آنچه در این مقاله خواهید خواند
لیکوئید ریاستیکینگ یا سهامگذاری مجدد نقدینگی روشی در امور مالی غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه میدهد توکنهای لیکوئید استیکینگ خود را در پلتفرمهای خارجی مانند اوراکلها و رولآپها، سهامگذاری و از این روش کسب سود کنند. شاید این جمله اندکی پیچیده به نظر برسد و درک آن کمی دشوار باشد. به همین دلیل، در این مقاله از بیت ۲۴ قصد داریم به‌شکلی ساده و قابل فهم آن را برای شما شرح دهیم. همچنین، بررسی خواهیم کرد که توکنهای LS (لیکوئید استیکینگ) چه تفاوتی با LR (لیکوئید ریاستیکینگ) دارند و ازآنجاکه این موضوع در حوزه ارزهای دیجیتال نسبتاً جدید است، خواهیم دید که چه پروتکل‌هایی از این خدمات پشتیبانی می‌کنند و بهترین آنها کدامند. از شما دعوت می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
لیکوئید ریاستیکینگ (Liquid Restaking) چیست؟
لیکوئید ریاستیکینگ یا معادل فارسی آن سپرده‌گذاری یا سهامگذاری مجدد نقدینگی در حقیقت روش یا متدی است که به کاربران اجازه میدهد توکنهای لیکوئید استیکینگ خود را بدون محدودیت به پلتفرمهای دیگر انتقال دهند. به این ترتیب با سپرده‌گذاری مجدد این توکن‌ها، علاوه بر کسب پاداش و سود بیشتر، می‌توان در امنیت شبکه یا پروتکل مورد نظر نیز مشارکت داشت. با نگاهی به گذشته متوجه می‌شویم که موضوع استیکینگ از آن جهت اهمیت پیدا کرد که شبکه اتریوم بعد از مدت‌ها تلاش و تغییرات گسترده، توانست مکانیزم اجماع خود را به اثبات سهام تغییر دهد. با آنکه به غیر از اتریوم شبکه‌های مختلفی با سازوکار اثبات سهام وجود داشتند، این زنجیره بلاک چینی به‌دلیل میزبانی از برنامه‌های غیرمتمرکز متعدد و سهولت بیشتر برای توسه‌دهندگان پروتکل دیفای، نسبت به همتایان دیگر از اهمیت و جایگاه مهم‌تری برخوردار است.
پیش از آنکه به موضوع اصلی مقاله که لیکوئید ریاستیکینگ است بپردازیم، بد نیست نگاهی کوتاه و گذرا به موضوع سهامگذاری و اثبات سهام هم داشته باشیم. الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) مکانیزمی است که برخی از شبکه‌های بلاک چینی به‌منظور دستیابی به یک اجماع توزیع‌شده از آن استفاده می‌کنند. در این مدل از شبکه‌ها میزان مشخصی از دارایی‌های کاربران در شبکه قفل می‌شود. از آنجا که در هر شبکه موضوع تأیید و اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌های جدید بحثی اساسی است، افراد در شبکه‌های مبتنی بر اثبات سهام تلاش می‌کنند با قفل‌کردن دارایی‌های بیشتر، شانس خود را برای انتخاب‌شدن به‌عنوان یک اعتبارسنج افزایش دهند.
در نهایت فردی که به‌عنوان Validator یا همان اعتبارسنج انتخاب می‌شود، می‌تواند تراکنش‌ها را تأیید یا رد کند و بلاک‌های جدید را به شبکه بیفزاید. مشارکت و قراردادن دارایی‌ها در این رنجیره‌ها بدون پاداش نخواهد بود. بلکه در ازای مشارکت افراد در حفظ امنیت و گسترش شبکه، پاداشی مشخص و متناسب با فعالیت اعتبارسنج‌ها به آنها پرداخت می‌شود. در واقع کاربران این دارایی‌ها را به عنوان وثیقه در پروتکل قفل می‌کنند تا تضمین کنند که هیچ تخلفی در کار اعتبارسنجی از جانب آنان صورت نمی‌گیرد. چرا که اگر چنین اتفاقی رخ دهد، مشمول پرداخت جریمه خواهند شد.
لیکوئید ریاستیکینگ مدل وثیقه‌گذاری یا قفل‌کردن دارایی‌ها و محدودیت‌های مرتبط با آنها را به‌شیوه‌ای خاص متحول کرد. این سازوکار که برای اولین‌بار با مفهوم ری‌استیک (Restake) و توسط EigenLayer معرفی شد، مکانیزمی را شرح میدهد که به‌واسطه آن می‌توان با دریافت توکنهای لیکوئید استیکینگ یا LST، علاوه بر بهره‌مند‌شدن از فرصت‌های دیفای و dAppها، از این توکن‌ها به‌منظور سپرده‌گذاری مجدد در سایر پروتکل‌ها دیگر نیز استفاده کرد. اگر برایتان مفهوم لیکوئید استیکینگ توکن ناآشناست، به‌طور خلاصه باید گفت به توکنهای نقد‌شونده‌ای گفته می‌شوند که در ازای دارایی‌های سهام‌گذاری‌شده در یک پروتکل به شما تعلق می‌گیرند. این توکن‌ها دارای ارزشی برابر با توکنهای اصلی و در حقیقت نماینده آنها هستند. شما می‌توانید از این توکن‌ها در پلتفرمهای مرتبط استفاده کنید. در ادامه، به‌شکل کلی‌تر درباره LST و مفهوم دیگری با نام LRT صحبت خواهیم کرد.
به‌طور مشخص لیکوئید ریاستیکینگ تمرکز ویژه‌ای روی موضوع LSTها و سرمایه‌گذاری مجدد آنها به‌منظور ایجاد فرصت‌های کسب سود آن هم بدون قربانی‌کردن شرایط و موقعیت اولیه استیکینگ کاربر دارد. در عین حال، این فرایند صرف‌نظر از جنبه درآمدی برای کاربران به افزایش نقدینگی در پروتکل‌های دیگر نیز کمک فراوانی می‌کند. به یاد داشته باشیم قفل‌کردن نقدینگی بیشتر در پلتفرم‌ها و پروتکل‌های دیگر می‌تواند در افزایش امنیت و اعتبارسنجی تراکنش‌ها مؤثر باشد.
[banner id=’57954′]
لیکوئید ریاستیکینگ چگونه کار می‌کند؟
پیش‌تر اشاره کردیم که فرایند لیکوئید ریاستیکینگ به کاربران اجازه میدهد با سپرده‌گذاری توکن‌ها LST خود در مجموعه‌های دیگر علاوه بر تعامل بیشتر، سودی ترکیبی به دست آورند. اما برای آنکه به ماهیت دقیق‌تر لیکوئید ریاستیکینگ پی‌ببرید، به‌شکلی ساده مراحل آن را بیان می‌کنیم.
- استیکینگ: در این مرحله کاربر دارایی‌های دیجیتال خود را در یک شبکه با الگوریتم اثبات سهام و به‌طور مشخص، زنجیره‌ای مانند اتریوم سهامگذاری می‌کند. این اقدام با دو هدف اصلی کسب درآمد و افزایش امنیت شبکه انجام می‌شود.
- ورود LSTها: در این فرایند، شبکه در ازای توکنهای سپرده‌گذاری‌شده کاربر، به او توکن‌هایی با همان ارزش ارائه میدهد. این توکن‌ها به‌راحتی قابل نقل و انتقال هستند و می‌توان از آنها در امور مختلف دیفای استفاده کرد. البته بد نیست به این نکته اشاره کنیم که توکنهای به‌دست‌آمده قابلیت خرید و فروش در صرافی غیرمتمرکز و متمرکز را دارند.
- سپرده‌گذاری مجدد یا Restake: در این مرحله کاربر به‌جای تبادل یا فروش توکنهای لیکوئید استیکینگ خود، آنها را وارد یک ماجراجویی جدید می‌کند. یعنی بدون آنکه دارایی اصلی خود را از چرخه سپرده‌گذاری خارج کند، آنها را در پروتکل‌های دیگر سهامگذاری کرده و در ازای آنها پاداش بیشتری دریافت می‌کند.
بد نیست در این بخش به یک نکته فنی مهم اشاره کنیم. باید توجه داشته باشید که فرایند ریاستیکینگ در شکل کلی به دو مدل ریاستیکینگ بومی (Native Restaking) و لیکوئید ریاستیکینگ انجام می‌شود. برای آنکه در خصوص کلیات آن بدانید به توضیحات زیر توجه کنید:
- ریاستیکینگ بومی: این مدل تنها در دسترس کاربرانی است که به‌عنوان یک نود یا گره اعتبارسنج در شبکه اتریوم فعالیت می‌کنند. یک قرارداد هوشمند و مخصوص، وظیفه مدیریت دارایی سهام‌گذاری‌شده و تعامل با سایر پروتکل‌ها را بر عهده می‌گیرد. در این مرحله اعتبارسنج با پذیرفتن شرایط و الزامات امنیتی مشخص که از جانب پروتکل استیکینگ مجدد وضع شده است، پروسه سپرده‌گذاری مجدد را آغاز می‌کند.
- لیکوئید ریاستیکینگ: در این مدل مانند آنچه پیش‌تر توضیح دادیم، کاربر از LSTها استفاده می‌کند. در واقع کاربر با سپرده‌گذاری دارایی اولیه خود، LST را دریافت می‌کند و با انتقال آنها به پروتکل‌های ریاستیکینگ، می‌تواند سودی ترکیبی از دارایی‌های خود کسب کند.
تفاوت‌های LST و LRT
یکی از سؤالات مهم این است که چه تفاوتی میان توکنهای لیکوئید استیکینگ و لیکوئید ریاستیکینگ وجود دارد. برای آنکه به تفاوت میان این دو اشاره کنیم، بهتر است تعاریف هر دو را شرح دهیم. در سهامگذاری به‌شکل کلی و مرسوم آن، دارندگان توکن به‌منظور مشارکت در اجماع شبکه و دریافت پاداش، دارایی‌های خود را در شبکه قفل می‌کنند. این موضوع یک مشکل اساسی به‌وجود می‌آورد و آن ناکارآمد کردن توکن‌هاست. بدین معنا که کاربر با قفل‌کردن دارایی خود به‌مدت محدود، عملاً نمی‌تواند توکنهای خود را معامله یا از آنها در امور دیگری استفاده کند.
برای رفع این محدودیت، لیکوئید استیکینگ توکن‌ها معرفی شدند. در حقیقت زمانی که شما توکن خود را در یک پلتفرماستیکینگ نقدینگی یا لیکوئید استیکینگ استیک می‌کنید، در ازای آن توکنی دیگر دریافت می‌کنید. این توکن عملاً از نظر ارزش با دارایی شما برابری می‌کند، اما به‌جای دارایی اصلی خود می‌توانید از آن در دیفای، برنامه‌های غیرمتمرکز و حتی سایر فعالیت‌های بلاک چینی استفاده کنید. مزیت اصلی LST فراهم‌کردن نقدینگی برای کاربران است و به آنها اجازه میدهد تا سطح دسترسی خود را به بخش‌های مختلف بدون خللی در سهامگذاری اولیه خود افزایش دهند.
حالا یک گام دیگر پیش می‌رویم. در سوی دیگر ماجرا، LRT یا لیکوئید ریاستیکینگ توکن وجود دارد که امور مالی غیرمتمرکز و کاربرد دارایی‌ها را به سطح جدیدی برده است. موضوع ریاستیکینگ که در ابتدای این مقاله نیز به آن اشاره کردیم، برای اولین‌بار توسط ایگن لیر که یک پروتکل توسعه‌یافته روی ارز اتریوم است، مطرح شد. در حقیقت این پروتکل اجازه میدهد که کاربران LST یا اترهای سهام‌گذاری‌شده خود را بار دیگر استفاده کنند. علی‌رغم گستردگی اکوسیستم اتریوم، این شبکه قادر نیست تراکنش‌های خارج از زنجیره خود را اعتبارسنجی کند. بنابراین هر برنامه‌ای که نیاز به تعاملات خارج از زنجیره داشته باشد، باید شبکه اعتبارسنجی خود را بسازد.
ساخت یک شبکه با اعتبارسنجی مجزا، خطر بزرگی برای زنجیره اصلی دارد و آن نبود یک سیستم امنیتی مشابه است. در واقع هیچ تضمینی وجود ندارد که شبکه خارج از زنجیره از الزامات و اصول امنیتی شبکه اصلی در تأیید تراکنش‌ها استفاده کند و این معضلی بزرگ است. پروتکلی مانند ایگن لیر از توکنهای اتر سهامگذاری شده و LSTها برای خدمات اعتبارسنجی فعال یا AVS استفاده می‌کند تا تراکنش‌های خارج از زنجیره با معیارهای امنیتی درون شبکه مورد اعتبارسنجی قرار گیرند.
در این میان کارمزد و هزینه‌ای که شبکه‌ها بابت استفاده از AVS پرداخت می‌کنند، به ارائه‌دهندگان توکنهای سهام‌گذاری‌شده اتر یا LSTها اختصاص داده می‌شود. اکنون ممکن است بپرسید که LRT چه نقشی در این موضوع دارد؟ همان‌طور که لیکوئید استیکینگ را پروتکل‌های دیگر به اتریوم آوردند، درباره ایگن لیر نیز پروتکل‌های دیگری تحت عنوان لیکوئید ریاستیکینگ به کمک آن آمده‌اند. در نتیجه، کاربران برای مشارکت در این مجموعه، به‌جای آنکه دارایی‌های خود را بار دیگر در این مجموعه قفل کنند، از طریق پلتفرمهای دیگری LSTهای خود را در ایگن لیر سهامگذاری می‌کنند و در ازای آنها توکنی جدید یا همان LRTها را دریافت می‌کنند.
تفاوت استیکینگ، لیکوئید استیکینگ و لیکوئید ریاستیکینگ
تا به اینجای کار اصطلاحات و عبارت‌هایی به‌کار بردیم که از نظر ظاهری شباهت‌های بسیاری باهم دارند؛ اما از نظر ساختار تفاوت‌های مهمی میان آنها وجود دارد که بد نیست با مروری کلی به برخی از آنها بپردازیم:
- استیکینگ: این مفهوم بیانگر قفل‌شدن دارایی کاربر به‌منظور پشتیبانی از شبکه و انجام عملیات جاری آن است. هدف این مدل، افزایش امنیت و ارائه پاداش به مشارکت‌کنندگان است. از دیدگاه ریسک نیز این مدل کاربر را در معرض ریسک کمتری قرار میدهد و تنها موضوع بحث Slashing یا تنبیه مطرح است.
- لیکوئید استیکینگ: این مدل رویکرد منعطف‌تری دارد و به کاربر اجازه میدهد مشارکت فعال‌تری داشته باشد. هدف، کسب پاداش بیشتر و ارتباط با پروتکل‌های دیفای است. این مدل به‌دلیل ارتباط با قراردادهای هوشمند و احتمال Depeggin، ریسک بالاتری دارد و کاربران با احتیاط بیشتری در این حوزه قدم می‌گذارند.
- لیکوئید ریاستیکینگ: این گزینه را می‌توان سطحی بالاتر از لیکوئید استیکینگ دانست که اجازه میدهد از توکنهای LS در فرایندهای مبتنی بر کسب درآمد استفاده کرد. هدف از این کار، کسب حداکثر سود و تأمین نقدینگی پلتفرمهای دیفای کمتر شناخته‌شده است. در واقع پروتکل‌هایی با نقدینگی کمتر در ازای ورود سرمایه به‌منظور تأمین نقدینگی و امکان اعتبارسنجی در خصوص تراکنش‌های خارج از زنجیره امتیازات قابل‌توجهی به کاربران می‌دهند. از نظر ریسک این مدل بالاترین سطح را دارد؛ بدین معنا که به‌دلیل پیچیدگی ساختاری و اعتماد به پلتفرمهای تازه‌کار‌تر، احتمال از دست رفتن سرمایه یا حتی آسیب‌پذیری بیشتر در برابر حملات سایبری، در آن به‌مراتب بیشتر از مدل‌های دیگر است. خطر دیگر در این زمینه، ریسک مرکب است. همان‌طور که کاربر می‌تواند پاداشی ترکیبی به دست آورد، این احتمال نیز وجود دارد که به‌دلیل درست عمل نکردن اعتبارسنج‌ها، دارایی افراد در معرض اسلشینگ قرار گیرد و ضرر چند برابری به آنها تحمیل شود.
برخی از بهترین پروتکل‌های لیکوئید ریاستیکینگ
با توجه به اینکه پروتکل‌های مختلفی در زمینه ریاستیکینگ فعالیت می‌کنند، در این بخش به تعدادی از مطرح‌ترین آنها می‌پردازیم. توجه داشته باشید معرفی این مجموعه‌های مالی به معنای تأیید یا رد آنها نیست و کاربران باید با بررسی و ارزیابی هر کدام از این پلتفرم‌ها، نسبت به سرمایه‌گذاری و انتقال دارایی‌های خود اقدام کنند.
- Ether.fi: پروتکل Ether.fi یکی از مطرح‌ترین و بزرگ‌ترین پروتکل‌های لیکوئید ریاستیکینگ است که در زمان نگارش این مقاله دارای ارزش کل قفل‌شده (TVL) بیش از ۳.۹ میلیارد دلار است. اترفای رویکردی نوآورانه و متمایز دارد و به کاربران این امکان را میدهد تا با سهامگذاری ETH خود توکن eETH دریافت کنند. تعهد اترفای به نوآوری و مشارکت در توسعه دیفای، این مجموعه را به پروتکلی محوری در تکامل اکوسیستم اتریوم تبدیل کرده است.
- پروتکل Pendle: پندل یک پروتکل پیشگام در دیفای است که روی شبکه اتریوم توسعه یافته و به‌طور خاص روی توکنیزه‌کردن بازده دارایی‌ها و کسب سود متمرکز است.
- Puffer Finance: یکی دیگر از بازیگران مهم در زمینه لیکوئید ریاستیکینگ پافر فایننس نام دارد. این مجموعه با ارزش کل دارایی‌های قفل‌شده ۱.۴ میلیارد دلاری ترکیبی قدرتمند از امنیت، سودآوری و سهولت را در اختیار کاربران قرار میدهد.
سخن‌پایانی
لیکوئید ریاستیکینگ مدلی است که به‌واسطه آن کاربران می‌توانند دسترسی خود به حوزه‌های مختلف دیفای را افزایش دهند و در عین حال پاداش بیشتری را در این زمینه کسب کنند. این روش که برای اولین بار توسط پروتکل آیگن لیر مطرح شد، تحول شگرفی در دیفای ایجاد کرده است و عملاً علاوه بر افزایش جنبه امنیت شبکه و ایجاد یکپارچگی در فرایند اعتبارسنجی، سود قابل‌توجهی را نصیب کاربران می‌کند. روش کار این پروتکل‌ها به این صورت است که می‌توانید توکنهای لیکوئید استیکینگ خود را مجددا در آنها سهامگذاری کنید. در حال حاضر، پروتکل‌های مختلفی در حوزه لیکوئید ریاستیکینگ فعال هستند که مهم‌ترین آنها عبارتاند از اترفای، پندل و پافر فایننس. باید دید تحول بزرگ بعدی در دنیای دیفای چه خواهد بود و این عرصه با چه نوآوری خاصی همه ما را شگفت‌زده خواهد کرد.
