در‌حالی‌که یک ماه از اجرای ارتقای مهم «Pectra» در شبکه اتریوم می‌گذرد، دیگر زمان آن فرا رسیده تا تأثیرات این به‌روزرسانی بزرگ بر عملکرد، امنیت و تجربه کاربری این بلاک‌چین محبوب مورد ارزیابی قرار گیرد. این آپدیت که با هدف بهینه‌سازی لایه اجرایی و بهینه‌سازی قراردادهای هوشمند شبکه طراحی شده بود، اکنون فرصت مناسبی برای تحلیل دستاوردها، چالش‌ها و بازخوردهای توسعه‌دهندگان و کاربران فراهم کرده است.
سایت «Cointrackdaily» در این مطلب با تأکید بر این‌که به‌روزرسانی «پکترا» (Pectra) بزرگ‌ترین ارتقای فنی این بلاک‌چین از زمان اجرای ادغام (Merge) تاریخی اتریوم در سال ۲۰۲۲ تاکنون بوده است، اشاره می‌کند که بعد از گذشت یک ماه و جمع‌آوری داده‌های لازم می‌توان تأثیرات مثبت این به‌روزرسانی را بر عملکرد کلی این بلاک‌چین مشاهده کرد.
شاید بتوان گفت که مهم‌ترین تغییر این به‌روزرسانی در تقویت قابلیت‌های شبکه اتریوم در مدیریت بلاب‌ها (blobs)، ساختارهای خاصی که برای ذخیره کوتاه‌مدت داده‌ها در لایه اجماع طراحی شده‌اند، خلاصه شده است. قابلیتی جدیدی که می‌تواند به کاهش کارمزد تراکنش‌ها و بهینه‌سازی کارکرد راهکارهای لایه ۲ و فناوری‌های «رول‌آپ» در سراسر اکوسیستم اتریوم کمک کند.
پیامدهای اقتصادی این ارتقا برای اکوسیستم اتریوم به حدی چشمگیر بوده است که در طی تنها هفت روز پس از اجرای پکترا، کارمزد تراکنش‌های شبکه‌های مهمی مانند پلتفرم بیس (Base) صرافی کوین بیس، «آربیتروم» و «آپتیمیسم» از چندین دلار به چندین سنت، کاهش یافته است.
«اولیانا اسکلاچیکووا» (Ulyana Skladchikova)، رئیس بخش کالای کاوشگر بلاک‌چین متن‌باز «Blockscout»، این تحول را «گشایشی بزرگ برای حل معضل مقیاس‌پذیری اتریوم» توصیف می‌کند و معتقد است که این تغییرات، هزینه ارسال داده‌ها و انجام وظایف رول‌آپ‌های قدرتمند این بلاک‌چین‌ها را به‌شدت کاهش داده است.
«زک پوکورنی» (Zack Pokorny)، تحلیل‌گر بخش تحقیقات شرکت گلکسی (Galaxy) که از اواسط ماه می تأثیرات این به‌روزرسانی را رصد می‌کند، اشاره کرده است که تراکنش‌های حامل «بلاب» این شبکه برای اولین باز از ماه آوریل ۲۰۲۵ تا امروز، دوباره «تقریباً رایگان» شده‌اند. محاسبات او نشان می‌دهد که مجموع هزینه روزانه پردازش این تراکنش‌ها از ۱۶ هزار دلار پیش از اجرای ارتقای پکترا به «یک چهارهزارم» یک سنت رسیده است.
به عقیده متخصصان، دلیل اصلی کاهش این هزینه‌ها به اجرای استاندارد «EIP-7691» در این به‌روزرسانی مرتبط است. آمارها نشان داده است که میزان استفاده کاربران از تراکنش‌های «بلاب» شبکه بعد از فعال‌شدن این طرح در حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است و آمار خریدهای روزانه آن هم به ۲۵٬۶۰۰ واحد رسیده است.
البته عدم توانایی اپراتورهای رول‌آپ در استفاده حداکثری از توانایی‌های جدید شبکه باعث به‌هم‌خوردن تعادل میان عرضه و تقاضا و کاهش بیشتر قیمت‌ها در بازار شده است. بر اساس داده‌های تجمیعی سایت «Coin Metrics»، میزان استفاده از بلاب‌ها تا پایان ماه می به حدود ۲۸٬۰۰۰ واحد رسیده که نشان‌دهنده افزایش ۳۳ درصدی آن از زمان اجرای به‌روزرسانی پکترا است.
درست است که مزایای به‌روزرسانی «پکترا» تنها به کاهش هزینه تراکنش‌های شبکه محدود نمی‌شود، اما اجرای این پروژه با چالش‌هایی هم همراه بوده است. به‌عنوان‌مثال، «اولیانا» اشاره می‌کند که بهبود عملکرد مالی «بلاب‌ها» به طور غیرمستقیم باعث افزایش بار داده‌ای ولیدیتورهای شبکه شده و فشارهای بیشتری را بر زیرساخت‌های امنیتی شبکه وارد کرده است.
مزایای پکترا تنها به کاهش هزینه‌ها محدود نمی‌شود؛ هرچند که بدون چالش هم نبوده است. برای مثال، «اسکلاچیکووا» اشاره می‌کند که بهبود عملکرد اقتصادی بلاب‌ها به‌طور غیرمستقیم باعث افزایش «بار داده‌ای روی اعتبارسنج‌ها» شده و فشارهای عملیاتی بیشتری را بر زیرساخت امنیتی شبکه وارد کرده است.
این افزایش تقاضا باعث شده است که ولیدیتورهای اصلی شبکه؛ یعنی افراد یا سازمان‌هایی که با پردازش تراکنش‌ها و مشارکت در سازوکار اجماع مسئولیت حفظ امنیت شبکه اتریوم را بر عهده دارند، تمایل بیشتری به جذب ولیدیتورهای کوچک‌تر داشته باشند.
معمولا این دسته از ولیدتورها، سخت‌افزارها و زیرساخت شبکه ضعیف‌تری نسبت به نودهای بزرگ‌تر شبکه در اختیار دارند و با افزایش بار شبکه ترجیح می‌دهند که با پیوستن به ولیدیتورهای اصلی، شانس جریمه‌شدن و یا مسدودشدن موجودی اتریوم خود را کاهش دهند.
با این که تجمیع ولیدیتورها معمولاً منجر به متمرکزتر شدن شبکه خواهد شد؛ اما «اولیانا» نظر متفاوتی دارد. او معتقد است که باتوجه‌به ویژگی‌ها و شرایط خاص اتریوم احتمال این که این روند (البته در صورت نظارت مستمر توسعه‌دهندگان شبکه) معکوس عمل کند و باعث تقویت تمرکززدایی این بلاک‌چین شود، وجود دارد.
اتریوم در ماه می نوسانات زیادی را پشت سر گذاشت؛ اما در نهایت موفق شد قیمت خود را از ۱٬۸۰۰ دلار روزهای اول ماه به اوج محلی ۲٬۸۰۰ دلار در اواخر ماه برساند. اتریوم (ETH) در زمان نگارش این خبر با ۲۷ درصد افزایش در طی ۳۰ روز گذشته و حدود ۰/۶ درصد رشد نسبت به روز قبل، به قیمت ۲٬۵۱۶ دلار معامله می‌شود.
با گذشت یک ماه از اجرای به‌روزرسانی «پکترا»، می‌توان گفت که اتریوم با اجرای این تغییرات نه‌تنها گامی بلند در مسیر حل معضل مقیاس‌پذیری خود برداشته، بلکه توانسته است با کاهش چشمگیر هزینه‌ها و بهینه‌سازی رول‌آپ‌ها، عملکرد کلی راهکارهای لایه ۲ خود را هم تقویت کند.
هرچند چالش‌هایی مانند افزایش بار امنیتی و متمرکزتر شدن شبکه همچنان پابرجاست، اما به نظر می‌رسد که این بلاک‌چین با تکیه بر نوآوری‌های فنی و نظارت فعال جامعه توسعه‌دهندگان خود توانسته است ثبات، کارایی و تمرکززدایی این اکوسیستم را تقویت کند.
