شاخص ترس و طمع چیست و چه کاربردی در تحلیل بازار ارز دیجیتال دارد؟

در این مقاله به بررسی صفر تا صد شاخص ترس و طمع بیت کوین (Fear and Greed) و میزان کاربرد آن در ارز دیجیتال و کریپتو می‌پردازیم. شاخص ترس و طمع بیت کوین و ارز دیجیتال یک بازه 0 تا 100 برای احساسات بازار رمز ارزها در نظر می‌گیرد. این شاخص معروف بر اساس ایندکس ترس و طمع کلاسیک که جهت تحلیل بازار سهام به کار گرفته می‌شود، ساخته شده است. اما امروزه تعداد زیادی سایت شاخص ترس و طمع کریپتو آغاز به کار کرده‌اند که در این مطلب آن‌ها را بررسی و معرفی می‌کنیم.

اگر یک سرمایه گذار و پی‌گیر اخبار ارز دیجیتال باشید، حتما در فضای مجازی به مطالبی درباره اندیکاتور یا شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index) برخورده‌اید. شاخص ترس و طمع برای اندازه گیری احساسات حول بازار طراحی شده و درک آن می‌تواند ابزار خوبی برای تحلیل روند قیمت‌ها به دست دهد. دانستن این‌ که فرمول محاسبه اندیکاتور مذکور چه ورودی‌هایی دریافت می‌کند، چطور محاسبه می‌شود و در نهایت چه اطلاعاتی به ما می‌دهد در روند تصمیم‌ گیری‌ مربوط به سرمایه گذاری‌هایمان بسیار حائز اهمیت است.

شاخص ترس و طمع چیست؟

خروجی شاخص ترس و طمع ارزهای دیجیتال عددی است مابین 1 تا 100؛ عدد 1 نشان دهنده ترس شدید (extreme fear) و بالا بودن فشار فروش است و از طرف دیگر، عدد 100 به معنی طمع شدید (extreme greed) و بالا بودن فشار خرید در بازار یک رمز ارز است. می‌توان از این شاخص در ابتدایی‌ترین حالت، یک قانون کلی استخراج کرد: هرگاه این اندیکاتور عدد یک را نمایش دهد، فرصت خرید است؛ چون شاخص ترس شدید در واقع به معنی ترس کاربران از خرید ارزهای دیجیتال است. در نتیجه، با دست نگاه داشتن خریداران، قیمت کم می‌شود و با فروش‌های بیش از حد، قیمت دارایی بسیار پایین می‌آید. همانطور که میلیاردر معروف وارن بافت زمانی گفت « وقتی خیابان پر از خون است، وقت خرید است. (وقتی همه می‌ترسند تو بخر!)»

از طرف دیگر هنگامی که این اندیکاتور عدد 100 را به نشانه طمع شدید نشان می‌دهد، معمولا به عنوان سیگنال فروش تفسیر می‌شود. عجله افراد برای ورود به یک بازار جذاب و به هر قیمتی، شاخص طمع را به بالاترین حد خود رسانده و قیمت‌ها معمولا در این مواقع بسیار افزایش می‌یابند. خریداران در این جور مواقع می‌خواهند به ماه برسند! طمع سرمایه گذاران در بازار میم کوین‌ها را در سال گذشته به خاطر می‌آورید؟ در این زمان است که هر لحظه امکان حرکت معوکس قیمت و ریزش شارپی یا ناگهانی وجود دارد. به بیان ساده‌تر، زمانی که شاخص ترس و طمع پایین است، نشان از افزایش احتمالی قیمت دارد و هنگامی که این شاخص اعداد بالا را نمایش دهد، سیگنالی برای کاهش احتمالی قیمت ارزهای دیجیتال است.

شاخص ترس و طمع بیت کوین لحظه ای

در تصویر زیر که API آن از وبسایت alternative.me گرفته شده و به‌صورت لحظه ای آپدیت می‌شود، میزان این ایندکس برای بیت کوین را مشاهده می‌کنید:

مزایای شاخص ترس و طمع

• این شاخص یک اندیکاتور معتبر از احساسات و عواطف سرمایه گذاران است و در زمان‌های حباب قیمتی در بازار، بسیار به کار می‌آید. به عنوان مثال حباب دات کام یکی از نتایج مستقیم طمع سرمایه گذاران برای به دست آوردن سهام اینترنتی بود.
• با استفاده از این شاخص می‌توان تریدهای سودمندتری انجام داد و در زمان خطرناک شدن بازار، از آن خارج شد.
• در هر زمان که تریدر اراده کند، شاخص ترس و طمع کریپتو وضعیت سنتیمنت بازار را مشخص می‌کند و به همین خاطر راحت می‌توان نقطه ورود و خروج را پیدا کرد.
• با شاخص ترس و طمع می‌توان فهمید یک سهام یا ارز دیجیتال قیمتی کمتر یا بیشتر از ارزش واقعی خود دارد.

معایب شاخص ترس و طمع

• این شاخص بیشتر به عنوان یک اندیکاتور برای زمان بندی بازار عمل می‌کند و نمی‌توان جزو پروسه تحقیقات سرمایه گذاری محاسبه‌اش کرد.
• ترس و طمع مشخص شده در شاخص می‌تواند سرمایه گذاران تازه‌وارد را تشویق به ورود یا خروج اشتباه به بازار ارز دیجیتال کند و به آن‌ها ضرر بزند.

بررسی امتیاز و بازه های مختلف شاخص ترس و طمع

مقیاس‌های این شاخص را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

1. Extreme Fear یا ترس شدید – بازه 0 الی 20: ترس مطلق بر بازار حاکم است.
2. Fear یا ترس – بازه 20 الی 40: همچنان ترس بر بازار حاکم است.
3. Neutral یا خنثی – بازه 40 تا 60: احساست بدون سمت و سو هستند.
4. Greed یا طمع – 60 تا 80: طمع سرمایه گذاران و معامله‌گران در بازار وجود دارد.
5. Extreme Greed یا طمع شدید – بازه 80 تا 100: بازار در حرص و طمع شدید غوطه‌ور است

یک بازار غوطه‌ور شده در ترس مطلق می‌تواند نشان‌دهنده ارزان بودن ارزهای دیجیتال (نسبت به ارزش واقعی آن‌ها) باشد. ترس شدید در بازار رمز ارزها می‌تواند منجر به اشباع فروش و وحشت بیش از حد شود. لزوماً ترس حاکم بر بازار به معنای ورود به روند نزولی طولانی مدت در بازار نیست. در عوض، می‌توانید از این شاخص به عنوان یک مرجع کوتاه مدت یا میان مدت برای تشخیص احساسات کلی بازار استفاده کنید.

طمع در بازار وضعیت مخالف این موضوع را دارد. اگر سرمایه گذاران و معامله گران حریص باشند، احتمال اینکه قیمت رمز ارزها بیش از حد و حبابی باشد، وجود دارد. شرایطی را تصور کنید که فومو (FOMO) یا حالت ترس از دست دادن سود در بازار، سبب می‌شود تا سرمایه گذاران بازار را پامپ کنند و قیمت بیت کوین را بیش از حد واقعی آن بالا ببرند. به عبارت دیگر، ممکن است افزایش طمع در بازار منجر به تقاضای بیش از حد شود و قیمت را به طور مصنوعی افزایش دهد.

تاثیر فومو بر شاخص ترس و طمع

بازار ارز دیجیتال از بازارهای مالی مدرن به حساب می‌آید و هنوز ساختار قانون‌مندی برای آن ایجاد نشده است. همین موضوع موجب آزادی عمل نسبتا بالای کاربران و فعالان این حوزه می‌شود، به شکلی که هر از چند وقت خبری از هک‌های جدید انجام شده در این بازار به گوش می‌رسد.

طبیعتا در بازارهای پرریسک و همچنین جذاب از نظر مالی، بسیاری از کاربران بدون دانش کافی و به امید اینکه یک شبه راه صد ساله بروند، وارد معامله می‌شوند. در بازارهای صعودی یا گاوی (Bullish) این دسته از افراد بسیار دیده می‌شوند. ترس از دست دادن فرصت عاملی بسیاری قدرتمند در این گروه از سرمایه گذاران بازارهای مالی است و به محض اینکه بازار سبز می‌شود، افراد امیدوار به بالاتر رفتن قیمت شروع به خرید می‌کنند.

این نوع از خرید بدون برنامه و چشمه گرفته از ترس از دست دادن فرصت را فومو (FOMO) می‌نامند که مخفف عبارت Fear of Missing Out است. در حقیقت این افراد با طمع خود بازار را شلوغ می‌کنند. شاخص ترس و طمع نیز به نوعی روحیه و احساسات لحظه‌ای این افراد را نشان می‌دهد که خود می‌تواند شکل‌دهنده روند کلی بازار باشد.

در نظر داشته باشید که همین افراد در زمان‌های نزول بازار و خرسی شدن وضعیت، اکثرا به فروش لجام‌گسیخته دارایی‌های خود می‌پردازند تا بیش از این ضرر نکنند. همین ترس شدید می‌تواند منجر به ایجاد دومینویی قدرتمند شود که بازار مالی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و پانیک سل (Panic Sell) ایجاد می‌کند.

عوامل تاثیرگذار در محاسبه شاخص ترس و طمع چیست؟

حال که معنی خروجی‌های متفاوت شاخص Fear and Greed را متوجه شدیم، بهتر است بدانیم این نتایج چگونه بدست می‌آیند. عوامل مختلفی هستند که روی خروجی نهایی تاثیر می‌گذارند و در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

1. نوسان: این اندیکاتور حداکثر نوسانات و افت قمیت را با نوسانات میانگین 30 و 90 روزه مقایسه می‌کند. نوسان بیشتر با ترس همبستگی مثبت دارد و باعث افزایش عدد خروجی می‌شود. این محاسبات 25 درصد در عدد خروجی تاثیر می‌گذارند.
2. مومنتوم/حجم: شاخص ترس و طمع مومنتوم (Momentum) (سرعت تغییر قیمت) و حجم بازار بیت کوین را اندازه‌گیری و با میانگین قیمت 30 و 90 روزه مقایسه می‌کند. حجم و مومنتوم زیاد نشانه‌های منفی در نظر گرفته شده و خروجی نهایی این شاخص را افزایش می‌دهند. 25 درصد خروجی شاخص ترس و طمع متاثر از محاسبات مربوط به مومنتوم/حجم است.
3. رسانه‌های اجتماعی: این شاخص تعداد هشتگ‌های بیت کوین را ردیابی کرده و با میانگین‌ها و داده‌های تاریخی مقایسه می‌کند. افزایش هشتگ‌ها و ذکر نام بیت کوین در پست‌ها و نظرات رسانه‌های اجتماعی بیشتر حاکی از حجم مشارکت بالا در بازار است و باعث افزایش خروجی نهایی شاخص خواهد شد. 15 درصد از خروجی اندیکاتور مذکور مربوط به ترندها در رسانه‌های اجتماعی است.
4. نظرسنجی: هر هفته نظر سنجی بزرگی به وسعت کل بازار برگزار می‌شود که معمولا 2 تا 3 هزار شرکت کننده دارد. هرچقدر علاقه به شرکت در نظرسنجی‌ها بیشتر شود، شاخص عدد بالاتری را نشان می‌دهد که اشاره به افزایش طمع بازار دارد.
5. دامیننس (سلطه) بیت کوین: شاخص ترس و طمع، دامیننس بیت کوین را بر بازار رمز ارزها، به عنوان مهم‌ترین ارز دیجیتال، اندازه می‌گیرد. این شاخص اینگونه تفسیر می‌کند که هر چه دامیننس بیت کوین بالاتر باشد، احساس ترس در بازار بیشتر است.از سویی، هرچقدر آلت کوین‌ها سهم بیشتری در بازار می‌گیرند (دامیننس بیت کوین کم می‌شود)، بازار شجاعانه‌تر رفتار می‌کند و طمع زیاد می‌شود. دامیننس بیت کوین 10 درصد در خروجی نهایی شاخص ترس و طعم نقش دارد.
6. روندها: آمار و ارقام گوگل ترندز (Google Trends) در محاسبه خروجی نهایی شاخص ترس و طمع کریپتو دخیل هستند؛ هرچه علاقه به ارزهای دیجیتال در دنیای مجازی بیشتر شود، طمع بیشتری در بازار دیده می‌شود. ترندهای گوگل 10 درصد روی خروجی این اندیکاتور تاثیر می‌گذارد.

شاخص ترس و طمع را کجا ببینیم؟

سایت آماری Alternative.me هر روزه مقدار جدیدی را از بازه 0 الی 100 برای بیان احساسات حاکم بر بازار رمز ارزها محاسبه می‌کند. از ماه ژوئیه (تیر ماه) سال 2021، شاخص ترس و طمع بازار ارز دیجیتال تنها از اطلاعات مربوط به بیت کوین استفاده می‌کند. دلیل این امر، ارتباط مستقیم رمز ارز BTC با بازار کریپتوکارنسی از لحاظ قیمت و بار احساسی بازار است. این سایت در آینده برنامه‌هایی را برای پوشش و بررسی سایر ارز های دیجیتال برتر از جمله اتریوم (ETH) و بایننس کوین (BNB) دارد.

نمودار شاخص ترس و طمع بیت کوین

برای مشاهده رقم دقیق شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال امروز، بهترین کار این است که به وب سایت آلترناتیو به آدرس alternative.me بروید. در تصویر زیر، نمودار این شاخص از سال 2018 تا کنون را مشاهده می‌کنید.

آیا شاخص Fear and Greed قابل اعتماد است؟

سوالی که در این مقطع پیش می‌آید این است که شاخص ترس و طمع را چگونه می‌توان برای پیش بینی آینده بازار به کار بست و آیا می‌توان با استفاده از آن، از حرکات احتمالی آینده بازار کمی مطلع شد؟

وب سایت تحلیلی lookintobitcoin.com شاخص ترس و طمع در برابر قیمت بیت کوین (BTC) را از سال 2018 در سایت خود فهرست کرده است. با توجه به داده‌ها، قیمت و مقدار شاخص ترس و طمع به نظر از همبستگی بالایی برخوردار هستند (هرچند در یک بازه زمانی نسبتا کوتاه)؛ خیلی اوقات قیمت بالای بیت کوین شاخص ترس و طمع را هم روی اعداد بزرگ‌تر برده است.

زمانی که از شاخص ترس و طمع برای تحلیل قیمت و انجام معاملات استفاده می‌کنید؛ بهتر است نکاتی را در نظر بگیرید و پاسخ سوالات مهم زیر را بیابید:

• از خود بپرسید آیا یک سرمایه گذار بلند مدت هستید یا یک تریدر تمام وقت؟ اگر دائما درحال ورود و خروج به پوزیشن ترید ارزهای دیجیتال هستید، ممکن است با استفاده از این اندیکاتور هم یک دید کلی به‌ دست بیاورید. اما اگر یک سرمایه گذار بلند مدت هستید، با استفاده از این شاخص و انجام معاملات کوتاه مدت مداوم، ممکن است از موج‌های اصلی جا بمانید و نهایتا سود نهایی شما کاهش یابد.
• آیا به استراتژی مالیاتی خود در مورد ارزهای دیجیتال فکر کرده‌اید؟ اگر تریدر فعالی هستید و به طور روزانه نوسان گیری انجام می‌دهید، بدانید که تحلیل بازار با استفاده از شاخص ترس و طمع و انجام ترید مکرر، میزان مالیات بر دارایی‌ کوتاه مدتتان را افزایش می‌دهد (همان مالیات بر درآمد).
• تریدری هستید که به تحلیل تکنیکال بیشتر اهمیت می‌دهد یا فاندامنتال؟ بدانید که شاخص ترس و طمع در تحلیل تکنیکال کاربرد دارد و در خروجی نهایی این شاخص هیچ فاکتور فاندامنتالی لحاظ نمی‌شود. مثلا اگر روی ارزهای دیجیتال بر اساس چشم انداز کلان اقتصادی سرمایه گذاری می‌کنید، بدون تردید می‌توان گفت استفاده از این شاخص برای شما بی‌فایده است.

شاخص ترس و طمع بیت کوین از چه نظر مفید است؟

شاخص ترس و طمع می‌تواند ابزاری ارزشمند و مفید جهت بررسی تغییرات احساسات حاکم در بازار باشد. ممکن است نوسانات بزرگ فرصتی را برای ورود یا خروج پیش آنکه بقیه بازار روند را دنبال کنند، بدهد. با بررسی مارکت کپ کل بازار ارزهای دیجیتال در مقابل ارقام و حالات این شاخص، می‌توان نمونه‌ای کوچک از این مورد را مشاهده کرد.

در تصویر بالا، نقطه اول (شماره یک در تصویر) تاریخ 26 آوریل (6 اردیبهشت) سال 2021، انتهای یک نوسان حرکتی چشمگیر را در رقم شاخص نشان می‌دهد که عدد 73 (حس طمع) به 27 (احساس ترس) رسیده است. نقطه 2 در تصویر شروع یک ریزش دیگر را در تاریخ 12 می 2021 نشان می‌دهد که عدد این شاخص از 68 (حس طمع) تا عدد 26 (احساس ترس) تغییر پیدا کرده است. با مقایسه این تغییرات با مارکت کپ کلی بازار رمز ارزها می‌توانیم تطابق آن را رویت کنیم.

نقطه شماره یک، مجددا تاریخ 26 آوریل را نشان می‌دهد که ارزش بازار رمز ارزها از مقدار 1.78 تریلیون دلار (دلار آمریکا) شروع به رشد می‌کند و قبل از تاریخ 12 ماه می (22 اردیبهشت) به بالاترین حد خود به ارزش 2.53 تریلیون دلار می‌رسد. اگر این موقعیت را با آنچه که در تصویر بالا موجود است ترکیب کنید، متوجه خواهید شد که یک تغییر بزرگ در احساسات بازار از حالت طمع به حس ترس با پایین‌ترین حد ارزشی در مارکت کپ بازار ارزهای دیجیتال همزمان شده است. هرچه حس طمع در بازار افزایش بیابد، ارزش مارکت کپ تا زمانی که به حداکثر خود نرسد، افزایش می‌یابد و در زمان اوج، احساسات حاکم در بازار بار دیگر به شدت کاهش پیدا می‌کند.

با مثال ما، این شاخص در یافتن یک فرصت خرید و پیش‌بینی فروش در بازار بسیار مفید واقع شده است. شما با استفاده از این اندیکاتور می‌توانید به بررسی این موضوع که آیا احساسات شما در راستای بازار است یا فراتر از حد آن قرار گرفته بپردازید. اما آیا این شاخص همیشه در هر شرایطی مفید خواهد بود؟ یقینا پاسخ منفی است.

شاخص ترس و طمع بیتکوین کوتاه‌ مدت است یا بلندمدت؟

این شاخص در تحلیل بلند مدت چرخه‌های بازار رمز ارزها به خوبی کار نمی‌کند. در روند گاوی یا خرسی بازار، چندین چرخه ترس و طمع وجود دارد. این جابجایی‌ها برای استفاده معامله‌گران نوسان‌گیر مفید است. با این وجود، پیش‌بینی تغییر روند صعودی به نزولی بازار تنها از طریق این شاخص برای سرمایه گذارانی که قصد هودل (HODL) ارز دیجیتال خود را دارند، دشوار خواهد بود. جهت دستیابی به چشم انداز بلند مدت بازار باید سایر جوانب را نیز تجزیه و تحلیل کرد.

همانند همیشه، توصیه‌ی پیشنهادی ما این است که صرفا به یک شاخص یا یک سبک از تحلیل اعتماد نکنید و حتما پیش از سرمایه گذاری تحقیقات خود را انجام دهید و فقط آنچه که توانایی از دست دادن آن را دارید، سرمایه گذاری کنید.

سخنان پایانی

شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال روشی ساده جهت جمع‌آوری و جمع‌بندی طیف گسترده‌ای از مقیاس‌های فاندامنتال و احساسات حاکم بر بازار است. شما می‌توانید جهت پایش شبکه‌های اجتماعی، گوگل ترند و سایر آمارها به جای خودتان به این شاخص اتکا کنید. اگر می‌خواهید در تحلیل‌های خود از این شاخص استفاده کنید، حتما سایر معیارها و شاخص‌ها را نیز در کنار آن در نظر بگیرید تا از دید متعادل‌تری برخوردار باشید.

تهیه شده در بیت 24