آنچه در این مقاله خواهید خواند
مین نت (Mainnet) و تست نت (Testnet) که به‌ترتیب شبکه اصلی و شبکه تستی یا آزمایشی ترجمه میشوند، جزو مفاهیم اصلی راه‌اندازی و عرضه پروژه‌های بلاک چینی در بازار ارز دیجیتال هستند. در این مطلب ضمن پرداختن به تعریف مین نت و تست نت، به بررسی تفاوت‌ها، اجزای تشکیل‌دهنده، نحوه کار، کاربردها و معرفی برخی از شبکه‌های اصلی و آزمایشی معروف در بازار رمز ارزها می‌پردازیم.
پس از توسعه شبکه اتریوم به‌عنوان بستری ایده‌آل جهت توسعه قراردادهای هوشمند، بسیاری از علاقه‌مندان به این حوزه به‌دنبال فرصت‌های بیشتری برای کاوش در قابلیتهای برنامههای غیر متمرکز (DApp) برآمدند. در سال 2017، شاهد افزایش شدید تعداد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بودیم که اهمیت پرداختن به مفاهیم تست نت و مین نت را برجسته کرد. بنابراین دانستن چرایی استفاده از این شبکه‌ها و کاربردشان در فضای بلاک چین اهمیت بسیار ویژه‌ای دارد.
تست نت (Testnet) چیست؟
تست نت (Testnet) یا تست نتورک (Test Network) یک شبکه آزمایشی است که توسعهدهندگان در آن به تست، ساخت یا بهبود عملکردها و نظارت بر عملکرد یک شبکه بلاک چینی می‌پردازند.
شبکه تستی در واقع شبیه‌سازی از یک بلاک چین است که بدون نیاز به استفاده از دارایی‌های واقعی، امکان آزمایش اپلیکیشن‌ها و قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند. این قابلیت اجازه شناسایی و برطرف‌سازی هر گونه باگ و خطا را پیش از راه‌اندازی شبکه اصلی به توسعهدهندگان می‌دهد و باعث تضمین عملکرد روان بلاک چین می‌شود. علاوه بر این، شبکه آزمایشی محیطی را برای تست ویژگی‌های جدید، آپگریدها و آپدیت‌ها پیش از پیاده‌سازی روی بلاک چین اصلی ارائه می‌دهد.
برخی از بلاکچین‌ها نظیر اتریوم دارای ابزارهای آزمایشی، چارچوب‌ها و مجوزهایی جهت آزمایش صحیح شبکه‌های پیچیده در مقیاس بالا هستند که کار توسعه زنجیره‌های تستی را بسیار راحت‌تر کرده است.
شبکه آزمایشی چگونه کار می‌کند؟
به تست نتورک محیط سندباکس (Sandbox Environment) بلاک چین نیز می‌گویند. سندباکس در واقع یک فضای رایانش ایزوله و مجزاست که در آن یک فایل یا برنامه می‌تواند بدون تحت‌تأثیر قرار دادن سایر بخش‌های سیستم‌عامل و یا اپلیکیشن، اجرا شود.
از آنجایی که تست نت همانندسازی از شبکه اصلی است و به‌همراه ویژگی‌ها و عملکردهای منحصربه‌فرد خود روی یک زنجیره جدا فعالیت می‌کند، تراکنشهای روی آن نیز تاثیری روی مین نتورک نخواهند گذاشت. همین امر برای شبکه اصلی و عدم تاثیرگذاری آن بر زنجیره تستی نیز صادق است. با این وجود، Testnet از جمله المان‌های مهم برای کل فرآیند توسعه و پیاده‌سازی بلاک چین محسوب می‌شود.
چرا به شبکه‌های آزمایشی نیاز داریم؟
تست نت‌ها دارای چندین عملکرد حیاتی هستند که باعث بهبود پروسه کلی توسعه بلاک چین‌ها میشوند از جمله:
- توسعه مستمر و پویا
- جلوگیری از ایجاد اختلال
- آزمایش رایگان
1. توسعه مستمر و پویا
فناوری بلاک چین هنوز در مراحل ابتدایی خود به‌سر می‌برد و به تجربه و توسعههای فراوان جهت تبدیل شدن به جزئی از زندگی روزمره افراد نیاز دارد. محیط‌های آزمایشی برای حمایت از این خصیصه پا به عرصه گذاشته‌اند.
مثلا، مقیاس پذیری یکی از مشکلات اصلی بلاک چین‌هاست که پروژه‌های مختلفی درصدد رفع آن هستند. تحقیقات و توسعههای ادامه‌دار به بهبود توانایی بلاکچین‌ها در مدیریت تراکنشهای بیشتر کمک خواهند کرد. حالا برای کمک به این فرآیند، به شبکه‌های آزمایشی متعدد متمرکز بر قابلیت قراردادهای هوشمند، تراکنش‌ها و استخراج نیاز داریم.
2. جلوگیری از ایجاد اختلال
همانطور که گفتیم، تست نت محیطی آزمایشی را برای بررسی ویژگی‌ها و عملکردهای جدید یک پروتکل بدون نگرانی درباره تاثیرگذاری روی مین نتورک فراهم می‌کند.
انجام آزمایشات روی مین نت به‌خاطر پیچیدگی تعاملات بین اجزای یک پروتکل تقریبا غیر ممکن است و در مواردی می‌تواند باعث آسیب‌رسانی به کل شبکه یا حتی شکست زنجیره اصلی شود. چنین نتیجه‌ای، باعث قطعی بلاک چین پروژه مربوطه خواهد شد. بنابراین توسعهدهندگان برای جلوگیری از بروز اختلالات روی شبکه اصلی و همچنین حل مشکلات خاص و تضمین درستی کار، از تست نتورک استفاده میکنند.
3. آزمایش رایگان
برای اینکه یک بلاک چین قادر به اجرای قابلیت قرارداد هوشمند باشد، باید از رمز ارز بومی شبکه جهت نقل و انتقلات استفاده کند. مثلا اتر (ETH) ارزی روی شبکه اتریوم است که از آن برای پرداخت هزینه کار با اپلیکیشن‌های غیر متمرکز و اسمارت کانترکتها استفاده می‌شود.
با این حال، از آنجایی که تست برنامه‌ها یا اجرای هر گونه فعالیت آزمایشی روی شبکه اصلی به خرید تعداد بالایی از رمز ارز بومی شبکه با پول واقعی نیاز دارد، کاری بسیار هزینه‌بر خواهد بود. به همین خاطر، تست نت‌ها با ارائه پلتفرمی آزمایشی برای توسعهدهندگان، نیاز به صرف هزینه واقعی جهت ساخت دیاپها روی بلاکچین را از بین برده‌اند.
علاوه بر این، ارزهای دیجیتال منتشرشده روی شبکه‌های آزمایشی دارای ارزش واقعی نیستند و از آن‌ها نمی‌توان برای معاملات در شبکه اصلی استفاده کرد.
مزایا و کاربردهای تست نت بلاک چین
از جمله ویژگی‌های مثبت و کاربردهای شبکه‌های تستی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- توسعه در محیطی امن
- ارائه فضای سندباکس‌محور جهت آزمایش ایده‌ها
- عدم ایجاد اخلال در شبکه اصلی
- فراهم‌آوری قابلیت حل مشکلات معضل سه گانه بلاک چین شامل مقیاس پذیری، امنیت و تمرکززدایی
- قابلیت آزمایش ارزهای دیجیتال جدید بدون صرف هزینه و پول واقعی
- توسعه سریع‌تر و بهتر مین نت
- کمک به یافتن باگ‌ها و خطاها
نمونه شبکه‌های تستی و آزمایشی اتریوم
همانطور که گفتیم، یکی از محبوب‌ترین بلاک چین‌ها برای توسعه دیاپها و قراردادهای هوشمند، اتریوم است. این شبکه تا کنون تست نتورک‌های عمومی مختلفی را برای آزمایش برنامههای غیر متمرکز مخصوص همه توسعهدهندگان فراهم کرده است.
از جمله تست نت‌های عمومی اتریوم که همه توسعهدهندگان سراسر جهان قادر به استفاده از آن هستند می‌توان موارد زیر را نام برد:
- Goerli
- Sepolia
- Rinkeby
- Kovan
علاوه بر این‌ها، توسعهدهندگان برای انجام آپگریدها و بروزرسانی های اتریوم در طول عمر چندین و چند ساله این بلاکچین، خصوصا برای انجام بزرگترین آپگرید شبکه اصلی آن یعنی مرج (Merge) که به مهاجرت از الگوی اثبات کار به اثبات سهام منجر شد، تست نست های بسیار زیادی را اجرا کرده‌اند. جدول زمانی این شبکه‌های آزمایشی را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:
مین نت چیست؟
مین نت Mainnet یا مین نتورک (Main Network) شبکه اصلی یک بلاک چین کاملا توسعه‌یافته و فعال است که فعالیت‌های ثبت، پخش و اعتبارسنجی تراکنشهای در حال اجرا روی یک دفتر کل توزیع شده (Ditributed Ledger) روی آن انجام می‌شود. شبکه اصلی پروژه‌های بلاک چینی در واقع تراکنشهای واقعی داخل شبکه بلاکچین را اجرا کرده و آن‌ها را برای استفاده عموم به ثبت می‌رساند.
مین نت زنجیرهای است که ماینرها (در شبکه‌های اثبات کار مانند بیت کوین، دوج کوین و…) و ولیدیتورها یا همان اعتبارسنج‌ها (در شبکه‌های اثبات سهام مانند اتریوم، کاردانو و …) گرد هم آمده و با ساخت بلاک‌های جدید، پاداش شبکه و کارمزد تراکنش‌ها را دریافت میکنند.
شبکه اصلی چگونه کار می‌کند؟
شبکه اصلی که نسخه زنده و آماده به‌خدمت بلاک چین محسوب و برای تراکنشهای واقعی استفاده می‌شود، جایی است که کاربران «واقعی» هم قادر به انجام تراکنش، ارسال رمز ارزها، تعامل با قراردادهای هوشمند و استفاده از دیاپها مانند صرافی‌های غیر متمرکز هستند. به همین خاطر، مین نت جزء اصلی یک اکوسیستم بلاک چینی محسوب می‌شود که عموما همه افراد قادر به دسترسی به اطلاعات ثبت‌شده روی آن هستند.
حال همانطور که پیشتر اشاره کردیم، برای رسیدن به یک Mainnet کارا، باید چندین شبکه تستی اجرا شده تا باگ‌ها و خطاهای آن برطرف شوند. بنابراین می‌توانیم شبکه اصلی را ترکیبی از تست نت ها + آزمایش های اجراشده در نظر بگیریم.
ویژگی‌های مین نت
برای اینکه در شبکه‌های بلاک چینی قادر به تعامل و انجام تراکنش باشیم، 3 مشخصه اصلی باید در شبکه اصلی آن‌ها وجود داشته باشد:
1. اعتبار
بدون مین نت، یک پروژه بلاکچینی صرفا مفهومی بدون موجودیت واقعی و کاربرد خواهد بود. شبکه اصلی، پروتکل بلاک چینی کارا و واقعی است که در آن افراد قادر به تبادل ارز بومی جهت انجام تراکنش‌ها با یکدیگر هستند.
وجود Mainnet شکل‌گیری اکوسیستمی زنده از کاربران را فراهم کرده و تعاملات و تبادلات لحظه‌ای را در محیطی کاملا شفاف به ارمغان می‌آورد. بنابراین ویژگی اعتبار (Credibility) به قابلیت دسترسی عمومی همه افراد به تراکنشهای شبکه اصلی اشاره دارد که بدون وجود آن، اصلا بلاک چینی وجود نخواهد شد.
2. گواه معتبر توسعه‌ها
توسعههای اعمال‌شده روی شبکه اصلی پروژه‌های بلاک چینی، تضمینی بر وجود یک بلاک چین کاراست که در آن تراکنشهای دنیای واقعی به‌صورتی شفاف انجام میشوند.
حضور شبکه اصلی نشان می‌دهد که پروژهها فعال بوده و در حال دستیابی به اهداف‌شان هستند. از آنجایی که هر کسی قادر به مشارکت در Mainnet است و هر گونه خطایی ممکن است باعث به‌خطر افتادن عملیات داخلی بلاک چین شود، مین نت اصلی حتی می‌تواند عملکردها و قابلیتهای شبکه را تحت تست و آزمایش قرار دهد.
حالا برای تضمین اینکه همه‌چیز طبق نقشه پیش می‌رود، به منابع و توسعههای متعددی جهت راه‌اندازی زنجیره اصلی نیاز داریم.
3. انجام تراکنشهای واقعی روی شبکه اصلی
همانطور که تا اینجای مطلب نیز در بخش‌های مختلف اشاره کردیم، Mainnet جایی است که تعاملات واقعی کاربران و توسعهدهندگان روی آن رخ می‌دهد. در صورتی که بلاک چینی کارآمدی لازم را نداشته باشد، کاربران قادر به ارسال و دریافت ارز دیجیتال بومی یا حتی دیگر توکن‌های ساخته‌شده روی آن نخواهند بود.
کاربردها و مزایای مین نت
از جمله مزایا و کاربردهای مین نت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پس از انجام تست و آزمایش های مورد نیاز و راه‌اندازی شبکه اصلی، اکثر شبکه‌های بلاک چینی با هدف ساخت اعتماد میان جامعه رمز ارزها، کدهای خود را متن باز میکنند.
- به لطف کاربردهای مین نت، اپلیکیشن های غیر متمرکز بیشتری قادر به پیوستن به شبکه هستند.
- ارسال و دریافت تراکنشهای ارز دیجیتال بومی یک شبکه روی Mainnet انجام می‌شود.
- شبکه‌های عمومی بدون نیاز به کسب اجازه، دسترسی به داده‌های ثبت‌شده روی دفتر کل را برای همه افراد فراهم میکنند.
مثالی از شبکه‌های اصلی
از جمله شبکه‌های اصلی که امروزه در حال فعالیت هستند می‌توان موارد زیر را نام برد:
تفاوت تست نت و مین نت چیست؟
اکنون که با خصیصه‌های هر شبکه آشنا شدیم، می‌توانیم به‌طور خلاصه به مقایسه تفاوت‌های آن‌ها بپردازیم:
| تست نت | مین نت | |
| هدف | تهیه محیط سندباکس برای آزمایش برنامههای غیر متمرکز، قراردادهای هوشمند، ارزهای دیجیتال و دیگر موارد | ارائه محیطی کارا و فعال برای پیاده‌سازی و اجرای دیاپها، قرادادها و تراکنشهای واقعی |
| هزینه عملیات | بی‌ارزش بودن توکن‌ها و عملیات بدون هزینه (رایگان) | ارزشمند بودن توکن‌ها و هزینه‌بر بودن (کارمزد) تراکنش‌ها |
| شناسه شبکه | شناسه منحصربه‌فرد برای هر شبکه آزمایشی | شناسه منحصربه‌فرد برای شبکه اصلی |
| بلاک جنسیس | جنسیس بلاک شخصی | جنسیس بلاک شخصی |
| تعدد تراکنش‌ها | کم | زیاد |
در خصوص آی‌دی یا شناسه شبکه، شبکه‌های اصلی و تستی دارای IDهای متفاوت هستند. مثلا، شبکه اصلی اتریوم دارای شناسه 1 است، اما تست نت‌های راپستن، رینکبی و کوان به‌ترتیب دارای شناسه 3، 4 و 42 هستند.
از نظر بلاک جنسیس، از آنجایی که برای آغاز به‌کار ما به یک بلاک آغازکننده عملیات نیاز داریم، هر شبکه تستی و اصلی نیز دارای بلوک منحصربه‌فرد خود است.
سخن پایانی
مین نت (Mainnet) و تست نت (Testnet) به‌ترتیب شبکه اصلی و آزمایشی یا تستی در یک پروژه بلاک چینی هستند که هر کدام کاربرد مختص به خود را داشته و برای اهداف مختلفی استفاده میشوند. مهمترین ویژگی تست نت، امکان آزمایش باگ‌ها و خطاهای یک پروژه بلاک چینی و همچنین دیگر قابلیت‌ها نظیر قراردادهای هوشمند، برنامههای غیر متمرکز و نحوه کار ارزهای دیجیتال است. از شبکه اصلی برای اجرای کامل و کارای یک پروژه استفاده می‌شود و از طریق آن کاربران قادر به انجام تراکنش با رمز ارزهای واقعی هستند.
تهیه شده در بیت 24
