اگر از سرمایه‌گذاران و فعالان بازار ارزهای دیجیتال باشید، احتمالاً تا به امروز بار‌ها نام الگوریتم اجماع اثبات سهام (POS) را شنیده‌اید. این مکانیزم محبوب هم‌اکنون مورد استفاده بسیاری از شبکه‌های بلاک چینی است و برخی شبکه‌ها نیز با اعمال برخی تغییرات، نوع جدیدی از آن را استفاده میکنند. اثبات سهام اجاره‌ای (LPoS) از جمله این موارد به شمار می‌رود که با وجود شباهت کلی به POS، از فرآیند اجاره دادن توکن‌ها نیز پشتیبانی می‌کند و مشارکت در اثبات سهام را در اختیار کاربران بیشتری قرار میدهد. با ما در ادامه این مقاله از بیت ۲۴ برای بررسی این مکانیزم، ویژگی‌ها، دلایل عدم موفقیت و آینده آن در دنیای ارزهای دیجیتال همراه باشید.
اثبات سهام اجاره‌ای چگونه کار می‌کند؟
اثبات سهام اجاره‌ای (Leased Proof-of-Stake یا LPoS)، نسخه‌ای از الگوریتم اجماع اثبات سهام است. همانند PoS یا الگوریتم اجماع اثبات سهام، در اثبات سهام اجاره‌ای نیز کاربران با فرآیند استیکینگ می‌توانند به یک گره (Node) تبدیل شده و پاداش دریافت کنند. علاوه بر آن، در نوع اجاره‌ای این امکان برای کاربران فراهم شده است تا به جای تبدیل شدن به یک گره یا اعتبارسنج، توکنهای خود را به اعتبارسنج‌های شبکه اجاره دهند و در پاداش دریافتی آن‌ها شریک شوند.
بنابراین در این الگوریتم، دارندگان توکن‌ها می‌توانند بخشی از کارمزد و پاداش تراکنش‌ها را بدون مشارکت مستقیم در اعتبارسنجی بلاک‌ها به دست آورند و همچنان به افزایش امنیت شبکه کمک کنند.
برای درک بهتر مکانیزم اثبات سهام استیجاری، به تصویر بالا دقت کنید. در این تصویر دو اعتبارسنج A و B قرار دارند که برای تولید بلاک و کسب پاداش در شبکه با یکدیگر رقابت میکنند. کاربران با اجاره دادن توکنهای خود به اعتبارسنج B، باعث می‌شوند تا این گره استیکینگ بیشتری در شبکه داشته باشد و در نتیجه، اعتبارسنج A را در رقابت شکست داده و وظیفه پردازش تراکنش‌ها و تولید بلاک را به عهده بگیرد.
اعتبارسنج B پس از اضافه کردن بلاکهای جدید به شبکه، پاداش و کارمزد تراکنش‌های بلاک را دریافت می‌کند و سپس براساس سهم هر فرد، این پاداش را میان اجاره‌دهندگان توکن پخش می‌کند. بنابراین، کاربران بدون آنکه نیاز داشته باشند تا به عنوان یک اعتبارسنج شبکه فعالیت کنند، تنها با اجاره دادن توکنهای خود صاحب بخشی از پاداش اضافه کردن بلاکهای جدید به شبکه می‌شوند.
لازم به ذکر است که در طول این فرآیند، توکنهای اجاره‌داده‌شده تحت کنترل دارنده توکن باقی می‌مانند و اعتبارسنجها نمی‌توانند این توکن‌ها را منتقل کرده یا معامله کنند. این توکنهای اجاره‌داده‌شده تنها به گره شانس بیشتری را برای انتخاب شدن برای تولید بلاک بعدی می‌دهند. علاوه بر آن، در این الگوریتم اجماع این امکان برای اجاره‌دهندگان فراهم شده است تا از توکنهای خود بر بستر کیف پول‌ها و فضای ذخیره‌سازی سرد (Cold Wallet) نیز استفاده کنند که به میزان قابل توجهی خطر حملات و سرقت دارایی‌ها را کاهش میدهد.
شبکه Waves و اثبات سهام اجاره‌ای
اثبات سهام اجاره شده LPoS اولین بار توسط پلتفرمی به نام ویوز (Waves) در سال ۲۰۱۷ طراحی شد و مورد استفاده قرار گرفت. هدف ویوز از طراحی این الگوریتم، ممکن ساختن مشارکت کاربران عادی در فرایند ایجاد بلاک با هر میزان سرمایه بود.
در الگوریتم اجماع اثبات سهام، تبدیل شدن به یک اعتبارسنج کار چندان ساده‌ای نیست و معمولاً به مقداری توکن نیاز دارد. به عنوان مثال، فعالیت به عنوان گره در شبکه اتریوم نیازمند ۳۲ ارز دیجیتال اتریوم است، بنابراین هر کاربری نمی‌تواند به یک اعتبارسنج یا گره تبدیل شود.
اما پلتفرم ویوز با پیاده‌سازی مدل اثبات سهام استیجاری، به کاربران این امکان را داد تا براساس توان مالی خود و با هر میزان سرمایه در فرآیند اعتبارسنجی و تولید بلاک جدید شرکت کرده و پاداش دریافت کنند. LPoS یکی از اولین راه‌حل‌ها برای رفع چالش حداقل میزان سرمایه مورد نیاز در راستای تبدیل شدن به یک اعتبارسنج در شبکه بلاک چین به شمار می‌رود که موانع مشارکت را کاهش داد و کاربران را به استفاده بیشتر از این الگوریتم اجماع تشویق کرد.
ویوز همراه با معرفی این الگوریتم اجماع، پروتکل Waves-NG را عرضه کرد که مقیاس‌پذیری و ظرفیت شبکه برای مدیریت و پردازش تراکنش‌ها را بهبود داد. مکانیزم و پروتکل جدید ویوز، به ناگهان مشارکت در مکانیزم اجماع اثبات سهام را در اختیار میلیون‌ها کاربر جدید در سراسر جهان قرار داد و به عنوان یک گام بزرگ و رو‌به‌جلو برای فناوری بلاک چین شناخته شد.
با این حال، اثبات سهام اجاره شده LPoS یک روش تقریباً پیچیده بود. این پیچیدگی به گسترش استفاده از آن آسیب زد و باعث شد تا کاربران و سازندگان فعال در صنعت بلاک چین از گزینههای دیگری مانند اثبات سهام نمایندگی‌شده (DPoS) که ساده و کاربرپسندتر بودند، استفاده کنند.
این شرایط باعث شد تا LPoS یک مکانیزم اجماع نادر باقی بماند و امروزه کمتر شبکه‌ای از آن استفاده می‌کند. علاوه بر ویوز که کاربر اصلی این مکانیزم به شمار می‌رود، پلتفرم نیکس (NIX) تنها شبکه بلاک چینی شناخته‌شده دیگری است که از الگوریتم اجماع اثبات سهام اجاره‌ای بهره می‌برد.
با وجود تلاش‌های قابل توجه سازندگان اثبات سهام اجاره شده LPOS، این مکانیزم تغییرات بزرگی را به خود ندید و پذیرش آن بسیار محدود باقی ماند. الزامات منحصربه‌فرد این مکانیزم و مزایای خاصی که ارائه می‌کرد، با اهداف یا ظرفیت‌های فنی بسیاری از پروژه‌های بلاک چین همخوانی نداشت و در نتیجه بسیاری از پروژه‌ها از جایگزین‌های آن استفاده کردند.
با این حال، اثبات سهام اجاره شده LPoS همچنان حامیان و طرفداران خود را در میان جامعه گسترده حوزه بلاک چین دارد و ممکن است که در آینده نزدیک و با استقبال بیشتر از مکانیزم‌های اثبات سهام، در مرکز توجهات قرار بگیرد.
ویژگی‌های کلیدی، مزایا و معایب اثبات سهام استیجاری
اثبات سهام اجاره شده به طور کلی مشابه الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) عمل می‌کند، اما ویژگی اجاره دادن توکن‌ها باعث شده است تا برخی مزایا و چالش‌های منحصربه‌فرد خود را نیز داشته باشد.
بزرگترین مزیت اثبات سهام LPOS در این است که به تمام دارندگان توکنهای پروژه این فرصت را میدهد تا در فرآیند استیکینگ شرکت کرده و به عنوان بخشی از یک گره فعالیت داشته باشند. این موضوع باعث می‌شود تا میزان توکنهای قفل شده در شبکه افزایش پیدا کند که در نتیجه امنیت بیشتری را برای شبکه بلاک چینی به همراه دارد.
همچنین در LPoS نسبت به PoS کاربران بیشتری می‌توانند از پاداش‌های شبکه بهره‌مند باشند و دیگر پاداش بلاک‌ها تنها در اختیار تعداد کمی از اعتبارسنجها نخواهد بود. این شرایط می‌تواند به افزایش علاقه کاربران به فعالیت در مکانیزم شبکه منجر شود و یک جامعه وفادار را برای پروژه ایجاد کند.
با این وجود، مکانیزم اجاره دادن توکن‌ها چندان کاربرپسند نیست و درک مفهوم و نحوه عملکرد سیستم اجاره و پاداش توکن ممکن است برای بسیاری دشوار باشد. علاوه بر آن، اجاره دادن توکن‌ها به تنها چند اعتبارسنج بزرگ شبکه می‌تواند ماهیت غیرمتمرکزی پروژه را به خطر اندازد و قدرت چند گره را در شبکه به میزان قابل توجهی افزایش دهد. این شرایط، به رقابت سالم شبکه نیز آسیب می‌زند و اعتبارسنج‌های جدید، کار سخت‌تری برای فعالیت و کسب پاداش خواهند داشت.
مکانیزم LPoS همچنین با تشویق کاربران به اجاره دادن و قفل کردن توکن‌ها، می‌تواند بر میزان توکنهای در گردش پروژه تأثیرگذار باشد و منجر به کاهش نقدینگی شود.
جایگزین‌های استخراج رمزنگاری LPoS
چالش‌ها و برخی مشکلات اثبات سهام اجاره‌ای باعث شده است تا طی سالیان گذشته توسعه‌دهندگان و کاربران از مکانیزم‌های مشابه دیگر استفاده کنند. برخی از محبوب‌ترین آن‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم.
اثبات سهام نمایندگی‌شده (DPoS)
در اثبات سهام نمایندگی شده، کاربران می‌توانند تولید بلاکهای جدید را از طریق یک سیستم رای‌گیری به نمایندگان واگذار کنند. کاربران براساس میزان توکنهای خود در پلتفرم حق رأی پیدا میکنند و در ازای رأی و مشارکت خود در این سیستم از نماینده خود پاداش دریافت میکنند. DPoS امروزه به طور گسترده‌تری نسبت به LPoS مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریباً جایگزین آن شده است.
اثبات سهام خالص (PPoS)
این مکانیزم عمدتاً توسط بلاک چین آلگوراند (Algorand) برای انتخاب اعتبارسنجها در شبکه استفاده می‌شود. در این مکانیزم، سیستم برای تولید بلاک به طور رندوم و مخفیانه از میان کاربران و براساس میزان موجودی توکن آن‌ها، اعتبارسنجها را انتخاب می‌کند. بنابراین اگر فردی ۳ درصد از موجودی کل توکنهای شبکه را در اختیار داشته باشد، در نهایت حدود ۳ درصد از کل تراکنش‌های شبکه را اعتبارسنجی می‌کند.
اثبات سهام ترکیبی (HPoS)
برخی پروتکل‌ها به طور ترکیبی از دو الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) و اثبات کار (PoW) استفاده میکنند که باعث می‌شود از مزایای هر دو بهره‌مند شوند. در این شبکه‌ها معمولاً از مکانیزم PoW برای ساخت بلاک تراکنش‌ها و از PoS برای اعتبارسنجی بلاک‌ها استفاده می‌شود.
آینده اثبات سهام اجاره‌ای
معرفی و ساخت مکانیزم اثبات سهام اجاره شده LPoS گامی بزرگ به سمت در دسترس قرار گرفتن استیکینگ و مشارکت بیشتر کاربران در نحوه فعالیت شبکه و افزایش امنیت آن به شمار می‌رود.
در گذشته، سختی دسترسی و پیچیدگی استفاده از استیکینگ یکی از بزرگترین موانع برای پذیرش گسترده مکانیزم و الگوریتم‌های مرتبط با آن به شمار می‌رفت. علاوه بر آن، حداقل میزان توکن مورد نیاز در راستای تبدیل شدن به یک گره در شبکه نیز بالا بود تا اطمینان حاصل شود که اعتبارسنجها افرادی هستند که به آینده پروژه باور دارند و به طور مسئولانه به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
اثبات سهام اجاره شده LPoS به عنوان راه‌حلی برای این چالش‌ها فعالیت خود را آغاز و راه را برای عرضه و گسترش استفاده از دیگر گزینه‌ها و مکانیزم‌های بهتر اثبات سهام هموار کرد. با این حال، LPoS یک الگوریتم کامل و بی‌عیب نیست. بسیاری افراد در این مکانیزم ترجیح می‌دهند تا از قوی‌ترین اعتبارسنج حمایت کنند تا سریعتر به پاداش برسند، روندی که قدرت آن اعتبارسنج را در شبکه به میزان زیادی افزایش میدهد.
علاوه بر آن، LPoS در زمانی معرفی شد که مکانیزم اثبات سهام چندان مورد استفاده کاربران نبود و بسیاری فرآیند استیکینگ را پیچیده و دشوار می‌دانستند؛ بنابراین در آن فضا اضافه شدن ماهیت اجاره دادن توکن‌ها کار را بیش‌از‌پیش پیچیده کرد. به همین دلیل بسیاری از کاربران و حتی توسعه‌دهندگان از آن استقبال نکردند. همچنین وجود برخی مکانیزم‌های ساده و بهتر مانند DPoS شرایط را برای LPoS دشوار کرد. با این حال، شرایط امروزه بازار ارزهای دیجیتال نسبت به گذشته و زمان عرضه LPoS بسیار متفاوت است.
با گسترش بازار ارزهای دیجیتال و افزایش دانش کاربران و سرمایه‌گذاران نسبت به فناوری بلاک چین، امروزه فرآیند‌هایی مانند استیکینگ، رای‌گیری، استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز و دیگر موارد، پیچیده و دشوار به نظر نمی‌رسند و بسیاری از نوآوری‌ها استقبال میکنند.
در این شرایط، اثبات سهام اجاره شده می‌تواند مورد توجه کاربران و توسعه‌دهندگان بلاک چینی قرار بگیرد تا به عنوان راه حلی برای برخی چالش‌های الگوریتم اجماع اثبات سهام عمل کند. هرچند، بسیاری بر این باور هستند که استفاده دوباره از LPoS نیازمند اعمال برخی تغییرات در آن و سازگاری‌ها با نیاز‌های امروزه بازار است که کار آن را برای رقابت با دیگر مکانیزم‌های بلاک چینی محبوب بازار دشوار می‌کند.
جمع‌بندی
اثبات سهام اجاره شده (LPoS) به دارندگان توکن‌ها این امکان را میدهد تا دارایی‌های خود را به اعتبارسنج‌های شبکه اجاره دهند؛ در این صورت علاوه بر تضمین تمرکززدایی و امنیت شبکه‌ها، پاداش دریافت کنند. این مکانیزم اجماع باعث می‌شود تا کاربران بیشتری با حفظ کنترل خود بر دارایی‌ها، به فرآیند استیکینگ و اعتبارسنجی تراکنش‌ها دسترسی داشته باشند و از این راه به درآمد برسند. با نگاهی به آینده، اثبات سهام و روش‌های مکمل آن نقش مهمی در اکوسیستم بلاک چین خواهند داشت؛ اما به نظر می‌رسد اقبال کمتری نسبت به اثبات سهام اجاره‌ای در مقابل دیگر الگوریتم‌های مبتنی بر اثبات سهام وجود دارد.
