در بازار پرنوسان و متلاطم دارایی‌های دیجیتال، استیبل کوین‌ها دارایی‌هایی با ارزش ثابت هستند که میتوانند نقش موثری در تسهیل روند معاملات داشته باشند. ثبات قیمت این داراییها معمولا از طریق نوعی وابستگی قیمت تضمین میشود. مثلاً، ممکن است ارزش استیبل کوین به یک دارایی دیگر مانند دلار، یورو یا طلا وابسته باشد. به این وابستگی پگ شدن یا Pegging می‌گویند. اما، مشکل اینجاست که گاهی اوقات، برخی از استیبل کوین‌ها دچار دی پگ (Depeg) یا دیپگینگ (Depegging) می‌شوند و ارزش خود را از دست می‌دهند.
ارزش و شهرت استیبل کوین‌ها به ثبات قیمت آنها گره خورده است. بنابراین، دی-پگ شدن میتواند مشکلات متعددی برای تریدرها و سرمایه‌گذاران ایجاد کند. اما، پگ یعنی چه و دی پگینگ چگونه اتفاق می‌افتد؟ ما این مقاله را نوشته‌ایم تا توضیح کاملی در مورد فرایند پگینگ و دیپگ شدن ارائه کنیم. در ادامه، با مفهوم وابستگی قیمت ارز دیجیتال، دی پگ شدن استیبل کوین و روشهایی که می‌توانیم از خطر دیپگ (Depeg) در امان بمانیم آشنا می‌شویم. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم اساسی در بازار ارزهای دیجیتال، با ما در ادامه همراه باشید.
پگ (Peg) و دی پگ (Depeg) یعنی چه؟
به‌طور کلی در علم اقتصاد، پگینگ (Pegging) یا همان پگ شدن، به متصل‌شدن و وابستگی نرخ مبادله یک ارز بهصورت ثابت به یک ارز یا سبد دارایی دیگر گفته میشود. این رویکرد اقتصادی باعث میشود نرخ مبادله بین دو ارز ثابت بماند و نوسانات روی مبادلات بعدی تأثیر نگذارند. مثلا، نرخ مبادله دلار هنگ‌کنگ به دلار ایالات متحده (HKD/USD)، بهصورت ثابت و همیشگی نسبت ۷.۸ به ۱ دارد.
برای مدیریت نوسانات بازار، پگ شدن معمولا به دو روش هارد و سافت انجام میشود:
- رویکرد سافت پگ (Soft Peg) اجازه می‌دهد تا درصد اندکی نوسان بین ارزش ارز پگ شده و دارایی مرجع وجود داشته باشد. گفتنی است این میزان، ازپیش‌تعریف‌شده است و در روند ثبات ارزش استیبل کوین خلل چندانی وارد نمی‌کند.
- درمقابل، در روش هارد پگ (Hard Peg) ارزش دارایی مستقیما وابسته به دارایی مرجع است و جایی برای نوسان قیمت باقی نمی‌ماند.
تعریف پگینگ و دی پگینگ در ارزهای دیجیتال
برای تعریف اینکه دی پگ یعنی چی، باید بگوییم مشابه با مفهوم پگ شدن در دنیای سنتی اقتصاد، در دنیای کریپتو هم پگینگ به وابستگی قیمت ارز دیجیتال به یک مرجع خارجی گفته میشود. این مرجع خارجی ممکن است هر دارایی ارزشمند دیگری مانند ارزهای فیات، ارزهای دیجیتال، کالاهای ویژه مانند طلا یا نفت و حتی سبدی از دارایی‌های مختلف باشد. گفتنی است گاهی استیبل کوین به کمک یک الگوریتم قرارداد هوشمند، نسبت ارزش خود را با مرجع خارجی حفظ می‌کند که در این حالت، با یک استیبل کوین الگوریتمی روبه‌رو هستیم.
وابستگی قیمت استیبل کوین به‌گونه‌ای انجام میشود که کوین پگ شده با نسبت مشخصی حرکات قیمت دارایی مرجع را تقلید کند. در اغلب موارد در دنیای ارزهای دیجیتال، این نسبت یک‌به‌یک (1:1) در نظر گرفته میشود. هدف اصلی پگینگ، به‌حداقل‌رساندن نوسانات و حفظ ارزشی پایدار برای استیبل کوین است. این مسئله کوین را برای تراکنش‌های روزمره یا انتقال ارزش در مبادلات مناسب‌تر می‌کند.
از آنجایی که استیبل کوین‌ها در بازارهای آزاد و پرنوسان کریپتو معامله می‌شوند، تقریبا تمام استیبل کوین‌ها تا حدی بهصورت سافت، پگ می‌شوند. مثلا، تتر تا ۲ درصد اجازه نوسان قیمت می‌دهد. یعنی، تتر ممکن است گاهی تا ۲ درصد کمتر یا بیشتر از قیمت دلار معامله شود.
بااین‌حال، مرز مشخصی برای سافت پگ هر استیبل کوین وجود دارد. در صورت شکست این مرز، دارندگان استیبل کوین باید مراقب احتمال دی پگ شدن باشند. در ادامه این مقاله، با مفهوم دیپگینگ بیشتر آشنا می‌شویم.
انواع روشهای مختلف پگ کردن قیمت استیبل کوین‌ها
استیبل کوین‌ها روشهای مختلفی برای پگینگ دارند. روشهای رایج برای پگ کردن ارز دیجیتال شامل نگهداری ذخایر دارایی و قراردادهای هوشمند الگوریتمی می‌شوند.
ذخایر نقدی
استیبل‌کوین‌هایی که از این روش تثبیت استفاده می‌کنند، معمولا پشتوانه پول فیات یا پشتوانه دارایی‌هایی مثل طلا دارند. شرکت‌های عرضهکننده این استیبل کوین‌ها به‌اندازه تعداد عرضه کوین، ذخایری از دارایی مرجع در خزانه‌های خود نگهداری می‌کنند. در واقع، میزان ذخیره انبارهای این شرکت‌ها باید با ارزش کل استیبل کوین در گردش مطابقت داشته باشد.
مثلا، تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) ادعا می‌کنند که به‌اندازه تعداد واحدهای عرضه‌شده، دلار در انبارهایی با امنیت بالا انباشت کرده‌اند. استیبل کوین‌هایی که از طریق این روش پگ می‌شوند، تحت عنوان استیبل کوین‌های متمرکز شناخته می‌شوند، زیرا ارزش آنها وابسته به ذخایری مرکزی در دست نهادی واحد است.
ذخایر ارز دیجیتال
در برخی موارد، استیبل کوین‌ها پشتوانه ارز دیجیتال مانند بیت کوین یا اتریوم دارند. در این حالت هم نهاد عرضهکننده استیبل کوین باید معادل با کوین در گردش خود، دارایی دیجیتال مربوطه را در کیف پول‌های دیجیتال ایمن نگهداری کند. در این حالت، ارزهای دیجیتال در واقع وثیقه‌ای برای استیبل کوین هستند.
الگوریتم‌‌های مدیریت عرضه و تقاضا
ارزش برخی از استیبل کوین‌ها به کمک کدهای قرارداد هوشمند و بهصورت خودکار، ثابت نگه داشته میشود. در این روش، استیبل کوین هیچ پشتوانه دارایی ندارد؛ بلکه صرفاً به کمک الگوریتم قرارداد هوشمند ثابت باقی می‌ماند. این الگوریتم‌ها، عرضه و تقاضا را مدیریت می‌کنند تا در صورت کم‌شدن یا زیادشدن قیمت، آن را به سطح اولیه بازگردانند.
اغلب استیبل کوین‌های الگوریتمی هم توسط شرکتی متمرکز عرضه می‌شوند. با این حال، عدم وجود خزانه مرکزی و وابستگی قیمت این استیبل کوین‌ها به قراردادهای هوشمند غیرمتمرکز، آنها را به استیبل کوین‌های غیرمتمرکز تبدیل می‌کند.
چند نمونه استیبل کوین پگ شده به ارزهای فیات
دو استیبل کوین تتر و یو اس دی کوین بهصورت ثابت و مستقیم وابسته و پگ شده به دلار ایالات متحده هستند. به‌عبارت دیگر، یک واحد از هر یک از این استیبل کوین‌ها را می‌توان با ۱ دلار مبادله کرد. بایننس دلار (BUSD)، ترو یو اس دی (TUSD)، پکسوس استاندارد (USDP) و دای (DAI) برخی دیگر از ارزهای مشهور پگ شده به دلار آمریکا هستند.
استیبل کوین‌هایی همچون یورو کوین (EURC)، استسیس یورو (EURS) و اگیور (Ageur) به یورو پگ شده‌اند و پوند توکن (GBPT) پگ شده به پوند بریتانیا است. همچنین، هر واحد از ارز دیجیتال پکس گلد (PAX Gold) به یک اونس طلا پگ شده است. روش پگینگ ارز امپل فورث (FORTH) الگوریتمی و خودکار است و ارز دیجیتال سینتتیکس (sUSD) هم به یک سبد دارایی شامل ارزهای دیجیتال و کالاهای مختلف پگ شده است.
دی پگ شدن استیبل کوین چیست؟
دی پگ شدن استیبل کوین به‌معنای ازدست‌رفتن وابستگی قیمت آن به دارایی مرجع است؛ به‌عبارت ساده‌تر، در دی پگینگ استیبل کوین درعمل ارزش خود را از دست می‌دهد. به‌عنوان مثال، اگر یک استیبل کوین پگ شده با دلار ایالات متحده، ارزشی کمتر از ۱ دلار پیدا کند، درواقع وابستگی قیمت به دلار را از دست داده و اصطلاحاً دی پگ شده است.
دی پگ شدن معمولا ضعف استیبل کوین در کارایی و توانایی حفظ ارزش را نشان می‌دهد. بنابراین، دارندگان استیبل کوین‌ها درخصوص دی پگ شدن دارایی‌های خود حساس هستند و نوسانات شدید قیمت را یک هشدار جدی درنظر می‌گیرند.
به‌طور ویژه، دی پگ شدن در استیبل کوین‌های الگوریتمی ممکن است به یک فاجعه ختم شود و کوین تمام ارزش خود را به‌یک‌باره از دست بدهد. یکی از مشهورترین نمونه‌های دی پگ شدن استیبل کوین‌های الگوریتمی، ترا لونا (Terra Luna) بود. این کوین در مه ۲۰۲۲ (اردیبهشت ۱۴۰۱) به‌سرعت روند سقوط را طی کرد و به ارزشی کمتر از ۱۰ سنت رسید. سقوط ترا لونا نتایج فاجعه‌باری را برای بازار کریپتو به‌دنبال داشت.
دیپگ Depeg چگونه اتفاق می‌افتد؟
دی پگ شدن ارز دیجیتال زمانی رخ می‌دهد که کوین نتواند قدرت ثبات ارزش خود را حفظ کند. در این حالت، دیپگ Depeg رخ می‌دهد و کوین به‌سرعت در یک مارپیچ مرگ می‌افتد. یعنی، ابتدا بخشی از ارزش خود را از دست می‌دهد و سپس، با نگرانی دارندگان و فشار فروش، روند شدید نزولی طی می‌کند.
در استیبل کوین‌هایی که پشتوانه دارایی دارند، نهاد عرضهکننده ممکن است نتواند به‌اندازه ارزش کل کوین‌های عرضه‌شده دارایی موردنظر را نگهداری کند. این دارایی پشتوانه ممکن است ارز فیات، کالا یا ارز دیجیتال باشد. به‌همین علت، گزارشهای حسابرسی از میزان ذخایر مرکزی شرکت‌های عرضهکننده استیبل کوین‌های متمرکز بسیار مهم هستند. بااین‌همه، آنچه گاهی درخصوص این استیبل کوین‌ها بحث‌برانگیز میشود، نبود شفافیت کافی در اعلام موجودی و ذخایر دارایی مرجع است.
در استیبل کوین‌های الگوریتمی هم گاهی شدت نوسانات عرضه و تقاضا در بازار به‌اندازه‌ای زیاد میشود که الگوریتم نمی‌تواند از پس مدیریت ارزش کوین بربیاید. در این شرایط، استیبل کوین شروع به دی-پگ شدن می‌کند و گاهی تا ارزش صفر پیش می‌رود.
مشکلات ناشی از دی-پگ شدن
دیپگینگ بسته به شهرت و ارزش کل بازار استیبل کوین میتواند نوسانات شدیدی در بازار ایجاد کند. این مسئله تمایل سرمایه‌گذاران به ارزهای دیجیتال را کاهش می‌دهد و همچنین، باعث بی‌اعتمادی قانون‌گذاران و افزایش سخت‌گیری‌های نظارتی میشود.
درواقع، پدیده Depegging تأثیر منفی روی پذیرش و جذب سرمایه جدید در بازار دارد. علاوه‌براین، فشار فروش استیبل کوین دیپگ شده ممکن است مشکلاتی در نقدینگی بازار ایجاد کند.
چه عواملی در دی پگ شدن ارز دیجیتال دخیل هستند؟
یک دارایی ممکن است بنا به دلایل مختلفی دی-پگ شود. شوک‌های خارجی مانند رویدادهای اقتصادی یا سیاسی مختلف، تغییرات قانون‌گذاری و نظارتی، تغییر سیاست‌های اقتصادی یا مداخلات دولت‌ها ممکن است بر دارایی مرجع تأثیر بگذارند یا رابطه استیبل کوین و دارایی پشتوانه را دچار اختلال کنند.
علاوه‌براین، اگر نهاد عرضهکننده استیبل کوین نتواند اثبات کند که به‌اندازه ارزش درگردش استیبل کوین، ذخایر دارایی پشتوانه را در اختیار دارد، ممکن است Depegging رخ دهد. موارد دیگری همچون شرایط پیش‌بینی‌نشده بازار و چالش‌های نقدینگی هم ممکن است احتمال دیپگ شدن را افزایش دهند.
چگونه می‌توان از دی پگ شدن جلوگیری کرد؟
فرایند دی پگ شدن استیبل کوین‌ها معمولا ناگهانی رخ می‌دهد. با این وجود، روشهایی هم برای جلوگیری از ریسک‌های دیپگ وجود دارد.
قانون‌گذاری مشخص و شفاف درکنار حسابرسی شخص ثالث میتواند جلوی افت ارزش استیبل کوین را بگیرد. قوانین واضح، ارائه قراردادهای حقوقی، حسابرسی شرکت‌های شخص ثالث، ارائه گزارشهای منظم و مکرر از حسابرسی‌ها و شفافیت و عمومی‌سازی اطلاعات مربوط به ذخایر دارایی میتوانند در حفظ ثبات ارزش استیبل کوین به‌ویژه استیبل کوین‌های وابسته به دارایی موثر باشند.
در استیبل کوین‌های الگوریتمی هم بهکارگیری سازوکارهای قدرتمند مدیریت عرضه و تقاضا همچون آربیتراژ، عامل موثر در حفظ ارزش استیبل کوین هستند. در این فرایند، هرگاه استیبل کوین از ارزش ثابت خود (مثلاً یک دلار) کمتر شد، ربات‌ها و تریدرهای آربیتراژ میتوانند آن را با قیمت پایین‌تر خریداری کنند تا میزان تقاضا افزایش یابد. پس از رشد تقاضا و افزایش قیمت، آربیتراژکننده دارایی را می‌فروشد تا علاوه بر کسب سود، قیمت دارایی را به ارزش ثابت خود بازگرداند.
سخن پایانی
نوسانات افسارگسیخته ارزهای دیجیتال میتوانند ریسک بالایی برای تریدرها، سرمایه‌گذارها و دارندگان این دارایی‌های دیجیتال به همراه داشته باشند. در این میان، استیبل کوین‌ها با پگ شدن به ارزشی ثابت و مشخص، نقشی اساسی در تسهیل ترید و سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند. درواقع، ارزش این داراییها در ثبات قیمت آنها نهفته است. ازاین‌رو، حفظ وابستگی قیمت ارز دیجیتال استیبل کوین از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
از سویی دیگر، سرمایه‌گذاران هم باید مراقب علائم دی پگ شدن استیبل کوین باشند و پیش از بهکارگیری هر کوین، با سازوکار پگ شدن آن کاملا آشنا شوند. همچنین، استفاده از روشهای مدیریت سرمایه و پوشش ریسک میتواند به دارندگان استیبل کوین‌ها کمک کند. به‌عنوان مثال، داشتن یک سبد متنوع از استیبل کوین‌های مختلف برای محافظت از احتمال دی-پگ شدن ارز دیجیتال و اختلال در وابستگی قیمت این کوین‌ها، یکی از روشهای محافظت در برابر ازدست‌دادن سرمایه به شمار می‌رود.
تهیه شده در بیت 24
