متاورس چیست؟ متاورس در ارز دیجیتال و بلاک چین به زبان ساده

متاورس ابر مجموعه‌ای از واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت است. جایگاه کریپتو، بلاک چین و ارز دیجیتال در دنیای Metaverse را بررسی می‌کنیم.

احتمالا در ماه‌های گذشته کلمه «Metaverse» به گوشتان خورده است. یا شاید در جایی خوانده باشید که متاورس قرار است جایگزین اینترنت شود. شاید هم اصلا قرار است ما در آنجا زندگی کنیم. شاید فیسبوک (یا Epic یا Roblox یا صدها کمپانی کوچکتر دیگر) در تلاش برای گرفتن کنترل آن هستند. یا شاید به توکن‌های NFT ربط دارد. در این مطلب، درباره مفهوم متاورس که جنبش اصلی آن میان عامه مردم از تغییر نام فیسبوک آغاز شد و نقش آن در دنیای کریپتو و بازی های ارز دیجیتال صحبت می‌کنیم.

متاورس یعنی چه؟

متاورس اَبَر مجموعه‌ای از واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت است. ممکن است با گرایشات Metaverse مانند بازی‌های ویدویی محبوب نظیر روبلاکس (Roblox)، فورتنایت (Fortnite) و انیمال کراسینگ (Animal Crossing) آشنا باشید.

همانند یک شهربازی مجازی بدون محدودیت در اندازه و خلاقیت، کاربران در متاورس قادر به حرکت یکپارچه از یک مکان به مکان دیگر به همراه هزاران نفر دیگر، درون یک دنیای دیجیتال هستند.

آغاز متاورس از کتاب‌های علمی-تخیلی

اما تشریح مفهوم دقیق متاورس به یک دلیل دشوار است: چون لزوما وجود خارجی ندارد. Metaverse تا حدودی رویای آینده اینترنت است و تا حدودی هم راهی بدیع برای محصور کردن برخی از روندهای فعلی مانند رشد دنیای سه بعدی ریل تایم در زیرساخت آنلاین است.

اما قسمت جالب ماجرا پاسخ این سوال است که «آیا حاضرید با عینک‌های واقعیت افزوده، صفحه فیسبوک‌تان را در بازی فورتنایت (Fortine) چک کنید؟ آیا دوستانتان به جای یک میان‌وعده معمولی شما را به یک میان‌وعده سایبری دعوت خواهند کرد؟»

نیل استفنسون (Neal Stephenson) اولین بار در کتاب خود به نام سقوط برف (Snow Crash) در سال 1992 از واژه متاورس استفاده و آن را یک دنیای مجازی 3D متشکل از آواتار مردمان واقعی توصیف کرد. در این داستان، دو نفر راننده تحویل کالا برای نجات خود از یک ویران‌شهر سرمایه‌داری، در دنیای متاورس سفر می‌کنند.

دنیای متصور آینده‌نگرها ممکن است بیشتر شبیه دنیای Oasis در رمان «Ready Player One» نوشته ارنست کلاین (Ernest Cline) در سال 2011 باشد، که فیلمی با همین نام نیز در سال 2018 از روی آن ساخته شد. با اینکه هیچ‌کس نمی‌داند متاورس دقیقا چه شکلی خواهد بود، اما ویژگی‌های پایه‌ای آن بنا نهاده شده است؛ حول دنیاهای مجازی و فیزیکی می‌گردد، بر گرد یک اقتصاد کاملا کارا قرار دارد و اجازه سفر درون «مکان‌های» مختلف خود با راحتی نسبی و حفظ کالاها و آواتارهای خریداری‌شده را به کاربران می‌دهد.

اما متاورس دیگر تنها یک واژه علمی-تخیلی نیست. زمانی که تکنولوژی زندگی ما را تغییر می‌دهد، دیگر برایمان تعجب ندارد. اینترنت، تلفن‌های هوشمند و فضای کلاود که برخی از این فناوری‌های هستند، همگی با حضور اولیه خود در داستان‌های علمی-تخیلی قدم به دنیای ما گذاشتند. شاید «چیز بزرگ بعدی» که در عصر دیجیتال در شرف رسیدن است و پتانسیل تغییر زندگی روزمره ما را هم دارد، «Metaverse» نام داشته باشد.

چرا Metaverse مهم است؟

حتی اگر هم متاورس نتواند به آن نسخه حماسی که مردم انتظارش را دارند برسد، اما قادر به تغییر بنیادین نوع تعامل ما با دنیای دیجیتال است. مجموعه‌ای از تجربیات مجازی می‌تواند همانند کاری که توکن‌های غیر قابل تعویض (NFT) انجام دادند، فرصت‌های جدیدی را برای سازندگان، گیمرها و هنرمندان به ارمغان آورده و نه تنها اقتصاد سازنده را تغییر دهد، بلکه دوباره آن را ابداع کند.

دنیای مجازی متاورس قابلیت تبدیل شدن به یک صنعت تریلیون دلاری را دارد؛ دنیایی برای سرگرمی، تبلیغات و حتی برای برخی، مکانی برای کار کردن. Metaverse توسعه‌دهنده اینترنت نیست، بلکه جانشین آن است و قرار است با استفاده از بلاک چین و برنامه‌های غیر متمرکز ساخته شود.

سرمایه‌گذار خطرپذیر و مقاله‌نویس، متیو بال (Mathew Ball)، در وب سایت خود نوشته است که متاورس به «دروازه‌ای به سوی اکثر تجربیات دیجیتال، یک عضو کلیدی از تمام تجربیات فیزیکی و پلتفرم کار بزرگ بعدی» تبدیل خواهد شد. به باور وی، این دنیا به نیروی محرکه ساخت نسل جدید شرکت‌ها، مشابه همان اتفاقی که در زمان آغاز محبوبیت اینترنت افتاد، تبدیل خواهد شد. نکته جالب‌تر اینکه حتی می‌تواند منجر به سقوط رهبران فعلی صنعت شود؛ باز هم مشابه همان اتفاق رشد و ظهور پلتفرم‌های دیجیتال.

تغییر نام فیسبوک به متا و نوید آینده روشن آن

در اواخر ماه ژوئن (اوایل تیر)، مارک زاکربرگ به کارمندان خود در فیسبوک گفت که قرار است «روی زنده کردن متاورس کار کنند». این شرکت برای به ثمر رساندن این پروژه، تیمی از مدیران اجرایی شامل مدیر محصول اینستاگرام، ویشال شاه (Vishal Shah)، و معاونین بخش گیمینگ فیسبوک به نام ویوک شارما (Vivek Sharma) و جیسون رابین (Jason Rubin) تشکیل داد.

در نهایت، هفته گذشته در 28 اکتبر (6 آبان)، شرکت فیسبوک به متا (Meta) تغییر نام یافت و برنامه‌های خود برای توسعه متاورس را معرفی کرد. آقای زاکربرگ در مصاحبه‌ای با Verge، درباره جاه‌طلبی‌های خود صحبت کرد. وی ایده فضای کار مجازی را مطرح و از آن با نام «دفاتر بی‌نهایت (Infinity Offices)» یاد کرد. به باور وی، کار در دنیای مجازی امکان چندوظیفگی (یا همان مالتی‌تسکینگ – Multitasking) را فراهم می‌کند و برگزاری جلسات در یک محیط متاورس‌گونه به صورت واقعیت مجازی، ذاتا مشارکتی‌تر و سازنده‌تر خواهد بود. تماس‌های محیط پلتفرم زوم (Zoom) مشخصا محدودیت‌های خود را دارند و آقای زاکربرگ گفته است که ترجیح می‌دهد جلسات خود را در صورت امکان به صورت واقعیت مجازی برگزار کند.

وی همچنین درباره توانایی ارائه راه‌حل‌هایی برای مبارزه با نابرابری‌های اجتماعی توسط متاورس صحبت کرده است. آقای زاکربرگ با استناد به تحقیق انجام‌شده توسط اقتصاددان آمریکایی راج چتی (Raj Chetty) اظهار داشته است که موقعیت جغرافیایی یک فرد شدیدا با فرصت‌های مالی وی همبستگی دارد. اما در دنیایی که متاورس در آن محبوبیت دارد، این ایده به نوعی تغییر می‌کند و با بهبود فناوری پشتیبان واقعیت افزوده و مجازی، کار از راه دور نیز قابل دسترس‌تر خواهد شد.

فیسبوک قصد دارد با مجموعه سرمایه گذاری‌های خود این توسعه را به ثمر برساند. این شرکت هم‌اکنون مالک Oculus، سازنده هدست‌های محبوب واقعیت مجازی Quest، است. با اینکه فناوری VR هنوز راه درازی را در پیش دارد، اما به گفته آقای زاکربرگ، این شرکت تا «پایان این دهه» برای قابلیت‌های متاورس آماده خواهد شد.

اکنون چشم‌انداز متاورس، یک غول شرکتی چند میلیارد دلاری را همراه خود دارد که برای گرفتن سکان هدایت آن در حال رقابت است. این امر آینده Metaverse را بیش از پیش مبهم کرده است.

ساخت یک باغ دیواری دیجیتال

آقای زاکربرگ در کنفرانس Connect هفته گذشته، از برنامه صرف هزینه 10 میلیارد دلاری تنها در سال جاری برای توسعه متاورس، اکوسیستمی از تجربیات دیجیتال، خدمات و پلتفرم‌های متصل به همی که به طور یکپارچه با دنیای واقعی ترکیب می‌شوند، خبر داد.

اما فیس بوک  همانطور که بارها و بارها نشان داده است، مثلا زمانی که از ادعای خود مبنی بر عدم نیاز به داشتن حساب فیسبوک برای استفاده از محصولات Oculus عقب‌نشینی کرد، مطمئنا به دنبال اعمال کنترل‌های شدید روی نحوه دسترسی و استفاده از متاورس است. به هر حال، جذابیت‌های داخلی اکوسیستم‌ها راهی محبوب و آزمایش‌شده برای وادار کردن ادامه تعاملات در کنار ایزوله کردن رقابت‌هاست.

با توجه به اینکه خود آقای زاکربرگ از متاورس با عنوان «نسل بعدی اینترنت» که مورد استفاده صدها میلیون نفر قرار خواهد گرفت یاد کرده، بعید به نظر می‌رسد یک شرکت بزرگ دارای سهامدارانی که جلب رضایتشان هم مهم است، در پشت‌پرده از قدرت خود برای قرار دادن متا در مرکز متاورس استفاده نکند.

بنابراین دنیای Metaverse به عنوان چشم‌اندازی پهناور و قریب‌الوقوع که بدون شک راه‌های جدیدی جهت خلق، معاشرت و کار آنلاین معرفی خواهد کرد، به رسانه‌ای فراگیر تبدیل می‌شود که اکثر کاربران علاقه‌مند به اینترنت تا حدی با آن تعامل خواهند داشت.

با توجه به انتشار اخیر «فایل‌های فیسبوک» توسط وال استریت ژورنال نیز مشخص شد که این پلتفرم رسانه اجتماعی از مشکلات متعددی رنج می‌برد و روش‌های تجاری مشکوکی از یک دعوی حقوقی بزرگ برای کاهش تعدیل محتوا گرفته تا رفتار ترجیحی با کاربران خاص، را به کار گرفته است. همه این‌ها در تضاد کامل با دیدگاه برابری‌طلبانه آقای زاکربرگ برای متاورس است.

این اسناد همچنین نشان می‌دهند که فیسبوک به سرعت در حال از دست دادن محبوبیت خود میان جوانان نسل هزاره است؛ نسلی که احتمالا بیشترین تعامل را با فناوری‌های متاورس خواهند داشت.

شرکت متا تا کنون به‌خاطر برنامه‌های خود مورد انتقاد گسترده قرار گرفته و اخیرا نیز توسط سیاستمدار آمریکایی، الکساندریا اوکاسیو-کورتز (Alexandria Ocasio-Cortez)، در یک انتقاد توئیتری «سرطان دموکراسی» نامیده شده است. به نظر می‌رسد که این احساس، منعکس‌کننده اجماع عمومی در توییتر حوزه رمز ارزها باشد که واکنش مثبتی هم به این خبر نشان نداده است:

این بازی تازه شروع شده است و به نفع شما هم پیش نمی‌رود. متا قصد استفاده از هویت دیجیتال شما را در سر دارد و با توجه به راه و روش این شرکت، بیش از پیش به داده‌های شما دسترسی خواهد شد.

ورود دیگر غول‌ها به دنیای متاورس

هیچ شخص یا شرکتی نمی‌توان به تنهایی روی متاورس کنترل داشته باشد، اما مضنونان همیشگی دنیای فناوری هم‌اکنون به دنبال تعیین مالکیت‌های خود در آینده این فضا هستند. گوگل، مایکروسافت و سونی به انجمن XR فیسبوک، کنسرسیومی از شرکت‌های فناوری که هدفشان شکل‌دهی به آینده «واقعیت تجربی» است، پیوسته‌اند.

صنعت گیمینگ و بازی، در همه جنبه‌ها سردمدار تکنولوژی متاورس است و می‌تواند همچنان پیشرو این فضا باشد. مدت مدیدی است که بازی‌های ویدیویی به سمت مفهوم اقتصادهای درون بازی گرویده شده‌اند. در این اقتصاد، بازیکنان قادر به خرید و فروش محصولاتی هستند که هیچ ارزش واقعی خارج از دنیای خود بازی ندارند. یکی از جدیدترین نمونه‌های این دست، بازی فورتنایت است، اما نمونه قدیمی‌تر آن را می‌توان موفقیت ادامه‌دار بازی‌هایی مانند GTA V دانست. علی‌رغم انتشار GTA V در بیش از 7 سال پیش، به لطف جامعه آنلاین بزرگ فعال آن در دنیای آزاد خود، این بازی به سود بالای 1 میلیارد دلاری در سال 2020 رسید.

هدف متاورس اتصال اقتصادهای درون بازی تحت یک چتر جامع از تجربه مجازی است. برخلاف دنیای بازی‌های ویدیویی، دنیای Metaverse شی محور نیست. رابطه ما با این دنیا، بیشتر شبیه نحوه رفتارمان با اینترنت خواهد بود تا نوعی بازی در نقش مجازی.

حال چه خوشمان بیاید چه نیاید، شرکت‌های بزرگ نقش عظیمی در نحوه توسعه و تکامل متاورس ایفا خواهند کرد. اما آیا این دنیای سه بعدی با همان مشکلاتی که غول‌های رسانه اجتماعی امروزه با آن روبرو هستند مواجه خواهد شد، یا پلتفرم‌ها و سرویس‌های غیر متمرکز در کانون توجه قرار خواهند گرفت؟

جایگاه بلاک چین، کریپتو و ارز دیجیتال در دنیای متاورس

به نظر می‌رسد دنیای متاورس قرار است در کنار دارایی‌های دیجیتال فراهم‌کننده دسترسی برون‌منطقه‌ای به خدمات و محصولات، و به لطف راه‌حل‌های هویت دیجیتال مبتنی بر بلاک چین که به آواتارهای دیجیتالی واقعا پایدار کمک می‌کنند، ارزش‌هایی مانند دسترسی بدون نیاز به کسب اجازه، مقاومت در برابر سانسور، امنیت و عدم تمرکز که صنعت بلاک چین بر پایه آن بنا شده است را به ارث ببرد.

با این وجود، متصدیان تکنولوژی در نهایت با هدف هدایت توسعه متاورس و شکل‌دهی به آن مطابق تصورات خود، به دنبال تاثیرگذاری و اعمال قدرت بر زیرساخت‌های بلاک چین خواهند رفت. در هر حال، با توجه به پیش‌بینی رشد ترکیبی سالانه 13.1 درصدی صنعت Metaverse طی چند سال آینده و رشد 32.4 درصدی برای حوزه فناوری بلاک چین حداقل تا سال 2025، انگیزه مالی قوی‌تری در متاورس وجود دارد.

توییتر نیز قرار است با Bluesky، یک پروتکل غیر متمرکز رسانه اجتماعی که در نهایت برای میزبانی انواع شبکه‌های اجتماعی از جمله خود توییتر استفاده خواهد شد، وارد عمل شود. با این حال، با توجه به اینکه توییتر نیز بیش از آنچه انتظار می‌رفته در معرض جنجال‌هایی از جمله تعلیق حساب‌های مشکوک، ربایش حساب‌های پرمخاطب، و گزارش‌های متعددی از سانسور دولتی قرار گرفته است، چندان واضح نیست که آیا این پلتفرم هم از اصول اصلی فوق‌الذکر پشتیبانی می‌کند یا خیر.

البته لازم به ذکر هم نیست که توییتر (و بسیاری از پلتفرم‌های رسانه اجتماعی دیگر) در چندین کشور ممنوع هستند. همانطور هم که مشابه محصول کیف پول نووی (Novi) فیسبوک قبلا دیدیم، پروژه‌های رمز ارزی بیشتر از دیگر حوزه‌ها زیر ذره‌بین قانون‌گذاری‌های سخت‌گیرانه‌تر قرار می‌گیرند که در نهایت، به تضعیف محصول منجر و تعادل میان منفعت و پیشرفت، بیشتر به سوی منفعت متمایل می‌شود.

در حال حاضر، پروژه‌های متاورس و پلتفرم‌های رسانه اجتماعی رمز ارزی زیادی در دست توسعه هستند و مزیت بزرگ فنی و اولیه‌ای نسبت به عرضه‌های دارای پشتوانه شرکتی دارند که باعث دموکراتیک و عمومی ماندن آن‌ها می‌شود.

یکی از این پلتفرم‌ها بلاکتوپیا (Bloktopia) است که از طریق اقتصادهای کاربر محور، مستغلات مجازی و تجربیات دیجیتال مبتنی بر VR خود، در حال حاضر دید اولیه‌ای از نحوه فعالیت متاورس ارائه می‌دهد.

یکی دیگر از پلتفرم‌های رسانه اجتماعی واقعا غیر متمرکزی که در چشم‌انداز متاورس است، بیتوربیت (Bitorbit) نام دارد. بیتوربیت که بر ولاس (Velas)، یکی از فورک‌های شبکه سولانا قرار دارد، برای مدیریت مشکلات اولیه‌ای طراحی شده است که اکثر رسانه‌های اجتماعی متعلق به شرکت‌ها را به تجربه‌ای ناخوشایند برای کاربران و سازندگان تبدیل کرده است. این پلتفرم با استفاده از بلاک چین، حریم خصوصی را به کاربران بازگردانده و به کسب درآمد از محتوا و تبادلات آنلاین امن آن‌ها کمک می‌کند.

از طرف دیگر، در پشت صحنه دنیای Metaverse، تقاضای تحویل هویت بدون نیاز به اجازه (عمومی)، خدمات مالی و تبادلات پرسرعت قرار دارد. داده‌ها نیز باید ذخیره‌شده و در خدمت میلیون‌ها یا حتی میلیاردها نفر قرار بگیرند. پاسخ به این مشکلات، در فناوری پشتیبان رمز ارزها نهفته است.

شرکت‌هایی مانند دسنترالند (Decentraland) و سندباکس (Sandbox)، دنیاهای مجازی را توسعه داده‌ و آن‌ها را با ارزهای دیجیتال ادغام کرده‌اند تا بازیکنان قادر به ایجاد ساختارهایی مانند کازینوهای مجازی و شهربازی و کسب درآمد از آن‌ها باشند. در بازی دیسنترالند، رمز ارز استفاده‌شده مانا (MANA) نام دارد و خرید آن در صرافی‌های بین‌المللی مانند کوین بیس، بایننس و صرافی ایرانی بیت 24 امکان‌پذیر است. حتی کازینوهایی در دنیای دسنترالند وجود دارند که شما قادر به شرط‌بندی در آن‌ها از طریق توکن مانا هستید.

NFTها نیز نقش بنیادینی در دنیای متاورس ایفا کرده و مالکیت کامل کاراکترها، آیتم‌های کسب‌شده در داخل بازی و حتی زمین‌های مجازی را به کاربران می‌دهند. یک NFT از یک ملک مجازی 259 پارسلی (واحد شمارش قطعه زمین) در دیسنترالند اخیرا به قیمت بیش از 900,000 دلار، بزرگترین فروش تاریخ تا کنون، فروش رفته است.

در نهایت، خرید و فروش محصولات مجازی از دنیاها و بازی‌های مختلف در بازارچه‌های هم‌تعامل امکان‌پذیر خواهد بود. بنابراین، همه افراد مثلا قادر به فروش قطعه زمین خود در دنیای دسنترالند و استفاده از وجوه جهت خرید اسکین‌های فورتنایت خواهند بود. رمز ارزها می‌توانند به تنها واحد پولی قانونی استفاده‌شده در متاورس تبدیل شوند و تمام اشیاء مجازی و آیتم‌های نامحسوس به صورت توکن NFT نمایش داده خواهند شد.

آرتور مادرید (Arthur Madrid)، مدیر عامل و هم‌بنیان‌گذار سندباکس، گفته:

به نظر من مردم واقعا از مقدار پولی که بازیکنان برای دارایی‌های دیجیتال خرج می‌کنند شگفت‌زده‌اند. صدها، هزاران و شاید میلیون‌ها دلار روی دارایی‌های دیجیتال خرج شده است. فکر کنم ساخت این NFTهای دیجیتال، ساخت اقتصاد NFT، قرار است لایه جدیدی را به اقتصاد دیجیتال فعلی ما اضافه کند.

با توجه به پتانسیل متاورس در ایجاد تغییر شدید در نحوه تعامل افراد با یکیدیگر و حضور در زندگی روزمره ما، این صنعت قرار است به فناوری اصلی برای همه ما تبدیل شود. اما با توجه به اینکه غول‌های شرکتی قرار است با جامعه باانگیزه و مدبر بلاک چین بر سر توسعه و ماهیت متاورس درگیر شوند، هنوز مشخص نیست که آیا ابزار دیگری برای بهره‌برداری از این حوزه یا سرزمین موعودی که همه ما می‌خواهیم وجود خواهد داشت یا خیر.

جمع‌بندی

با اینکه هیچ‌کس قادر به پیش‌بینی دقیق شکل متاورس یا حتی زمان فرا رسیدن شکل نهایی آن نیست، اما اهمیت رمز ارزها در رشد آن یک قطعیت محض است. همانطور که نظاره‌گر توسعه فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی و روش‌های مشارکت رهبران فعلی این صنعت مانند فیسبوک هستیم، پیشرفت‌های تکنولوژی حوزه بلاک چین و ارز دیجیتال نقش مهمی در شکل‌دهی آینده Metaverse ایفا خواهند کرد.

تهیه شده در بیت 24