مقایسه وب 3 و متاورس ؛ آیا این دو مفهوم یکسان هستند؟

زمانی که در مورد آینده اینترنت صحبت می‌شود، دو کلمه متاورس (Metaverse) و وب ۳ (Web3) بیشتر از سایر اصطلاحات، کاربردها و تکنولوژی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین جهت، در ادامه رابطه متاورس و وب 3 و هم‌چنین تفاوت های آنان را بررسی خواهیم کرد.

به طور کلی اگر کسی بخواهد با متاورس و ساختار فنی آن آشنا شود، باید با مباحث Web3 هم آشنا باشد. این دو مفهوم قرار است آینده ارتباطات اینترنتی را برای همیشه تغییر بدهند؛ در نتیجه امروزه آشنایی با کاربردهای هر کدام به امری مهم تبدیل شده است. در ابتدا توضیح مختصری در مورد متاورس و وب ۳ ارائه کرده و سپس به بررسی تفاوت های آنان می‌پردازیم.

متاورس چیست؟

متاورس یک دنیای مجازی است که در آثار علمی تخیلی، عموما از طریق هدست‌های واقعیت مجازی (VR Headset) قابل دسترسی بوده و شباهت زیادی به دنیای واقعی دارد. خود کلمه Metaverse هم ترکیبی از کلمات Meta (به معنای ماورا یا فراتر از چیزی) و Universe (به معنای جهان) است که اولین بار در رمان مشهور «اسنو کرش» (Snow Crash – انتشار در سال 1992) به کار برده شد.

برخی از افراد پلتفرم‌هایی مانند «سکند لایف» (Second Life) و دنیاهای مجازی آنلاین آنان را زمینه‌ساز خلق متاورس‌های امروزی می‌دانند. ترکیب دنیای فیزیکی و مجازی و هم‌چنین به‌کارگیری سیستم‌های اقتصادی مستقل که بر مبنای ان اف تی و ارزهای دیجیتال طراحی شده‌اند، از جمله مهم‌ترین جنبه‌های متاورس‌های امروزی هستند. علاوه بر این، بیشتر متاورس‌ها برای ارائه یک تجربه کامل‌تر از فناوری‌های واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و یا واقعیت ترکیبی (MR) استفاده می‌کنند.

تاثیر متاورس در حوزه‌های مختلف

پیش از مقایسه متاورس و وب 3، باید با جنبه‌های مختلف هم دو آشنا باشیم. در این بخش به تعدادی از کاربردهای Metaverse در حوزه‌های مختلف اشاره خواهیم کرد.

شرکت‌های فناوری

• در سال 2019، دنیای مجازی فیس بوک هورایزن (Facebook Horizon) بر مبنای واقعیت مجازی عرضه شد.
• در سال 2021، مارک زاکربرگ اعلام کرد که شرکت فیس بوک از این به بعد با نام متا شناخته خواهد شد و یک متاورس هم در دست توسعه قرار دارد.
• در حال حاضر، شرکت مایکروسافت امکان استفاده از آوتارهای مجازی و برگزاری جلسه‌های تیمز (Teams) از طریق فناوری واقعیت مجازی را فراهم کرده است. این شرکت قصد دارد برخی قابلیت‌های متاورسی دیگر را هم به محصولات خود اضافه کند.
• فناوری Metaverse می‌تواند در فروشگاه‌ها و آموزشگاهای مجازی و حتی برای خرید و فروش املاک هم مثمر ثمر واقع شود.

بازی‌های رایانه‌ای

• فناوری‌های مرتبط با متاورس و وب ۳ مدت‌هاست که در بازی‌های آنلاین به کار گرفته می‌شوند.
• برای مثال بازی سکند لایف را داریم که برخی ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی را در یک دنیای مجازی سه بعدی پیاده‌سازی کرده است.
• در بسیاری از بازی‌های آنلاین دیگر، جنبه‌های اجتماعی نقشی اساسی ایفا می‌کنند و شاید اصلی‌ترین عنصر جذب کننده کاربران باشند.
• انجام بازی ماینکرفت (Minecraft) به صورت گروهی و آنلاین به صورت محدود به متاورس شباهت دارد.

فناوری سخت افزاری

• تلفن‌های هوشمند و رایانه‌های عادی می‌توانند برای ارتباط با متاورس مورد استفاده قرار بگیرند.
• دستگاه‌های مبتنی بر فناوری‌های واقعیت افزوده ، واقعیت ترکیبی و واقعیت مجازی باعث باورپذیر شدن تجربه متاورسی می‌شوند. البته محدودیت‌های فعلی در تولید این نوع دستگاه‌ها یکی از موانع اصلی رشد تعداد کاربران متاورس‌ها است.
• توازن بین کیفیت و قیمت باعث شده توسعه‌دهندگان برای تولید محتوای گرافیک بالا با مشکل مواجه شوند. در حال حاضر شرکت‌های تولید سخت افزار به دنبال غلبه بر محدودیت‌های هدست های واقعیت مجازی هستند و قصد دارند تجربه را از طریق بازخورد هپتیک (Haptic Feedback) بهبود دهند.

وب 3 چیست؟

وب 3 یا Web 3.0 یکی از تازه‌ترین مفاهیم دنیای فناوری است. این نسل جدید اینترنت در آینده‌ای نزدیک فرآیند تولید محتوا را به طور کامل در اختیار تولیدکنندگان قرار داده و توانایی نظارت و کنترل صاحبان پلتفرم‌ها را هم کاهش دهد. در حال حاضر برخی از شرکت‌های بزرگ مانند گوگل تا حدی زیادی روی آنچه به کاربران اینترنتی نمایش داده می‌شود، تاثیر می‌گذارند. به همین خاطر گفته می‌شود که وب 3 و متاورس اینترنت را دموکراتیک خواهند کرد و کنترل را به دستان کاربران باز خواهند گرداند.

Web 3 را می‌توان به پنج بخش اصلی تقسیم کرد:

1. وب معنایی: وب معنایی (Semantic Web) از طریق هوش مصنوعی درخواست‌های کاربران را درک می‌کند. این وب به گونه‌ای طراحی شده تا به جای تمرکز روی اعداد یا کلمات کلیدی، جست و جوهای بهتری را بر اساس معنای واقعی کلمات انتخاب شده توسط کاربر انجام دهد.
2. هوش مصنوعی: در وب ۳ هوش مصنوعی (AI) برای درک بهتر خواسته‌های کاربران و ارائه نتایج دقیق‌تر ساخته شده است.
3. گرافیک سه بعدی و وب فضایی: در آینده و با کمک هدست‌های واقعیت مجازی، وب‌سایت‌ها طراحی گرافیکی سه بعدی و واقع‌گرایانه خواهند داشت.
4. بلاک چین و ارز دیجیتال: استفاده فناوری بلاک چین و ارز دیجیتال، کلید اصلی تمرکززدایی وب است و شرایط لازم برای حذف واسطه و انجام تراکنش‌های مستقیم را فراهم خواهد کرد.
5. ارتباطات فراگیر: اپلیکیشن‌های وب 3 از طریق نسل پنجم شبکه تلفن همراه، دائما به اینترنت اشیا (IoT) متصل خواهند بود.

اگر زمانی به نسخه کامل وب فضایی (Spatial web) دسترسی پیدا کنیم، تک تک اجزای هر ساختمان در دنیای فیزیکی به صورت دیجیتالی قابل مشاهده خواهد بود. علاوه بر این، هر انسان یک آواتار مجازی خواهد داشت که می‌تواند از طریق آن به محل کار یا هر جای دیگری برود. این یعنی هر اطلاعاتی که در دنیای واقعی وجود دارد، یک نسخه دیجیتالی قابل تعامل خواهد داشت.

برای درک بهتر وب فضایی می‌توانید آن را مشابه گوگل ارث (Google Earth) در نظر بگیرید؛ ولی با این تفاوت که علاوه بر مشاهده خیابان‌ها، توانایی ورود به ساختمان‌ها را هم خواهید داشت. البته ناگفته نماند که برای دسترسی به چنین فناوری پیشرفته‌ای، به توانایی پردازشی بسیار بالایی نیاز خواهد بود که احتمالا به شیوه‌ای غیر متمرکز از طریق بلاک چین محقق خواهد شد.

کاربردهای وب ۳

اپلیکیشن های غیر متمرکز که در حال حاضر از طریق بلاک چین اتریوم عرضه شدند، بخشی از Web 3 هستند. البته لازم به ذکر است که برای تعامل با برخی از این اپلیکیشن‌ها، خرید ارز دیجیتال مربوط به آن پروژه ضروری است.

وب 3 و متاورس با کمک فناوری بلاک چین و ارزهای دیجیتال به سمت تمرکززدایی کامل حرکت خواهند کرد. این یعنی پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های Web 3 به شیوه‌ای طراحی خواهند شد که کنترل اطلاعات در اختیار خود کاربران باشد. در نتیجه کاربران می‌توانند بدون نیاز به محصولات شرکت‌های بزرگ، خدمات متنوعی برای یک دیگر فراهم کنند.

در ادامه به برخی از مهم‌ترین کاربردهای وب ۳ اشاره خواهیم کرد:

• بیت کوین: امروزه بزرگترین ارز دیجیتال دنیا عمدتا به عنوان یک سرمایه گذاری کوتاه یا بلند مدت در نظر گرفته می‌شود. اما واقعیت این است که شبکه بیت کوین به ما اجازه داده تا بدون نظارت یا دخالت دولت یا هر نوع واسطه دیگری، تراکنش‌های خود را به صورت مستقیم انجام دهیم. کاربران بیت کوین همواره کنترل کامل دارایی‌های خود را در اختیار دارند و این شبکه بهترین نمونه از ساختار غیر متمرکزی است که به عنوان هدف اصلی Web 3 معرفی می‌شود.
• دستیار مجازی: در حال حاضر دستیارهای مجازی شرکت‌های گوگل، اپل و مایکروسافت قابلیت‌های زیادی دارند و هر کدام بر مبنای فناوری‌های هوشمند مصنوعی و بازشناسی گفتار، پاسخگوی نیازهای مختلف کاربران هستند. درک نسبتا بالای هوش مصنوعی این محصولات یکی از ویژگی‌های اصلی نسل سوم اینترنت خواهد بود.
• اپن سی: پلتفرم اپن سی (OpenSea) بزرگترین بازار خرید و فروش یک سری دارایی‌های مجازی است که تحت عنوان توکن ان اف تی (NFT) شناخته می‌شوند. این بازار مجازی، توکن‌ها و آثار هنری مجازی را از طریق ارزهای مجازی به فروش می‌رساند!

چرا برخی وب 3 و متاورس را یکسان می‌دانند؟

Web 3 و Metaverse دو بخش اصلی انقلابی هستند که در آینده روش تعامل ما با دنیای دیجیتال را تغییر خواهند داد. اگر از دیدگاه فناوری به این قضیه نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که پیشرفت در حوزه بلاک چین به صورت همزمان روی هر دو مفهوم تاثیر می‌گذارد. برای مثال هر زمان که یک راه حل بلاک چینی جدید ارائه می‌شود، می‌توان آن را در موتور وب ۳ ادغام کرد و خود این موتور می‌تواند برای ارائه کالا و خدمات متنوع در متاورس‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.

این شباهت‌های وب ۳ و متاورس باعث می‌شود عده‌ای به اشتباه هر دو مفهوم را یکسان تلقی کنند. ولی حقیقت این است که متاورس یک بخش مهم از وب 3 خواهد بود که با بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، به ما اجازه می‌دهد بیش از هر زمانی دیگری دنیای واقعی را با دنیای دیجیتالی ترکیب کنیم. خود Web 3 را هم می‌توان به عنوان یک بروزرسانی برای کل اینترنت یا یک نسخه جدید از اینترنت در نظر گرفت که قرار است همه تعامل‌های مجازی را به نفع کاربر تغییر دهد.

متاورس و وب 3 چطور با یکدیگر ادغام خواهند شد؟

بلاک چین یکی از آن حوزه‌هایی است که مرز بین متاورس و وب 3 را کمرنگ می‌کند. زیرا بسیاری از سیستم‌هایی که از محیط Web 3 پشتیبانی می‌کنند، تعامل با متاورس را هم امکان‌پذیر کرده‌اند. برای مثال، در متاورس ارزهای دیجیتال به عنوان جایگزینی برای پول فیات به کار گرفته خواهند شد. این یعنی احتمال این که رمز ارزهای محبوبی مانند BTC و ETH برای خرید و فروش دارایی‌های دیجیتال مورد استفاده قرار بگیرند، وجود دارد. از طرف دیگر، این موضوع یک نوع کاربرد جدید محسوب می‌شود و می‌تواند به افزایش قیمت ارزهای دیجیتال هم منجر شود.

در وب ۳ هم ارزهای دیجیتال بر مبنای فناوری بلاک چین به کاربران اجازه می‌دهند تا به دور از نظارت سیستم‌های متمرکز مالی، از مزایای اقتصاد مستقل بهره‌مند شوند. البته توجه داشته باشید که رمز ارزها، بلاک چین‌های مختلف و متاورس‌هایی که بر مبنای آنان توسعه پیدا می‌کنند، همگی بخشی از Web 3 هستند. به عبارتی دیگر، متاورس از همان ابتدا با وب 3 ادغام شده است.

تفاوت های وب ۳ و متاورس

همان طور که در بخش‌های قبلی توضیح دادیم، مفاهیم متاورس و وب 3 یکسان نیستند و نمی‌توان آن‌ها را به عنوان کلمات هم‌معنی به کار گرفت. حالا در ادامه به تفاوت‌های هر دو مفهوم خواهیم پرداخت تا با ویژگی‌های خاص آنان آشنا شویم.

هدف

وب ۳ به دنبال ایجاد یک محیط اینترنتی دموکراتیک و غیر متمرکز است. محیطی که به کاربران اجازه می‌دهد مالکیت کامل محتواهای خود را حفظ کنند. بنابراین در نسل جدید اینترنت دیگر نیازی به دنبال کردن قوانین یک پلتفرم یا اجازه گرفتن از مسئولین آن نخواهید داشت. در مقابل متاورس به دنبال ارائه دنیاهای مجازی سه بعدی و واقع گرایانه است.

کاربرد

Web ۳ را می‌توان به عنوان یک موتور پردازشی در نظر گرفت که از پیشرفت‌های فناوری بلاک چین بهره می‌گیرد. اما متاورس برای اضافه کردن یک بعد جدید به بخش‌هایی از زندگی ما (مانند کار کردن، فیلم دیدن، کنسرت رفتن و…) طراحی شده است.

گستردگی

متاورس یک یا چند دنیای مجازی با اقتصادهای مستقل را شامل می‌شود که با ایجاد آواتار سه بعدی قابل دسترسی خواهند بود. اما وب 3 نسخه جدیدی از اینترنت است که مرزهای مشخصی نداشته و بیشتر روی حق تولیدکنندگان و عرضه غیر متمرکز محتوا تاکید دارد.

مالکیت

هدف وب 3 تمرکززدایی و از بین بردن تاثیر شرکت‌هایی مانند گوگل روی محتواهای اینترنتی است. بیت کوین به عنوان یک نمونه موفق از کاربرد Web 3، به فرد یا شرکت خاصی تعلق نداشته و کسی هم نمی‌تواند امکان عضویت افراد یا انجام تراکنش‌های واقعی را مسدود کند.

اما ساختار نیمه متمرکز متاورس‌های فعلی که همگی توسط شرکت‌های کوچک و بزرگ ساخته شده‌اند، غیر قابل انکار است. حتی اگر دارایی‌های موجود در متاورس‌ها توسط افراد زیادی خریداری شود، عملا شاهد تمرکززدایی دنیاهای مجازی خواهیم بود. اما فراموش نکنید که حتی در چنین سناریویی، برند و زیرساخت‌های این متاورس‌ها هم‌چنان تحت مالکیت شرکت‌های توسعه‌دهنده خواهد بود.

سخن پایانی ؛ تاثیرات انقلاب متاورس و وب 3

به عقیده بسیاری از متخصصان، وب 3 آینده اینترنت را رقم خواهد زد و متاورس هم یکی از مهم‌ترین بخش‌های این آینده خواهد بود. نسل سوم اینترنت قرار است کنترل کامل محتوا را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد. توسعه‌دهندگان پلتفرم‌های Metaverse هم امیدوارند که در آینده‌ای نه چندان دور، توانایی ساخت دنیاهایی را داشته باشند که کیفیت‌شان باعث می‌شود مجازی بودن آنان را فراموش کنیم. در پایان باید گفت که هر تعریفی برای متاورس یا وب ۳ در نظر بگیرید، این دو مفهوم بدون شک در سال‌ها یا دهه‌های آتی زندگی دیجیتالی ما را برای همیشه تغییر خواهند داد.

تهیه شده در بیت 24