نگاهی به تاریخچه بلاک چین ؛ بلاک چین چطور متولد شد و دنیا را تغییر داد؟

اگرچه نام بلاکچین و بیت کوین قرین هم شده‌اند، اما تاریخچه فضای فناوری Blockchain نشان می‌دهد که با یک فناوری تحول‌آفرین فراتر از رمز ارزها روبه‌رو‌ایم. بلاک چین، فناوری زیرساختی نهفته در ورای بیت کوین و دیگر رمز ارزها است؛ اما کاربردهای این فناوری تنها به این حوزه محدود نمی‌شود. بلاک چین برای نخستین بار در سال ۲۰۰۸ در قالب دفترکل توزیع‌شده برای ثبت و ضبط تراکنش‌های بیت کوین معرفی شد. این فناوری از آن هنگام تا اکنون هویت مجزایی برای خود دست و پا کرده و در کانون توجه علاقه‌مندان قرار گرفته است.

دولت‌ها، کسب‌وکارها و دیگر سازمان‌ها در حال تلاش برای واکاوی و حتی پیاده‌سازی فناوری بلاک چین در حوزه‌های مختلف هستند و بسیاری از این حوزه‌ها هیچ خط و ربطی به ارزهای دیجیتال ندارند. بلاک چین در سرتاسر یک شبکه توزیع‌شده می‌تواند امنیت، تغییرناپذیری، ردیابی‌پذیری و شفافیت را با خود به ارمغان بیاورد. به این ترتیب، بلاک چین با تکیه بر این ویژگی‌های یکتا گزینه‌ای مناسب برای پیاده‌سازی در حوزه‌هایی است که زیرساخت‌های سنتی در آن‌ها ناکارآمد هستند.

تعریف مفهوم بلاک چین (Blockchain)

پیش از بررسی تاریخچه، باید بدانیم که فناوری بلاک چین، گونه‌ای از یک پایگاه داده و مشتمل بر یک دفترکل همگانی است که می‌توان در آن تراکنش‌ها را بدون نیاز به یک نهاد واسطه یا شخص ثالث، ثبت و تأیید کرد. این فناوری در بستر یک شبکه همتا به همتا (P2P) توزیع و پیاده‌سازی می‌شود. یک بلاک چین یا دفترکل از بلاک‌های داده تشکیل شده و هر یک از این بلاک‌ها به هم متصل شده‌اند تا زنجیره‌ای پیوسته از سوابق تغییرناپذیر را شکل دهند. در بلاک چین، هر کامپیوتر یا گره، رونوشتی از دفترکل را نزد خود نگاه می‌دارد تا نقطه تکین شکست هیچ‌گاه پدید نیاید. گفتنی است که نقطه تکین شکست، توصیف‌گر یک آسیب‌پذیری است که می‌تواند موجودیت کل یک سامانه را به خطر بیندازد. در بلاک چین، بلاک‌ها با نظم و ترتیب ویژه‌ای به هم متصل می‌شوند و مانا و ضددستکاری هستند.

یک بلاک چین با یک بلاک نخستین آغاز می‌شود. در ادبیات بلاک چین، به این بلاک، بلاک پیدایش می‌گویند که نخستین تراکنش‌های تاریخچه Blockchain را در خود جای می‌دهد. این بلاک با یک رشته الفبایی موسوم به هش امضا می‌شود که مبتنی بر مهر زمانی بلاک است. بلاک‌ها در بلاک چین به‌طور متوالی به زنجیره اصلی اضافه می‌شوند. هر بلاک از هش بلاک قبلی برای ایجاد هش خود استفاده می‌کند؛ بنابراین همه بلاک‌ها به‌گونه‌ای به هم زنجیر و متصل می‌شوند و نام بلاک چین یا زنجیره بلوکی از همین ویژگی برگرفته شده است.

افزون بر این، بلاک چین پیش از اضافه کردن هر بلاک به زنجیره اصلی از یک فرایند رایانشی موسوم به اجماع برای اصالت‌سنجی آن استفاده می‌کند. در فرایند اجماع، اکثریت گره‌ها در شبکه بلاک چین باید بر سر درستی محاسبه هش بلاک جدید با هم به توافق برسند. اجماع تضمین می‌کند که تمامی رونوشت‌های دفترکل توزیع‌شده در یک وضعیت همسان قرار دارند.

نخستین کاربرد در تاریخچه فناوری بلاک چین، ارائه یک دفترکل همگانی Blockchain برای رمز ارز بیت کوین بود. این فناوری اجازه می‌دهد تراکنش‌های بیت کوین بدون نیاز به اعتماد میان طرفین یا حتی یک نهاد مرجع مرکزی در یک دفترکل، ثبت و ضبط شوند. این ویژگی‌ نه تنها تراکنش‌ها را کاراتر می‌کند، بلکه هزینه‌های گزاف حضور نهاد مرجع یا شخص ثالث را از بین می‌برد. بلاک چین همچنین در قیاس با روش‌های سنتی ثبت تراکنش‌های توزیع‌شده، شفافیت،ردیابی‌پذیری و امنیت بیشتری را در اختیار می‌گذارد. اگرچه تاریخچه بلاک چین، بسیار کوتاه است؛ اما این فناوری در همین مدت کوتاه، تأثیر شگرفی بر تمامی حوزه‌ها گذاشته است. در ادامه نگاهی داریم به تاریخچه ‌Blockchain از ابتدای پیدایش آن تا زمان حال.

۱۹۷۹تا ۲۰۰۷ – خلق بلاک چین و سال‌های نخستین تاریخچه

تاریخچه فناوری بلاک چین نشان می‌دهد که بسیاری از فناوری‌هایی که Blockchain بر پایه آن‌ها خلق شده، مدت‌ها پیش از ظهور بیت کوین ابداع شده‌اند. یکی از این فناوری‌ها درخت مرکل است که با الهام از اسم رالف مرکل (Ralph Merkle)، دانشمند پرآوازه نام‌گذاری شده است. مرکل در سال ۱۹۷۹ در رساله دکترای خود رویکرد تازه‌ای را برای توزیع کلید عمومی و امضای دیجیتال موسوم به «احراز هویت درختی» معرفی کرد. مرکل در ادامه، ایده خود را به عنوان روشی جدید برای ارائه امضای دیجیتال به عنوان یک حق اختراع ثبت کرد. به‌طور مختصر و مفید، درخت مرکل را می‌توان داده‌ساختاری برای تأیید رکوردهای مستقل توصیف کرد.

اما مرکل تنها فردی نبود که زمینه خلق فناوری بلاک چین را فراهم کرد. دیوید چاوم (David Chaum) نیز در رساله دکترای خود به تاریخ ۱۹۸۲ یک سامانه انباره برای ایجاد، نگه‌داری و برقراری اعتماد میان سیستم‌های کامپیوتری ارائه کرد که دو به دو به هم مشکوک‌اند و هیچ اعتمادی به یکدیگر ندارند. این رساله برای دانشگاه برکلی نگاشته شده است. در سیستم پیشنهادی چاوم، بسیاری از مولفه‌هایی که امروز بلاک چین را ساخته‌اند، دیده می‌شود. افزون بر این، چاوم را به دلیل ابداع پول نقد دیجیتال نیز در محافل فناوری می‌شناسند. وی در سال ۱۹۸۹ شرکتی را به نام دیجی‌کش (DigiCash)‌ برای تجاری‌سازی اختراع خود بنیان نهاد.

در سال ۱۹۹۱، استوارت هابر (Stuart Haber) و دابلیو. اسکات استورنتا (W. Scott Stornetta)، مقاله‌ای را در مورد الصاق مهر زمانی بر اسناد دیجیتال منتشر کردند. این مقاله راهکاری را پیشنهاد می‌کند که مبتنی بر آن می‌توان از جابه‌جایی تاریخ واقعی اسناد الکترونیک ممانعت کرد. هدف این مقاله، ارائه راه حلی برای حفظ کامل محرمانگی اسناد بدون نیاز به دریافت خدمات الصاق مهر زمانی بود. در سال ۱۹۹۲، هابر و استورنتا طرح خود را به‌روزرسانی کردند تا مفهوم درخت مرکل را در آن جای دهند. در این طرح می‌توان اعتبارنامه‌های اسناد چندگانه را در یک بلاک واحد گنجاند.

در این سال‌ها فناوری‌های دیگری نیز به جهان معرفی شد که همگی به خلق بلاک چین کمک کردند. برای مثال، در این دوره، استفاده از مفهوم شبکه‌های همتا به همتا رو به رشد گذاشت. این مفهوم در سال ۱۹۹۹ با برنامه جدیدی موسوم به نپستر (Napster) میان کاربران، فراگیر شد. برخی اما می‌گویند که نپستر یک شبکه همتا به همتای واقعی نبوده؛ چرا که از سرورهای متمرکز استفاده می‌کرده است. با این حال،نپستر، جان تازه‌ای به مفهوم شبکه‌های همتا به همتا بخشید؛ شبکه‌ای که یک سیستم توزیع‌شده را برپا کرد تا بتوان از توان رایانشی و حافظه ذخیره‌سازی هزاران کامپیوتر بهره‌مند شد.

اثبات کار قابل استفاده مجدد (Reusable Proof Of Work)

مفهوم اثبات کار (PoW) نیز در این دوره برای تأیید تلاش رایانشی و مقابله با حملات سایبری معرفی شد. این مفهوم در ادامه راه را برای ابداع هش‌کش (Hashcash) هموار کرد. هش‌کش یک الگوریتم مبتنی بر اثبات کار است که به کمک آن می‌توان با حملات منع سرویس (Denial of Service) مقابله کرد. آدم بک (Adam Back)، چهره سرشناس حوزه رمز نگاری، روش هش‌کش را در سال ۱۹۹۷ برای محدود کردن ارسال هرزنامه یا اسپم ابداع و معرفی کرد. سپس در سال 2004، یک دانشمند علوم کامپیوتر و رمزنگار به نام هال فینی (Hal Finney)، سیستم جدیدی به نام RPoW معرفی کرد. این سیستم با دریافت یک توکن اثبات کار غیر قابل تعویض مبتنی بر هش کش، یک توکن امضا شده بر اساس روش RSA ایجاد می‌کرد. امکان انتقال این توکن بین افراد میسر بود.

در سیستم RPoW، به وسیله ثبت مالکیت توکن‌ها در یک سرور معتبر، مشکل دابل اسپندینگ (خرج کردن یک توکن برای بیشتر از یک مرتبه) حل شد. این سرور به شکلی طراحی شده بود که به کاربران سراسر دنیا اجازه می‌داد صحت و یکپارچگی آن را به صورت بلادرنگ و آنی بررسی کنند. در تاریخچه فناوری بلاک چین راهکار اثبات کار قابل استفاده مجدد از اهمیتی بسیار بالایی برخوردار بوده و زمینه‌ساز ظهور نسل بعدی بلاک‌چین‌ها، که در رمز ارزهای امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرند، شده است؛ RPoW یک نمونه اولیه از بلاک چین و جزو نخستین گام‌ها برای رسیدن به این فناوری بود.

۲۰۰۸ تا ۲۰۰۹ – آغاز به کار بیت کوین و بلاک چین

در سال ۲۰۰۸، ساتوشی ناکاموتو با انتشار یک سپیدنامه یا وایت پیپر، مفاهیم بیت کوین و بلاک چین را معرفی کرد. این نقطه عطفی در تاریخچه فناوری بلاک چین بود. ناکاموتو نام مستعار فرد یا گروهی است که فناوری ‌Bitcoin و Blockchain را ابداع کرده و تاریخچه آن را رقم زده است. بر اساس وایت پیپر بیت کوین، زیرساخت مبتنی بر بلاک چین این رمز ارز، امکان انجام تراکنش‌های امن و همتا به همتا را بدون نیاز به نهادهای واسطی همچون دولت‌ها یا بانک‌های مرکزی فراهم می‌کند. هویت واقعی ناکاموتو هنوز برملا نشده؛ با این حال، ابداع او تاکنون هیچ کم و کاستی نداشته است.

معماری بیت کوین و بلاک چین اگرچه در سال ۲۰۰۸ معرفی شد، اما بر پایه فناوری‌ها و مفاهیمی است که پیش‌تر در دسترس بشر بوده‌اند. ناکاموتو افزون بر ابداع بیت کوین، مفهوم زنجیره بلاک‌ها را نیز به جهانیان معرفی کرد. بر اساس این مفهوم، می‌توان بلاک‌های جدید را بدون نیاز از امضا و تأیید آن‌ها توسط یک شخص ثالث به یک زنجیره واحد اضافه کرد. درواقع، ناکاموتو سکه یا کوینی الکترونیکی را به عنوان زنجیره‌ای از امضاهای دیجیتال معرفی کرد که در آن هر مالک، کوین را به مالک بعدی منتقل می‌کند. بر اساس سپیدنامه بیت کوین، این کار با استفاده از امضای دیجیتالی هش تراکنش قبلی، کلید عمومی مالک بعد و اضافه کردن این‌ها به انتهای کوین ممکن می‌شود.

اما انتشار وایت پیپر، گام نخست بود. در سال ۲۰۰۹ بیت کوین از یک مفهوم انتزاعی به یک موجود واقعی بدل شد.

• ۳ ژانویه ۲۰۰۹: ناکاموتو نخستین بلاک بیت کوین را استخراج و مفهوم بلاک چین را تأیید کرد. این بلاک حاوی ۵۰ بیت کوین بود و به عنوان بلاک جنسیس یا پیدایش شناخته می‌شود. عده‌ای هم به آن بلاک شماره صفر می‌گویند.
• ۸ ژانویه ۲۰۰۹: ناکاموتو نسخه ۰.۱ نرم‌افزار بیت کوین را با عنوان Bitcoin v0.1 to SourceForge در قالب یک نرم‌افزار متن‌باز منتشر کرد. این نرم‌افزار هم‌اکنون روی پایگاه GitHub در دسترس است.
• ۱۲ ژانویه ۲۰۰۹: با ارسال ۱۰ بیت کوین از سوی ناکاموتو در بلاک شماره ۱۷۰ به هال فینی، نخستین تراکنش بیت کوین انجام شد.
• ۱۲ اکتبر ۲۰۰۹: کانال bitcoin-dev روی پایگاه اینترنت ریلی چت (Internet Relay Chat) با هدف ارتباط با توسعه‌دهندگان بیت کوین ساخته شد.
• ۳۱ اکتبر ۲۰۰۹: نخستین صرافی بیت کوین با عنوان بیت کوین مارکت (Bitcoin Market) با هدف دادوستد بیت کوین با پول واقعی ایجاد شد.
• ۲۲ نوامبر ۲۰۰۹: ناکاموتو انجمن بیت‌کوین تاک (Bitcointalk) را برای به اشتراک‌گذاری اخبار و اطلاعات مرتبط با بیت کوین راه‌اندازی کرد.

ناکاموتو سیستم بیت کوین را به گونه‌ای طراحی کرده که هیچ‌گاه تعداد واحدهای آن از ۲۱ میلیون فراتر نرود. تاکنون بیش از ۱۸ میلیون واحد از بیت کوین استخراج شده است. بر اساس سرعت کنونی استخراج، انتظار می‌رود که در حوالی سال ۲۱۴۰، تمامی ۲۱ میلیون بیت کوین استخراج شود. در این بین، ارزش هر واحد از این رمز ارز به رغم نوسانات مداوم به رشد خود ادامه خواهد داد. در اکتبر ۲۰۰۹ یک بیت کوین، ارزشی کمتر از یک سنت داشت. امروز اما هر بیت کوین بیش از ۵۵ هزار دلار ارزش دارد.

۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ – قرار گرفتن بیت کوین روی مدار رشد

در تاریخ ۲۲ مه سال ۲۰۱۰، فردی به نام لازلو هانیچ (Laszlo Hanyecz)، برای پرداخت بهای دو پیتزا ۱۰ هزار بیت کوین خرج کرد؛ اتفاقی که می‌توان آن را رویدادی تاریخ‌ساز برای این رمز ارز و در تاریچه بلاک چین قلمداد کرد. آن هنگام، ارزش روز این دو پیتزا حدوداً ۲۵ دلار بود. امروز اما ارزش دلاری بهای پرداخته شده برای آن‌ها بیش از ۵۰۰ میلیون دلار است.

اندکی بعد، برنامه‌نویسی به نام جد مک‌کالب (Jed McCaleb) در شهر توکیوی ژاپن یک صرافی رمز ارزی با نام ام‌تی گاکس (Mt. Gox) راه‌اندازی کرد. نام این صرافی، سرواژه عبارت Magic: The Gathering Online eXchange است که گونه‌ای از یک بازی کارتی است.

ام‌تی گاکس در دوران اوج خود، میزبان بیش از ۷۰ درصد از تراکنش‌های بیت کوین بود. در اوت سال ۲۰۱۰، یک هکر موفق به کشف یک باگ در کد بلاک چین بیت کوین شد و بیش از ۱۸۴ میلیارد واحد از این رمز ارز را در بلاک شماره ۷۴۶۳۸ ایجاد و جراحتی عمیق بر پیکره بیت کوین وارد کرد. در ادامه، ناکاموتو دست به کار شد و نسخه‌ای جدید از نرم‌افزار بیت کوین را منتشر کرد؛ اما در انتهای سال ۲۰۱۰ برای همیشه از دیده‌ها پنهان شد و هیچ ردپایی از خود برجای نگذاشت.

با آنکه ناکاموتو به پس پرده غیبت رفت، اما سیر تکامل بیت کوین با روندی پیوسته ادامه یافت. تا پایان ژانویه ۲۰۱۱، یک‌چهارم از کل ۲۱ میلیون بیت کوین، استخراج شد. در اوایل فوریه ۲۰۱۱، ارزش یک واحد بیت کوین برابر با یک دلار آمریکا بود. اندکی بعد، جد مک‌کالب، صرافی ام‌تی گاکس را به فردی به نام مارک کارپلس (Mark Karpelès) فروخت و چندی بعد بیت کوین توانست ارزش خود را به یورو و پوند برساند. اواخر همان سال، پایگاه ویکی لیکس از پذیرش بیت کوین خبر داد. با این حال، در ادامه اتفاقی ناگوار برای جامعه بیت کوین رخ داد. صرافی ام‌تی گاکس هک شد و تعداد زیادی از بیت کوین‌های کاربران به یغما رفت و به این ترتیب، ارزش بیت کوین با افتی تاریخی مواجه شد. سپس در اکتبر ۲۰۱۱، لایت کوین که انشعابی از بیت کوین بود، معرفی شد.

در سال ۲۰۱۲، رمز ارزها تثبیت شده بودند. قیمت بیت کوین در بیشتر ایام سال در حوالی ۵ دلار در نوسان بود. در اوایل همان سال، میهای الیسی (Mihai Alisie) و ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) نشریه بیت کوین مگزین (Bitcoin Magazine) را راه‌اندازی و نخستین شماره آن را در ماه مه منتشر کردند. در ادامه نیز بنیاد بیت کوین با هدف ترویج این رمز ارز و ارتقای آگاهی عمومی از آن تأسیس شد.

در همان سال، صرافی کوین بیس توانست در دور اول سرمایه‌پذیری جمعی خود، ۶۰۰ هزار دلار سرمایه جذب و راه خود را به سوی تصاحب عنوان یکی از برتری صرافی‌های رمز ارزی جهان هموار کند. کریس لارسن و جد مک‌کالب نیز با هم دست به راه‌اندازی مجموع اوپن کوین (OpenCoin) زدند. این همکاری در ادامه منجر به توسعه پروتکل تراکنش ریپل برای تراکنش‌های ارزی و پرداخت‌های بلادرنگ شد.

۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ – شبکه اتریوم نقطه عطفی در تاریخچه بلاک چین

در سال 2013 ویتالیک بوترین، یک نابغه و برنامه‌نویس جوان که از مدت‌ها قبل از در انجمن بیت کوین فعالیت می‌کرد و مقاله‌های ارزشمندی در این رابطه نگارش کرده بود، با طرح یک ایده، زمینه را برای ایجاد نقطه عطفی در تاریخچه فناوری بلاک چین و تبدیل Blockchain به یک صنعت تمام عیار فراهم کرد. او به همراه فردی دیگر، مجله بیت کوین (Bitcoin Magazine) را تاسیس کرد و دانش زیادی در حوزه کریپتوکارنسی داشت. ویتالیک بوترین معتقد بود بیت کوین به یک زبان برنامه‌نویسی به منظور ساخت اپلیکیشن‌های غیر متمرکز نیاز دارد.

او موفق نشد موافقت سایر اعضای انجمن Bitcoin را در این رابطه به دست بیاورد، به همین دلیل برای خلق یک پلتفرم محاسباتی توزیع شده مبتنی بر بلاک چین، دست به کار شد. این اکوسیستم اتریوم نام گرفت. در اینجا امکان برنامه‌نویسی و ایجاد برنامه‌هایی تحت عنوان قرارداد هوشمند فراهم شده بود. بر اساس تعریفی ساده، یک قرارداد هوشمند به عنوان یک برنامه قطعی (Deterministic Program) کار کرده و در صورت تحقق یک سری شرایط، عمل یا اعمال مشخصی انجام خواهد داد.

اسمارت کانترکت‌ها، اسکریپت‌ها یا برنامه‌هایی هستند که روی بلاک چین اتریوم مستقر و اجرا می‌شوند. یکی از کاربردهای آن‌ها به عنوان مثال، ایجاد یک تراکنش در صورت برآورده شدن یک سری شروط است. قراردادهای هوشمند به زبان‌های برنامه‌نویسی خاصی نوشته شده و به بایت کد کامپایل می‌شوند. در ادامه یک ماشین مجازی غیر متمرکز تورینگ کامل به نام ماشین مجازی اتریوم (EVM –> Ethereum Virtual Machine) قادر به خواندن و اجرای این بایت کد خواهد بود.

اتریوم به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد بر بستر بلاک چین آن، نرم افزارهایی ایجاد و منتشر کنند. این نوع اپلیکیشن‌ها، دی اپ (DApp) یا اپلیکیشن‌های غیر متمرکز (Decentralized Application) نام دارند. در حال حاضر صدها دی اپ روی بلاک چین Ethereum در حال اجرا هستند. آن‌ها صرفا برنامه‌هایی ساده نبوده و در بینشان شبکه‌های اجتماعی، اپلیکیشن‌های شرط‌بندی و صرافی‌های مالی نیز دیده می‌شوند. به عنوان نمونه می‌توان به صرافی غیر متمرکز یونی سواپ اشاره کرد.

از این بعد تاریخچه فناوری بلاک چین وارد دوران و فضای تازه‌ای شد. با فرا رسیدن سال ۲۰۱۳، بیت کوین تثبیت شد و به مسیر صعودی خود ادامه داد. در ماه فوریه، صرافی کوین بیس گزارش داد که تنها در یک ماه توانسته درمجموع یک میلیون دلار بیت کوین به قیمت هر واحد ۲۲ دلار بفروشد. تا پایان این سال نیز تعداد بیت کوین‌های در گردش بازار به رقم ۱۱ میلیون واحد رسید و ارزش بازار دلاری این میزان از مرز ۱ میلیارد دلار عبور کرد. در اکتبر همین سال، از نخستین خودپرداز بیت کوین در شهر ونکوور کانادا رونمایی شد.

اما در ادامه، خبرهای بد یکی یکی فضای ارزهای دیجیتال را تحت تأثیر قرار دادند. تایلند و چین هر دو معاملات رمز ارزها از جمله خرید و فروش بیت کوین را به‌طور سرتاسری ممنوع اعلام کردند. دادگاه فدرال ایالات متحده نیز تمامی دارایی‌های صرافی ام‌تی گاکس را در آمریکا توقیف کرد. اف‌بی‌آی هم بازار دارک وب سیلک رود (Silk Road) را تعطیل و ۲۶ هزار واحد بیت کوین موجود در آن را مصادره کرد.

به رغم این خبرهای ناخوشایند، یکی از مهم‌ترین رویدادهای در تاریخ بلاک چین اتفاق افتاد. ویتالیک بوترین، هم‌بنیان‌گذار نشریه بیت کوین مگزین، وایت پیپری را منتشر و در آن مبانی یک پلتفرم را برای میزبانی از اپ‌های غیرمتمرکز تشریح کرد. این وایت پیپر در ادامه به تأسیس بنیاد اتریوم انجامید که در سال ۲۰۱۴ سنگ بنای آن بر زمین گذاشته شد. اتریوم راه را برای کاربست بلاک چین در حوزه‌هایی فراتر از ارزهای دیجیتال هموار کرد. این شبکه جدید، مفهوم قراردادهای هوشمند را به جهانیان معرفی کرد و بستری را برای ساخت و راه‌اندازی اپ‌های غیرمتمرکز در اختیار توسعه‌دهندگان گذاشت.

سال ۲۰۱۴ نقطه عطفی برای بلاک چین بود و نهادهای مالی و صنایع مختلف شروع به کندوکاو ابعاد فناوری بلاک چین برای پیاده‌سازی در حوزه‌های تخصصی خود و همچنین تغییر کانون توجه خود از ارزهای دیجیتال به این فناوری کردند.

تمامی این اتفاقات اما نتوانست بیت کوین را از کانون توجه فعالان بازار بیرون کند. چندی بعد، اداره مالیات بریتانیا بیت کوین را به‌عنوان یک پول خصوصی طبقه‌بندی کرد. صرافی ام‌تی گاکس اعلام ورشکستگی کرد. نائب رئیس بنیاد بیت کوین هم به جرم پولشویی دستگیر شد. تا پایان سال چندین شرکت پرآوازه به صف پذیرندگان بیت کوین پیوستند که از جمله آن‌ها می‌توان به شیکاگو سان-تایمز (Chicago Sun-Times)، اوراستاک دات‌کام (Overstock.com)، مایکروسافت، پی پل و اکسپیدیا (Expedia) اشاره کرد.

در سال ۲۰۱۵ شبکه اتریوم فرانتیر (Ethereum Frontier) راه‌اندازی شد. این شبکه به توسعه‌دهندگان امکان می‌داد تا قراردادهای هوشمند و اپ‌های غیرمتمرکز خود را در یک شبکه زنده اجرا کنند. اتریوم در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین نمونه‌های کاربردی فناوری بلاک چین می‌شد. این بلاک چین توانست در ادامه، شبکه‌ای پویا از توسعه‌دهندگان را بسازد که تا امروز نیز به رشد خود ادامه داده است.

اما در آن سال، اتفاقات مهم دیگری نیز روی داد. بورس نزدک یک طرح آزمایشی بلاک چینی را کلید زد. بنیاد لینوکس، پروژه هایپرلجر (Hyperledger) را راه‌اندازی کرد. افزون بر این، ۹ بانک بزرگ دست به تشکیل کنسرسیوم R3 زدند تا قابلیت‌های بلاک چین را برای تسهیل کسب‌وکار خود بررسی کنند. شمار اعضای این کنسرسیوم در ادامه به بیش از ۴۰ نهاد افزایش یافت.

۲۰۱۶ تا الان – ظهور بلاک چین در قامت یک فناوری جریان اصلی

امروزه شمار فزاینده‌ای از صنایع فارغ از بیت کوین یا دیگر رمز ارزها به چشم یک فناوری ارزشمند به بلاک چین نگاه می‌کنند. با این حال، بلاک چین از سال ۲۰۱۶ به این سو مسیر پرپیچ و خمی را طی کرده است؛ سال‌شمار تاریخچه فناوری Blockchain از ۵ سال پیش به این به این شرح است.

۲۰۱۶

• واژه بلاک چین توانست به عنوان یک کلمه واحد مورد پذیرش قرار بگیرد. همان‌طور که پیش‌تر در مقاله اصلی ناکاموتو آمده است.
• اتاق تجارت دیجیتال (Chamber of Digital Commerce) و پروژه هایپرلجر از انعقاد یک قرارداد همکاری مشترک برای آموزش و حمایت از صنایع خبر دادند.
• یک باگ در کد سازمان خودمختار غیرمتمرکز اتریوم کشف و منجر به وقوع انشعاب سخت در شبکه اتریوم شد.
• صرافی بیتفینکس (Bitfinex) هک و نزدیک به ۱۲۰هزار واحد بیت کوین به سرقت رفت. ارزش دلاری این تعداد بیت کوین در آن هنگام برابر با ۶۶ میلیون دلار بود.

۲۰۱۷

• بهای بیت کوین به رقم تاریخی ۲۰ هزار دلار رسید.
• ژاپن بیت کوین را به‌عنوان یک ارز قانونی به رسمیت شناخت.
• هفت بانک اروپایی کنسرسیومی موسوم به زنجیره تجارت دیجیتال با هدف توسعه یک پلتفرم مالی مبتنی بر بلاک چین تشکیل دادند.
• شرکت بلاک دات وان (Block.one) سیستم عامل بلاک چینی EOS را با هدف پشتیبانی از اپ‌های غیرمتمرکز تجاری معرفی کرد.
• در این سال، تقریباً ۱۵ درصد از بانک‌های جهان از فناوری بلاک چین در برخی از حوزه‌های خود استفاده می‌کردند.

۲۰۱۸

• بیت کوین شمع ده سالگی خود را در این سال فوت کرد.
• ارزش بیت کوین روند نزولی خود را ادامه داد و تا پایان سال، بهای آن به ۳,۸۰۰ دلار رسید.
• شرکت پرداخت آنلاین استرایپ (Stripe) از توقف پذیرش بیت کوین خبر داد.
• گوگل، توییتر و فیسبوک تبلیغ رمز ارزها را ممنوع کردند.
• کره جنوبی، دادوستد رمز ارزها را با استفاده از هویت نامعلوم، ممنوع کرد؛ اما در عین حال اعلام کرد که میلیون‌ها دلار در طرح‌های بلاک چینی سرمایه‌گذاری می‌کند.
• کمیسیون اروپا از راه‌اندازی انجمن و رصدخانه بلاک چینی خبر داد.
• بایدو (Baidu)، موتور جست‌وجوی چین، پلتفرم بلاک چین به‌عنوان سرویس خود را راه‌اندازی کرد.

۲۰۱۹

• والمارت، غول خرده‌فروشی ایالات متحده، یک سیستم زنجیره تأمین مبتنی بر پلتفرم هایپرلجر را راه‌اندازی کرد.
• آمازون اعلام کرد سرویس Amazon Managed Blockchain را روی سامانه AWS خود به‌طور همگانی در دسترس قرار می‌دهد.
• شمار تراکنش‌های روزانه شبکه اتریوم از مرز یک میلیون واحد در روز گذشت.
• تحقیق و توسعه بلاک چینی در کانون توجه فعالان صنایع قرار گرفت. سازمان‌ها هم پذیرای فناوری بلاک چین و اپ‌های غیرمتمرکز در حوزه‌های گوناگون شدند.

۲۰۲۰

• بر اساس نظرسنجی شرکت مشاوره مدیریت دیلویت، نزدیک به ۴۰ درصد از سازمان‌ها بلاک چین را در برنامه خود گنجانده‌اند و ۵۵ درصد از آن‌ها نیز بلاک چین را به‌عنوان یک اولویت راهبردی در صدر برنامه‌های خود قرار داده‌اند.
• اتریوم زنجیره بیکن را برای گذار به نسخه دوم خود راه‌اندازی کرد.
• استیبل کوین‌ها با رشدی درخورتوجه مواجه شدند؛ زیرا وعده ثبات بیشتری را در قیاس با دیگر رمز ارزها با کاربران دادند.
• علاقه‌ای فزاینده در میان فعالان صنایع شکل گرفت تا بلاک چین را با هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی فرایندهای تجاری ترکیب کنند.

در این پنج سال، اقبال فزاینده‌ای برای استفاده از بلاک چین در حوزه‌های فراتر از رمز ارزها شکل گرفته است. این روند تا سال جاری هم ادامه یافته و دولت‌ها و سازمان‌ها به دنبال یافتن کاربردهای تازه‌ای برای این فناوری نوپا هستند. انتخابات، املاک و مستغلات، پرورش اندام و تغذیه، حقوق مالکیت معنوی، اینترنت اشیا و حتی توزیع واکسن از حوزه‌هایی هستند که بلاک چین می‌تواند ایفاگر نقشی موثر در آن‌ها باشد. افزون بر این، چند شرکت فعال در حوزه ارائه خدمات رایانش ابری هم اکنون خدمت بلاک چین به عنوان سرویس را ارائه می‌کنند. روز به روز هم بر تقاضا برای جذب توسعه‌دهندگان بلاک چینی افزوده می‌شود.

تفاوت بلاک چین و بیت کوین

در مطلب بررسی تفاوت بلاک چین و بیت کوین گفتیم این دو با وجود داشتن مفاهیمی مجزا، از یکدیگر جدا نبوده و اتصال و ارتباطی قوی بینشان وجود دارد. در سال 2008، در یک وایت پیپر، یک سیستم پول الکترونیکی غیر متمرکز نظیر به نظیر به نام بیت کوین تعریف شد. جالب است بدانید اگرچه بیت کوین اکنون گوش دنیا را کر کرده و روز به روز محبوبیت و مقبولیت بیشتری پیدا می‌کند، اما خالق واقعی آن‌ هنوز مشخص نیست! مقاله سفید Bitcoin توسط فرد یا گروهی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) ایجاد و برای گروهی از متخصصان رمزنگاری ارسال شد. در تاریخچه بلاک چین هنوز ساتوشی ناکاموتو، خالق مفهوم و فضای فناوری Blockchain، یک حلقه مفقوده به شمار رفته و ماهیت واقعی آن مشخص نیست.

نگاهی به نحوه کار بیت کوین

بر اساس الگوریتم اثبات کار هش کش، به جای استفاده از یک سرور مرکزی مورد اعتماد شبیه عملکرد RPoW، مشکل دابل اسپندینگ در بیت کوین از طریق خلق یک پروتکل غیر متمرکز نظیر به نظیر به منظور ردیابی و اعتبارسنجی تراکنش‌ها برطرف شد. به طور خلاصه، سکه‌های (دیجیتالی و غیر قابل لمس) بیت کوین با استفاده از مکانیزم اثبات کار (PoW –> Proof Of Work) و توسط ماینرها استخراج (ماین) می‌شوند. سپس آ‌ن‌ها توسط نودهای غیر متمرکز شبکه اعتبارسنجی خواهند شد؛ شبکه بیت کوین از مجموعه‌ای از کامپیوترها به نام نود یا گره ساخته شده و در یک سرور مرکزی، متمرکز نیست.

پیش از ادامه تاریخچه Blockchain و Bitcoin، بد نیست اشاره‌ای به دو خاصیت بسیار مهم فناوری بلاک چین و به طور کلی شبکه رمز ارزها داشته باشیم. دو خاصیت بسیار مهم اغلب کریپتوکارنسی‌های مبتنی بر بلاک چین مخصوصا Bitcoin، «غیر متمرکز» و «توزیع شده» بودن به شمار می‌رود. برای درک این دو مفهوم، یک سیستم بانکی سنتی را در نظر بگیرید که در آن، همه چیز، اعم از پردازش‌ و ذخیره‌سازی (پایگاه داده) در یک سرور خاص (یک موجودیت واحد) متمرکز شده است. اما در شبکه ارزهای دیجیتال بلاک چینی، یک موجودیت واحد کنترل و اداره سیستم را بر عهده ندارد، به همین دلیل غیر متمرکز خطاب می‌شود. پردازش تراکنش‌ها و پایگاه داده، در اینجا بین گره‌ها توزیع شده و همه در محاسبه و ذخیره‌سازی مشارکت دارند.

در روز سوم ژانویه 2009 (چهاردهم دی 1387)، با ماین کردن نخستین بلاک در شبکه توسط ساتوشی ناکاموتو، بیت کوین رسما راه‌اندازی شد. در آن زمان جایزه ماین کردن هر بلاک 50 بیت کوین بود. هال فینی نخستین دریافت‌کننده Bitcoin بود و ساتوشی ناکاموتو برای وی 10 واحد BTC ارسال کرد. این اتفاق را باید اولین تراکنش در شبکه بیت کوین دانست که در روز دوازدهم ژانویه 2009 (سیزدهم دی 1387) به وقوع پیوست.

سخن پایانی ؛ آینده فناوری بلاک چین

پیش‌بینی آینده فناوری ها کار ساده‌ای نیست و بلاک چین نیز نمی‌تواند از این قاعده مستثنی باشد؛ به ویژه آنکه مدت کمی از ظهور آن گذشته است. با این حال اگر بلاک چین به مسیر کنونی خود ادامه دهد، می‌تواند بسیاری از صنایع از جمله خرده‌فروشی، استخراج، گردشگری، خدمات درمانی، سلامتی، کشاورزی و سرگرمی را دستخوش تحولاتی اساسی بکند. احتمالاً صنعت خدمات مالی، بیشترین تأثیر را از بلاک چین می‌پذیرد؛ به ویژه آنکه حرکتی رو به رشد برای گذار به سمت امور مالی غیر متمرکز یا دیفای شکل گرفته است. در دیفای از بلاک چین‌های پیچیده برای رتق و فتق کارهای مالی دشوار استفاده می‌شود. از سویی دیگر دولت‌ها نیز آغوش خود را به روی بلاک چین باز می‌کنند.

با سرمایه‌گذاری دانشگاه‌ها، دولت‌ها و شرکت‌های خصوصی در بلاک چین، این فناوری بدون تردید، بهبود می‌یابد. اما این نهاها ابتدا باید در گام نخست معضلاتی را که بلاک چین در حوزه‌هایی همچون امنیت، حریم خصوصی، مقیاس‌پذیری و قابلیت همکاری تعاملی ایجاد می‌کند، حل و فصل کنند. ناگفته نماند که بلاک چین برخلاف هیاهوهای رسانه‌ای برای پیاده‌سازی در هر حوزه‌ای مناسب نیست و هر کسب و کاری باید پیش از سرمایه‌گذاری در یک فناوری، ابعاد و چگونگی استقرار آن را واکاوی کنند.

تهیه شده در بیت 24