بررسی مهمترین کاربردهای ان اف تی (NFT)

محبوبیت کاربرد توکن‌های ان اف تی (NFT)، رونق زیادی در بازار کلکسیون‌های رمزنگاری و آثار هنری ایجاد کرده است. این دو از برجسته‌ترین کاربردهای اکوسیستم امور مالی غیر متمرکز یا دیفای (DeFi) هستند، اما تنها به همین موارد ختم نمی‌شوند. منحصربه‌فرد بودن و همینطور کمیابی توکن‌های غیر مثلی یا همان ان اف تی‌ها، آن‌ها را به یک نظیر دیجیتالی مناسب برای دارایی‌های واقعی، زنجیره تامین، حق امتیاز موسیقی‌ها و دیگر موارد تبدیل کرده است. همزمان با بلوغ حوزه NFT، منتظر پذیرش و کاربردهای هر چه گسترده‌تر ان اف تی و همچنین موارد استفاده آزمایشی جدید آن‌ها هستیم.

قبل از به‌وجود آمدن مفهوم ان اف تی‌ (NFT)، کمیاب کردن دارایی‌های دیجیتال به شدت دشوار بود‌. اگرچه قوانین کپی رایت در فضای دیجیتال وجود دارد، اما کپی یا دزدی آثار هنری دیجیتال از طرف کاربران بسیار آسان است. توسعه توکن‌های غیر مثلی، آثار هنری رمزنگاری شده و کلکسیون‌های دیجیتال را برای ما به ارمغان آورده است، اما این پایان کار نیست. از املاک و ساختمان گرفته تا زنجیره تامین و حمل و نقل، شما می‌توانید از ان اف تی‌ها به عنوان سند اعتبار بسیاری از کالاهای کلکسیونی و منحصربه‌فرد استفاده کنید‌.

انواع کاربردهای NFT در حوزه بلاک چین و رمز ارزها

با وجود اینکه اکوسیستم NFT هنوز جوان و در ابتدای راه است، پروژهای جالب بسیاری وجود دارد که برخی از آنها در حال حاضر ارزش‌های قابل توجهی برای سازندگان و مصرف‌کنندگان به وجود آورد‌ه‌اند. در ادامه قصد داریم به بررسی چند مورد از مهمترین کاربردهای ان اف تی ها در حوزه بلاک چین و ارز دیجیتال بپردازیم.

توکن های غیر مثلی هنری (Art NFT)

توکن‌های غیر مثلی به حل مشکلات دیرینه کمیابی در آثار هنری دیجیتال کمک کرده‌اند. چطور می‌شود از یک اثر هنری مجازی کمیاب نگهداری کرد در حالی که می‌توان به سادگی آن را کپی کرد‌؟ اگرچه آثار هنری تقلبی در دنیای واقعی نیز وجود دارند، اما ما معمولا می‌توانیم به راحتی آن‌‌ها را اعتبار سنجی کنیم، در حالی که در دنیای دیجیتال همه چیز سخت‌تر است.

ارزش واقعی آثار هنری رمزنگاری شده ناشی از تایید صحت و مالکیت آن‌ها به صورت دیجیتالی است. با این که هر کسی قادر است به یک کریپتوپانک روی بلاک چین اتریوم نگاه و آن را دانلود و ذخیره کند، اما هر فردی نمی‌تواند ثابت کند که مالک اصلی آن است.

برای مثال، یک هنرمند ناشناس آثار دیجیتال با نام مستعار Pak، مجموعه‌ای از توکن‌های غیر مثلی هنری مشابه را خلق کرد، اما اسم هر یک از آن‌ها را متفاوت از دیگری قرار داد. با اسم‌هایی از جمله The Cheap (ارزان)، The Expensive (گران) و The Unsold (فروخته نشده)، این هنرمند برای هر اثر NFT خود ارزشی متفاوت بر اساس نامشان مشخص کرد. این کلکسیون سوالی مهم در ذهن ایجاد می‌کند: دقیقا چه چیزی به یک اثر هنری ارزش می‌دهد؟

وقتی صحبت از ان اف تی‌هاست، ارزش صرفا به اثر هنری مربوط به آن نیست. گاهی اوقات، مهم‌تر از خود اثر، اثبات مالکیت آن دارایی خاص است. این ویژگی است که آثار هنری رمزنگاری شده را تبدیل به یکی از محبوب‌ترین کاربردهای NFT می‌کند.

توکن های غیر مثلی کلکسیونی (Collectible NFT)

چه یک NFT خرگوش پنکیک سواپ (PancakeSwap) باشد یا یک NFT سالگرد تاسیس صرافی بایننس، تقاضای زیادی برای دارایی‌های کلکسیونی دیجیتال وجود دارد. این کاربرد توکن های غیر مثلی حتی با عرضه کارت‌های کلکسیونی NBA (لیگ برتر بسکتبال آمریکا) با نام NBA Top Shot (برترین پرتاب‌های بسکتبال NBA) بیشتر باعث همگانی شدن توکن‌های NFT کلکسیونی شده است.

در کنار NFT‌های هنری، انواع کالکتیبلی نیز حجم بسیاری از فروش توکن‌های غیر مثلی را در بازارهایی از جمله اوپن سی (Opensea)، بیکری سواپ (BakerySwap) و ترژر لند (Treasureland) به خود اختصاص داده‌اند. تشابه زیادی بین ان اف تی‌های هنری و کلکسیونی وجود دارد و گاهی اوقات یک NFT می‌تواند هم اثر هنری و هم کلکسیونی باشد. در بین انواع NFTها، این دو نوع از توکن‌های غیر مثلی در حال حاضر بیشتر رشد یافته‌اند.

اولین توییت جک دورسی (مدیرعامل توییتر) یکی از بهترین مثال‌های NFT کلکسیونی است‌. در حالی که یک اثر کریپتوپانک قابل جمع آوری و همچنین هنری است، اما NFT توییت جک دورسی به طور خاص فقط به دلیل قابلیت کلکسیونی بودن آن ارزشمند است.

جک دورسی NFT خود را از طریق Valuables (پلتفرمی که توییت‌ها را توکنیزه می‌کند) به فروش رساند. شما می‌توانید پیشنهاد قیمت خرید روی هر توییتی که می‌خواهید ثبت کنید. هرکسی هم می‌تواند وارد عمل شده و پیشنهاد قیمت بالاتری از پیشنهاد شما ثبت کند. این به خود صاحب توییت بستگی دارد که یک پیشنهاد خرید را قبول یا رد کند. اگر قبول کند، آن توییت روی بلاک چین ضرب یا به اصطلاح mint خواهد شد و یک توکن غیر مثلی منحصر به فرد همراه با امضای نویسنده توییت به‌وجود می‌آورد.

هر توکن ان اف تی توسط نویسنده اصلی توییت امضا شده و به این معنی است که فقط صاحب اصلی توییت می‌تواند توییت‌های خود را به عنوان NFT ضرب (mint) کند. این فرایند یک کلکسیون دیجیتال نایاب بوجود می‌آورد که قابل نگهداری و قابل مبادله است‌. درک مفهوم فروختن یک توییت کمی دشوار است. اما یک مثال بارز از کالکتیبلی بودن توکن‌های غیر مثلی است.

کاربرد ان اف تی در امور مالی غیر متمرکز (Finance NFTs)

ارزش همه توکن‌های غیر مثلی به یک قطعه موسیقی بودن، هنری بودن یا کلکسیونی بودن آن نیست. در زمینه امور مالی غیر متمرکز، ان اف تی‌ها همچنین مزایای مالی منحصر به فردی بوجود می‌آورند. با اینکه بیشتر آن‌ها حتی می‌توانند یک اثر هنری باشند، اما خب ارزش یک توکن NFT به کاربرد پذیری آن در این وادی هم بستگی دارد.

برای مثال، پلتفرم JustLiquidity به شما اجازه می‌دهد که NFT خود را استیک (Stake) کنید. یک کاربر می‌تواند توکن‌های خود را برای یک مدت مشخص در یک استخر نقدینگی استیک کرده و سپس یک توکن غیر مثلی به عنوان پاداش دریافت کند که از طریق آن می‌تواند وارد استخر نقدینگی بعدی شود؛ یعنی از کاربردهای دیگر توکن های ان اف تی می‌تواند کسب سود غیر فعال باشد! این توکن غیر مثلی به عنوان یک بلیط ورود عمل می‌کند و زمانی که شما در استخر نقدینگی جدید شرکت می‌کنید، آن NFT از بین می‌رود. این الگو یک بازار ثانویه برای این نوع از NFTها هم بوجود می‌آورد.

مثالی دیگر از توکن‌های غیر مثلی مالی، NFTهای BakerySwap است. این ان اف تی‌ها به Food Combo یا ترکیب غذایی معروف هستند که با استفاده از آن‌ها شما می‌توانید پاداش و بهره بیشتری در ازای استیکینگ دریافت کنید. با استیک کردن توکن Bake شما یک NFT کامبو (ترکیب غذایی) دریافت کرده که قابلیت‌های متنوعی از استیک کردن را به شما می‌دهد. کاربران در مورد NFTهای خود نظر می‌دهند، آن‌ها را در بازار ثانویه می‌فروشند، یا استیک‌شان می‌کنند. این دسته از ان اف تی ها همراه با بازی آفرینی (Gamification) و کاربرد خود در امور مالی غیر متمرکز، انواع جالب دیگری از توکن‌های غیر مثلی هستند و کاربردهای NFT را بیش از پیش افزایش داده‌اند.

کاربرد NFT در رای دادن

گاورننس و حاکمیت مفهومی است که جوامع از ابتدای ظهور خود به‌عنوان سیستمی جهت مشارکت همگانی در تصمیم‌گیری توسعه داده‌اند. پلتفرم‌های مبتنی بر توکن غیر مثلی سیستم‌هایی هستند که ساختار رای‌دهی بین شرکت‌کنندگان و کاربران مختلف در یک اجتماع مشترک را فراهم می‌کنند که تصمیم‌گیری‌های مکرر در حوزه‌های مختلف نظیر کسب‌وکارها، مجتمع‌ها، تیم‌های کاری و موارد مشابه صورت می‌گیرد. این سیستم با استفاده از مفهوم گاورننس و فناوری توکنیزه کردن، فرآیند رای‌دهی را به‌صورت شفاف، امن و مطمئن اجرا می‌کند.

یکی از نمونه‌های این کاربرد، سیستم رای‌دهی “MiT Software NFT Vault” است که به ارائه خدماتی برای توسعه ساختارهای مبتنی بر زیست‌بوم مجازی و دارایی‌های ان اف تی به‌همراه پیاده‌سازی سیستم‌های رای‌دهی روی بلاک چین می‌پردازد. از جمله خدمات این سیستم عبارتند از:

• ساخت توکن‌های حاکمیتی
• ساخت بازارهای NFT
• پیاده‌سازی استانداردهای ERC721 و ERC1155
• طراحی سفارشی نرم افزار
• ساخت رمز ارزها
• ساخت کیف پول

یکی دیگر از این نمونه‌ها، پلتفرم رای‌دهی برون زنجیره‌ای Snapshot است که قابلیت رای دادن در سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO)، پروتکل‌های دیفای یا جوامع ان اف تی را بدون کسب کارمزد گس فراهم کرده است. به‌طور خلاصه، پلتفرم اسنپ‌شات یک کلاینت چندحاکمیتی بدون گس برون زنجیره‌ای است که رقابت را برای دیگر پروژه‌های این حوزه دشوار کرده است.

حال سوای پلتفرم‌ها، یک نمونه از کاربردهای ان اف تی در رای دادن را در توکنی به‌نام “Mintable Voting NFT” می‌بینیم. این توکن حاوی رای‌هایی است که از آن می‌توان برای رای‌دهی در حاکمیت اولین DAO مبتنی بر توکن غیر مثلی دنیا به‌نام Mintable.app استفاده کرد.

کاربرد ان اف تی در گیمینگ (Gaming NFT)

در صنعت بازی یا گیمینگ تقاضای زیادی برای کالاهای منحصر به فرد که قابل معامله و خرید باشند، وجود دارد و کمیابی آن‌ها مستقیما روی قیمتشان تاثیر می‌گذارد. گیمرها (بازیکنان) از قبل با مفهوم آیتم‌ها و کالاهای دیجیتال ارزشمند در بازی آشنایی دارند. ریز تراکنش‌ها و خریدهای درون بازی، صنعت گیمینگ با ارزشی چندین میلیارد دلاری را در کل دنیا رقم زده که می‌تواند به دنیای NFTها و تکنولوژی بلاک چین هم مربوط شود. توکن‌های بازی‌های ویدیویی می‌توانند ترکیبی از هنر، کلکسیونی بودن،و کاربرد پذیری برای بازیکنان باشند. اگرچه، وقتی موضوع بازی‌های پرهزینه مطرح می‌شود، به کار گرفتن توکن‌های غیر مثلی دور از دسترس و دشوارتر است.

امروزه بازی‌های محبوب غیر متمرکزی مثل بازی اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) و بتل پتز (Battle Pets) از انواع بازی‌های شبیه به پوکمون (Pokémon) هستند که به کمک تکنولوژی بلاک چین، ان اف تی‌ها را در بازی ادغام کرده‌اند. در این بازی‌ها، آیتم‌ها و حیوانات خانگی (Pets) به عنوان توکن‌های غیر مثلی قابل معامله هستند. شما همچنین می‌توانید این توکن‌ها را در یک بازاری خارجی (خارج از بازی) به صورت همتا به همتا خرید و فروش کنید.

توکن‌های غیر مثلی گیمینگ می‌تواند فقط سرگرم کننده باشند یا کاربردی؛ مثلا هر شخصیت اکسی (Axie) در بازی اکسی اینفینیتی مجموعه‌ای از مهارت‌های جنگی دارد که روی قیمت و ارزشمندی آن‌ها تاثیر مستقیمی می‌گذارد. یا مثلا در بازی کریپتو کیتیز (CryptoKitties)، یک کیتی به دلیل ویژگی‌های موروثی‌اش می‌تواند بسیار منحصربفرد و با قیمت بالایی خرید و فروش شود. در چنین بازی‌هایی، ظاهر نایاب، کاربردی بودن و ویژگی‌های مخصوص می‌تواند تاثیر مستقیمی روی قیمت ان اف تی‌های بازی داشته باشد.

کاربرد NFT در فوتبال

یکی دیگر از کاربردهای NFT در حوزه ورزش است. اگر طرفدار فوتبال هستید، پس حتما انتظار فصل جدید باشگاه مورد علاقه‌تان را می‌کشید. امروزه هوادارن در کنار تماشای مسابقات، به جمع‌آوری و خرید توکن‌های غیرمثلی مربوط به باشگاه و بازیکنان محبوب خود علاقه‌مند شده‌اند.

طرفداران می‌توانند با خرید NFT یا جمع‌آوری کلکسیونی از ویدیوهای دیجیتال لحظات حساس و به‌یادماندنی، کالکتیبل‌ها و توکن‌های هواداری (Fan Token) به کسب مالکیت این نوع از رمز ارزها بپردازند. علاوه بر این، بازی‌های کریپتویی مختلفی امروزه عرضه شده‌اند که این توکن‌ها را به کاربران خود پاداش می‌دهند.

برخی از این پلتفرم‌ها علاوه بر ارائه توکن‌های غیرقابل معاوضه، دارای ارز دیجیتال بومی خود نیز هستند که هولدرها می‌توانن از آن‌ها برای رای‌دهی نسبت به تصمیمات آتی باشگاه محبوب خود استفاده کنند. مثلا، باشگاه Crawlet Town اخیرا بر اساس رای طرفداران و هولدرهای NFT، قرارداد جدیدی را با یکی از بازیکنان خود امضا کرده است.

در نمونه دیگر، باشگاه بارسلونا اولین توکن غیر مثلی خود در تاریخ را در جولای 2022 (تیر 1401) و پیش از فصل لالیگای پیش‌رو عرضه کرد.

بنابراین پروژه‌های رمز ارزی با دانستن اهمیت کاربرد ان اف تی در حوزه فوتبال و ورزش در آینده، پلتفرم‌هایی را برای بازی و رای‌دهی هواداران توسعه داده‌اند. یکی از این پلتفرم‌ها، Sorare است که امکان دسترسی به بیش از 280 باشگاه فوتبال حرفه‌ای و بازیکنان آن‌ها را فراهم کرده است. در این پلتفرم کاربران می‌توانند با استفاده از کارت‌های NFT متعلق به بازیکنان فوتبال به رقابت با یکدیگر پرداخته و با کسب ارز SOR این پلتفرم، در رای‌دهی تصمیمات آتی باشگاه خود شرکت کنند.

کاربرد توکن های غیر مثلی در صنعت موسیقی (Music NFT)

همانند یک فایل عکس یا یک ویدیو، شما همچنین می‌توانید یک فایل صوتی را به NFT تبدیل کرده و یک کلکسیون از قطعه‌های موسیقی ایجاد کنید که همه نسخه اول ثبت شده در یک بلاک چین در نظر گرفته شده و مالکیت آن‌ها به نام شما در دنیای دیجیتال ثبت می‌شود. تبدیل یک اثر موسیقی به NFT مثل همان توکن های غیر مثلی هنری است، اما کاربردهای دیگری نیز برای آن وجود دارد‌.

یکی از دغدغه‌های بزرگ تولیدکنندگان موسیقی این است که حق الامتیاز منصفانه‌ای دریافت کنند و ۲ راه ممکن برای رسیدن به این عدالت وجود دارد: پلتفرم‌های بلاک چینی پخش آنلاین و پیگیری بلاک چینی حقوق انحصاری. البته رقابت با آمازون موزیک و یوتوب در زمینه سرویس‌های استریمینگ و پخش آنلاین برای پروژه‌های بلاک چینی کوچک دشوار است و تا کاربرد گسترده ان اف تی در فضای موسیقی فاصله زیادی داریم. حتی زمانی که شرکت بزرگی مانند اسپاتیفای (Spotify) یک پروژه بلاک چینی در زمینه راه حل‌های حقوق انحصاری را خریداری کرد، باز هم مزیت چندانی برای هنرمندان و نوازندگان به همراه نداشت.

در همین حال پروژه‌های کوچکتر به همکاری با هنرمندان مستقل پرداختند؛ مثلا پلتفرمی روی شبکه Binance Smart Chain به نام راکی (Rocki) ایجاد شده است که به هنرمندان مستقل (یعنی هنرمندانی که برای خودشان کار می‌کنند و با استودیوی خاصی قرارداد ندارند) این امکان را می‌دهد که حق امتیاز قطعه‌های موسیقی خود را بفروشند و موسیقی‌شان را پخش کنند‌. با برگزاری اولین فروش عمومی روی این پلتفرم، 40 اتر در ازای فروش 50 درصد از NFTهای حق امتیاز بخش موسیقی (ساخته شده با استاندارد اتریومی ERC721) جمع شد.

اینکه این الگو مورد پسند قرار بگیرد و محبوبیت به دست آورد یا نه بستگی به پذیرش آن از طرف شرکت‌های بزرگ‌تر دارد. ترکیب موسیقی با توکن‌های غیر مثلی ایده‌ای فوق العاده برای کاربرد پذیر کردن NFTهاست، هرچند که مسیر موفقیتشان بدون حمایت شرکت‌های موسیقی بزرگ، بسیار دشوار خواهد بود.

کاربرد NFT در اثبات مالکیت دارایی‌های واقعی

پیوند دادن دارایی‌های دنیای واقعی با توکن‌های غیر مثلی می‌تواند سند مالکیت دارایی‌های واقعی را دیجیتالیزه کند.

از سویی سند مالکیت کالاهای کوچکتری مانند جواهرات را هم می‌شود به صورت یک NFT تنظیم و صحت آن را در زمان فروش اثبات کرد. برای مثال، یک الماس اصل معمولا دارای یک سند هویت است و از این سند می‌توان برای اثبات حق مالکیت آن استفاده کرد. هرکسی که بخواهد کالای خود را بفروشد، اگر آن سند را نداشته باشد نمی‌تواند صحت مالکیت آن را اثبات کند و در فروش آن به خریداران ممکن است دچار مشکلات زیادی شود.

در صورتی که با داشتن توکن غیر مثلی مربوط به مالکیت هر کالا، آن توکن می‌تواند به اندازه سند مالکیت فیزیکی ارزشمند باشد. شما حتی ‌می‌توانید ان اف تی مربوطه را در یک کیف پول سخت افزاری نگه دارید تا جایش بسیار امن‌تر باشد. بعلاوه با رشد و توسعه اینترنت اشیاء، توکن‌های غیر مثلی بیشتری به عنوان نماینده‌ای منحصربفرد از دارایی‌های واقعی بر بستر بلاک چین ساخته خواهند شد.

کاربرد ان اف تی در زنجیره تامین (Logistics NFTs)

تکنولوژی بلاک چین می‌تواند در زنجیره تامین (لجستیک کالا) و حمل و نقل نیز مورد استفاده قرار گیرد؛ مخصوصا به دلیل تغییر ناپذیری و شفافیت آن. این ویژگی اطمینان حاصل می‌کند که داده‌های آماری زنجیره تامین، معتبر، بدون تغییر و قابل اطمینان باقی می‌ماند. به خصوص برای غذاها و محصولات مصرفی این مهم است که بدانیم کجا و برای چه مدت نگهداری شده بوده‌اند. قوی‌ترین پروژه در این زمینه بلاک چین وی چین است.

از جمله کاربردهای توکن غیر مثلی این است که می‌توان از آن برای ردیابی و پیگیری یک محصول که شامل فراداده‌هایی از مبدا تولید، مسیر حمل و نقل و محل انبار آن است را بدست آورد. برای مثال کفش‌های لاکچری با کیفیت عالی در یک کارخانه در ایتالیا تولید شده‌اند‌ و به صورت NFT در آمده‌اند را در نظر بگیرید. به این وسیله می‌توان کد روی بسته بندی آن را اسکن کرد و فراداده تاریخی آن که شامل اطلاعاتی از جمله اینکه چه زمانی و در کجا این کفش‌ها تولید شده است به دست می‌دهد. همانطور که این محصول در زنجیره تامین حرکت می‌کند، NFT آن اسکن شده و فراداده‌های تاریخ گذاری شده جدیدی به آن اضافه می‌شود. این داده‌ها می‌تواند شامل محل انبار و زمان رسیدن آن به مقصد باشد و هنگامی که کفش‌ها به مقصد نهایی خود می‌رسند، یک فروشگاه می‌تواند با عنوان “دریافت شده” داده‌ای با این موضوع به تاریخچه آن اضافه کند و به زنجیره تامین پایان دهد.

راه‌های بسیاری برای بکارگیری توکن‌های غیر مثلی در زنجیره تامین وجود دارد، اگرچه همه این راه‌ها نیازمند آن است که در هر مرحله از زنجیره، از زیرساخت‌هایی یکسانی استفاده شود. به این ترتیب کاربرد NFT در زنجیره تامین امکان‌پذیر خواهد شد. با وجود بسیاری از دست اندرکاران و سهامداران متفاوت در سراسر دنیا، بکارگیری این سیستم‌ها در دنیای واقعی می‌تواند چالش برانگیز باشد. این مانع در عمل باعث شده است که فقط در موارد بسیار محدودی از توکن‌های غیر مثلی در لجیستیک کالاها استفاده شود.

در حال حاضر سیستم MAERSK’s TradeLens و IBM’s Foot Trust دو مثال از بزرگترین راه حل‌های بلاک چینی زنجیره تامین و حمل و نقل کالا هستند و هر دو از Hyperledger Fabric، پروژه بلاک چینی متن باز IBM که از توکن‌های غیر مثلی پشتیبانی می‌کند، استفاده می‌کنند. اگرچه، اینکه آیا در عمل واقعا توکن های غیر مثلی در آن‌ها کاربرد دارند یا خیر مشخص نیست.

تهیه بلیت و اثبات حضور در مراسم‌ها (NFT Ticketing)

شاید بتوان یکی از دسته‌کم گرفته‌شده‌ترین کاربردهای NFT را مربوط به حوزه خرید و فروش بلیت دانست. ان اف تی تیکتینگ که مهمترین کاربرد و مزیت آینده رویدادهای زنده به‌شمار می‌رود، دقیقا همان چیزی است که از نامش پیداست: بلیط‌ها به‌شکل توکن متعلق به یک رویداد زنده روی بلاک چین هستند که به‌عنوان مجوز ورود برای برنامه‌های زنده یا حتی مجازی عمل می‌کنند.

صادرکنندگان و دریافت‌کنندگان بلیت‌های ان اف تی به‌طرق مختلف از این کاربرد سود می‌برند. صادرکنندگان بلیط‌ها می‌توانند با استفاده از بلاک چین به‌عنوان یک دفتر کل، سابقه جزئی‌تری از اعضای شرکت‌کننده مراسم را ثبت کرده و در عین حال با دارندگان بلیت‌ها به‌شکلی جدید در قالب توکن‌های غیر قابل معاوضه تعامل داشته باشند. علاوه بر این، امکان ارسال اطلاعیه‌ها، میزبانی اهداء هدایا، ساخت سایت‌ها و سرویس‌های مبتنی بر توکن و جمع‌آوری داده مربوط به هولدرهای یک بلیط NFT خاص برای صادرکنندگان وجود دارد.

در طرف دیگر، شرکت‌کنندگانی که به صدور بلیت‌های ان اف تی اقدام نمی‌کنند هم از کاربردهای این نوآوری بهره می‌برند. مثلا، کاربران می‌توانن با استفاده از پروتکل اثبات حضور (POAP) به ساخت و صدور NFTهایی به‌شکل نشان و مدال اقدام کنند. سپس برای جمع‌آوری یک POPA، کافی است کد کیوآر را اسکن یا عبارت ویژه‌ای را وارد کنند.

علاوه بر این‌ها، یکی از مهمترین مزیای بلیت‌های توکن غیر مثلی تبدیل آن‌ها به کلکسیون‌هایی بسیار گران است. مثلا بلیت مسابقه ان‌بی‌ای مایکل جوردن اخیرا به قیمت 468،000 دلار به فروش رسید.

اعطای مجوزهای عضویت با ان اف تی ها

با اینکه عضویت‌های مبتنی بر ان اف تی در کنار پروژه‌های PFP (تصویر پروفایل) رشد و توسعه یافته است، اما جدیدا به یکی از بخش‌های کاربردی بازار NFT تبدیل شده‌اند. این نوع توکن‌ها که توسط برنامه‌ها و برندها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، کلیدی به‌سوی مشوق‌ها و پاداش‌ها برای هولدرهای آن‌ها هستند.

گاهی اوقات، عضویت‌های مبتنی بر توکن غیر قابل تعویض از طریق چیزی تحت عنوان “Token-gating” یا «دروازه توکن» کار می‌کند که برای اثبات و تایید مالکیت یک ان اف تی و ارائه مجوزهای خاص به دارندگان آن‌ها، به فناوری بلاک چین متکی است. توکن گیتینگ را می‌توان روی سرورهای دیسکورد پیاده‌سازی کرد.

اولین نمونه از کاربردهای عضویت ان اف تی مربوط به کلکسیون بورد ایپ یات کلاب (BAYC) است. با صرفا خرید یک NFT از این مجموعه، هولدرها مجوز دسترسی به تخفیف کالاها، فستیوال‌های موسیقی، انتشار توکن‌های آتی و موارد بسیار دیگر را خواهند داشت. پروژه‌هایی نظیر لینکس‌دائو (LinksDAO)، لاودپانکس (LoudPunks) و فلای‌فیش کلاب (Flyfish Club) همگی از دیگر نمونه کاربردهای NFT در مجوزهای عضویت هستند.

با این حال، برخی از سازندگان پا را از ایده صرف اعطای حق عضویت فراتر گذاشته و مالکیت مشترک و رای‌دهی را نیز وارد کار کرده‌اند. مثلا، Rug Radio که توسط یکی از اینفلوئنسرهای مشهور به‌نام Farokh ساخته شده، یک پلتفرم رسانه‌ای وب3 غیر متمرکز است. هدف این پروژه، تبدیل شدن به پلتفرمی تحت مالکیت خود مشتریان با شعار “By The Community and For The Community” یعنی «توسط اجتماع و برای اجتماع» است. به‌همین خاطر، پلتفرم راگ رادیو توکن‌هایی به‌نام “Membership Pass NFT” را صادر کرده است که توانایی رای‌دهی روی پروپوزال‌ها و شرکت در تصمیمات بزرگ را به کاربران خود می‌دهد.

توکن های غیر قابل انتقال به غیر (Soulbound Tokens)

سول‌باند توکن یا به‌طور خلاصه SBT، نوعی ان اف تی غیرقابل انتقال است که آن را برای مدیریت سوابق دائمی مطلوب می‌کند. بنابراین مثلا به‌جای نگهداری امن سوابق کاغذی آسیب‌پذیر برای انتقال به نسل‌های بعدی، می‌توان از SBTها برای اعتبارسنجی اطلاعات مهم روی بلاک چین استفاده کرد.

با این حال، جایگزینی سوابق کاغذی تنها یکی از کاربردهای توکن NFT است که اولین بار توسط ویتالیک بوترین در ژانویه 2022 (دی 1400) مطرح شد. سول‌باند توکن‌ها که به‌عنوان سبدی جامع از ابزارها برای کاربران آنلاین جهت حفاظت از هویت‌شان عمل می‌کنند، تاثیر شگرفی بر زندگی روزمره ما دارند. سوابق پزشکی، دستاوردهای دانشگاهی، وضعیت فارق‌التحصیلان، سوابق کاری، سوابق جنایی و هر چیزی دیگری را می‌توان از طریق SBTها به‌عنوان یک توکن ان اف تی دارای مالکیت غیرقابل تغییر و انتقال ایجاد کرد.

با اینکه شاید دستیابی به کاربرد کامل ان اف تی های غیرقابل انتقال به غیر تا پیش از رسیدن به یک جامعه کاملا غیرمتمرکز امکان‌پذیر نباشد، اما شواهدی از به‌حقیقت پیوستن آن‌ها در سال 2023 وجود دارد. مثلا، شرکت Moonpay اخیرا از تلاش‌های خود برای صدور SBTها پرده برداشته است. بنابراین، تنها زمان واقعی شدن این کاربرد مطرح است نه اما و اگرهای آن.

کاربرد توکن‌های غیر مثلی در حوزه مد و فشن

یکی از مزایای استفاده از ان اف تی‌ها در حوزه مد و فشن، ارائه قابلیت تایید مالکیت و اصالت آثار هنرمندان روی بلاک چین و همچنین کسب سود از خرید و فروش آن‌ها در بازارچه‌ها است.

در این میان، ان اف تی‌های پوشیدنی (NFT Wearable) مفهوم نوآورانه جدیدی هستند که به این صنعت راه یافته‌اند. این توکن‌ها در واقع آیتم‌های دیجیتالی هستند که امکان پوشاندن آن‌ها به تن آواتار متاورس کاربران درون بازی‌های بلاک چینی وجود دارد. این اقلام از لباس تا شلوار جین و جواهرات NFT محور را شامل می‌شوند.

علاوه بر این، واقعیت افزوده (Augmented Reality) دنیای بعدی در صنعت فشن است که اجازه ساخت اقلام مجازی منحصربه‌فرد و نمایش و پوشیدن آن‌ها در یک فضای واقعیت افزوده را به هنرمندان می‌دهد. در واقع با استفاده از این فناوری افراد می‌توانند یک اثر هولوگرامی را خلق کرده و آن را در محیط پیرامون خود به نمایش دربیاورند. حالا با استفاده از قابلیت‌های پشرفته AR، برندها نیز می‌توانند فضای 3بعدی خود را برای به نمایش گذاشتن محصولات‌شان به‌روشی پویا و واقع‌گرایانه بسازند.

مشابه دیگر بخش‌ها، برگزاری رویدادهای مد و فشن نیز می‌تواند در پلتفرم‌های متاورسی صورت بگیرد که از جمله مزایای آن، دسترسی آنلاین به جدیدترین محصولات برندهاست. مثلا The Metaverse Fashion Week یکی از نمونه‌های موفق برگزاری رویداد مد در دنیای متاورس است که در سال 2020 توسط بازارچه ان اف تی UNXD و پلتفرم دنیای مجازی دیسنترالند پایه‌گذاری شد. این رویداد هر ساله شرکت‌های تولیدکننده بزرگ در صنعت مد نظیر تامی هیلفیگر، بالمین، دولچی و گابانا، آدیداس و کوچ را به خود جذب می‌کند.

کاربرد همزمان فیزیکی و دیجیتالی NFT ها

مفهوم استفاده شده در صنعت مد و فشن که پیشتر ذکر کردیم، باعث ترکیب NFTها با محصولات دنیای واقعی نیز شده است. در سال 2022، فضای توکن های غیر قابل معاوضه شاهد ظهور محصولات «فیجیتال (Phygital)» بود. فیجیتال که ترکیبی از دو کلمه فیزیکال و دیجیتال است، هنوز راه طولانی تا افزودن لایه دیگری بر مفهوم مالکیت دیجیتال در پیش دارد که اجازه تبدیل ساخته‌های فیزیکی به NFTها را به هنرمندان و توسعه‌دهندگان می‌دهد. با اینکه اصطلاح فیجیتال به‌دلیل نوع آوا و ترکیبی بودن خود با انتقادهایی مواجه بوده، اما محبوبیت چنین محصولاتی غیر قابل انکار است.

کالاهای فیجیتال به‌شکل‌های مختلفی وجود دارند. از اسباب‌بازی گرفته تا کالکتیبل‌ها و حتی اشکال سنتی هنر نظیر مجسمه و نقاشی، مرز بین دنیاهای فیزیکی و دیجیتال برای خلاقان حوزه وب3 رو به محو شدن است. با این حال، یکی از محبوب‌ترین کاربردهای این بازار جدید حوزه ان اف تی ها مربوطه به البسه است.

به‌نمایش گذاشتن این کاربرد را به‌خوبی توسط شرکت‌هایی نظیر خانه مد 9dcc و شرکت وب3 تولیدکننده محصولات متاورسی RTFKT شاهد بوده‌ایم که به تولید کفش، لباس و دیگر آیتم‌های مد ادامه می‌دهند. مثلا، پس از خرید شرکت RTFKT توسط نایکی، مجموعه NFT کفش های نایکی از زمان عرضه در اردیبهشت 1401 تا کنون بین 7,500 تا 9,000 دلار معامله داشته‌اند.

از جمله دیگر رویدادهای موفق NFT فیجیتال می‌توان به فروش مزایده‌ای کلکسیون ان اف تی 9 تکه‌ای دولچی و گابانا به‌نام Collezione Genesi به مبلغ 6 میلیون دلار به‌صورت رمز ارز اتر در سال 2021 اشاره کرد. در ژانویه 2023، برند زیبایی ایو سن لورن متعلق به کمپانی اورآل (L’Oréal Group) نیز در کنار برند لوکس پرادا به این ترند پیوست.

البته با وجودی که محصولات فیجیتال کمی آینده‌گرا به‌نظر می‌رسند، اما البسه‌های دیجیتال مدت مدیدی است که در بازی‌های ویدیویی نظیر فورت‌نایت حضور داشته‌اند. در واقع، اسکین‌های فورت‌نایت الهام‌بخش بنیان‌گذار 9dcc به‌نام Gmoney در ورود به حوزه کالکتیبل‌های دیجیتال در همان ابتدای امر بوده و پتانسیل مالکیت دیجیتال و اهمیت درک آن توسط نسل‌های آتی را به وی نشان داده‌اند.

کاربرد ان اف تی در هوش مصنوعی (AI NFT)

هوش مصنوعی اینجاست و قرار است که بماند. از حضور گسترده ابزارهایی مانند ChatGPT در تقریبا تمام صنایع گرفته تا آثارهنری تولیدشده توسط AI، همگی در حال تبدیل شدن به موضوعی داغ در میان جوامع آنلاین هستند.

با این حال، هوش مصنوعی در حال حاضر بی‌شک تاثیر بزرگتری نسبت به NFTها بر جامعه عمومی و وب3 خواهد گذاشت. امروزه هنرمندان شناخته‌شده زیادی در فضای ان اف تی از AI در کارهای خود استفاده می‌کنند. البته از طرفی با پیشرفت ابزارهایی نظیر ChatGPT و DALL-E و دیگر موارد، اصول اخلاقی ساخت و فروش آثار هنری مبتنی بر هوش مصنوعی زیر سوال رفته است. بسیاری از منتقدان از پارادایم جدید هنر AI واهمه داشته و برخی دیگر پذیرش آن را ناگزیر دانسته‌اند.

از جمله کاربرد NFT در هوش مصنوعی می‌توان Completion: Fragments را نام برد. این مجموعه کلکسیونی متشکل از 30 بلاک متنی حاوی یک شعر بلند تولیدشده توسط هوش مصنوعی است. هر بلاک متنی که یک بند شعر واحد را نشان می‌دهد، به‌عنوان یک شعر بصری مستقل وجود دارد که به‌طور جدایی‌ناپذیری به هر قطعه شعر دیگر متصل است.

کاربرد NFT در املاک و مستغلات

در صنعت ملک و املاک، ما معمولا با معاملات و اسناد فیزیکی سروکار داریم‌. کاربردهای ان اف تی در بخش مستغلات فرصت‌های جدیدی را برای خرید، فروش و اجاره املاک دنیای واقعی فراهم می‌کند. البته هنوز در این زمینه حمایت قابل توجهی از طرف قانون‌گذاران دیده نشده و این نوع از کاربردهای ان اف تی هنوز در دست توسعه است. با این حال در نظر گرفتن آن به عنوان یک زمینه پذیرش توکن‌های غیر قابل تعویض در آینده، خالی از لطف نیست.

در این فضا، توکن‌های غیر مثلی نماینده املاک هستند. یک مالک مبلغ فروش دارایی خود را به‌صورت توکن و از طریق بازارهای کریپتو و خریدار نیز NFT مربوطه را در کیف پول ارز دیجیتال خود دریافت می‌کند. این ان اف تی نمایان‌گر مالکیت کل یا بخشی از دارایی مربوطه است.

حالا از توکن‌های غیرقابل تعویض می‌توان برای معامله هر دوی مستغلات مجازی و فیزیکی در دنیای واقعی استفاده کرد.

کاربرد ان اف تی در املاک مجازی

ملک‌های مجازی یک قطعه زمین یا ساختمانی در دنیاهای متاورسی در حال توسعه هستند. چنین دارایی‌ها را می‌توان از طریق خرید NFT مربوطه در یک بازارچه نظیر اوپن سی کسب کرد. علاقه‌مندان نیز با امید سودآوری از طریق جهان‌های مجازی در آینده، به سرمایه گذاری در توکن‌های غیرمثلی مستغلات روی آورده‌اند. انتظار می‌رود ارزش بازار متاورس تا سال 2027 به نزدیک 600 میلیارد دلار برسد.

اکثر افراد خرید زمین مجازی در متاورس را به چشم یک سرمای گذاری می‌بینند. در می 2022 (اردیبهشت 1401)، یک Mega Tower در بازی دیسنترالند به قیمت 238 هزار دلار فروخته شد. البته رکورد فعلی بالاترین ارزش زمین مجازی با قیمت 4.3 میلیون دلار در سال 2021 متعلق به متاورس سندباکس است.

کاربردهای NFT در املاک فیزیکی

ان اف تی ها به‌عنوان نماینده مستغلات فیزیکی دنیای واقعی نیز کاربرد دارند. برای پیوند دادن توکن‌ها به املاک، شما باید کل یا بخشی از ملک خود را توکنیزه کنید:

• توکنیزه کردن بخشی: در این روش که ساده‌تر است، سرمایه گذاران تعداد سهام مشخصی از ملک مورد نظر را به‌صورت توکن‌های بلاک چینی (به صورت توکن غیر مثلی یا توکن نیمه مثلی) نشان‌دهنده مالکیت آن، خریداری می‌کنند.
• توکنیزه کردن کامل: این روش که پیچیده‌تر است، به تبدیل تمام سهم‌های ملک واقعی به NFT نیاز دارد. برای پذیرش کامل این حوزه، جامعه ان اف تی منتظر تصویب قانونی برای ساخت یک کلاس دارایی جدید است که امکان تبدیل سهم‌های موجود از یک ملک به توکن غیر قابل تعویض وجود داشته باشد. با وجود چالش‌های حقوقی و فنی، شرکت‌های مختلفی این کار را آغاز کرده‌اند. مثلا اخیرا یک خانه در فلوریدای آمریکا در یک مزایده به قیمت 653,162 اتر به‌صورت NFT به فروش رسید. در مثال دیگر، در آوریل 2021 (فروردین 1400)، آژانس املاکی به‌نام Shane Dulgeroff یک NFT که نمایانگر ملک فروشی در کالیفرنیا بود را ایجاد کرد که با یک اثر هنری هم ادغام شده بود. چنین عنوان شد که هرکس در مزایده برنده شود، آن NFT را دریافت کرده و مالک خانه هم خواهد شد. با این وجود، شرایط انتقال قانونی سند و حقوق فروشنده و خریدار به طور دقیق مشخص نیست.

سوابق پزشکی و تایید هویت

فرض کنید می‌خواهید برای دریافت یک برنامه غذایی بر اساس ژنتیک خود توسط یک شرکت خصوصی، یک کیت آزمایش DNA تهیه کنید. این را هم می‌دانید که ممکن است بعدا این شرکت اطلاعات ژنتیکی شما را به اشخاص ثالث با اهداف تحقیقاتی بفروشد. البته شما هم به‌خاطر هزینه معقول و دقت کار در ارائه برنامه رژیمی شخصی به این کار تن می‌دهید.

با این حال، این شرکت با فروش اطلاعات دی‌ان‌ای شما و دیگران می‌تواند میلیون‌ها دلار کسب کند که یک ریال آن هم در جیب شما نمی‌رود. علاوه بر این، چنین داده‌های حساسی از یک زنجیره مبادلاتی عبور می‌کنند که ریسک عدم مدیریت درست اطلاعات را افزایش می‌دهد.

امروزه، در صورتی که داده‌های ژنتیکی شما به‌صورت ان اف تی تهیه شود، دارای ویژگی ذاتی قابل ردیابی خواهند بود. شما می‌توانید از مقصد نهایی این اطلاعات خبر داشته و از آنجایی که تنها خود شما مالک آن‌ها هستید، افرادی که بدون اجازه از آن‌ها استفاده می‌کنند را تحت تعقیب قضایی قرار دهید. علاوه بر این، حتی می‌توانید ویژگی خاصی را در ان اف تی خود قرار دهید که امکان کسب درآمد در هر بار فروش آن به اشخاص ثالث وجود داشته باشد.

از جمله دیگر کاربرد های NFT در حوزه سلامت و پزشکی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• قابلیت کسب درآمد از داده‌های شخصی
• جذب بیماران برای شرکت در تحقیقات آزمایشگاهی
• بهبینه‌سازی زنجیره تامین برای بانک‌های خون
• پشتیبانی از مبارزه در برابر داروهای تقلبی
• حفاظت داده‌های حاصل از برنامه‌های ردیابی سلامت

کاربرد NFT در ثبت اختراعات و مالکیت معنوی

با اینکه حوزه ان اف تی کاربردهای زیادی دارد، اما کاربرد واقعی آن در دنیای فیزیکی نسبتا کم است. یکی از این حوزه‌ها، مالکیت معنی (Intelectual Property) است.

ثبت اختراع و نشان تجاری یک فرآیند طولانی، هزینه‌بر و همچنین زمان‌بر است که ممکن است برای علامت تجاری ماه‌ها و برای حق اختراع سال‌ها طول بکشد. اما در طرف مقابل، با کمک ویژگی‌های منحصربه‌فرد فناوری توکن غیر مثلی، امکان تسریع این پروسه به‌صورتی دقیق و مطمئن نسبت به حفاظت از مالکیت یک دارایی معنوی وجود دارد.

بنابراین دارندگان حق اختراع می‌توانند از چنین نوآوری بهره ببرند. این کار قابلیت توکنیزه کردن دارایی‌های تحت مالکیت را به آن‌ها می‌دهد. از آنجایی که هر تراکنش روی یک بلاک چین ثبت می‌شود، ردیابی تغییرات مالکیت نیز ساده‌تر است.

توکن‌های غیر قابل معاوضه همچنین با دموکراتیک کردن اعطای مجوز از طریق اینگونه توکن‌ها، باعث تسهیل تولید درآمد حقوق اختراع می‌شوند. این فناوری با درونی کردن روش‌های خودکار جمع‌آوری حق امتیاز درون کار مالک، در هر بار کسب مجوز، مزیت مالی را برای وی به ارمغان می‌آورد.

مثلا در نوامبر 2022 (آذر 1401)، شرکت سونی حق اختراعی به‌نام “Tracking Unique In-Game Digital Assets Using Tokens on a Distributed Ledger” را به‌صورت ان اف تی به‌ثبت رساند که مربوط به نظارت بر فرآیند تولید، استفاده، اصلاح و انتقال دارایی‌های دیجیتال ساخته‌شده در بازی‌های پلی‌استیشن و/یا دارایی‌های توسعه‌داده‌شده مبتنی بر گیم‌پلی آن‌هاست.

سخن پایانی

با افزایش محبوبیت توکن‌های NFT شاهد ایده‌ها و کاربرد بیشتری آن‌ها در آینده خواهیم بود. در حال حاضر برخی از کاربردهای ان اف تی آنقدر فرصت پیشروی نداشته‌اند و هنوز از یک ایده و یا یک پروژه کوچک فراتر نرفته‌اند. همچنین نمی‌توان منکر این قضیه شد که ممکن است NFT ها در برخی موارد و کاربردهایی که برای آن‌ها تعریف شده، در نهایت عملی و مفید نباشند. اما برای مسائل بنیادی‌تری مانند حق امتیاز و حفظ کمیابی آثار هنری و کلکسیون‌ها، توکن‌ های غیر مثلی قطعا آمده‌اند که ماندگار شوند.

تهیه شده در بیت 24