منظور از شبکه‌های انتقال، بستری است که ارزهای دیجیتال بر روی آن مبادله می‌شوند. هنگام انتقال بیت کوین باید به شبکه‌ای که روی آن تراکنش انجام می‌دهید، دقت کنید. کیف پول شخصی یا کیف پول صرافی شما باید از سیستم مورد نظر پشتیبانی کند. اگر در هنگام انتقال، شبکه اشتباهی را انتخاب کنید، دارایی دیجیتال شما از دست می‌رود. در این مطلب قصد داریم این پلتفرم‌ها را معرفی کرده و به شما در انتخاب بهترین آن‌ها کمک کنیم.
شبکه انتقال بیت کوین چیست؟
همانطور که گفتیم شبکه انتقال بیت کوین زیرساختی است که این ارز دیجیتال بر روی آن از یک کیف پول به دیگری منتقل می‌شود. هرکدام از این بسترها از نظر مقیاس‌پذیری، کارمزد و سرعت با هم تفاوت‌هایی دارند. در ادامه شما را با نحوه کار شبکه انتقال بیت کوین و انواع آن و مزایای هریک آشنا خواهیم کرد.
چگونه شبکه انتقال بیت کوین کار می‌کند؟
شبکه انتقال بیت کوین از یک سیستم همتا به همتا (P2P) استفاده می‌کند و بر بستر بلاک چین فعال است. هزاران نود در سرتاسر دنیا وجود دارند که وظیفه تایید و پردازش تراکنش‌های بیت کوین را به عهده دارند.
مراحل پردازش تراکنش و اضافه شدن آن به بلاک چین به ترتیب زیر است:
- ایجاد تراکنش: کاربر مقدار مشخصی بیت کوین را از آدرس خود به آدرس یک کیف پول دیگر می‌فرستد. کیف پول، یک تراکنش جدید ایجاد کرده و آن را با امضای دیجیتال کاربر رمزنگاری می‌کند.
- انتشار تراکنش: در این مرحله تراکنش مورد نظر در شبکه انتشار پیدا می‌کند و نودها آن را دریافت و بررسی می‌کنند.
- تایید و اضافه شدن به بلاک چین: ماینرها تراکنش‌های موجود در شبکه را به یک بلاک جدید اضافه می‌کنند و بعد از حل یک مساله پیچیده ریاضی که به آن فرآیند استخراج (Mining) گفته می‌شود، این بلاک را به بلاک چین اضافه می‌کنند. این فرآیند باعث حفظ امنیت شبکه می‌شود.
- تایید نهایی: پس از اضافه شدن به بلاک جدید دیگر امکان حذف یا تغییر تراکنش وجود ندارد. هرچه تعداد تاییدهایی که یک تراکنش دریافت می‌کند، بیشتر باشد؛ امنیت آن بالاتر می‌رود.
انواع شبکه انتقال بیت کوین
شبکه‌های بیت کوین دو دسته‌بندی اصلی دارند:
شبکه اصلی بیت کوین و نسخه‌های لایه دوم آن و شبکه های دیگر که بیت کوین روی آن‌ها توکنیزه یا به اصلاح Wrapped شده‌است.
شبکه اصلی بیت کوین (Bitcoin Mainnet)
شبکه رسمی بیت کوین که تراکنش‌های آن در بلاک چین اصلی بیت کوین ثبت می‌شود. کارمزد این سیستم با توجه به میزان شلوغی آن نسبتا بالا است. تشکیل هر بلاک در این شبکه حدود ده دقیقه طول می‌کشد و سرعت انتقال آن به نسبت پایین است. اما شبکه اصلی بیت کوین از نظر امنیت بهترین گزینه محسوب می‌شود.
راهکارهای لایه دوم
این پروتکل‌ها با هدف افزایش سرعت و مقیاس‌پذیری شبکه بیت کوین به وجود آمده‌اند و نحوه کار آن‌ها به این شکل است که بخش زیادی از تراکنش‌ها را خارج از زنجیره (Off Chain) پردازش می‌کنند. به این شیوه سرعت شبکه افزایش و هزینه‌های آن کاهش می‌یابد. مثال معروف راهکارهای لایه دوم شبکه لایتنینگ است. در این مدل وقتی دو کاربر تراکنشی را در زنجیره اصلی انجام می‌دهند، کانال پرداختی ایجاد می‌شود که روی آن پرداخت‌ها با سرعت بیشتر و خارج از زنجیره انجام می‌شود.
شبکه‌های دیگر
رپد شدن یک دارایی مثل بیت کوین در یک شبکه دیگر به معنای این است که آن دارایی را در شبکه میزبان قابل استفاده می‌کنیم، بدون اینکه واقعا حضور داشته‌باشد. مثلا بیت کوین را به توکنی مانند اتریوم در شبکه ERC-20 تبدیل می‌کنیم و به تبادل مالی با آن می‌پردازیم. از جمله شبکه‌های معروفی که توکن رپد شده بیت کوین در آن‌ها قابل استفاده است، شبکه اتریوم و بایننس اسمارت چین را می‌توان نام برد.
اما توکنیزه کردن بیت کوین بر یک بستر دیگر چه فایده‌ای دارد؟ بیت کوین در شبکه مادرش کاربردهای کمی دارد؛ برای مثال از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کند. با انتقال آن به یک زیرساخت دیگر مانند اتریوم می‌توانیم آن را در برنامه‌های DeFi، صرافی‌های DEX، سیستم‌های وام‌دهی و امکانات بلاک چینی دیگر قابل استفاده کنیم.
چگونه بیت کوین رپد می‌شود؟
ابتدا مقداری بیت کوین به یک نهاد یا قرارداد هوشمند ارسال می‌شود تا از آن نگهداری کند. پس از آن به ازای هر بیت کوین یک توکن WBTC (یا نسخه مشابه در شبکه‌های دیگر) صادر می‌شود و کاربران می‌توانند این توکن جدید را در امور مختلفی مانند خرید و وام‌دهی در بلاک چین میزبان به کار بگیرند. در بازخرید بیت کوین واقعی، توکن‌های WBTC سوزانده می‌شوند و بیت کوین اصلی به کاربر بازگردانده می‌شود.
از مزایا و معایب توکنیزه کردن بیت کوین در شبکه‌های دیگر می‌توان موارد زیر را نام برد:
مزایا:
- امکان استفاده از بیت کوین در پروژه‌های دیفای
- نقدینگی بالاتر برای صرافی‌های متمرکز
- تراکنش‌های کمتر و هزینه‌های پایین‌تر
معایب:
- متمرکز بودن نهاد نگهداری‌کننده از بیت کوین
- به خطر افتادن دارایی در صورت هک شدن قرارداد هوشمند
- کارمزد تبدیل بیت کوین به توکن جدید
ویژگی‌ها و مزایای شبکه انتقال بیت کوین
شبکه بیت کوین یکی از امن‌ترین و شفاف‌ترین سیستم‌های بلاک چینی دنیا است. این سیستم اولین زیرساختی است که امکان مبادله مالی بدون نیاز به واسطه‌های مالی را فراهم کرده‌است و ویژگی‌های آن را می‌توان در موارد زیر برشمرد:
غیرمتمرکز بودن: شبکه بیت کوین توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی‌شود؛ بلکه نودها یعنی کامپیوترهای متصل به شبکه که در سرتاسر جهان پراکنده هستند کار تایید تراکنش‌ها را به عهده دارند. ارسال و دریافت بیت کوین در این بستر به صورت همتا به همتا (P2P) بین افراد صورت می‌گیرد.
امنیت بالا: بیت کوین برای حفظ امنیت تراکنش‌های خود از الگوریتم رمزنگاری SHA-256 استفاده می‌کند که یکی از پیچیدهترین الگوریتم‌های دنیای کریپتوگرافی است. همچنین با روش اثبات کار که در آن نودها باید مسایل پیچیده ریاضی را حل کنند تا بتوانند تراکنش‌ها را تایید کنند، حمله و تقلب در شبکه بیت کوین بسیار سخت می‌شود.
شفافیت: هر تراکنش بیت کوین روی بلاک چین ثبت می‌شود و قابل تغییر نیست. هر کاربری می‌تواند با استفاده از مرورگری های بلاک چین مثل Blockchian Explorer شاهد همه چیز باشد؛ برعکس سیستم بانکداری سنتی که صورت حساب‌ها فقط در دست بانک است. به این شیوه امکان تقلب در بلاک چین بسیار پایین می‌آید.
سرعت: در انتقال بانکی چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد تا تراکنش انجام شود؛ در صورتی که در شبکه بیت کوین این کار تنها چند دقیقه طول می‌کشد. درست است که شبکه بیت کوین نسبت به بلاک چین‌های دیگر یا نسخه‌های لایه دوم خودش سرعت پایین‌تری دارد، اما به خصوص برای انتقالات بین‌المللی گزینه بسیار پرسرعت‌تری است.
بهترین شبکه انتقال بیت کوین
در ادامه مطلب بهترین بسترهای انتقال بیت کوین را معرفی کرده‌ایم:
شبکه اصلی بیت کوین و راهکارهای لایه دوم آن
همانطور که گفتیم شبکه اصلی بیت کوین از مکانیسم اثبات کار برای انجام تراکنش‌ها استفاده می‌کند و امنیت بسیار بالایی دارد. اما تراکنش‌های بیت کوین سرعت نسبتا پایینی دارند و هزینه آن نیز نسبتا بالا است. به همین دلیل راهکارهای لایه دوم برای این شبکه به وجود آمد. راهکارهای لایه دوم، فناوری‌هایی روی شبکه اصلی بیت کوین هستند که برای حل مشکلات سرعت و هزینه به وجود آمده‌اند. این راهکارها از کانال‌های پرداخت، رول آپ‌ها و زنجیره‌های جانبی استفاده می‌کنند، بدون اینکه در پروتکل اصلی بیت کوین تغییر ایجاد کنند و مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
شبکه لایتنینگ: این شبکه از کانال‌های پرداخت دوطرفه استفاده کرده و تراکنش‌های آنی و کم‌هزینه انجام می‌دهد.
RootStock: یک زنجیره جانبی که امکان اجرای قراردادهای هوشمند را به شبکه بیت کوین می‌دهد.
Liquid Network: یک زنجیره جانبی که توسط صرافی‌ها و موسسات مالی به کار می‌رود و امکان تراکنش‌های سریع و خصوصی را فراهم می‌کند.
Stacks: یک راهکار که برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند را برای شبکه ممکن می‌سازد.
شبکه اتریوم (ERC-20)
همانطور که گفتیم شبکه بیت کوین از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کند. اما شبکه اتریوم قابلیت‌های گسترده‌ای در این زمینه و امور DeFi دارد. بنابراین توسعه دهندگان از جایی به بعد به فکر انتقال بیت کوین به شبکه اتریوم افتادند. توکن بیت کوین در شبکه اتریوم WBTC گفته می‌شود. به ازای هریک از این توکن‌ها یک بیت کوین در یک ذخیره امن بیت کوین قفل شده‌است. البته علاوه بر WBTC پروژه‌های دیگری نیز وجود دارند؛ مانند renBTC که یک نسخه غیرمتمرکز شده از توکن مذکور است.
شبکه ترون (TRC-20)
بیت کوین در شبکه ترون به صورت توکن BTCT و توسط استاندارد TRC-20 ایجاد شده‌است. شبکه ترون با هدف غیرمتمرکزسازی اینترنت تاسیس شده و به کاربران اجازه می‌دهد تا مستقیما با مخاطبان خود در ارتباط باشند. توکن‌های این شبکه قابل تعویض بوده و می‌توانند انواع دارایی‌های دیجیتال را نمایندگی کنند. همچنین این توکن‌ها با استاندارد ERC-20 اتریوم نیز سازگار هستند که قابلیت تعامل بین بلاک چین را افزایش می‌دهد. پیاده سازی روی شبکه ترون برای بیت کوین سرعت بالاتر و کارمزد پایین‌تر به ارمغان آورده‌است.
شبکه بایننس اسمارت چین (BEP-20)
نسخه رپد شده بیت کوین بر روی بلاک چین بایننس BTCB نام دارد و تحت استاندارد BEP-20 است. این توکن امکان استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را برای بیت کوین فراهم می‌کند. کاربران می‌توانند بیت کوین خود را به صرافی بایننس واریز کرده و معادل آن توکن BTCB دریافت کنند. امنیت بیت کوین‌های ارسال شده توسط بایننس تامین می‌شود. برای تایید امنیت دارایی می‌توانید به صفحه BTokens در این صرافی مراجعه کرده و گزارش هفتگی داده‌ها را مشاهده کنید.
ارزانترین شبکه انتقال بیت کوین
همانطور که گفتیم هزینه‌های انتقال بیت کوین روی شبکه اصلی آن بالا است و راهکارهای لایه دوم وتوکنیزه کردن این ارز روی بلاک چین‌های دیگر آمده‌اند تا مشکلات این چنینی را حل کنند. از بین این روش‌های جایگزین، شبکه بایننس و بایننس اسمارت چین کمترین هزینه‌ها را دارند که در ادامه دلایل آن را توضیح داده‌ایم:
بایننس اسمارت چین
توکن بیت کوین روی شبکه بایننس اسمارت چین که تحت استاندارد BEP-20 پیاده‌سازی شده‌است، BTCB نام دارد. این بستر امکان اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های دیفای را که بر بلاک چین خود بیت کوین قابلیت اجرا ندارد، فراهم می‌کند. از بین شبکه‌هایی که بیت کوین را توکنیزه کرده‌اند، بایننس اسمارت چین با هزینه چند سنت برای هر تراکنش، جزو ارزان‌ترین‌ها محسوب می‌شود. یکی از دلایل ارزان‌تر بودن این سیستم این است که به جای اثبات کار از مکانیسم اثبات سهام استفاده می‌کند. دلیل دیگر این است که بلاک‌های بایننس اسمارت چین نسبت به بیت کوین سریع‌تر تشکیل می‌شوند و تراکم شبکه پایین‌تر است.
پالیگان
شبکه پالیگان قابلیت انتقال توکن‌های رپد شده بیت کوین را دارد، اما این شبکه در حقیقت یک لایه دوم برای اتریوم است که با هدف کاهش هزینه و افزایش سرعت ایجاد شده‌است. پالیگان، تراکنش‌های اتریوم را خارج از زنجیره انجام می‌دهد و به همین دلیل هزینه‌های آن نسبت به خود ERC-20 کمتر است. علاوه بر این شبکه پالیگان از الگوریتم اثبات سهام استفاده می‌کند که نسبت به اثبات کار، خود شبکه بیت کوین هزینه کم‌تری دارد. همچنین پالیگان تراکنش‌ها را به صورت گروهی (boundled) پردازش می‌کند و این نیز کارمزد آن را پایین‌تر می‌آورد.
سولانا
بیت کوین روی شبکه سولانا نیز به صورت رپد شده عرضه می‌شود، ولی به همان صورت توکن ERC-20، هزینه این تراکنش در حد چند هزارم دلار است. همچنین سرعت بالای این تراکنش‌ها نیز به دلیل اثبات سهام و معماری موازی است. این توکن در فرآیند‌‌های دیفای شبکه سولانا نیز استفاده می‌شود که البته در این صورت هزینه‌های اضافی مرتبط با فرآیند رپد شدن و پل‌زنی هم به تراکنش افزوده می‌شود.
شبکه لایتنینگ: راه‌حل برای مشکلات شبکه بیت کوین
شبکه لایتنینگ یه راهکار لایه دوم است که بر بلاک چین بیت کوین پیاده‌سازی شده‌است تا مشکلات این بلاک چین را حل کند. این شبکه پرداخت‌های سریع و امن را با هزینه کمتر، خارج از بلاک چین اصلی امکان‌پذیر می‌کند. ویژگی‌های کلیدی این شبکه به شرح زیر است:
- تراکنش‌های خارج از زنجیره: شبکه لایتنینگ از طریق کانال‌های پرداخت خرد، تراکنش‌ها را خارج از زنجیره اصلی انجام می‌دهد و به مقیاس‌پذیری و سرعت تراکنش‌ها و هزینه‌های پایین‌تر منجر می‌شود.
- کانال‌های پرداخت خرد: این شبکه کانال‌هایی دارد که به کاربران اجازه می‌دهد خارج از بلاک چین اصلی بیت کوین تراکنش کنند. کاربران می‌توانند کانال‌ها را باز کرده و تا آخر تراکنش باز نگه دارند و پس از بستن نهایی کانال، موجودی در بلاک چین ثبت می‌شود.
- قراردادهای هوشمند: شبکه لایتنینگ از قراردادهای هوشمند برای انجام پرداخت‌های آنی همتا به همتا استفاده می‌کند.
از چالش‌های شبکه لایتنینگ نیز موارد زیر را می‌توان اسم برد:
- پیچیدگی: استفاده از اکوسیستم لایه دوم ممکن است برای کاربران نهایی آن کمی سخت و چالش‌برانگیز باشد.
- ریسک‌های جدید: به دلیل جدید بودن این ساختارها مشکلات منحصر به خودشان را به همراه دارند. مثلا در سال ۲۰۲۲، کاربران لایتنینگ با یک باگ در مسیریابی پرداخت‌ها مواجه شدند و به مشکل خوردند.
زمان توسعه: توسعه‌دهندگان ممکن است برای درک پروتکل‌ها، زبان و محیط جدید، نیاز به زمان داشته باشند که نوآوری در اکوسیستم به این دلیل کند صورت می‌پذیرد.
آینده شبکه انتقال بیت کوین
چشم‌انداز شبکه بیت کوین با بهبود مقیاس‌پذیری، کاهش هزینه تراکنش‌ها و افزایش دسترسی روشن است. با پیشرفت شبکه لایتینینگ که تراکنش‌های بیت کوین را سریع‌تر می‌کند، می‌توان امیدوار بود که این ارز تبدیل به یک وسیله عملی برای تبادلات روزمره شود و دیگر فقط یک دارایی ذخیره‌ای نباشد.
شرکت‌هایی مانند بلاک استریم و ولتاژ در حال کار بر روی پروژه‌های راه‌اندازی فضای ابری برای نودهای لایتنینگ هستند تا دسترسی را برای کاربران آسان‌تر کنند.
پروتکل اوردینال نیز که در ژانویه ۲۰۲۳ به وجود آمد، یک نوآوری در سیستم بیت کوین بود که امکان ایجاد و مدیریت توکن‌های سفارشی و NFTها را در این بلاک چین به وجود آورد. این پروتکل از کوچکترین واحدهای بیت کوین یعنی ساتوشی استفاده می‌کند و کاربران می‌توانند داده‌هایی مانند تصویر یا متن یا حتی کد به هر ساتوشی اضافه کنند. چنین پروژه‌هایی می‌تواند به مرور کاربردهای شبکه بیت کوین را افزایش دهد و آن را به یک پلتفرم چندکاره تبدیل کند.
با این حال، چالش‌هایی مانند اطمینان از نقدینگی در سراسر شبکه و غلبه بر تمرکزگرایی نیز در جای خود مهم هستند و شبکه بیت کوین برای پیشرفت باید بر آن‌ها غلبه کند.
به سوی سرعت بیشتر با هزینه کمتر
پیشرفتهای شبکه‌های انتقال بیت کوین همچنان ادامه دارد. از راهکار لایه دوم لایتنینگ گرفته تا توکن‌های رپد شده بر بستر ERC20 و دیگر شبکه‌ها، سرعت بیشتر و هزینه‌های کمتر برای کاربران این ارز به ارمغان آورده شده‌است. بیت کوین در جهان مالی ماندگار است و باید ببینیم چه راه‌حل‌هایی برای راحتی بیشتر کاربران این ارز اندیشیده می‌شود.
