بررسی تغییرات نرخ بهره آمریکا و تاثیر آن بر بازار ارز دیجیتال

نرخ بهره قدرتمندترین ابزار در اختیار بانک‌های مرکزی، برای کنترل و مدیریت اقتصاد است. افزایش یا کاهش نرخ بهره، سمت و سوی جاری شدن نقدینگی در شریان های اقتصاد را تغییر می‌دهد. در این مقاله به تاثیرات نرخ بهره بر بازارهای مالی، مخصوصا بازار ارزهای دیجیتال می‌پردازیم و مخصوصا به آخرین و جدیدترین نرخ بهره در آمریکا، بزرگترین اقتصاد دنیا، اشاره می‌کنیم. دلیل اهمیت نرخ بهره ایالات متحده برای ما، تاثیر بسیار زیادی آن روی بازار ارزهای دیجیتال است.

بروزرسانی فروردین 1402 ؛ رسیدن نرخ بهره آمریکا به 5 درصد

بعد از اتمام نشست FOMC جدیدترین نرخ بهره در ایالات متحده آمریکا افزایش یافت. اعضای این کمیته تصمیم گرفتند تا با افزایشی 0.25 درصدی نسبت به قبل، اینترست ریت را به 5 درصد برسانند. مشابه همیشه، جروم پاول رئیس فدرال رزرو در انتهای نشست اقدام به سخنرانی کرد که یکی از مهمترین نکات در صحبت‌های وی این بود:

در سال جاری (تا انتهای 2023 یعنی دی 1401) خبری از کاهش نرخ بهره نخواهد بود.

اعضای FOMC از سیاست‌ خود اطمینان داشته و معتقدند که روند کنونی، آن‌ها را به خواسته‌شان یعنی بازگشت به نرخ تورم 2 درصد خواهد رساند. تا قبل از اعلام نتیجه جلسه عده‌ای تصور می‌کردند کمیته نام‌‌برده به خاطر بحران بانکی پدیدآمده در ایالات متحده و از دور خارج‌شدن سه بانک بسیار مهم طی ماه گذشته، از افزایش نرخ بهره خودداری کرده و سخت‌گیری‌ها را کمتر کند، اما چنین چیزی به نظر نمی‌رسد. فدرال رزرو در بهترین حالت ممکن از سخت‌گیری بیشتر خودداری خواهد کرد، اما قرار نیست به این زودی کوتاه آمده و اینترست ریت را کاهش بدهد.

بد نیست بدانید 5 درصد، بالاترین نرخ بهره بانکی در آمریکا از سال 2007 تا کنون است. جالب است بدانید یک سال بعد یعنی در 2008 با بحران مالی بزرگی روبه‌رو شدیم که کل دنیا را فلج کرد. البته عده‌ای از تحلیلگران عقیده دارند اکنون هم دنیا در یک بحران مالی به‌مراتب بدتر از 2008 فرو رفته و وضعیت در آینده نزدیک از این هم بدتر خواهد شد. ورشکستگی چند بانک بزرگ طی یک ماه اخیر، کمی ما را به باور این ادعا ترغیب می‌کند!

تورم هنوز بالا است

طی دوران همه‌ گیری کووید 19، فدرال رزرو برای جلوگیری از وقوع بحران‌های اقتصادی در پی سیاست‌های فاصله گذاری اجتماعی، اقدام به چاپ پول و تزریق آن به اقتصاد آمریکا کرد. در کنار این سیاست، کاهش شدید نرخ بهره عمل دیگری بود که برای مدیریت شرایط اقتصادی دوران کووید انجام شد. این سیاست‌ها منجر به افزایش نرخ تورم در آمریکا شد. در پایان سال 2021، جروم پاول اعلام کرد که برای مدیریت تورم طی سال 2022 فدرال رزرو برنامه افزایش نرخ بهره را در دستور کار خود دارد.

در حال حاضر، با وجود اینکه نرخ تورم مقداری کاهش پیدا کرده است، اما از دید فدرال رزرو هنوز بسیار بالاست. هدف فدرال طبق اعلام‌های مکررش 2 درصد است. البته با توجه به شرایط کنونی، بسیاری از تحلیل گران درباره واقع بینانه بودن این هدف تشکیک کرده‌اند. کنترل تورم از آن جهت اهمیت دارد که در صورت عدم ثبات قیمت‌ها، رشد اقتصادی حتما دچار مشکل می‌شود. دقیقا مشکلی که در دهه 1970 میلادی گریبانگیر اقتصاد آمریکا شده بود و برای بیش از 10 سال، تورم مزمن اقتصاد آمریکا را در بر گرفته بود. امروز فدرال رزرو می‌داند که حتما باید تورم را کنترل کند در غیر اینصورت شرایط برای اقتصاد آمریکا بسیار دشوار خواهد شد.

تورم از سمت عرضه ؛ عوامل خارج از کنترل

منشاء تورم می‌تواند در عرضه یا تقاضا باشد. منشاء تورم کنونی که بر اقتصاد جهانی سایه انداخته است در هر دو است. کاهش نرخ بهره و پول تزریق شده در اقتصاد آمریکا طی دوران کووید منجر به افزایش تقاضا شد که در واقع منشاء تقاضایی تورم را بوجود آورد. طی سال 2022 فدرال رزرو با سیاست‌ افزایش نرخ بهره و قطع تزریق پول میزان تقاضا را بسیار کاهش داد.

در حال حاضر اما، جنگ اوکراین و بحران انرژی در کنار اخلال در شبکه توزیع مواد اولیه در جهان که بخش عمده آن مربوط به چین است عوامل دیگری هستند که شرایط تورمی را تشدید می‌کنند. گرانی انرژی و مواد اولیه از سمت عرضه کار را برای فدرال رزرو بسیار سخت می‌کنند، چرا که در کنترل فدرال رزرو نیستند. از طرف دیگر 3.5 میلیون نفر در بازار کار آمریکا کسری وجود دارد. این کسری منجر به افزایش حقوق نیروی کار گردیده است که باعث افزایش هزینه جاری کسب و کارها خواهد شد. افزایش هزینه کسب و کارها در افزایش قیمت تمام شده کالا و خدمات خود را نشان خواهد که دوباره، اتفاقی تورمی از عرضه است.

به همین خاطر برای کنترل تورم، فدرال رزرو باید به سوی کنترل شدید تقاضا حرکت کند (چرا که بر این سمت کنترل دارد) تا افسار تورم از دستانش خارج نشوند. این مسئله حتما باعث کاهش رشد اقتصادی آمریکا و آغاز رکود خواهد شد.

کاهش رشد اقتصادی، اتفاقی اجتناب‌ناپذیر

افزایش نرخ بهره طی سال 2022 منجر به توقف رشد نرخ تورم شده است اما هنوز نرخ تورم بسیار بالاتر از حد قابل قبول است. همانطور که در بالا گفته شد، هدف و اولویت اول فدرال رزرو در حال حاضر کنترل تورم است، چرا که این نهاد کاملا واقف است که در صورت عدم کنترل تورم و عدم ثبات قیمت‌ها، رشد اقتصادی با ثبات غیر قابل دسترس خواهد بود.

طی سال 2022، سرعت افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو بسیار بالا بود و بسیاری از تحلیل گران نگران آثار مخرب این سیاست‌ها بودند، اما طی تابستان سال 2022، با اعلام آمار بیکاری مشخص شد که بخش بازار کار اقتصاد آمریکا در وضعیت خوبی قرار دارد. همین مسئله این اعتماد به نفس را به جروم پاول داد تا افزایش نرخ بهره را با سرعت بالا ادامه دهد. اما در نشست وی با اتاق فکر بروکینز، جروم پاول اذعان کرد که باید سرعت افزایش نرخ بهره از دسامبر 2022 کاهش پیدا کند. یعنی طی سال 2023، نرخ بهره باز بالاتر خواهد رفت اما نه به سرعت سال 2022.

نکته‌ی مهم دیگری که در صحبت‌های پاول خودنمایی می‌کرد اصرار وی بر بالا ماندن نرخ بهره است. البته این موضوع کاملا قابل انتظار و پیش بینی بود، چرا که در صورت ادامه افزایش شدید نرخ بهره، امکان آسیب‌های غیر قابل کنترل بر بخش بازار کار آمریکا وجود دارد و پول ترجیح می‌دهد که بجای افزایش شدید نرخ بهره، با شدت کمی آن را افزایش دهد و در عوض زمان بیشتری نرخ بهره بالا باقی بماند.

نشانه‌های رام شدن تورم

جروم پاول در بخش دیگری از صحبت‌هایش به سه نشانه‌ای اشاره کرد که در صورت وقوع به معنی موفقیت سیاست‌های کنترل تورم فدرال رزرو دارد. این سه عبارتند از:

1. تولید ناخالص ملی (GDP) باید کاهش پیدا کند. به عبارت دیگر، فعالیت‌های اقتصادی باید کم‌تر شوند. کاهش رشد اقتصادی به طور کلی به معنی این است که کالاها و خدمات کمتری خریداری شده‌اند و نشان از کاهش تقاضا در کلیت اقتصاد دارد.
2. بازار مسکن بیشتر سقوط کند. این اتفاق در صورتی به وقوع می‌پیوندد که تقاضا برای خرید مسکن کاهش پیدا کند.
3. بیکاری باید افزایش پیدا کند. کاهش تقاضا در کل اقتصاد منجر به افزایش بیکاری خواهد شد.

شاید عجیب باشد که رئیس فدرال رزرو مایل باشد تا تولید ناخالص ملی کاهش و بیکاری افزایش پیدا کند، یا اینکه امیدوار به ریزش بیشتر بازار مسکن باشد. اما همه‌ی اینها بخاطر اولویت بالای کنترل تورم افسار گسیخته است.

تعریف نرخ بهره بانکی

طبق تعریف ایروینگ فیشر (Irving Fisher)، اقتصاددان بزرگ، تعریف نرخ بهره از این قرار است:

 نرخ بهره درصد پاداش پرداختی بر روی مقدار پولی سپرده شده در یک حساب است.

در واقع، نرخ بهره هزینه‌ای است که وام گیرنده به وام دهنده از بابت وام پرداخت می‌کند. هر چقدر نرخ بهره بالاتر باشد، نقدینگی گران‌تر است و هرچه نرخ بهره پایین‌تر باشد، نقدینگی ارزان‌تر است.

بیت کوین و نرخ بهره آمریکا

به مرور که اطلاعات بیشتری از وضعیت اقتصاد جهانی منتشر می‌شود، سرمایه‌گذاران بیشتر به بحران کنونی عادت می‌کنند و این مسئله از شوکه کننده بودن اخبار می‌کاهد. اخبار شوکه کننده (اخبار و داده‌هایی که مورد انتظار نباشند.) منجر به شکل گیری امواج بزرگ در بازارهای مالی می‌شوند و اخبار و داده‌هایی که مورد انتظار سرمایه‌گذاران باشند، قبل از اعلام پیش خور می‌شوند. در حال حاضر نیز، شرایط مشابهی بر BTC حکمفرماست. از سمتی احتمال بالای افزایش نرخ بهره باید منجر به ریزش پادشاه ارزهای دیجیتال شود و از طرف دیگر، آماده بودن بازار برای این اتفاق احتمال پیش خور شدن را بالا برده‌است.

صعود قیمت BTC و شکست سقف 23 هزار دلار، قبل از اعلام نرخ بهره آمریکا منجر به خوشبینی برخی سرمایه‌گذاران و اقدام به خرید از سوی آنان شده‌است. البته این فرصت بسیار مناسبی برای فروشندگان بزرگ خواهد بود تا اقدام به فروش کنند و این حرکت می‌تواند مقدمه‌ای برای ریزش بیت کوین باشد.

در حال حاضر،کارشناسان و تحلیل‌گران انتظار افزایش نرخ بهره آمریکا را تا 2.50 درصد دارند، این مسئله باید منجر به ریزش بیشتر BTC شود اما، به دلیل آماده بودن کلیت بازار، احتمال این هست که یا تاثیری روی بازار نداشته باشد یا منجر به ریزش ضعیف بیت کوین تا محدوده 17 هزار دلار، طی روزها و هفته‌های آینده شود.

تاثیر بالا رفتن نرخ بهره بانکی بر بازار بورس

تاثیری که نرخ بهره روی بازارهای سهام دارد معمولا برعکس است. یعنی با کاهش نرخ بهره بازار سهام صعودی و با افزایش نرخ بهره بازار سهام نزولی می‌شود.

در سال 2008، با سقوط آزاد بازار سهام آمریکا و آغاز رکود، که با رکود بزرگ 1929 مقایسه می‌شد، فدرال رزرو به سرعت و با شدت کم سابقه‌ای، نرخ بهره را از بیش از 5 درصد به کمتر 0.25 درصد رساند. این سیاست به موقع، منجر به کنترل ریزش بازار و طولانی نشدن رکود شد و اقتصاد آمریکا به چرخه‌ی رونق بازگشت.

پاندمی کرونا، نرخ بهره و بازار ارز دیجیتال

آغاز پاندمی کرونا در سال 2020، منجر به رالی صعودی بزرگی در بازار ارز دیجیتال شد. برای رشد بازار رمز ارزها دلایل متعددی را می‌توان بیان کرد، اما حتما کاهش نرخ بهره به کمتر از 0.25 درصد یکی از دلایل اصلی رشد بازار ارز دیجیتال بود. با نگاه به نمودار میله‌ای تغییرات نرخ بهره از سال 2019 تا الان، می‌بینیم که با آغاز امواج شیوع کرونا و اعمال فاصله‌گذاری اجتماعی، برای مدیریت تبعات اقتصادی، فدرال رزرو از ابتدای سال 2020 (زمستان 1398) نرخ بهره را در دو مرحله از 1.75 درصد به کمتر از 0.25 درصد کاهش داد.

کاهش نرخ بهره، سیاستی انبساطی است که منجر به جاری شدن نقدینگی در شریان های اقتصاد می‌شود. بانک های مرکزی برای مبارزه با رکود و بیکاری از این ابزار استفاده می‌کنند. یکی از تبعات پاندمی کرونا و فاصله‌گذاری اجتماعی رکودی بود که بر اقتصاد جهان حاکم شد. بانک های مرکزی به منظور مدیریت این رکود، نرخ بهره را کاهش دادند. تاثیری که کاهش نرخ بهره بر بازار کریپتو داشت حیرت‌انگیز بود.

بررسی چرخه‌های تغییر نرخ بهره

نرخ بهره مهم‌ترین شاخص اقتصاد کلان و قوی‌ترین ابزار مدیریت اقتصاد کلان توسط بانک های مرکزی است. در طول تاریخ، فدرال رزرو با توجه به شرایط کلی اقتصاد سیاست های متفاوتی را اتخاذ کرده است. نمودار پایین تغییرات نرخ بهره آمریکا از دهه پنجاه میلادی تا امروز را نشان می‌دهد. نکته‌ی جالب در این نمودار دو چرخه‌ی کاملا متفاوت است. از دهه 1950 تا 1980، روند تغییرات نرخ بهره صعودی است. در سال 1981، نرخ بهره آمریکا به بیش از 20 درصد در سال رسیده بود.

از ابتدای دهه 1980، روند صعودی تغییرات نرخ بهره به پایان رسید و روند نزولی آغاز شد. دلیل این موضوع موفقیت فدرال رزرو در به کنترل درآوردن تورم مزمن و افسارگسیخته ای بود که در دهه 1970 بر اقتصاد آمریکا سایه انداخته بود.

با توجه به بحران مالی 2008، دولت اوباما در دوران مدیریت خود نرخ بهره را برای چند سال در سطح بسیار پایین 0.25 درصد نگه داشت. این موضوع منجر به شکل گیری روندهای صعودی طولانی در بازار سهام آمریکا شد. اما، این سیاست ها به همراه حجم عظیم پول تزریق شده در اقتصاد آمریکا در دوران کرونا و نرخ بهره کمتر از 0.25 درصد در زمان پاندمی، شرایط اقتصادی را بسیار خطرناک کرده است. نشانه های این بحران را در نرخ تورم آمریکا می‌بینیم. آخرین آماری که در زمان نوشتن این مقاله منتشر شده 8.6 درصد است. این عدد برای تورم از سال 1982 تکرار نشده بود.

تورم لجام گسیخته در دوران پسا-کرونا

چاپ پول و کاهش شدید نرخ بهره در دوران کرونا، برای نجات اقتصاد از رکودی بود که بخاطر سیاست‌های فاصله‌گذاری اجتماعی گریبان اقتصاد جهانی و آمریکا را گرفته بود. تزریق حجم بزرگی از نقدینگی به شریان‌های اقتصاد منجر به رشد شدید تورم شد.

در سه ماهه‌ی آخر سال 2021، افزایش نرخ تورم به خوبی خود را در آمار نشان داد. به همین خاطر جروم پاول، رئیس فدرال رزرو خبر از افزایش نرخ بهره در سال 2022 داد. افزایش پی در پی نرخ بهره در نیمه اول سال 2022، منجر به کند شدن روند افزایشی تورم داشت. اما با اعلام عدد 9.1 درصد برای تورم ماه ژوئن، ما دید بهتری نسبت به شرایط پیدا می‌کنیم. واضح است که افزایش نرخ‌های بهره برای مدیریت و کنترل تورم کافی نبوده‌است. در پایان ماه جولای، جلسه فدرال رزرو برای تنظیم نرخ بهره برگزار خواهد شد. به دلیل بالاتر اعلام شدن نرخ تورم، احتمال افزایش 0.5 درصدی الی 1 درصدی نرخ بهره ممکن است.

سخن پایانی ؛ آیا فرود آرام ممکن است؟

بحران کرونا منجر به از دست رفتن تعادل در اقتصاد آمریکا شد. در حال حاضر، تمام تلاش فدرال رزرو بازگرداندن تعادل به اقتصاد آمریکاست. منظور از تعادل طبق اهداف تعریف شده کنونی تورم 2 درصد و بیکاری 4 درصد است، اما راه درازی تا رسیدن به این تعادل پیش پای اقتصاد آمریکاست.

همانطور که در این مقاله نیز بحث کردیم، اولویت اول و اصلی فدرال رزرو کنترل تورم است، البته FED دوست دارد بدون اینکه اقتصاد را وارد رکود کند تورم را به کنترل دربیاورد. در صورتی که این موفق به رقم زدن این کار شود، نام جروم پاول در تاریخ اقتصاد آمریکا به عنوان “مردی که تورم را رام کرد” ثبت خواهد شد اما، نباید شک داشته باشیم که در صورتی که لازم باشد، فدرال رزرو حاضر است برای مدیریت تورم اقتصاد را وارد رکود کند.

به طور کلی، وقتی به شرایط کلان اقتصادی نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد سال 2023 سال سخت‌تری نسبت به 2022 باشد. با وجود اینکه 2022 سال بسیار تلخی برای بازار ارزهای دیجیتال بوده، اما شرایط کلان اقتصاد جهانی بسیار نابسامان‌تر از آن است که بتوانیم انتظار بهبود زودرس را داشته باشیم. در صورتی که نرخ بهره آهسته افزایش پیدا کند و در سطوح بالا باقی بماند، رشد دوباره بازار و آغاز رالی گاوی دور از انتظار و بسیار غیر محتمل خواهد بود.

افزایش نرخ بهره به معنی گران شدن نقدینگی است و این یعنی رالی صعودی به راحتی اتفاق نخواهد افتاد. اما، در بازار ارزهای دیجیتال، پروژه های قدرتمند و آینده داری هستند که با کارآمدی بالایی که دارند، با وجود نرخ بهره‌های بالا می‌توانند نقدینگی را به خود جذب کنند. این یک بحران اقتصادی جهانی است. شاید همین لحظه این را حس نکنیم، چون به تازگی نشانه‌هایش نمود پیدا کرده است. بحران های اقتصادی مثل این، منجر به انقراض ضعیف ها و بقای قوی ها می‌شوند. دیگر شرایط حاکم بر بازار رمز‌ارزها مثل سال 2021 نیست که بی نام و نشان‌ترین و ضعیف‌ترین ارز‌های‌دیجیتال رشد های نجومی را به خاطر نقدینگی ارزان تجربه می‌کردند. پس سرمایه گذاران باید به دنبال پروژه های قوی و آینده دار باشند و در سرمایه گذاری احتیاط‌های لازم را داشته باشند.

تهیه شده در بیت 24