معرفی و بررسی پروژه میکر دائو (MakerDAO)

میکر دائو (Maker DAO) یک پروژه بلاک چینی برای ارائه خدمات وام‌دهی و وام‌گیری بر بستر شبکه غیر متمرکز اتریوم است که ارز دیجیتال پایدار یا استیبل کوین اختصاصی خود را نیز به نام دای (DAI) دارد. در این مطلب قصد داریم پروژه میکردائو را معرفی و مشخصه‌های مختلف آن را بررسی کنیم.

مقدمه‌ای بر پروژه میکر دائو

ارزهای دیجیتال و به طور کلی دارایی‌های کریپتویی از همان ابتدای راه اندازی این حوزه مالی به نوسان‌های افسارگسیخته و شدید خود معروف بودند. به همین خاطر نیز استفاده از این دارایی‌ها برای قرض گرفتن ارزهای دیگر بسیار مسئله‌ساز بوده است، چرا که مقدار بازپرداخت وام‌گیرنده می‌تواند با آنچه که به عنوان وام دریافت کرده بسیار متفاوت باشد.

پروژه میکر دائو (Maker DAO) از معروف‌ترین پروتکل‌های وام‌دهی بر بستر شبکه اتریوم است که برای حل این مشکل، ارز دیجیتال دای (DAI) را به عنوان یک استیبل کوین معادل با دلار آمریکا معرفی کرده. این رمز ارز با استاندارد ERC-20 با دلار آمریکا پگ (Peg) یا به آن متصل شده است، بنابراین می‌توان گفت قیمت ارز دیجیتال دای تا زمانی که الگوریتم پشتیبان آن درست کار کند، ارزشی معادل 1 دلار آمریکا خواهد داشت.

در حقیقت پروژه میکردائو با عرضه ارز دیجیتال استیبل کوین دای و قرار دادن آن به عنوان مبلغ وام‌های کریپتویی، فرآیند وام‌گیری و محاسبه مقدار بازپرداخت را برای کاربران بسیار راحت‌تر کرده است.

هر شخصی که مقداری رمز ارز اتریوم و یک والت متامسک داشته باشد می‌تواند وام کریپتویی در قالب توکن دای برای خود بگیرد. تنها کاری که باید بکند قفل کردن ETH در قرارداد هوشمند MakerDAO و ضرب کردن استیبل کوین DAI است. هر چقدر میزان اتر قفل شده بیشتر باشد، وام دای نیز بیشتر است. همچنین برای در آوردن اتر از حالت قفل نیز کافی است مقدار وام‌گرفته شده بازپرداخت شود.

در این مقاله پروژه میکر دائو و ارز دیجیتال دای را معرفی می‌کنیم و علاوه بر ذکر مشخصه‌های منحصر به‌فرد آن‌ها، آینده و ارزش سرمایه گذاری روی آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

میکر دائو (Maker DAO) چیست؟

میکر دائو یک سازمان غیر متمرکز خودمختار (Decentralized Autonomous Organization) ساخته شده در بلاک چین اتریوم است که اجازه می‌دهد کاربران رمز ارزهای خود را به یکدیگر وام دهند. البته فرآیند وام‌دهی و وام‌گیری در این پلتفرم به صورت مستقیم انجام نمی‌شود و در حقیقت کاربران باید دارایی‌های خود را در یک قرارداد هوشمند قفل و آن را اجرا کنند تا وام داده شود.

از آنجا که بازار ارز دیجیتال بسیار پرنوسان و خطرناک است، میکر دائو از یک رمز ارز پایدار یا استیبل کوین به نام DAI برای تعیین نرخ وام و مقدار بازپرداخت استفاده می‌کند. به بیان ساده، میکردائو یک موسسه اعتباری کریپتویی است که با نرخ‌های بهره از پیش تعیین‌شده وام‌های رمز ارزی می‌دهد. اگر یک کاربر میکر دائو بخواهد مقداری رمز ارز وام بگیرد، ابتدا باید اتریوم خود را به قرارداد هوشمند میکر واریز کند تا سپس اسمارت کانترکت یک موقعیت بدهی وثیقه (Collateralized Debt Position) یا CDP برای وی باز کند.

اگر فرض کنیم دارایی الف با قیمت 100 دلار معامله می‌شود، در صورت واریز شدن مقداری از آن دارایی با نرخ بهره 150٪، کاربر دقیقا 40 توکن دای دریافت می‌کند. اما اگر قیمت دارایی الف از 100 دلار پایین‌تر بیاید، موقعیت وام وام‌گیرنده به صورت خودکار توسط قرارداد هوشمند بسته می‌شود و اگر کاربر بخواهد مقدار واریزی اصلی خود را از اکوسیستم میکر دائو پس بگیرد، باید مقدار وام گرفته شده را با سود آن پس دهد.

در نقطه مقابل، اگر قیمت دارایی الف بالاتر برود نیز کاربر می‌تواند از CDP خود مقدار بیشتری DAI برداشت کند و بعد با آن توکن الف را بخرد و دوباره موقعیت CDP را بزرگ‌تر کند تا در صورت ریزش قیمت دارایی الف، ضرر بزرگی نکرده باشد.

تاریخچه و بنیان‌گذاران میکر دائو

پروژه میکر دائو در سال 2015 توسط شخصی به نام رون کریستنسن (Rune Christensen) در شهر سانتا کروز ایالت کالیفرنیا بنیان نهاده شد. در سال 2018 نیز اندریسن هاروویتز (Andreessen Horowitz) که از بزرگ‌ترین سرمایه گذاران مالی به حساب می‌آید 6 درصد از تمام توکن‌های Maker موجود در گردش را خریداری کرد و به این ترتیب ۱۵ میلیون دلار پول به پروژه میکردائو تزریق شد که آن را از پیش نیز موفق‌تر کرد.

میکر دائو در حقیقت یکی از قدیمی‌ترین پروژه‌های شبکه اتریوم است و همچنین از نظر مدت اجرا و پیوستگی عملکرد نیز رکورددار است. این پروژه بیش از 2.3 میلیون واحد اتریوم در پروتکل خود دارد که به بیانی حدودا 2 درصد از عرضه کل این ارز دیجیتال محسوب می‌شود.

تیم توسعه دهندگان و مدیریت پروژه میکر دائو 11 عضو دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به اشخاص زیر اشاره کرد:

• استیون بکر (Steven Becker)، مدیر کل و مدیر اجرایی
• سورن پیتر نیلسن (Søren Peter Nielsen)، مدیر محصول
• اندی میلنیوس (Andy Milenius)، مدیر امور فنی
• برایان اولو (Brian Avello)، مشاور عمومی

میکر دائو چگونه کار می‌کند؟

بالاتر ذکر کردیم که میکر دائو (MakerDAO) یک پلتفرم یا پروتکل وام‌دهی و وام‌گیری کریپتویی است و هر کسانی که می‌خواهند وام بگیرند و هم کسانی که مقداری ارز دیجیتال دارند و می‌خواهند آن را بلند مدت نگهداری کنند، می‌توانند از خدمات این پتلفرم بهره‌مند شوند. به این ترتیب می‌توان گفت میکردائو یک ارائه دهنده خدمات مالی نظیر به نظیر است که فرآیند ساخت و اجرای قرارداد هوشمند را برای کاربران انجام می‌دهد و از دردسرهای آن می‌کاهد.

اما نکته مهمی که میکر دائو را از دیگر پلتفرم‌های وام‌دهی سنتی و غیر کریپتویی متفاوت می‌کند، روند گرفتن وام است. اول از همه و مهم‌ترین نکته قابل ذکر این است که برای گرفتن وام از میکردائو نیازی به ضامن و اعتبار بالای کاربر نیست و هر کسی می‌تواند از هر جایگاهی یک وام کریپتویی از Maker DAO بگیرد. دومین نکته نیز این است که وام‌های میکر دائو نه در ازای ارز فیات یا پول رایج، بلکه در مقایسه با دیگر رمز ارزهای موجود در پروتکل پرداخت می‌شوند.

به بیان دیگر، هیچ ارز فیاتی در پروتکل میکر دائو در میان نیست و کاربر با وثیقه قرار دادن یک رمز ارز، توکن دیگری را وام می‌گیرد. به عنوان مثال می‌توانید با وثیقه گذاشتن ETH در یک جفت‌ارز قابل معامله ETH/DAI، به سادگی رمز ارز DAI را از میکر دائو تحویل بگیرید.

وام گیرنده برای آغاز پروسه تنها باید دارایی وثیقه خود را به قرارداد هوشمند میکر دائو واریز کند. به عبارتی می‌توان گفت تمام قوانین و شرایط وام دادن و گرفتن در بستر شبکه اتریوم و پروتکل وام‌دهی میکردائو توسط قرارداد هوشمند تعیین و اجرا می‌شود و هیچ شخص ثالث یا واسطه‌ای دخالت ندارد.

علاوه بر این، بنیاد میکر وظیفه انتقال کامل دارایی‌های کریپتویی مذکور را به کاربران بر عهده دارد. اما یکی از مهم‌ترین وظایف دیگر بنیاد میکر، اطمینان حاصل ساختن از اجرای قوانین تعیین شده توسط سازمان غیر متمرکز خودمختار میکر است.

دارایی وثیقه در MakerDAO چیست؟

در بحث چگونگی کار کردن پروتکل میکر دائو، بدون شک نقش دارایی‌های وثیقه برای درک بهتر ماجرا بسیار اهمیت دارد. ارزهای DAI ضرب شده در پلتفرم میکردائو که بعدتر به عنوان وام به وام گیرندگان پرداخت می‌شوند، با تکیه بر ذخایر دارایی وثیقه در صندوق‌های Maker DAO ساخته شده‌اند. علاوه بر این، دارایی وثیقه در ثابت نگه داشتن قیمت دای نسبت به دلار آمریکا تاثیرگذار است. به بیان دیگر، یک دارایی وثیقه هر نوع دارایی دیجیتال است که هولدرهای توکن MKR مناسب ذخیره و نگهداری در این پروتکل در نظر بگیرند.

پروتکل میکر دائو در صورت تایید هولدرهای توکن MKR، می‌تواند هر نوع دارایی ساخته شده بر بستر شبکه اتریوم را به عنوان وثیقه قبول کند. همچنین هولدرها باید پارامترهای مختلف ریسک موجود در هر دارایی وثیقه تاییدشده را بررسی کنند.

صندوق ذخیره Maker DAO چیست؟

صندوق‌های ذخیره میکر دائو نیز بخش مهمی از این پروتکل هستند و نقشی اساسی در فرآیند وام‌گیری دارند. بالاتر از این گفتیم که کاربران باید دارایی خود را در قراردادهای هوشمند میکردائو واریز کنند و در ازای آن ارز دیجیتال دای بگیرند. صندوق‌های ذخیره میکر در حقیقت همان قراردادهای هوشمند پروتکل هستند که تمام دارایی‌های پشتیبانی شده پلتفرم میکر دائو را دریافت و میزان لازم ارز دیجیتال DAI را در ازای آن ضرب می‌کنند.

کاربران میکر دائو این قابلیت را دارند که با دسترسی به پلتفرم صندوق ذخیره اختصاصی خود را بسازند. همچنین جامعه کاربری میکردائو رابط‌های کاربری و درگاه‌های اتصال به شبکه متعددی طراحی کرده‌اند که به کمک آن‌ها می‌توان به میکر دائو وصل شد.

فرآیند ساخت یک صندوق ذخیره Maker DAO آسان است، اما باید توجه داشت که قوانین لازم برای آزادسازی توکن‌های وثیقه وضع شود تا وام‌گیرنده در زمان تسویه حتما بازپرداخت دای را انجام دهد.

یکی دیگر از مشخصه‌های صندوق ذخیره در میکر دائو، غیر حضانتی بودن آن است. به همین خاطر کاربران می‌توانند به صورت مستقیم و بدون واسطه با صندوق‌های ذخیره و پروتکل میکر دائو ارتباط داشته باشند. کاربران کنترل تمام و کمال روی دارایی‌های وثیقه ذخیره کرده خود در پروتکل دارند، مگر اینکه ارزش وثیقه به کمتر از مقدار کمینه قرارداد هوشمند برسد.

میکر دائو چه توکن‌هایی دارد؟

یکی از نکاتی که موجب بالا رفتن هر چه بیشتر ارزش میکر دائو به عنوان یک پلتفرم وام‌دهی می‌شود، این است که تمام تصمیمات درون شبکه‌ای توسط سازمان غیر متمرکز مستقل آن گرفته می‌شود. این سازمان در حقیقت اسمی دهان‌پرکن برای کاربران و سرمایه گذاران ارز دیجیتال MKR است که به میزان دارایی خود از این توکن، می‌توانند در رای‌گیری‌ها مشارکت داشته باشند و آینده پلتفرم را رقم بزنند.

همچنین ساختار غیر متمرکز دائو موجب افزایش توزیع شدگی کنترل شبکه می‌شود که در بلندمدت برای توسعه بهتر پروژه میکر دائو بسیار حائز اهمیت است، چرا که کاربران دنیای کریپتوکارنسی به طور کلی به پروژه‌های غیر متمرکز و توزیع شده اعتماد بیشتری دارند. به همین سبب شاید بد نباشد نگاهی به توکن‌های پروژه میکردائو و کارکرد آن‌ها بیندازیم.

دای (DAI)

دای ارز دیجیتال پایدار یا استیبل کوین بومی پلتفرم میکر دائو است که کمک می‌کند کاربران در مبحث محاسبه مقدار بازپرداخت و همچنین تعیین درصدهای سود راحت‌تر باشند. دقت کنید که ارز دیجیتال دای با دلار آمریکا پگ شده است و این موضوع می‌تواند برای آربیتراژورها موقعیت معاملاتی بسیار مناسبی پیش بیاورد تا با معامله و خرید و فروش ارز دیجیتال این پلتفرم کسب درآمد داشته باشند.

ارزش و قیمت دای تا حد زیادی به عرضه و تقاضای این توکن بستگی دارد و کاربرد آن به عنوان ارز پرداختی وام‌های میکر دائو موجب تثبیت و کاهش نوسان حدودی قیمت می‌شود.

میکر (MKR)

یکی دیگر از المان‌های اصلی و موثر در اکوسیستم میکر دائو توکن MKR نام دارد که نقشی اساسی در تامین نقدینگی پروتکل Maker DAO ایفا می‌کند. پلتفرم میکر دائو به لطف این توکن می‌تواند به سادگی مشکلات پیش آمده در زمینه انباشت بدهی را رفع کند. البته توکن میکر نقش‌های متعددی در این پلتفرم دارد، اما می‌توان گفت مهم‌ترین آن‌ها استفاده به عنوان توکن حاکمیتی است.

کاربران به لطف حق حاکمیتی که از خرید ارز MKR به دست می‌آورند، می‌توانند در تعیین سرنوشت این پلتفرم تاثیرگذار باشند. همچنین هولدرهای توکن میکر معمولا به عنوان آخرین خط حمایت وام‌گیرندگان محسوب می‌شود. به عنوان مثال اگر وثیقه‌های گذاشته شده نتواند میزان وام‌های ارز دای در گردش را پشتیبانی کند، پروتکل مقداری توکن MKR ضرب می‌کند و می‌فروشد.

چطور می‌توان از میکر دائو کسب درآمد داشت؟

وجود ساختار متکی به قرارداد هوشمند و صندوق‌های ذخیره میکر دائو به خوبی ثابت می‌کند که این پروژه وام‌دهی کریپتویی تا چه اندازه غیر متمرکز و به همکاری جامعه کاربری خود وابسته است. اما باید این نکته را در نظر داشت که دامنه امکانات و قابلیت‌های پلتفرم میکردائو تنها به قراردادهای هوشمند محدود نمی‌شود و بازیگران و کاربران بیرونی نیز در حفظ و نگهداری عملکرد ساختاری آن تاثیرگذار هستند. در ادامه فهرستی از عوامل خارجی موثر بر اکوسیستم میکر دائو و نقش آن‌ها در بهبود این پلتفرم ذکر می‌شود.

کیپر

کیپرها (Keepers) در پروتکل میکر دائو در حقیقت عاملان خارجی و غیر وابسته هستند که از طریق تامین نقدینگی برای این پروژه و آربیتراژ گرفتن از تفاوت‌های قیمتی کسب درآمد دارند. بر خلاف چیزی که به نظر می‌رسد، وجود این افراد برای رشد اکوسیستم بسیار حیاتی و مهم است و تاثیر مستقیم و مثبت روی عملکرد آن دارد.

اوراکل قیمت

پروتکل کریپتویی میکر دائو با استفاده از ساختار اوراکل‌های غیر متمرکز اطلاعاتی درباره قیمت دارایی‌های دیجیتال موجود در صندوق‌های ذخیره میکر به دست می‌آورد. این فرآیند برای بهبود عملکرد پروتکل و تشخیص درست ارزش دارایی‌ها بسیار اهمیت دارد و کوچک‌ترین اشتباهی در آن می‌تواند دردسرهای بزرگ به بار بیاورد. اورکل‌های قیمتی در تعیین لحظات دقیق لیکوئید شدن موقعیت‌های معاملاتی نقشی حیاتی دارند.

اوراکل اورژانسی

اورکل‌های اورژانسی پروژه میکر دائو در حقیقت نقش آخرین خط دفاعی این پروتکل را در برابر حملات هکرها علیه حاکمیت پلتفرم یا دیگر اورکل‌ها ایفا می‌کنند و وظیفه حفاظت از شبکه را بر عهده دارند.

تیم‌های دائو

پروتکل میکر برای اطمینان از اینکه قابلیت‌های حاکمیتی و مدیریتی این پلتفرم به خوبی اجرا می‌شوند از تیم‌های دائو متشکل از اشخاص و گروه‌های ارائه‌دهنده خدمات استفاده می‌کند. همچنین گفتنی است که بخش زیادی از تیم‌های دائو پروتکل میکر در حقیقت بازارسازهای مستقل و غیر وابسته هستند و این موضوع اعتبار حاکمیت غیر متمرکز پروتکل را بالاتر می‌برد.

میکر دائو چه موارد استفاده‌ای دارد؟

در بحث چیستی و نحوه کار پروتکل میکر دائو، یکی از مهم‌ترین موضوعات موارد استفاده این پلتفرم و تاثیری است که بر حوزه کریپتوکارنسی و به خصوص امور مالی غیر متمرکز یا دیفای (DeFi) دارد. قابلیت‌هایی که پروتکل میکر دائو در زمینه وام‌های کریپتویی ارائه می‌دهد آن را به یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پلتفرم‌ها در این حوزه تبدیل کرده است. همچنین استیبل کوین دای ساختار پیش‌زمینه‌ای برای دیگر پروتکل‌های دیفای ایجاد می‌کند تا به راحتی رشد کنند.

سازمان‌های جهانی همچون یونیسف (UNICEF) نیز از استیبل کوین دای برای تامین سرمایه پروژه‌های اجتماعی متن‌باز و مبتنی بر تکنولوژی بلاک چین استفاده می‌کنند. از دیگر اپلیکیشن‌های دیفای که در عمل استفاده زیادی از پروتکل میکر دائو دارند می‌توان به یونی سواپ (Uniswap) و اوت لت (Outlet) اشاره کرد.

پروتکل میکر دائو در صنعت گیمینگ نیز می‌تواند بسیار کارآمد باشد و در ساخت دارایی‌های توکنیزه شده بازی به کار آید. به علاوه، این پروتکل با معرفی استیبل کوین خود در پلتفرم‌های معاملاتی توکن‌های غیر مثلی یا ان اف تی (NFT) امکان معامله آثار هنری را با کمک DAI پدید آورده است.

آیا ارز MKR گزینه خوبی برای سرمایه گذاری است؟

ساختار بلاک چین به گونه‌ای است که هر پروژه‌ای بیشتر غیر متمرکز باشد، با اصول اولیه آن همخوانی بهتر و بیشتری دارد. در نقطه مقابل پروژه‌هایی که متمرکز باشند در بلند مدت توسط کاربران شناسایی و رد می‌شوند و این موضوع آن‌ها را برای سرمایه گذاری نامطلوب می‌کند، حتی اگر در کوتاه‌مدت سودده باشند. پروژه میکر دائو با توجه به غیر متمرکز بودن پروتکل و همچنین مشارکت جامعه کاربری آن در فرآیند حاکمیت، از گزینه‌های مناسب برای سرمایه گذاری بلند مدت محسوب می‌شود.

هر کسی که مقداری توکن MKR بخرد به صورت خودکار بخشی از جامعه کاربری و حاکمیتی پروتکل میکر دائو می‌شود و می‌تواند در رای‌گیری‌ها شرکت کند. این یعنی در صورت سرمایه گذاری روی توکن بومی شبکه، در سرنوشت آن مشارکت خواهید داشت.

در زمان بازپرداخت وام‌های پروتکل میکر دائو، مقداری از توکن‌های MKR سوزانده می‌شوند. این یعنی به مرور زمان توکن کمیاب‌تر از قبل می‌شود و قیمت توکن بالا می‌ماند. به عنوان مثال در دسامبر 2020 (آذر 1399) و ژانویه 2021 (دی 1399) قیمت MKR از 566 دلار تا 1,200 دلار افزایش پیدا کرد. این رشد قیمت سریع در سیستم‌های مالی سنتی عملا غیر ممکن است. به همین خاطر می‌توان گفت توکن MKR برای وام‌گیرندگان جذابیت‌های بیشتری دارد، چرا که می‌توانند کوین‌های ETH خود را در قرارداد هوشمند قفل کنند و یک موقعیت بدهی وثیقه بسازند.

اما باید این نکته را هم در نظر گرفت که استفاده و نگهداری ارز دیجیتال MKR ریسک‌ها و خطرات خود را نیز دارد، هر چند که هنوز مشکل خاصی پیش نیامده باشد. بزرگ‌ترین ریسک میکر دائو این است که احتمال دارد اتریوم شکست بخورد و با پایین آمدن قیمت آن، تمام وثیقه‌های وام در این پروتکل بی‌ارزش می‌شوند. اما احتمال شکست خوردن پروژه اتریوم بسیار کم و بعید است و به همین خاطر می‌توان گفت این ریسک چندان بالا نیست. البته این ریسک وجود دارد که تعداد وام‌های بد و بدون بازپرداخت به شدت زیاد شود و قیمت توکن MKR از این بابت آسیب ببیند.

سخن پایانی ؛ آینده میکر دائو چگونه است؟

میکر دائو یک پروژه دیفای رو به رشد و بسیار محبوب در دنیای ارز دیجیتال است که همچنین از اولین پروتکل‌های امور مالی غیر متمرکز به حساب می‌رود. به لطف جامعه کاربری قدرتمند متشکل از شرکای مالی و توسعه دهندگان مختلف که با میکردائو همکاری دارند، این پروتکل به نوعی پیشرو مسیر امور مالی غیر متمرکز بلاک چینی است.

اگر پروتکل میکر دائو مسیر رو به رشد خود را ادامه دهد و همچنین بلاک چین اتریوم به خوبی ارزش شبکه و ارز دیجیتال خود را حفظ کند، در آینده روشن Maker DAO شکی نیست.

تیم توسعه دهنده و مدیریت پروژه میکردائو امیدوار است که در آینده بتواند نوسان‌های افسارگسیخته بازار ارز دیجیتال را حداقل در ساختار خود مهار کند. دو نمونه از این نوسان‌های شدید قیمتی که در وب سایت میکر دائو ذکر شده‌اند مربوط به بیت کوین، پادشاه دنیای رمز ارز، هستند که در عرض یک ماه 300 درصد سود داد و در زمان دیگری، در عرض یک روز 25 درصد کاهش قیمت داشت.

میکر دائو امیدوار است با به کار گیری دارایی‌های دیجیتال پایدار مثل استیبل کوین‌ها به این ثبات قیمتی برسد. تیم توسعه این پروژه بر این عقیده هستند که استیبل کوین‌ها موجب رشد هر چه بیشتر و رسیدن به حد پتانسیل پروژه‌ها می‌شود.

تهیه شده در بیت 24