نوسانات نرخ ارز در ایران باعث می‌شود افراد همواره به‌دنبال حفظ ارزش سرمایه خود از طرق مختلف باشند. دو مورد از گزینه‌های پرطرفدار برای حفظ سرمایه، خریداری دلار و تتر هستند. اما تفاوت این دو دارایی چیست؟ کدام‌یک برای خرید مناسب‌تر است؟ آیا تتر می‌تواند جایگزین مناسبی برای دلار باشد؟ ریسک خرید تتر و ریسک خرید دلار در بازار ایران چیست؟ اگر شما هم به‌دنبال یافتن پاسخ این پرسش‌ها هستید و بین خرید تتر یا دلار مردد مانده‌اید، مقاله مناسبی را برای خواندن انتخاب کرده‌اید! در ادامه با ما همراه باشید تا به جواب تمام این پرسش‌ها به‌طور مفصل و کامل دست پیدا کنید.
ارز دیجیتال تتر (USDT) چیست؟
تتر (Tether) که با نماد USDT شناخته می‌شود یک استیبل کوین (Stablecoin) است. به هر ارز دیجیتالی که ارزش ثابت و پایدار داشته باشد، استیبل کوین گفته می‌شود. هر واحد تتر ارزش ثابتی معادل با یک دلار آمریکا دارد؛ بنابراین، افراد می‌توانند همیشه به ازای پرداخت یک دلار، یک واحد تتر با نسبت یک‌به‌یک خریداری کنند و در ازای فروش یک واحد تتر، می‌توانند به‌اندازه یک دلار آمریکا ارز فیات دریافت کنند.
استیبل کوین تتر در سال ۲۰۱۴ توسط شرکت تتر لیمیتد (Tether Limited) طراحی شده است. شرکت تتر لیمیتد ادعا می‌کند ذخایری از دلار، معادل‌های نقدی، اوراق قرضه، فلزات گرانبها و بیت کوین دارد. در واقع، هر واحد USDT بنا به ادعای شرکت تتر لیمیتد توسط یک واحد دلار ایالات متحده پشتیبانی می‌شود.
هدف این استیبل کوین ایجاد یک دارایی با ارزش ثابت در بازار کریپتو است تا بتواند پلی ارتباطی بین بازارهای مالی سنتی و دارایی‌های بلاک چینی باشد. بنابراین، ارز USDT گزینه محبوبی برای سرمایه‌گذارهایی است که می‌خواهند از نوسانات شدید قیمت ارزهای دیجیتال دور بمانند، اما همچنان مایل‌اند سرمایه خود را به کریپتو نگه دارند.
تعریف دلار یا ارز فیات
قبل از اینکه سراغ تفاوت تتر و دلار برویم، بهتر است ببینیم دلار اساساً چیست و چگونه تعریف می‌شود. دلار آمریکا یک ارز فیات (Fiat Currency) است. ارز فیات به پولی گفته می‌شود که ارزش آن توسط دولت و بانک مرکزی تعیین می‌شود و پشتوانه‌ی فیزیکی مانند طلا ندارد؛ بنابراین، هر ارز فیات، چه دلار آمریکا باشد چه ریال ایران، ارزش خود را از اعتماد عمومی و قدرت اقتصادی کشور عرضه‌کننده دریافت می‌کند.
در واقع، دولت‌ها ارزهای فیات را به‌عنوان پول قانونی معرفی می‌کنند و مردم هم برای خرید کالاها، پرداخت مالیات و انجام معاملات روزمره ارزهای فیات را به کار می‌گیرند. عوامل متعددی مثل سیاست‌های اقتصادی، نرخ تورم، میزان عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده روی ارزش ارزهای فیات تاثیر دارند.
به این معنا که دولت‌ها این ارز را به عنوان پول قانونی معرفی می‌کنند و مردم برای خرید کالاها، پرداخت مالیات و انجام معاملات روزمره از آن استفاده می‌کنند. ارزش ارزهای فیات به عوامل مختلفی از جمله سیاست‌های اقتصادی، نرخ تورم، میزان عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده بستگی دارد.
دلار ایالات متحده یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین ارزهای فیات در جهان است که توسط بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا (Federal Reserve) عرضه می‌شود. فدرال رزرو از طریق سیاست‌های پولی مانند تعیین نرخ بهره و چاپ پول میزان عرضه و ارزش دلار را کنترل می‌کند. این ارز به‌صورت قراردادی ارز ذخیره بین‌المللی و وسیله‌ای برای معاملات جهانی است. همچنین، بخش زیادی از ذخایر ارزی کشورها و حتی قیمت‌گذاری کالاهای اساسی مانند نفت و طلا با دلار انجام می‌شود.
تفاوت‌های اصلی بین تتر و دلار
اگرچه گفتیم که تتر و دلار ارزشی معادل همدیگر دارند، اما نباید فراموش کنیم که این دو ارز از نظر ماهیت، کارکرد و ریسک تفاوت‌های زیادی دارند. در این بخش، به تعدادی از اصلی‌ترین تفاوت‌های تتر و دلار اشاره میکنیم:
ماهیت و پشتوانه تتر و دلار
دلار آمریکا یک ارز فیات است که با مدیریت دولت ایالات متحده و توسط فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) عرضه و کنترل می‌شود. ارزش دلار آمریکا به اعتماد مردم و سیاست‌های اقتصادی آمریکا مربوط است.
تتر یک استیبل کوین است؛ یعنی ارز دیجیتالی مبتنی بر بلاک چین است که ارزشی پایدار دارد. تتر تحت نظر شرکت تتر لیمیتد عرضه می‌شود و پشتوانه واحدهای تتر، ذخایر این شرکت هستند که شامل دارایی‌های مختلفی مثل دلار، طلا، بیت کوین و اوراق قرضه می‌شوند.
شیوه عرضه و مدیریت تتر و دلار
دلار مستقیماً توسط دولت ایالات متحده عرضه می‌شود. همچنین، بانک مرکزی آمریکا و نهادهای مالی بر عرضه و تقاضای آن نظارت دارند.
عرضه‌کننده تتر شرکت خصوصی تتر لیمیتد است. بنابراین، کنترل این استیبل کوین در دست یک دولت یا بانک مرکزی نیست؛ اگرچه که می‌توانیم بگوییم تتر هم مثل دلار تحت کنترل و مدیریت یک نهاد متمرکز قرار دارد.
استفاده و کاربردپذیری تتر و دلار
دلار در سرتاسر جهان پول رسمی برای خرید کالا و خدمات، انجام تراکنش‌های بین‌المللی و ذخیره ارزش به شمار می‌رود.
تتر اغلب توسط تریدرها و سرمایه‌گذارهای بازار کریپتو کاربرد دارد. تتر را می‌توانیم جایگزینی برای دلار در معاملات مبتنی بر کریپتو بدانیم. این رمزارز در انتقال سرمایه بین کیف پول‌های دیجیتال و صرافی‌ها به کار گرفته می‌شود و در امور مالی غیرمتمرکز کاربردهای فراوانی دارد.
ثبات و ریسک تتر و دلار
دلار آمریکا در مقایسه با بسیاری از ارزهای دیگر پایدار است؛ اما ارزش آن ممکن است دستخوش تورم و سیاست‌های اقتصادی مخرب قرار بگیرد.
تتر پشتوانه‌ای به غیر از ذخایر شرکت تتر لیمیتد ندارد. این درحالی است که هر از گاهی چالش‌هایی در خصوص شفافیت این ذخایر، خطرهای قانونی و احتمال کاهش قیمت تتر هم مطرح می‌شود. علاوه‌بر این، قیمت تتر در برخی موارد معدود تاریخی از یک دلار کمتر شده است.
نقدشنوندگی و پذیرش تتر و دلار
دلار در تمام بانک‌ها و موسسات مالی معتبر پذیرفته می‌شود و شما می‌توانید این ارز فیات را در سرتاسر جهان به‌راحتی با سایر ارزها تعویض کنید.
تتر در صرافی‌های ارز دیجیتال و برخی کسب‌وکارهای مرتبط با کریپتو قابل استفاده است؛ اما در حال حاضر، نمی‌توانید آن را مستقیماً در بانک‌ها یا فروشگاه‌های سنتی خرج کنید.
اختلاف قیمت تتر و دلار چقدر است؟
قیمت تتر در حالت ایده‌آل باید برابر با یک دلار آمریکا باشد؛ اما در عمل در بازارهای مختلف، شاهد نوسانات قیمت تتر هستیم. با اینکه اختلاف قیمت تتر و دلار در بسیاری موارد معمولاً جزئی است، اما امکان نوسانات بیشتر هم وجود دارد. فاکتورهای مختلفی می‌توانند روی نوسانات قیمت تتر و دلار تأثیر داشته باشند. مواردی مثل عرضه و تقاضا، نقدینگی بازار، چالش‌های برداشت از صرافی‌ها، محدودیت‌های واریز به صرافی‌ها در کنار احساسات معامله‌گران می‌توانند روی اختلاف قیمت تتر و دلار نقش دارند.
چرا قیمت تتر و دلار در ایران متفاوت است؟
در بازارهای داخلی و ایرانی، قیمت تتر ممکن است تحت تاثیر نرخ ارز و دلار در بازار آزاد ایران باشد. همچنین، میزان دسترسی افراد به دلار نقدی و سیاست‌های ارزی کشور می‌توانند روی قیمت تتر تأثیر داشته باشند. به همین علت، ممکن است گاهی مشاهده کنید که قیمت تتر در پلتفرم‌های ایرانی گران‌تر از دلار فیزیکی است، زیرا انتقال آن سریع‌تر و راحت‌تر است و تقاضای بیشتری برای تتر در ایران وجود دارد. همچنین، اگر تقاضا برای دلار نقدی بیشتر باشد، ممکن است مشاهده کنید که قیمت تتر حتی نسبت به دلار کمتر شده است.
به‌طور کلی، مثل هر دارایی دیگری، آنچه روی قیمت تتر و دلار تأثیر می‌گذارد، عرضه و تقاضای این دو دارایی است. همچنین، گسترده‌تر بودن عرضه تتر به‌عنوان یک ارز دیجیتال در صرافی‌ها و بالاتر بودن نقدشوندگی آن نسبت به دلار فیزیکی می‌تواند روی اختلاف قیمت تتر و دلار تأثیر داشته باشد. در واقع، انتقال و استفاده از تتر نسبت به دلار فیزیکی راحت‌تر است و نیازی به حمل فیزیکی ندارد. این مسئله هزینه و ریسک خرید و فروش تتر را کمتر می‌کند و جذابیت خریداری تتر را برای کاربران ایرانی افزایش می‌دهد.
مزایا و معایب خرید تتر
اکنون، بیایید با هم نگاه جامع‌تری به مزایا و معایب خرید تتر داشته باشیم:
مزایای خرید تتر
- ثبات قیمت: تتر استیبل کوینی با ارزشی معادل یک دلار آمریکاست. بنابراین، از تتر می‌توانید به‌عنوان گزینه مطمئن‌تری برای حفظ ثبات ارزش سرمایه خود استفاده کنید.
- سرعت بالای انتقال: تتر روی بلاک چین‌های مختلفی مثل اتریوم، ترون و زنجیره هوشمند بایننس قابل‌انتقال است و نسبت به سیستم‌های بانکی سنتی سریع‌تر منتقل می‌شود.
- دسترسی آسان: تتر در در اکثر صرافی‌های داخلی مثل بیت ۲۴ قابل خرید و فروش است و به‌راحتی می‌توانید آن را به سایر رمزارزها یا پول فیات تبدیل کنید.
- پوشش ریسک: تتر می‌تواند در کشورهایی که تورم بالا دارند، به‌عنوان جایگزینی برای دلار فیزیکی عمل کند تا افراد بتوانند ارزش سرمایه و دارایی خود را در برابر تورم حفظ کنند.
- کارمزد پایین: تتر در شبکه‌هایی مثل ترون با کارمزد بسیار اندک جابه‌جا می‌شود و انتقال آن از حواله‌های بانکی بین‌المللی هم ارزان‌تر است.
معایب خرید تتر
- عدم شفافیت و ریسک نظارتی: تتر لیمیتد بارها به عدم ارائه مدارک معتبر در مورد پشتوانه دلاری رمزارز خود متهم شده است. همچنین، استفاده رسمی از این ارز دیجیتال ممکن است در برخی کشورها با محدودیت‌های قانونی روبه‌رو شود.
- نوسانات جزئی قیمت: با اینکه تتر یک استیبل کوین است، اما گاهی قیمت آن به‌ویژه در بازار ایران ممکن است چند سنت بالاتر یا چند سنت پایین‌تر از یک دلار باشد.
- وابستگی به نهاد متمرکز: مسئله مهم دیگری که در خصوص تتر مطرح می‌شود، وابستگی تتر به نهاد و شرکت مرکزی است. می‌دانیم که تمرکززدایی یکی از پایه‌های فناوری بیت کوین و بلاک چین است؛ اما متمرکز بودن تتر در بازار کریپتو خلاف این اصل بلاک چینی است و تمرکزگرایی می‌تواند برای کاربران رمزارزها با ریسک‌هایی مثل مسدود شدن حساب همراه باشد.
مزایا و معایب خرید دلار
حالا، بد نیست به مزایا و معایب خرید دلار هم توجه کنیم.
مزایای خرید دلار
- ثبات نسبی در برابر رمزارزها: دلار آمریکا نسبت به ارزهای دیجیتالی مانند تتر نوسان بسیار کمتری دارد و کمتر در معرض ریسک‌های مرتبط با بازار کریپتو است.
- پذیرش گسترده: دلار در سرتاسر جهان به‌عنوان ارزی رایج شناخته می‌شود. در تمام سفرهای بین‌المللی، معاملات تجاری برون‌مرزی و سرمایه‌گذاری‌های خارجی می‌توانید از دلار استفاده کنید.
- امکان نگهداری فیزیکی: برخلاف تتر که به کیف پول دیجیتال نیاز دارد، دلار را می‌توانید به‌صورت نقدی نگهداری کنید. این کار برای برخی افراد، خصوصاً افرادی که با فناوری رمزارز آشنایی کاملی ندارند، آسان‌تر و حتی ایمن‌تر به نظر می‌رسد.
معایب خرید دلار
- محدودیت در انتقال و جابه‌جایی: حمل مقادیر زیاد دلار فیزیکی دشوار و پرریسک است؛ اما در مقابل، تتر را می‌توانید به‌راحتی و بدون محدودیت جابه‌جا کنید.
- کارمزد انتقال و نقد کردن: تبدیل دلار به سایر ارزها یا واریز آن به حسابهای بانکی ممکن است شامل کارمزد و هزینه بالا باشد.
- دسترسی محدود: در کشورهایی مانند ایران، خرید و فروش دلار تحت قوانین سخت‌گیرانه‌ای قرار دارد و حتی ممکن است با مشکلات قانونی و نظارتی مواجه شود.
تتر یا دلار؟ کدام یک برای سرمایه گذاری مناسب تر است؟
این مسئله که تتر بخرید یا دلار، مستقیماً به هدف شما بستگی دارد. باید بررسی کنید که به چه منظوری قصد خرید تتر یا دلار دارید. به‌طور سنتی، خرید و فروش دلار فیزیکی در بازار آزاد ایران مرسوم‌تر است. بااین‌همه، اگر قصد دارید دارایی‌ای در اختیار داشته باشید که در هر لحظه با کمترین کارمزد بتوانید آن را به هر نقطه از جهان ارسال کنید، تتر انتخاب مناسب‌تری برای شماست.
همچنین، اگر می‌خواهید بتوانید از فرصت‌های موجود در بازار کریپتو هم برای کسب سود بیشتر بهره ببرید، بهتر است تتر در کیف پول خود داشته باشید. علاوه‌بر این، در بازار ایران نقدشوندگی تتر نسبت به دلار فیزیکی بیشتر است و می‌توانید بدون نیاز به واسطه‌های بانکی، تتر را به سایر ارزهای دیجیتال یا به ریال تبدیل کنید. در مجموع، اگر با دنیای ارزهای دیجیتال آشنایی دارید و می‌توانید محافظت از ارزهای دیجیتال خود را برعهده بگیرید، تتر می‌تواند انتخاب مناسبی برای ذخیره و حفظ ارزش سرمایه شما باشد.
