کاربرد قرارداد هوشمند چیست؟ بررسی کاربردهای اسمارت کانترکت

قرارداد هوشمند کاربرد زیادی در دنیای واقعی دارد. 10 نمونه از کاربردهای اسمارت کانترکت در حوزه‌ها و صنایع مختلف را بررسی می‌کنیم.

قرارداد هوشمند (Smart Contract) یک برنامه خودکار است که مجموعه دستورالعمل‌های تاییدشده روی بلاک چین را اجرا می‌کند. این قراردادها عنصر محوری بسیاری از برنامه‌های غیر متمرکز (DApp) نظیر بازارسازهای خودکار و صرافی‌ها برای خرید و فروش رمز ارز هستند. یکی از مشخصه‌های کلیدی اسمارت کانترکت‌ها، عدم نیاز به اعتماد در آن‌هاست، به این معنا که قادر به کاهش و حتی حذف نیاز به واسطه‌های شخص ثالث هستند. در این مطلب، نمونه هایی از کاربرد قرارداد هوشمند در امور مالی، املاک، سلامت، بیمه، زنجیره تامین و بسیاری دیگر را بررسی می‌کنیم.

قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند یکی از عناصر کلیدی بسیاری از اکوسیستم‌های بلاک چینی، خصوصا در شبکه‌های متمرکز بر توسعه برنامه‌ها نظیر اتریوم است. این قراردادها خودگردان، غیر متمرکز و شفاف هستند و عموما امکان تغییر یا بازگرداندن عملیات پس از اجرای آن‌ها وجود ندارد.

از جمله مزایای اسمارت کانت‌ها می‌توان به کاهش یا حتی حذف نیاز به واسطه‌ها اشاره کرد. علت آن است که در قراردادهای هوشمند، کدها مکانیزم تراکنش را تعیین کرده و داور نهایی شرایط اجرایی هستند. به همین خاطر، این نوع قراردادها به پایه کل اکوسیستم اپلیکیشن‌های غیر متمرکز تبدیل شده و نمادی از نقطه کانونی بزرگ توسعه بلاک چین به‌شمار می‌روند.

یک قرارداد هوشمند واحد قادر به اجرای تنها یک نوع تراکنش است. به همین خاطر، اکثر دی‌اپ‌ها با ساخت چند اسمارت کانترکت، مجموعه عملکردهای پیشرفته و هم‌افزا را می‌سازند. هزاران برنامه غیرمتمرکز در شبکه‌های بلاک چینی مختلف در حوزه‌های مالی، بازی، صرافی‌ها و رسانه وجود دارند که برای اهداف مختلف و به روش‌های متنوع، از اسمارت کانترکت‌ها استفاده می‌کنند.

10 نمونه کاربرد قرارداد هوشمند در دنیای واقعی

از نمونه کاربردهای قرارداد هوشمند برای اهداف مالی شامل ترید، سرمایه گذاری و وام‌گیری در بهترین پلتفرم های وام دهی ارز دیجیتال در دیفای هستند. از این برنامه‌های خودکار برای بازی، سلامت و املاک هم می‌توان استفاده کرد. در ادامه، برخی از پراستفاده‌ترین کاربرد اسمارت کارنترکت‌ها را بررسی می‌کنیم.

کاربرد اول اسمارت کانترکت: امور مالی

امور مالی و سرمایه گذاری بیشترین سود را از قراردادهای هوشمند می‌برد. صندوق سرمایه گذاری Santander Innoventures گفته است که به باور این شرکت، تا سال 2022، هر ساله 20 میلیارد دلار به ارزش سرمایه‌های روی فناوری بلاک چین اضافه خواهد داشت.

مقدار زیادی از این سرمایه‌ها، از جریان کاری خودکار اسمارت کانترکت‌ها و محاسبات تسویه حسابی که در حال حاضر وابستگی زیادی به نیروی کار دارد، حاصل می‌شود. این خودکارسازی نه تنها به کاهش ساعات کاری کمک می‌کند، بلکه خطاها و زمان محاسبات را نیز شدیدا کاهش خواهد داد.

کاربرد دوم قرارداد هوشمند: بهداشت و سلامت

تقریبا تمام صنایع جهان برای بهبود سرعت و امنیت ثبت سوابق خود، قادر به استفاده از اسمارت کانترکت‌ها هستند. یکی از صنایعی که منحصرا از این قابلیت بیشترین منفعت را خواهد برد، حوزه بهداشت و سلامت است.

در حال حاضر، سیستم کامپیوتری بهداشت جهانی سوابق میلیون‌ها بیمار را در خود نگهداری می‌کند. علی‌رغم اینکه این سازمان‌های بهداشت و سلامت حجم بالایی پول را صرف امنیت کرده‌اند، اما روش‌های فعلی دسترسی و ذخیره‌سازی اطلاعات، نسبت به مدل تحت بلاک چینی خود بسیار بیشتر در معرض آسیب‌پذیری و حملات سایبری قرار دارند.

تکنولوژی بلاک چین می‌تواند کل پایگاه داده سوابق سلامت شخصی افراد را به صورت امن رمزنگاری و نگهداری کند. یکی دیگر از مزایای این کار، تسهیل استفاده از یک کلید خصوصی است، به این معنا که تنها افراد خاص قادر به دسترسی به آن خواهند بود.

از دیگر کاربرد قرارداد هوشمند در حوزه سلامت می‌توان به صدور نسخه، ذخیره فیش، مدیریت انبار عمومی، ذخیره نتایج آزمایش و بسیاری دیگر اشاره کرد.

کاربرد سوم اسمارت کانترکت: مالکیت دارایی

قراردادهای هوشمند 2 کاربرد بزرگ در حوزه مالکیت دارایی‌ها دارند. اولا، از آن‌ها می‌توان برای ثبت مالکیت استفاده کرد. از آنجایی که استفاده از اسمارت کانترکت‌ها سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است، این قابلیت آن‌ها را به جایگزینی بهتر برای سیستم‌های فعلی تبدیل می‌کند. علاوه بر این، این قابلیت همچنین یعنی از آن‌ها می‌توان برای ثبت مالکیت هر گونه دارایی از ساختمان و زمین گرفته تا گوشی موبایل و ساعت، استفاده کرد.

در بازار خرید خانه، قراردادهای هوشمند قادر به حذف نیاز به سرویس‌های گران‌قیمت نظیر خدمات مشاوران املاک و وکلا هستند. این فناوری جدید به معنای این است که برای اولین بار در تاریخ، فروشندگان توانایی مدیریت کامل تراکنش‌ها را به تنهایی دارند.

کاربرد چهارم قرارداد هوشمند: املاک

بازار املاک نیز از قراردادهای هوشمند خرید و فروش یا اجاره امن‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر بیشترین منفعت را می‌برد. این امر نه تنها به خریداران اجازه می‌دهد سریع‌تر به ملک مورد نظر دسترسی یابند، بلکه دردسرهای همراه با آن را نیز کاهش می‌دهد.

قراردادهای خرید خانه مبتنی بر اسمارت کانترکت به هر دو طرف اجاره می‌دهد تا پیش از پرداخت وجه، با یکدیگر به صورت دیجیتالی به توافق برسند. پس از تکمیل این مرحله، قرارداد جزئیات مالکیت خانه را به‌روزرسانی می‌کند.

از آنجایی که این فرآیند نیازمند احراز کدهای کامپیوتری منحصربه‌فرد از طرف نویسنده اصلی آن است، این ویژگی کل پروسه را امن‌تر و احتمال کلاهبرداری را کاهش می‌دهد.

کاربرد پنجم اسمارت کانترکت: بیمه

صنعت بیمه سالانه ده‌ها میلیون دلار برای بررسی ادعاهای مطالبه خسارت شاکیان خرج می‌کند. نه تنها این مورد، بلکه این صنعت میلیون‌ها دلار هم به‌خاطر ادعاهای کلاهبردارانه و جعلی از دست داده است. قراردادهای هوشمند سوای پشتیبانی از سیاست‌های اولیه بیمه، به طرق مختلف به بهبود بررسی مطالبات کمک می‌کنند. این قراردادها همچنین قابلیت بررسی خطا و تعیین مقدار پرداختی خسارت را بر اساس مجموعه‌ای از شرایط که نوع سیاست سازمان یا فرد را در نظر می‌گیرد، در خود دارند.

مشابه قبل، اسمارت کانترکت‌ها زمان پردازش، هزینه و میزان خطاها را به شدت کاهش می‌دهند. در دید بلند مدت‌تر، قراردادهای هوشمند را می‌توان در کنار خودروهای مجهز به اینترنت اشیاء (IoT) استفاده کرد تا قابلیت اعمال سیاست‌های بیمه‌ای خاص و پرداخت فوری خسارت‌ها پس از وقوع حادثه فراهم شود. با استفاده از این قراردادها می‌توان اطلاعاتی نظیر گواهینامه، سوابق رانندگی، گزارش تصادفات و جزئیات سیاستی شرکت مربوطه را با هدف بهبود پرداخت‌های لحظه‌ای که به نفع هر دو طرفین معامله است، پردازش کرد.

کاربرد ششم قرارداد هوشمند: تحقیقات پزشکی

صنعت تحقیقات پزشکی از مزایای مشابه حوزه بهداشت و سلامت بهره خواهد بود. اول از همه اینکه داده‌های فوق‌حساس نظیر سوابق بیماران را می‌توان پس از آنکه به صورت امن رمزنگاری شدند، با استفاده از فناوری بلاک چین بین مراکز تحقیقاتی و دپارتمان‌ها جابه‌جا کرد.

از آنجایی که بسیاری از بیماران شرکت‌کننده در تحقیقات پزشکی دارای شرایط پزشکی حساس هستند، غالبا تمایل به خصوصی ماندن هویت خود دارند. از این رو، نگهداری امن این سوابق بسیار ضروری خواهد بود. به‌طور مشابه، شرکت‌های تحقیقات پزشکی دارای داده‌های بسیار زیادی از جمله نتیجه آزمایشات و فرمول دارو‌های جدید هستند که نیاز به نگهداری ایمن آن‌ها وجود دارد. در صورتی که به هر دلیلی نیاز به افشای این اطلاعات به یک نهاد ثالث باشد، امنیت آن‌ها را می‌توان از طریق اسمارت کانترکت‎‌ها تامین کرد.

کاربرد هفتم اسمارت کانترکت: رای گیری

جدیدترین اتهام تقلب در رای‌گیری، در انتخابات ریاست جمهوری پیشین ایالات متحده رخ داد. علی‌رغم استفاده از سیستم‌های کامپیوتری که در برخی موارد میلیون‌ها دلار هم هزینه صرف آن‌ها می‌شود، متقلبان راه‌های خلاقانه‌ای برای دستکاری نتایج پیدا می‌کنند.

قراردادهای هوشمند راه‌حلی ساده و مقرون‌به‌صرفه برای رفع این مشکل هستند. از اسمارت کانترکت‌ها می‌توان برای اعتبارسنجی هویت رای‌دهنده و ثبت رای وی بهره گرفت. سپس از این اطلاعات می‌توان برای شمارش آرا پس از پایان رای‌گیری استفاده کرد. از آنجایی که تغییر بلاک‌های روی بلاک چین پس از ثبت غیر ممکن است، دستکاری اطلاعات ثبت‌شده روی آن‌ها نیز امکان‌پذیر نیست. از جمله نمونه‌های این کاربرد می‌توان توسعه سیستم رای گیری الکترونیکی مبتنی بر بلاک چین توسط یک شرکت ژاپنی را نام برد.

کاربرد هشتم قرارداد هوشمند: معاملات همتابه‌همتا

از اسمارت کانترکت‌ها می‌توان برای طیف گسترده‌ای از معاملات نظیربه‌نظیر استفاده کرد. این قابلیت همان عاملی بود که به ظهور اتریوم و دیگر پروژه‌های رمز ارزی مشابه منجر شد. تمام کاربران از هر صنف و اندازه‌ای برای ساخت و رسیدن به توافق توسط قراردادهای هوشمند، قادر به استفاده از اینگونه پلتفرم‌ها هستند.

پس از برآورده‌سازی تمام شرایط یک اسمارت کانترکت، این قرارداد اجازه انجام و تکمیل تراکنش را می‌دهد. عموما این اتفاق برای انتقال پول صورت می‌گیرد، اما همیشه هم اینطور نیست. تا کنون از قراردادهای هوشمند برای اجرای عرضه اولیه سکه (ICO) پروژه‌ها با هدف فروش محصولات در اینترنت استفاده شده است. شرکت‌ها نیز برای تامین امنیت خدمات تیم توسعه و دیگر شرکت‌های برون‌سپاری‌شده از این قراردادها استفاده می‌کنند.

می‌توان گفت که قابلیت‌های اسمارت کانترکت‌های همتابه‌همتا به‌معنای واقعی کلمه بی‌پایان است. از نظر تئوری، این قراردادها را می‌توان جایگزین نقش‌های فعلی ارز سنتی کرد.

کاربرد نهم اسمارت کانترکت: توسعه محصول

یکی دیگر از کاربردهای قرارداد هوشمند، نگهداری یک دفتر کل صرف‌نظر از مرحله توسعه یک محصول است. طرفین معامله با امضای قرارداد باعث فعال‌سازی عملیات آن می‌شوند. با توسعه پروژه توافق‌شده، مراحل و دیگر اطلاعات مربوط به آن روی اسمارت کانترکت ذخیره می‌شود.

بخش بزرگی از کاربرد اسمارت کانترکت‌ها به توانایی نگهداری امن اطلاعات و اثبات محل تولید آن‌ها برمی‌گردد. مسلما شرکتی که مقدار هنگفتی پول را برای توسعه یک پروژه خرج کرده است، از سرقت این اطلاعات خوشنود نخواهد شد. در کل، تنها راه رسیدن به عدالت در صورت سرقت اطلاعات، طی کردن مراحل طول و دراز شکوایه است که اکثر شرکت‌ها وقت و پول این کار را ندارند.

در خصوص مالکیت معنوی دارایی‌هایی نظیر ایده‌ها و اهمیت توانایی اثبات آن، می‌توانید به دعواهای تمام نشدنی حق ثبت بین اپل و سامسونگ دقت کنید. لیست شرکت‌هایی که قادر به استفاده از این فناوری هستند، بلند است. با توجه به پشتیبانی قراردادهای هوشمند از توسعه محصول، این صنایع طیف گسترده‌ای از استارتاپ‌های کوچک تا کمپانی‌های بزرگ فناوری نظیر مایکروسافت و آمازون را شامل می‌شوند.

کاربرد دهم قرارداد هوشمند: مدیریت زنجیره تامین

مدیرت زنجیره تامین یکی دیگر از حوزه‌هایی است که بیشترین استفاده را از اسمارت کانترکت‌ها می‌برد. از دستگاه‌های اینترنت اشیاء می‌توان در کل زنجیره تامین برای ثبت هر مرحله از تولید و عرضه محصول استفاده کرد.

از نظر تئوری، از آنجایی که در زنجیره تامین مبتنی بر قرارداد هوشمند مدیران قادر به ردیابی یک محصول گم‌شده بر اساس زمان و مکان دقیق آن هستند، این فرآیند قادر به حذف سرقت‌های درون سازمانی است. در زنجیره‌های تامین عظیم نظیر آنچه در انبارهای بزرگ اتفاق می‌افتد، استفاده از اسمارت کانترکت قابلیت مشاهده مکان محصول به صورت لحظه‌ای و زمان لازم برای حرکت آن در زنجیره تامین را برای مدیران فراهم خواهد کرد. مدیران برای تنظیم سطوح انبار و اجرای اقدامات لازم جهت بهبود زمان تحویل کالا نیز قادر به استفاده از این اطلاعات هستند.

در زنجیره‌های تامین فعال در مناطق و شرکت‌های مختلف، یک اسمارت کانترکت خودکار تمام کارهای ذکرشده در بالا و حتی سفارش مجدد و پرداخت هزینه سفارشات دریافتی را به صورت اتوماتیک انجام خواهد داد. از اطلاعات داخل قرادادهای هوشمند همچنین می‌توان برای تعیین دوره‌های پرمشغله و نیازسنجی خرید محصولات در زمان مناسب در طول سال استفاده کرد.

جمع‌بندی

قراردادهای هوشمند جذاب‌ترین بخش فناوری بلاک چین تا کنون بوده‌اند. مفهوم کلی کاربرد اسمارت کانترکت بی‌شک باعث ایجاد انقلابی در نحوه زندگی ما خواهد شد. قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاک چین قدرت خارج کردن زندگی ما از دستان موسساتی نظیر بانک‌ها را دارند. یکی از عالی‌ترین محصولات جانبی این فناوری، پتانسیل دموکراتیک‌تر کردن دنیای امروزی ماست.

لیست کاربرد قرارداد هوشمند بسیار بلند است و این فناوری در صنایع مختلفی نظیر بیمه، بهداشت و سلامت، زنجیره تامین و دیگر حوزه‌ها بیشترین مزیت را برای صاحبان مشاغل خواهد داشت.

تهیه شده در بیت 24