آنچه در این مقاله خواهید خواند
الگوهای نموداری کلاسیک یکی از ابزارهای محبوب در تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال و دیگر بازارهای مالی نظیر سهام، کالا و فارکس هستند. برخی از تحلیلگران برای تحلیل چارت و نمودار قیمت رمز ارزها از اندیکاتورها و اسیلاتورها استفاده میکنند، اما برای برخی بهکارگیری پترنهای نموداری ابزار بهتری محسوب میشود. در این مطلب، به معرفی و آموزش انواع الگوی نموداری نظیر مثلث متقارن، کاهشی و افزایشی، سر و شانه معکوس و سقف، رایزینگ وج و فالینگ وج، پرچم مستطیل و سهگوش، سقف دوقلو و کف دوقلو و دیگر موارد میپردازیم.
الگوی نموداری چیست؟
چارت پترن یا الگوی نموداری شکلی در نمودار قیمت ارزهای دیجیتال یا دیگر داراییهای بازارهای مالی است که بر اساس عملکرد آن در گذشته، به پیشبینی حرکت احتمالی قیمت کمک میکند. الگوهای نموداری پایه و اساس تحلیل تکنیکال هستند که ایده استفاده از آنها بر رفتارهای تکرارشونده استوار است. در بازار ارزهای دیجیتال نیز اکثر تریدرها از چارتهای شمعی و کندل استیک برای تحلیلهای خود استفاده میکنند.
در این مطلب به زبان ساده به معرفی معروفترین و رایجترین پترنهای نموداری میپردازیم. البته دقت داشته باشید که اصولا چیزی بهعنوان «بهترین الگوی نموداری» وجود ندارد و هر کدام از این پترنها بسته به شرایط و دانش خود فرد تحلیلگر میتوانند عملکرد متفاوتی داشته باشند.
حمایت و مقاومت
پیش از پرداختن به آموزش انواع الگوهای نموداری در تحلیل تکنیکال قیمت ارزهای دیجیتال، باید با یک سری مفاهیم پایه آشنا شوید. اولین مفهوم، سطح حمایت و مقاومت است. این سطوح جایی در نمودار قیمت هستند که نیروهای عرضه و تقضا به یکدیگر میرسند.
حمایت (Support) سطحی است که تقاضای بالا در آن باعث جلوگیری از ریزش بیشتر قیمت یک دارایی میشود. همانطور که در تصویر بالا مشاهده میکنید، در هر بار برخورد قیمت به خط حمایت افقی پایین، از کاهش بیشتر آن جلوگیری شده است. منطق و روانشناسی تحلیل تکنیکال برای سطح حمایت این است که با افت قیمت، خریداران وارد بازار شده و باعث افزایش بیشتر تقاضا نسبت به عرضه میشوند.
مقاومت (Resistance) نیز جایی در نمودار است که بالا بودن عرضه در آن باعث جلوگیری از افزایش بیشتر قیمت میشود. در تصویر بالا، با هر بار افزایش قیمت و رسیدن به خط مقاومت، دارایی توانایی رشد بیشتر نداشته است. علت آن است که در این سطح فروشندگان دست بهکار شده و با افزایش عرضه نسبت به تقاضا، از صعود بیشتر قیمت جلوگیری میکنند.
روند و خط روند
روند و خط روند (Trendline) یکی دیگر از مهمترین مفاهیم در آموزش تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال هستند. همانطور که احتمالا تا کنون شنیدهاید، روند دوست شماست. هنگام کار با اکثر الگوهای نموداری و اندیکاتورهای تکنیکال نیز عموما باید روند صعودی یا نزولی موجود را تشخیص دهید.
ترند لاین نیز خطی است که در چارت، بالا یا پایین قیمتهای سقف و کف کشیده شده و مسیر حرکت و روند قیمت را به ما نشان میدهد. خطوط روند را میتوان نمای شماتیک سطوح حمایت و مقاومت نیز در نظر گرفت.
انواع الگوهای نموداری
چارت پترنها از جنبههای مختلف به دستهبندیهای گوناگونی تقسیم میشوند که هر کدام سیگنال ارز دیجیتال خاص خود را بههمراه دارند.
الگوهای ادامهدهنده، بازگشتی و دوطرفه
در حالت کلی، الگوهای نموداری از نظر عملکرد و رفتار در 3 گروه ادامهدهنده (Continuation)، بازگشتی (Reversal) و دوطرفه (Bilateral) قرار میگیرند:
- ادامهدهنده: این الگوها روند قبلی را ادامه داده و در همان مسیر پیشین صعودی یا نزولی حرکت را ادامه میدهند. از جمله این پترنها شامل موارد زیر است:
- پرچم مستطیل
- مستطیل
- فنجان و دسته
- بازگشتی: پترنهای بازگشتی و ریورسال در صورت شکست صحیح باعث معکوس شدن روند پیشین شده و مسیر حرکت قیمت را تغییر میدهند. از جمله:
- سر و شانه سقف و معکوس
- سقف دوقلو (دو قله)
- کف دوقلو (دو دره)
- سقف و کف گرد
- کنج نزولی و صعودی
- بامپ اند ران
- دوطرفه: این نوع از پترنها بسته به شرایط، قابلیت حرکت در هر دو طرف صعودی و نزولی برای ادامه روند یا معکوس کردن آن را دارند. از جمله این الگوها عبارند از:
- پرچم سهگوش
- مثلث کاهشی
- مثلث افزایشی
- مثلث متقارن
البته دقت داشته باشید که برخی از الگوهای ادامهدهنده و بازگشتی گاهی اوقات نقش متفاوتی را به خود گرفته و عملکرد گروه دیگر را تکرار میکنند. به همین خاطر، بهتر است آنها را با دیگر ابزارهای تکنیکال نظیر اندیکاتورها و اسیلاتورها ترکیب کرده و از درستی سیگنال ارسالشده توسط آنها مطمئن شوید.
الگوهای مالتی بار، کندل استیک و کوتاه مدت
پترنهای نموداری کلاسیک از نظر ساختار و بازه زمانی نیز به 3 گروه مالی بار (Multi-bar) یا چند شمعی، کندل استیک (Candlestick) و کوتاه مدت (Short-term) تقسیم میشوند:
- مالتی بار: همانطور که از اسمشان پیداست، پترنهای مالتی بار از چند شمع متعدد (عموما بیش از 4 کندل) در چارت قیمت خود تشکیل میشوند. این پترنها شامل:
- سقف و کف دوقلو
- سقف و کف سهقلو
- مستطیل
- مثلث متقارن
- مثلث کاهشی و افزایشی
- کنج صعودی و نزولی
- سر و شانههای سقف و معکوس
- فنجان و دسته
- کندل استیک: الگوهای کندل استیک نوعی از پترنهای نموداری هستند که از یک شمع یا بیشتر تشکیل میشوند از جمله:
- دوجی
- هارامی
- چکش
- مرد بهدار آویخته
- ستاره دنبالهدار
- ابر سیاه
- ستاره عصرگاهی
- سه کلاغ سیاه
- کوتاه مدت: الگوهای کوتاه مدت نموداری در بازه زمانی کوتاهی تشکیل میشوند که شامل موار زیر هستند:
- پرچم سه گوش و مستطیل
- لوله تحتانی
- دامنه کوتاه
آموزش معامله با الگوهای نموداری در بازار ارز دیجیتال
در ادامه، به آموزش تحلیل تکنیکال چارت قیمت ارزهای دیجیتال بر اساس ساختار و نحوه کار هر کدام از این الگوهای نموداری میپردازیم. از آنجایی که پرداختن به نکات و جزئیات تمامی پترنهای نموداری از جمله نحوه تعیین نقطه ورود، هدف قیمت، تشخیص و معامله از حوصله این بحث خارج است، در مطالبی جداگانه بهصورت بسیار جزئی و با مثال تصویری به آموزش نحوه ترید بر اساس هر الگو پرداختهایم که میتوانید به لینک مربوطه هر کدام مراجعه نمایید.
پرچم مستطیل صعودی و نزولی
الگوی پرچم مستطیل (Flag) صعودی و نزولی از جمله پترنهای نموداری ادامهدهنده است که پس از تشکیل باعث ادامه روند قبلی شوند. این الگو زمانی اتفاق میافتد که پس از یک روند پرقدرت، در خلاف جهت این روند، قیمت در حالت اصلاح قرار بگیرد. این الگو پتانسیل روند بعد را نشان خواهد داد. حجم معاملات در این پترن بسیار اهمیت دارد. روند پرقدرت پیش از این الگو بایستی با حجم بالا همراه باشد. اما در زمان اصلاح قیمت، حجم معاملات بایستی کاهش یابد.
پرچم مستطیل صعودی
برای تشکیل پرچم مستطیل صعودی (Bullish Flag)، باید یک روند صعودی قدرتمند از قبل داشته باشیم. پس از تشکیل این الگوی نموداری، قیمت کمی استراحت کرده و وارد فاز تحکیم میشود. حال برای انجام معامله لانگ و تعیین نقطه ورود بر اساس این الگو، باید منتظر شکست خط مقاومت بالای آن بمانید. شکست درست این خط بهمعنای ادامه روند صعودی قبلی خواهد بود.
پرچم مستطیل نزولی
پرچم نزولی (Bearish Flag) دقیقا مشابه الگوی پرچم صعودی بوده با این تفاوت که در یک روند نزولی ایجاد میشود. بنابراین در این پترن نموداری، ابتدا باید یک روند نزولی قدرتمند داشته باشیم که پس از مشاهده تشکیل آن، قیمت وارد فاز تحکیم میشود.
برای انجام معامله شورت و تعیین نقطه ورود نیز ابتدا باید خط روند حمایتی پایین الگو شکسته شود. این شکست بهمعنای ادامه روند نزولی و امکان کسب سود از ریزش بیشتر قیمت خواهد بود.
پرچم سه گوش صعودی و نزولی
پرچم سه گوش (Pennant) یکی دیگر از الگوهای نموداری برای تشخیص پرایس اکشن ارزهای دیجیتال است که مشابه پرچم مستطیل، از نظر ظاهر و نحوه تشکیل دارای دو حالت صعودی و نزولی است و از نظر حجم نیز روند پرقدرت پیش از آن بایستی با حجم بالا همراه باشد، اما در زمان اصلاح قیمت باید حجم معاملات کاهش یابد.
البته در حالت کلی، پرچم سه گوش جزو پترنهای خنثی و دوطرفه محسوب میشود؛ یعنی هر دو حالت ادامهدهنده و بازگشتی و شکست از هر سمت خطوط حمایت و مقاومت آن وجود دارد. با این وجود، برخی از منابع این الگو را به دو دسته صعودی و نزولی از نظر ادامهدهنده بودن تقسیم میکنند.
پرچم سه گوش صعودی
پرچم سه گوش صعودی (Bull Pennant) نوع دوم الگوی نموداری در این گروه است که از نظر ادامهدهنده بودن، باعث ادامه روند صعودی قبلی میشود. این الگو زمانی تشکیل میشود که پس از رشد شارپی قیمت، یک وقفه در پرایس اکشن ایجاد شود و قیمت در فاز تحکیم بین دو خط حمایت و مقاومت قرار بگیرد.
برای تشخیص این الگو، ابتدا باید بهدنبال یک رشد قیمت شارپی باشید که میله (Pole) پرچم را تشکیل میدهد. در مرحله بعد، به فاز تحکیم و دو خط همگرا که شکلی مخروط و مثلث مانند را تشکیل میدهند، نیاز داریم.
پرچم سه گوش نزولی
مشابه حالت صعودی، پرچم سه گوش نزولی (Bear Pennant) نیز یکی از الگوهای نموداری است که در یک روند نزولی قدرتمند تشکیل شده و طی آن قیمت پس از ایجاد وقفه طی تشکیل دو خط روند همگرا به شکل مخروط یا مثلث، دوباره به مسیر قبل خود ادامه میدهد. بنابراین تریدرها با مشاهده شکست این الگو از خط روند حمایتی پایین آن، بهدنبال گرفتن پوزیشن شورت و کسب سود از کاهش قیمت هستند.
پس برای تشخیص یک پرچم سه گوش نزولی، ابتدا باید یک حرکت شارپی نزولی (تشکیل دهنده میله) را در نمودار مشاهده کرده و سپس شاهد تضعیف نوسانات قیمت در فاز تحکیم باشیم. حجم معاملات نیز باید هنگام تشکیل میله پرچم بالا باشد و پس از ورود به فاز تحکیم، کاهش یابد. پس از شکست نیز باید برای تایید تکمیل الگو شاهد افزایش حجم معاملات باشیم.
انواع الگوی نموداری مثلث افزایشی، کاهشی و متقارن
در حالت کلی، مثلث (Triangle) یک الگوی نموداری است که برای تشکیل آن، خطوط روند در یک محدوده قیمتی به سمت یکدیگر همگرا شده و عموما ادامهدار بودن روند قبلی را نشان میدهند، اما گاهی اوقات نقش الگوی بازگشتی را نیز ایفا میکنند.
مثلث افزایشی
الگوی مثلث افزایشی (Ascending Triangle) یک پترن صعودی است و زمانی ایجاد میشود که یک محدوده مقاومتی افقی در بالای قیمت و یک خط روند صعودی حمایتی در پایین آن تشکیل شده باشد.
برای تشخیص این الگو، با رسیدن دارایی به محدوده مقاومتی خود، با فشار فروش همراه میشود و سپس به سمت خط روند صعودی حرکت کرده و همواره یک کف بالاتر از کف قبلی ایجاد میکند. نهایتا دارایی با عبور از محدوده مقاومتی بالاسری، این الگو را شکسته و با رشد قیمت همراه خواهد شد. شکست این الگو نیز مشابه بسیاری از پترنهای نموداری معمولا با حجم بالا انجام میشود.
مثلث کاهشی
الگوی مثلث کاهشی (Descending Triangle) برعکس الگوی مثلث افزایشی است که بهعنوان یک چارت پترن نزولی، از یک محدوده حمایتی افقی در زیر قیمتها و یک خط روند نزولی مقاومتی در بالای آنها تشکیل میشود.
شکست این الگو زمانی اتفاق میافتد که قیمت از محدوده حمایتی افقی پایین عبور کرده و به زیر آن برسد. معمولا این شکست با حجم بالا همراه خواهد بود. پس از شکست این الگو، انتظار ریزش شدید قیمت را داریم.
مثلث متقارن
الگوی مثلث متقارن (Symmetrical Triangle) غالبا یک پترن ادامهدهنده است که از دو خط روند همگرای مورب، یک خط روند نزولی در بالای قیمت و یک خط روند صعودی در پایین قیمت، تشکیل میشود. البته در بعضی مواقع، مثلث متقارن یک الگوی صعودی و در برخی دیگر الگوی نزولی است و در گروه دوطرفه نیز قرار میگیرد. بنابراین در صورت نبود روند مشخص، امکان تشخیص جهت شکست از قبل وجود ندارد.
برای رسم خطوط روند بالایی و پایینی مثلث متقارن، به حداقل دو سقف و دو کف قیمتی نیاز داریم که هر دو سقف و کف دوم باید پایینتر از سقف و کف قبلی خود قرار بگیرند و یک شکل مخروط مانند را تشکیل دهند.
انواع الگوی نموداری کنج صعودی و نزولی
پترن کنج یا وج (Wedge) یکی از الگوهای نموداری بازگشتی و ریورسال است که از همگرایی دو خط روند شیبدار، هر دو در یک جهت صعودی یا نزولی، ایجاد میشود. در این الگو، سقفها و کفهای جدید که تشکیلدهنده خطوط روند هستند شیب متفاوتی دارند، اما هر دو در یک جهت صعودی یا نزولی تشکیل میشوند. این امر معمولا نشاندهنده متراکم شدن بازار و اتمام روند حاضر است و در واقع تضعیف روند فعلی را نیز نشان میدهد. از نظر حجم معاملات نیز بین دو خط روند با کاهش آن روبرو هستیم.
کنج صعودی
کنج صعودی یا رایزینگ وج (Rising Wedge) بهعنوان یک الگوی بازگشتی نزولی، از دو خط روند صعودی همگرا با شیب متفاوت تشکیل میشود و نشاندهنده احتمال معکوس شدن و تبدیل روند صعودی به نزولی در بازار است. بنابراین با شکست خط روند صعودی حمایتی پایین الگو، روند نزولی جدید آغاز خواهد شد.
کنج نزولی
کنج نزولی یا فالینگ وج (Falling Wedge) یک پترن نموداری بازگشتی صعودی است که از دو خط روند نزولی همگرا با شیبهای مختلف تشکیل میشود و در صورت شکست صحیح خط مقاومتی بالای آن، روند صعودی جدید آغاز خواهد شد.
انواع الگوی نموداری دو قله و دو دره
الگوی سقف دوقلو (Double Top) و کف دوقلو (Double Bottom) در نمودار قیمت ارزهای دیجیتال بهترتیب به شکل M و W ظاهر میشوند. توجه داشته باشید که نیازی نیست هر دو سقف یا کف در یک قیمت کاملا یکسان تشکیل شوند، بنابراین مقداری تفاوت در این قیمتها (تفاوت حداکثر 5 درصدی) اعتبار این الگو را کاهش نخواهد داد.
سقف دوقلو
سقف دوقلو یا دو قله یا قله دوگانه یا M، یک الگوی بازگشتی نزولی است که با تشکیل طی یک روند صعودی، آن را به یک روند نزولی تبدیل میکند. برای تشخیص این الگو به دو سقف و یک کف میانی پایینتر نیاز داریم. حال با رسم دو خط در محل قرارگیری سقفها و کف میانی، بهترتیب یک خط مقاومت و یک خط حمایت (معروف به خط گردن یا نک لاین (Neckline)) خواهیم داشت.
حالا در صورتی که قیمت قادر به شکست صحیح سطح حمایتی روی کف میانی یا همان خط گردن باشد، روند صعودی ما به نزولی تبدیل خواهد شد و باید منتظر کاهش قیمت باشیم.
کف دوقلو
برعکس سقف دو قلو، الگوی کف دوقلو یا دو دره یا دره دوگانه یا W، یک پترن بازگشتی صعودی است که نزدیک بودن اتمام روند نزولی و حرکت به سوی روند صعودی را نشان میدهد. برای تشخیص این الگو نیز به دو کف قیمتی و یک سقف میانی نیاز داریم که با رسم خطوط از این نقاط، به ترتیب یک خط حمایت و یک خط مقاومت (معروف به خط گردن یا Neckline) خواهیم داشت.
حال در صورتی که قیمت در یک روند نزولی قادر به شکست درست سطح مقاومت روی خط گردن باشد، میتوانیم برای گرفتن پوزیشن لانگ، منتظر معکوس شدن روند و رشد قیمت باشیم.
انواع الگوی نموداری سر و شانه سقف و معکوس
الگوی سروشانه (Head and Shoulders) یکی دیگر از پترنهای نموداری معروف در تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال است که هر دو حالت آن یعنی سقف (Top) و معکوس (Reverse) در دسته الگوهای بازگشتی و ریورسال قرار میگیرند.
سر و شانه سقف
الگوی نموداری سر و شانه سقف (Head and Shoulders Top) یک پترن بازگشتی نزولی است که از سه سقف متوالی و یک خط مبنا معروف به خط گردن (Neckline)، تشکیل میشود. سقف اول و سوم بایستی حدودا در یک محدوده حمایتی تشکیل شده و سقف میانی یا سقف دوم باید بالاتر از این دو قرار بگیرد. این الگو با شکست نزولی خط گردن حمایتی تکمیل شده و با تبدیل روند صعودی به نزولی، باید منتظر کاهش قیمت باشیم.
سر و شانه معکوس
الگوی سر و شانه معکوس (Reverse Head and Shoulders) برعکس سروشانه سقف یک پترن نموداری بازگشتی صعودی است که در صورت شکست صحیح، روند نزولی را به صعودی تبدیل میکند. این الگو نیز از سه کف متوالی تشکیل میشود که کف اول و سوم تقریبا در یک محدوده قیمتی مقاومتی قرار میگیرند و کف میانی یا کف دوم نیز پایینتر از دو کف دیگر تشکیل میشود. با شکست خط گردن به سمت بالا این الگو تکمیل خواهد شد و میتوانید با گرفتن پوزیشن لانگ به معامله توسط آن بپردازید.
انواع الگوی نموداری گرد
الگوهای نموداری سقف و کف گرد از جمله چارت پترنهای بازگشتی در تحلیل تکنیکال رمز ارزها هستند.
سقف گرد
راندینگ تاپ یا سقف گرد (Rouding Top) که گاهی اوقات به آن نعلبکی معکوس (Inverse Saucer) نیز میگویند، یک الگوی بازگشتی نزولی است که از احتمال تبدیل روند صعودی به نزولی خبر میدهد.
این الگو دارای یک سقف گرد و یک خط گردن بهعنوان سطح حمایت است که قیمت چندین بار نتوانسته آن را بشکند. پس از شکست خط گردن و بسته شدن قیمت زیر آن، این الگو تکمیل خواهد شد.
گاهی اوقات تریدرها این الگو را با سقف دوقلو یا سقف سهقلو اشتباه میگیرند، بنابراین مهمترین نکته برای کار با این پترن نموداری، توجه به احتمال معکوس شدن روند و بستن پوزیشنهای لانگ و حتی باز کردن پوزیشن شورت زیر خط گردن هنگام شکست آن است.
کف گرد
راندینگ باتم یا کف گرد (Rouding Bottom) نیز دقیقا مشابه سقف گرد است، با این تفاوت که یک الگوی بازگشتی صعودی محسوب میشود؛ یعنی روند نزولی را به یک روند صعودی تبدیل میکند. بنابراین با مشاهده شکست خط گردن و بسته شدن قیمت بالای آن، میتوانید پوزیشن لانگ بگیرید.
انواع الگوی نموداری فنجان و دسته
فنجان و دسته (Cup and Handle) یکی دیگر از الگوهای نموداری کلاسیک است از نظر عملکرد یک الگوی ادامهدهنده محسوب میشود. این الگو نیز دارای دو حالت صعودی و نزولی است.
فنجان و دسته صعودی
در حالت عادی یا کف (Bottom)، کاپ اند هندل یک الگوی ادامهدهنده صعودی است که در یک روند صعودی کلی تشکیل شده و پس از ورود بازار به فاز تحکیم، پس از شکست موفق دوباره روند قبلی را پیش میگیرد. قسمت فنجان این الگو شبیه به کف گرد و قسمت دسته آن شبیه به پترن کنج است. بنابراین در این الگو، پس از ایجاد یک کف گرد، قیمت موقتا وارد فاز اصلاح خواهد شد که بهخاطر محدود بودن بین دو خط روند نزولی، دسته الگو را تشکیل میدهد. پس از شکست خط روند مقاومتی نزولی بالای دسته، روند صعودی از سر گرفته خواهد شد.
فنجان و دسته نزولی
در حالت معکوس یا سقف که به آن Inverted Cup and Handle میگویند، الگوی دسته و فنجان یک پترن نموداری ادامهدهنده نزولی تلقی شده که در تشکیل حین یک روند نزولی، پس از ورود به فاز تحکیم و شکست موفق، دوباره روند قبلی را ادامه میدهد.
الگوهای نموداری در تریدینگ ویو
همانطور که احتمالا میدانید، سایت تریدینگ ویو بهعنوان یکی از بهترین پلتفرمهای تحلیل چارت قیمت انواع داراییهای مختلف از جمله رمز ارزها، دارای ابزارها و قابلیتهای متنوعی است که چارتهای نموداری یکی از آنها محسوب میشوند.
شما میتوانید با مراجعه به بخش “ChartPattern” این وبسایت به آدرس tradingview.com/ideas/chartpattern، علاوه بر مطالعه مطالب آموزشی مربوط به هر الگوی نموداری، ایدهها و تحلیلهای معاملاتی دیگر کاربران بر اساس این پترنها را خوانده و حتی تحلیلهای خود را نیز با دیگران بهاشتراک بگذارید.
سخن پایانی
الگوهای نموداری کلاسیک یکی از معروفترین ابزارهای تحلیل تکنیکال هستند که توسط بسیاری از تریدرهای حوزههای مالی مختلف نظیر ارزهای دیجیتال استفاده میشوند. با این وجود باید دقت باشید که استفاده صرف از این پترنها کافی نسبت و گاهی اوقات ممکن است سیگنالهای اشتباه را بههمراه داشته باشند. بنابراین ترکیب این الگوها با اندیکاتورهای تکنیکال نظیر شاخص قدرت نسبی، میانگین متحرک، پارابولیک سار و دیگر موارد ضروری است.
تهیه شده در بیت 24