شاخص DXY چیست؟ بررسی شاخص سنجش قدرت دلار آمریکا

شاخص دلار که معمولاً تحت عنوان شاخص DXY یا شاخص USDX نشان داده می‌شود، معیاری برای سنجش قدرت و ارزش دلار ایالات متحده است. با توجه به اهمیت دلار آمریکا در مناسبات اقتصادی جهان، از این شاخص مهم به‌شکلی گسترده در سرتاسر بازارهای مالی بین‌المللی به‌ویژه بازار فارکس استفاده می‌شود. اقتصاددان‌ها، معامله‌گرها، سرمایه‌گذارها و سیاست‌گذارها هم پیش از هر تصمیمی همیشه گوشه‌چشمی به حرکات این شاخص دارند.

با توجه به اهمیت شاخص DXY در بازارهای مالی از جمله فارکس و تأثیری که این شاخص می‌تواند در رابطه با ارزهای دیجیتال داشته باشد، ما هم این مقاله را به معرفی شاخص دلار آمریکا اختصاص داده‌ایم. ابتدا، بررسی می‌کنیم شاخص DXY چیست و از چه تاریخچه‌ای سربرآورده است. سپس، نگاهی به شیوه محاسبه و عوامل موثر بر این شاخص داریم. در پایان هم سراغ ارتباط شاخص DXY با نوسانات بازار می‌رویم. اگر شما هم مایل هستید در مورد تأثیر ارزهای فیات به‌ویژه دلار آمریکا بر بازارهای مالی بیشتر بدانید، مطالعه این مطلب را از دست ندهید.

شاخص DXY چیست؟

شاخص دلار آمریکا که تحت عنوان شاخص DXY یا USDX شناخته می‌شود، ارزش دلار ایالات متحده را نسبت به سبدی از ارزهای خارجی و بین‌المللی می‌سنجد. این ارزها شامل یورو (EUR)، ین ژاپن (JPY)، پوند بریتانیا (GBP)، دلار کانادا (CAD)، کرون سوئد (SEK) و فرانک سوئیس (CHF) می‌شوند. گفتنی است در ابتدا مارک آلمان، فرانک فرانسه، لیر ایتالیا، گیلدر هلند و فرانک بلژیک هم در این شاخص ارزیابی می‌شدند. اما، در سال ۲۰۰۲ با منسوخ‌شدن این ارزها، یورو جانشین آنها شد.

درواقع، ۶ ارز فیات شاخص DXY ارزهای ملی کشورهایی هستند که مهم‌ترین شرکای تجاری ایالات متحده به شمار می‌روند. وزن این ۶ ارز در محاسبه شاخص دلار آمریکا DXY با توجه به اهمیت هر ارز در تجارت ایالات متحده تعیین می‌شود. یورو با قرارگرفتن در ۵۷.۶ درصد از سبد ارزهای DXY، بیشترین وزن را در این شاخص دارد. وزن بقیه ارزهای فیات این شاخص برای ین ۱۳.۶ درصد، پوند ۱۱.۹ درصد، دلار کانادا ۹.۱ درصد، کرون ۴.۲ درصد و فرانک ۳.۶ درصد است.

سهم هر ارز در محاسبه شاخص دلار DXY

شاخص دلار DXY به معامله‌گرها اجازه می‌دهد تا ارزش دلار را در مقایسه با سبدی از ارزهای فیات مهم بسنجند. ازاین‌رو، این شاخص در برآورد میزان سودآوری و ریسک هر دارایی دیگری که به‌نوعی با دلار آمریکا در ارتباط است، عصای دست بسیاری از تریدرها شده است.

تاریخچه شاخص DXY

شاخص USDX در سال ۱۹۷۳ و پس از انحلال توافق‌نامه برتون وودز (Bretton Woods) ابداع شد. شاخص قیمت دلار امریکا به‌واسطه فدرال رزرو معرفی شد و اکنون تحت اختیار صرافی بین‌قاره‌ای (Intercontinental Exchange) یا به‌اختصار ICE است. شرکت آمریکایی ICE که در سال ۲۰۰۰ تأسیس شد، در حوزه محصولات و سرویس‌های مالی در سرتاسر جهان فعالیت گسترده‌ای دارد.

توافق‌نامه برتون وودز در سال ۱۹۴۴ به‌عنوان یک سیستم پولی بین‌المللی ثبت شد. تا پیش از برتون وودز، کشورها به‌ازای ارزهای ملی خود ذخایر طلا نگهداری می‌کردند. بحران جنگ جهانی دوم باعث شد سیستم برتون وودز شکل بگیرد که براساس آن، کشورها دارایی خود را به‌جای طلا، در رابطه با دلار آمریکا ارزش‌گذاری می‌کردند. این درحالی بود که پس از برتون وودز، فقط دلار آمریکا قابل‌تبدیل به طلا بود.

توافق‌نامه برتون وودز در سال ۱۹۷۳ توسط ریچارد نیکسون، ر‌ئیس‌جمهور آن‌زمان ایالات متحده فسخ شد. شوک اقتصادی بزرگ نیکسون سبب شد ارزهای فیات بدون پشتوانه ارز یا دارایی مشخص، به‌شکلی شناور درمقابل یکدیگر قرار بگیرند. این اقدام زمینه‌ساز نوسانات نرخ ارزهای ملی شد. در آن زمان بود که شاخص دلار DXY وارد بازارهای مالی شد تا ارزش این ارز فیات مهم را در مقایسه با همتایان نزدیکش بسنجد.

شاخص DXY چگونه محاسبه می‌شود؟

شاخص DXY با استفاده از میانگین هندسی وزنی نرخ مبادله دلار ایالات متحده و ارزهای موجود به دست می‌آید. فرمول شاخص DXY را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:

DXY = (E1 * W1 + E2 * W2 + … + En * Wn) / N

که در آن، هر E نشان‌دهنده نرخ تبدیل ارز و هر W وزن ارز مربوطه را نشان می‌دهد. حرف N هم نماد تعداد ارزهای موجود در شاخص است. این شاخص به‌صورت دوره‌ای به‌روز می‌شود تا براساس تغییرات ساختار تجارت ایالات متحده، وزن هر ارز هم تعدیل شود.

باید یادآوری کنیم که وزن هر ارز اهمیت نسبی آن را در شاخص‌های بازارهای مالی یا پورتفوی سرمایه‌گذاری مشخص می‌کند. در‌حال‌حاضر، شاخص دلار DXY به این ترتیب برآورد می‌شود:

تفسیر شاخص DXY

گفتنی است معیار اولیه شاخص دلار آمریکا DXY در مارس ۱۹۷۳ به‌صورت قراردادی عدد ۱۰۰ درنظرگرفته شد. اگر شاخص قیمت دلار امریکا عددی بالای ۱۰۰ را نشان دهد، مشخص می‌شود که دلار آمریکا نسبتاً قدرت گرفته است. همچنین، درصورتی که شاخص دلار از ۱۰۰ پایین‌تر برود، دلار ایالات متحده هم احتمالاً تضعیف شده است. این شاخص در طول تاریخ خود دچار نوسانات شدید شده است. در نمودار زیر، می‌توانید نوسانات سرسام‌آور این شاخص را در طول زمان مشاهده کنید.

نمودار شاخص دلار DXY از ابتدای تولد تاکنون

نوسانات شاخص دلار DXY متاثر از عوامل کلان اقتصادی از جمله کاهش یا افزایش تورم دلار و سایر ارزهای خارجی موجود در سبد شاخص است. تورم هر کشور نیز به رشد یا رکود اقتصادی آن کشور بستگی دارد.

جالب است بدانید شاخص دلار در سال ۱۹۸۴ به بالاترین حد خود نزدیک به ۱۶۵ رسید. کمترین ارزش آن هم در سال ۲۰۰۷ نزدیک به ۷۰ ثبت شد. طی چند سال گذشته، شاخص دلار آمریکا بین محدوده ۹۰ تا ۱۱۰ در نوسان بوده است. اکنون (اوایل پاییز ۱۴۰۲) با عدد ۱۰۶ این شاخص روبه‌رو هستیم.

بررسی شاخص دلار در تریدینگ ویو

پلتفرم تحلیل بازار تریدینگ ویو یکی از پلتفرم‌هایی است که به کاربرانش اجازه می‌دهد با این شاخص تحلیل بهتری از بازارها داشته باشند. نماد شاخص دلار آمریکا در تریدینگ ویو USDX است و معمولاً مکمل تحلیل بسیاری از تریدرها و سرمایه‌گذارها از جمله تریدرهای بازار ارزهای دیجیتال قرار می‌گیرد؛ زیرا بازار کریپتو هم مشابه با بسیاری از بازارهای مالی دیگر، معمولاً با دلار آمریکا ارزش‌گذاری می‌شود.

شاخص دلار در تریدینگ ویو معمولاً با نموداری خطی یا شمعی نشان داده می‌شود. به‌طور خلاصه، شاخص دلار در تریدینگ ویو ابزاری حیاتی برای معامله‌گران و سرمایه‌گذارانی محسوب می‌شود که به دنبال درک عملکرد دلار آمریکا در بازارهای ارز جهانی هستند. این شاخص را می‌توانید در بخش Symbol تریدینگ ویو پیدا کنید.

عوامل تأثیرگذار بر شاخص دلار

شاخص DXY متأثر از عرضه و تقاضا برای دلار آمریکا و ارزهایی است که در سبد این شاخص وجود دارند. برخی از عوامل موثر بر شاخص دلار شامل موارد زیر می‌شوند:

• نرخ بهره: افزایش نرخ بهره در ایالات متحده، دلار آمریکا را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر می‌کند. این مسئله می‌تواند ارزش شاخص دلار را افزایش دهد. در مقابل، نرخ بهره پایین تمایل به سرمایه‌گذاری روی دلار را کاهش می‌دهد و منجر به افت شاخص دلار می‌شود.
• ریسک‌پذیری: دلار آمریکا در اغلب موارد به‌عنوان یک پوشش ریسک امن درنظرگرفته می‌شود. در زمان تلاطم‌ بازار یا بحران‌های اقتصادی، تقاضا برای دلار افزایش پیدا می‌کند و ارزش DXY هم بیشتر می‌شود. درمقابل، هنگامی که معامله‌گرها و سرمایه‌گذارها ریسک‌پذیرتر هستند، احتمالاً با کاهش ارزش شاخص دلار روبه‌رو خواهیم بود.
• اصول و تصمیمات کلان اقتصادی: شاخص DXY به اخبار مهم و داده‌های کلان اقتصادی واکنش نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال، یک تصمیم غیرمنتظره بانک مرکزی اروپا ممکن است باعث کاهش یا افزایش ناگهانی نرخ یورو شود. از آنجا که یورو وزن زیادی در سبد شاخص دلار دارد، این حرکت می‌تواند تأثیر مهمی بر ارزش شاخص DXY داشته باشد.

چالش تعدیل شاخص DXY

شاخص دلار همواره مورد بحث و بررسی فراوان قرار گرفته است. یکی از موارد مهمی که درخصوص این شاخص مطرح می‌شود، تغییرات در فهرست شرکای تجاری اصلی ایالات متحده طی چهار دهه گذشته است.

به‌عنوان مثال، منتقدان اشاره می‌کنند که درحال‌حاضر روابط تجاری ایالات متحده با کره‌ جنوبی، برزیل، چین و مکزیک بسیار بیشتر از سوئیس و سوئد است. این درحالی است که فرانک سوئیس و کرون سوئد در محاسبه این شاخص حرفی برای گفتن دارند، اما وون کره جنوبی، رئال برزیل، یوان چین و پزو مکزیک هنوز در سبد ارزهای این شاخص جای نگرفته‌اند.

منتقدان به تمرکز این شاخص بر ارزهای فیات اروپایی و نادیده‌گرفتن ارزهای فیات آسیایی هم اشاره کرده‌اند. این انتقادات احتمال تعدیل شاخص دلار در سال‌های آینده یا ایجاد شاخص‌های جدید دلار براساس سبد ارزهای فیات دیگر را پررنگ‌تر می‌کنند.

تأثیر شاخص دلار روی اقتصاد جهان

صنایع و حوزه‌های مختلفی تحت‌تأثیر ارزش DXY هستند که برخی از آنها را در این بخش فهرست می‌کنیم.

• بازار فارکس: شاخص DXY یکی از شاخص‌های حیاتی برای تریدرهای فارکس است، زیرا دیدگاهی کلی در مورد قدرت یا ضعف دلار آمریکا نشان می‌دهد. افزایش ارزش DXY نشان‌دهنده دلاری قدرتمندتر است که می‌تواند قیمت جفت‌ارزهای بازار فارکس را تغییر دهد. به‌عنوان مثال، افزایش ارزش DXY اغلب منجر به ضعیف‌ترشدن نرخ جفت‌ارز یورو-دلار می‌شود.
• بورس کالا: شاخص DXY می‌تواند بر قیمت کالاهای مهم، به‌ویژه مواردی که با دلار آمریکا تعریف می‌شوند، تأثیر بگذارد. افزایش ارزش DXY به‌معنای تقویت دلار است. بنابراین، افزایش ارزش DXY می‌تواند باعث افزایش قیمت و کاهش تقاضا برای کالاهایی مانند نفت و طلا شود که با دلار قیمت‌گذاری می‌شوند.
• تجارت جهانی: قدرت شاخص قیمت دلار امریکا به‌معنای گران‌ترشدن صادرات ایالات متحده برای کشورهای دیگر است. درمقابل، ضعف این شاخص هم به‌معنای افزایش صادرات آمریکا در صحنه جهانی است. به‌این‌ترتیب، شاخص DXY بر تراز تجاری ایالات متحده تأثیر مستقیم دارد. بد نیست اشاره کنیم تراز تجاری ایالات متحده تفاوت بین نرخ صادرات و واردات این کشور است. هرگاه صادرات از واردات بیشتر شود، تراز تجاری این کشور هم افزایش پیدا می‌کند.
• نرخ بهره: بانک‌های مرکزی، از جمله فدرال رزرو ایالات متحده، ممکن است نرخ بهره بانکی را در پاسخ به تغییرات DXY تعدیل کنند. دلار قدرتمند منجر به کاهش تورم در آمریکا می‌شود و می‌تواند سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌های اقتصادی این کشور را دستخوش تغییر کند.

رابطه شاخص DXY و ارزهای دیجیتال

ارتباط شاخص قیمت دلار آمریکا با بازار ارزهای دیجیتال پیچیده و چندوجهی است. اما، دو مسئله‌ تقریباً همیشه در رابطه با شاخص دلار آمریکا DXY و بازار کریپتو برجسته بوده است. این دو مسئله شامل همبستگی معکوس این شاخص با قیمت ارزهای دیجیتال و تمایل سرمایه‌گذاران به پوشش ریسک با دارایی‌های دیجیتال در مقابل تورم دلار می‌شوند.

از نظر تاریخی، معمولاً یک همبستگی معکوس بین DXY و ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین دیده می‌شود. با افزایش قدرت شاخص DXY، تمایل سرمایه‌گذارها به خرید ارزهای دیجیتال کمتر می‌شود، زیرا در این شرایط دارایی‌های دیجیتال جایگزین چندان جذابی برای دلار قدرتمند نیستند. در مقابل، با ضعف شاخص دلار، سرمایه‌گذارها ممکن است به‌دنبال دارایی‌های جایگزین با پتانسیل بازده بالاتر باشند. این امر تقاضا را برای ارزهای دیجیتال به‌ویژه افزایش می‌دهد.

همچنین، ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین اغلب به‌عنوان محافظ و پوشش در برابر تورم درنظرگرفته می‌شوند. بنابراین، عملکرد ارزهای دیجیتال می‌تواند تحت‌تأثیر حرکات DXY قرار بگیرد. با ضعف و تورم دلار، ارزهای دیجیتال ممکن است برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال حفظ ثروت خود هستند، جذاب‌تر شوند.

سخن پایانی

شاخص دلار ابزاری حیاتی برای اندازه‌گیری قدرت دلار آمریکا در چشم‌انداز اقتصاد جهانی است. شاخص دلار آمریکا DXY درحال‌حاضر متشکل از شش ارز فیات بانفوذ از جمله یورو، پوند، ین ژاپن، دلار کانادا، کرون سوئد و فرانک سوئیس است و اغلب به‌عنوان نماینده سلامت اقتصاد آمریکا مطرح می‌شود. تریدرها و سرمایه‌گذارهای متعددی در بازارهای مالی مختلف از شاخص دلار برای پیش‌بینی حرکات قیمت ارزها، دارایی‌ها و کالاهای متنوع بهره می‌برند.

در بازار کریپتو هم رابطه پویایی بین شاخص دلار و دارایی‌های دیجیتال شکل گرفته است که گاهی تابع عوامل متنوع خارجی می‌شود. بااین‌همه، این شاخص می‌تواند یکی از معیارهای مناسبی باشد که تریدرها و سرمایه‌گذارها پیش از اقدام به ورود سرمایه به بازار درکنار سایر اندیکاتورها و شاخص‌های تکنیکال و فاندامنتال به کار می‌گیرند.

تهیه شده در بیت 24