرم‌های امانی و غیرامانی با خصوصیات متنوع و منعطف خود، روشی جدید برای کسب درآمد منفعل و مشارکت فعال کاربران در دیفای ارائه داده‌اند و سرمایه بلااستفاده فراوانی به این حوزه جذب کرده‌اند. سرمایه گذاری در استیکینگ پول می‌تواند راه موثری برای حفظ امنیت و تمرکززدایی بلاک چین‌های مبتنی بر اثبات سهام و درمقابل، دریافت سود منفعل باشد.
بااین‌همه، نباید فراموش کنیم که استخر استیکینگ با ریسک‌های ویژه‌ای همچون احتمال نقض امنیت، هک اینترنتی، جریمه‌های اسلشینگ و کلاهبرداری‌های احتمالی همراه است. بنابراین، هر کاربری باید تفاوت‌های ظریفی همچون کارمزد، دوره قفل‌شدگی، درصد بازده سالانه، شرایط و جریمه‌های احتمالی استخر استیکینگ موردنظر خود را درک کند و در این فضای پویا و پرنوسان تصمیم‌گیری آگاهانه‌ای داشته باشد.
تهیه شده در بیت 24
