دیفای گروپس چیست؟ شفاف‌سازی درباره کلاهبرداری دیفای گروپ

یکی از پروژه‌هایی که این روزها توجه جامعه کاربران ایرانی را به خود جلب کرده، دیفای گروپس (Defi Groups) است که البته در میان کاربران با عناوینی همچون دفی گروپس، دیفای گروپ و دفی گروپ نیز شناخته می‌شود. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا این پروژه، یک پروتکل دیفای واقعی است یا صرفا با یدک کشیدن اسم DeFi و تضمین نرخ سودهای بالا، اهداف سوئی را در سر دارد؟ در این نوشته، در ابتدا به اختصار به معرفی دیفای گروپس می‌پردازیم و در ادامه، کلاهبرداری بودن این پروژه را بررسی می‌کنیم.

از قدیم، همیشه افرادی در پی ثروتمند کردن شما در مدت زمانی کوتاه وجود داشته‌اند! از زمانی که به خاطر داریم، سرتاسر اینترنت شامل فضای وب و شبکه‌های اجتماعی مملو از پکیج‌های آموزش کسب درآمدهای دلاری نجومی بوده است. تولید این پکیج‌های توام با صحبت‌های انگیزشی، از زمان افزایش زیاد نرخ دلار قوت گرفت، و اخیرا با بالا رفتن قیمت ارزهای دیجیتال به اوج خود رسیده است. دیفای گروپس یکی از طرح‌های مشغول ماهی گرفتن از این آب گل‌آلود است.

رشد فضایی قیمت برخی ارزهای دیجیتال طی سال‌های اخیر سبب شده تولیدکنندگان پکیج‌ها و طرح‌های «شبانه، هفتگی یا ماهیانه پولدار شو» اکنون به سمت آن‌ها هجوم بیاورند و از نام آن‌ها به کام خود استفاده کنند. اداره‌کنندگان طرح‌های کلاهبرداری با اشاره به چارت ارزهای دیجیتالی که در مدت زمانی کوتاه رشد زیادی را تجربه کرده‌اند، کسب سود زیاد در کوتاه مدت را امکان‌پذیر جلوه می‌دهند و از درآمدهای دلاری بالا صحبت می‌کنند.

از طرفی دیگر، نوظهور بودن حوزه کریپتوکارنسی و در دسترس نبودن اطلاعات کافی در این رابطه میان عموم مردم به لطف سکوت رسانه‌های پرمخاطب ملی نظیر صدا و سیما، سبب شده بستر مناسبی برای کلاهبرداران نظیر اداره‌کنندگان طرح دیفای گروپ ایجاد شود. آن چه کم و بیش به گوش اغلب مردم رسیده، پرریسک و البته پرسود بودن ارزهای دیجیتال است، اما متاسفانه بیشتر آن‌ها دانش کافی برای تشخیص پروژه درست از غلط در این دنیای پرهرج و مرج ندارند. پس احتمالا هر سیستمی مرتبط با ارز دیجیتال را پرسود تصور می‌کنند.

البته این مسئله محدود به ایران نیست. طی سال‌های اخیر چند پروژه هرمی و پانزی حتی در سطح جهانی محبوب شدند و سرمایه‌های زیادی را به سرقت بردند. به عنوان نمونه‌ای بارز می‌توان به کینگ مانی (KingMoney) اشاره کرد که بیت 24 اواخر سال 1398 نسبت به آن هشدار داده بود، اما در نهایت شهریور 1400، گردانندگان آن دستگیر شدند (منبع).

سواستفاده از نام دیفای در دیفای گروپس

تابستان 1399 دیفای سامر (تابستان دیفای) نام گرفت، چرا که DeFi (سیستم مالی غیر متمرکز) در این بازه زمانی منفجر شد و سرمایه زیادی جذب کرد. این اتفاق مجددا زمینه را برای سواستفاده بسیاری از کلاهبرداران فراهم کرد تا با چسباندن نام خود به DeFi، به روش‌های مختلف جیب کاربران ناآگاه را خالی کنند. دیفای گروپ یکی از آن‌ها است.

برخی از پروژه‌ها نظیر پیتزا فایننس با سواستفاده از موفقیت پلتفرم‌‌های معتبری مثل سوشی سواپ در بحبوحه دیفای سامر، طی یک چشم بر هم زدن عده زیادی را به خاک سیاه نشاندند و سرمایه‌شان را غارت کردند. تعدادی از این پروژه‌ها در تلاش بوده‌اند تا صرفا با یدک کشیدن اسم DeFi برای خود اعتباری دست و پا کنند، در حالی که در حقیقت هیچ ارتباطی با این فضا ندارند. متاسفانه برخی نظیر دیفای گروپس موفق شدند نزد کاربران ناآگاه محبوبیت پیدا کنند.

یکی از پروژه‌هایی که موفق شده توجه کاربران ایرانی را به خود جلب کند دیفای گروپس (Defi Groups) بوده است که البته در میان کاربران با عناوینی مثل دفی گروپس، دیفای گروپ و دفی گروپ هم شناخته می‌شود.  در این مطلب قصد داریم چگونگی ارتباط این پروژه با سیستم مالی غیر متمرکز یا کلاهبرداری بودن آن را بررسی کنیم؛ آیا دیفای گروپس صرفا با یدک کشیدن اسم DeFi و تضمین نرخ سودهای بالا در پی سوداگری است یا یکی از پروژه‌های موفق دنیای امور مالی غیر متمرکز محسوب می‌شود!؟

دیفای گروپس (DeFi Groups) چیست؟

قصد نداریم بدون سند و مدرک صحبت کنیم، پس بهتر است برای قضاوت، ابتدا سری به سایت defigroups سوئیس بزنیم. بعد از ورود به وب سایت دیفای گروپ عبارت «کسب سود ماهانه 10 تا 17 درصدی از طریق پلتفرم DeFi Groups» جلب توجه می‌کند. در توضیحات این عنوان آورده شده که توزیع سودها هرگز تمامی ندارد (همیشگی است)، پروژه اولین در نوع خود محسوب می‌شود و بدون استفاده از روش‌های پانزی مشغول توزیع سود روزانه است.

دیفای گروپس مدعی «توزیع سود» است و آن را بزرگترین ویژگی خود خطاب می‌کند. همچنان برای قضاوت زود است. به منظور درک جزئیات فنی و ساز و کار یک پروتکل رمز ارزی، که برای نظر دادن درباره آینده آن ضروری است، باید به وایت پیپر پروژه مراجعه کنیم. همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، دیفای گروپس علاوه بر وایت پیپر یک One Pager نیز ارائه کرده است، اما با کلیک روی آن مجددا به صفحه اول ارسال خواهید شد.

برنامه‌های مشکوک جذب کاربر دیفای گروپس

بر اساس اطلاعات درج شده در وب سایت دیفای گروپس، 5 درصد حجم تمام سرمایه‌گذاری‌های افراد به شخص معرف آن‌ها تعلق می‌گیرد و به این صورت کاربران تشویق می‌شوند که دوستان و آشنایان خود را به ثبت نام و خریداری بسته‌های سرمایه گذاری در دیفای گروپس دعوت کنند، به این امید که بخشی از سرمایه اولیه آن‌ها به خودشان تعلق بگیرد.

اما این پروژه هیچ برنامه جایگزینی برای تامین سود کاربران خود ندارد. به بیان دیگر، اگر زمانی پروژه به هر دلیلی به اهداف خود نرسد، راهی برای جبران ضرر کاربران و پرداخت سود به آن‌ها ندارد و استراتژی نجات خاصی برای آن تعبیه نشده است.

بنابراین ریسک شکست پروژه و سقوط شدید ارزش دارایی‌های آن (با فرض اینکه پروژه‌ای وجود داشته باشد) بسیار بالا است. در این مورد هیچ اشتباهی متوجه دیفای گروپس نیست و سرمایه گذارانی که بدون توجه به کمبودها پرداختی به این وب سایت کرده‌اند کاملا مسئولیت ضرر خود را بر عهده دارند.

تیم توسعه دهنده دیفای گروپس

تمام پروژه‌هایی که می‌خواهند در دنیای بلاک چین به موفقیت برسند در تلاش برای اثبات مهارت و دانش توسعه تیم خود به کاربران هستند. این کار علاوه بر اطمینان بخشیدن به سرمایه گذاران، در افزایش اعتبار شرکت نیز موثر است. با این حال پروژه دیفای گروپس قصد چنین کاری ندارد و کافی است به وب سایت این پروژه سر بزنید تا متوجه شوید هیچ صفحه‌ای برای معرفی تیم توسعه دهنده آن وجود ندارد.

هویت توسعه دهندگان این پروژه ناشناس است. بنابراین کاملا این مکان وجود دارد که پس از جذب سرمایه کافی، وب سایت دیفای گروپس ناگهان و در عرض چند ثانیه بسته و سرمایه کاربران صفر شود.

ارز دیجیتال جوکر (JKR)

شبیه هر پروژه کریپتویی دیگر، خواه سالم یا کلاهبرداری، دیفای گروپس نیز دارای یک توکن اختصاصی است؛ جوکر (JKR) یک توکن اتریومی است که مشابه آن را می‌توان بدون داشتن دانش برنامه‌نویسی طی کمتر از یک ساعت، با هزینه‌ای جزئی، ایجاد کرد. پس داشتن یک ارز دیجیتال روی بلاک چینی دیگر، هرگز به یک پروژه اعتبار نمی‌دهد.

وایت پیپر دیفای گروپ

ارائه جزئیات دقیقی از ساز و کار پروژه، چیزی است که از یک وایت پیپر (White Paper) انتظار داریم. برای پروژه‌های قوی و معتبر، این حتی شباهت زیادی به یک مقاله علمی سطح بالا دارد. اما چنین چیزی هرگز درباره وایت پیپر دیفای گروپس صدق نمی‌کند؛ در اینجا بیشتر گزاف‌گویی شده و به جای ارائه جزئیات فنی دقیق و چگونگی تولید سود، صرفا یک سری مفاهیم کلی از دیفای آورده شده است.

به طور کلی از روی این مقاله سفید می‌توان فهمید DeFi Groups در تلاش است یک سری بات توسعه بدهد که به صورت خودکار در حوزه دیفای فعالیت و برای کاربران تولید سود می‌کنند. این ایده به خودی خود جذاب است، اما چطور قرار است به چنین چیزی دست پیدا کنیم؟ جزئیاتی از روند کار شامل چگونگی عملکرد بات‌ها در دسترس نیست.

بر اساس وایت پیپر دیفای گروپ متوجه می‌شویم ادعای آن‌ها توسعه بات‌هایی برای فعالیت در سیستم مالی غیر متمرکز است. در واقع آن‌ها سود تضمین شده‌ و دائمی مورد اشاره در صفحه اول وب سایت را تامین می‌کنند.

نقشه راه DeFi Groups

یکی از مهمترین قسمت‌های هر وایت پیپر رود مپ یا همان نقشه راه است. باید ببینیم گردانندگان دیفای گروپ چه آینده‌ای برای پروژه خود متصور شده‌اند. در قسمتی دیگر از وب سایت نقشه راه محصول به تصویر کشیده شده است.

در زمان نگارش این مقاله، در ابتدای سه ماهه چهارم سال 2021 (ابتدای اکتبر، دهمین ماه میلادی) قرار داریم، اما همانطور که در تصویر بالا می‌توانید مشاهده کنید، به‌روزرسانی رود مپ DeFi Groups روی سه ماهه نخست سال 2020 (بیست و یک ماه قبل) متوقف شده و از تکمیل سایر مراحل خبری نیست. البته به نظر می‌رسد که این نقشه راه متعلق به توکن پروتکل یعنی جوکر (JKR) است که فعلا از بررسی کاربرد و عملکرد آن عبور می‌کنیم.

بخش سوالات متداول (FAQ) دیفای گروپس

در قسمت FAQ دوازده سوال مطرح و به آ‌ن‌ها جواب داده شده است. پاسخ‌ها بسیار کلی هستند و همچنان خبری از موشکافی به منظور کمک به خواننده برای دستیابی به درک درستی از چگونگی کار پروژه نیست. با این حال، از طریق این بخش متوجه شدیم که در صورت معرفی افراد و سرمایه‌ گذاری آن‌ها روی دیفای گروپس 5 درصد از وجه سرمایه‌ گذاری شده به دست این اشخاص به معرف اختصاص پیدا می‌کند. این شما را به یاد نحوه کار طرح‌های هرمی و پانزی نمی‌اندازد؟

در یکی از گزینه‌های این بخش پرسشی در ارتباط با اپن سورس (متن باز) بودن پروژه مطرح شده است. پاسخ این است که پروتکل دیفای گروپس بنا بر دلایلی متن باز نیست. در نتیجه سورس کدی وجود ندارد تا بلکه با بررسی آن بتوان ادعای دیفای گروپ درباره استفاده از یک سری بات برای کسب سود از فضای DeFi را تایید کرد.

ثبت نام، خرید پکیج و برداشت از دیفای گروپ

ثبت نام در اینجا نیازمند اطلاعات زیادی نیست و روند خیلی ساده طراحی شده است. با این حال، داخل فرم ثبت نام دو نکته توجه ما را جلب کرد؛ برای ثبت نام در دیفای گروپس ارائه کد معرف الزامی است. این نحوه کار ما را به یاد یک پروژه مثلا ارز دیجیتال و بلاک چینی بی‌ارزش دیگر به نام پای نتورک می‌اندازد. نکته دوم این است که این پروژه مالی بین‌المللی، ایران را به فهرست کشورهای خود اضافه کرده و بدون هیچ مشکلی امکان ثبت نام برای کاربران ساکن کشورمان مهیا است. این در حالی است که می‌دانیم هیچ شرکتی، بزرگ و کوچک، از ترس آمریکا جرات مبادله مالی با ایرانیان را ندارد.

وقتی ثبت نام تمام شد، به منظور شروع دریافت سود به واسطه دیفای گروپس می‌بایست یکی از پکیج‌های آن‌ها را خریداری کنید. به این منظور کاربر باید حساب کاربری خود را با استفاده از ارزهای تتر (TRC20)، اتریوم، بیت کوین و جوکر (توکن پروتکل DeFi Groups) شارژ کند.

در بخش پکیج‌ها، شش بسته مشاهده خواهید کرد. هر چه سرمایه گذاری اولیه بیشتری داشته باشید، سود بالاتری دریافت خواهید کرد. آن چه بین تمام پکیج‌ها مشابه است، مدت زمان 24 ماهه و حداقل سود تضمینی شده 10 درصدی است. همانطور که در بالا گفتیم، در دیفای گروپ بالاترین میزان سود (برای گرانترین پکیج) 17 درصد است.

چرا دیفای گروپس کلاهبرداری است؟

مسیری که دیفای گروپس برای تولید سود در نظر گرفته، تکراری و کاملا مشابه سایر پروژه‌های اسکم قبلی است. ترکیب سودهای تضمینی و خارج از عرف، الزام معرفی زیرمجموعه، ارائه بسته‌های زماندار و از طرفی عدم ارائه اطلاعات کافی و دقیق درباره نحوه کار سیستم موازی با گزاف‌گویی‌ و طرح ایده‌های به ظاهر جذاب، هر فردی را به پانزی بودن دیفای گروپس مشکوک می‌کند.

برای ما، دلایلی برای کلاهبرداری خطاب کردن DeFi Group وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

عدم ارائه جزئیات فنی دقیق و متن باز نبودن پروژه

پروژه‌های بلاک چینی و ارز دیجیتال، مخصوصا پروتکل‌های فعال در بخش دیفای، به متن باز بودن معروف هستند. البته بعید نیست کد منبع تعدادی از پروژه‌های بزرگ، که به دست افراد شناخته شده و معتبر توسعه پیدا کرده‌اند، بنا بر دلایلی تا یک مدت مخفی بمانند، اما در نهایت آن‌ها نیز برای مشاهده عموم منتشر خواهند شد. از طرفی دیگر، حتی اگر قرار باشد بنابر تصمیم سازنده سورس کد محفوظ باقی بماند، لازم است که از سوی موسسات معتبر اعتبار کدها تایید و اصطلاحا Audit شود.

چنین چیزی درباره دیفای گروپس صدق نمی‌کند. پروتکل مورد بحث اپن سورس نیست و با وجود ادعای Audit  شدن توسط موسسات معتبر در قسمت FAQ وب سایت، اشاره‌ای به این موسسات نکرده است. مگر ممکن است در فضای پرهرج و مرج کریپتوکارنسی، که به طور متوسط روزانه بالای ده عدد ارز دیجیتال ایجاد می‌شود، یک پروژه در صورت Audit شدن به نام بازرسان اشاره‌ای نکند و به دنبال کسب اعتبار نباشد؟

با در نظر گرفتن وایت پیپر پروژه بعید به نظر می‌رسد اصلا کد و در واقع باتی پشت ماجرا وجود داشته باشد. پس تولید سود برای کاربران قدیمی در این طرح، برخلاف ادعا نه به واسطه بات‌های فعال در بازار دیفای، بلکه احتمالا از طریق جذب سرمایه از ورودی‌های جدید (نحوه کار طرح‌های پانزی) صورت می‌گیرد.

عدم ارائه کلید خصوصی (عملکرد حضانتی)

والت‌های ارز دیجیتال را از یک دیدگاه، بر اساس چگونگی کنترل کاربر روی آن‌ها می‌توان به دو نوع حضانتی (Custodial) و غیر حضانتی (Non-Custodial) تقسیم کرد. در کیف پول‌های حضانتی، کاربر کنترل دارایی‌هایش را به یک شخص یا نهاد ثالث (مثلا یک صرافی ارز دیجیتال) می‌دهد و خودش کنترل‌کننده کلیدهای خصوصی مربوط به رمز ارزهایش نیست. در کیف پول‌های حضانتی، به خاطر قرارگیری کلید خصوصی در اختیار مالک رمز ارزها، کاربر کنترل کاملی روی دارایی‌های خود دارد.

به عنوان نمونه صرافی‌های متمرکز نظیر بایننس را در نظر بگیرید. این پلتفرم قادر نیست کلیدهای خصوصی را به کاربر بدهد و خودش آن‌ها را نگهداری و مدیریت می‌کند (حضانتی). بنابراین کاربران باید به این صرافی و گردانندگان آن اعتماد داشته باشد. در صورت عدم اعتماد به یک پلتفرم هرگز نباید اختیار کلیدهای خصوصی ارزهای دیجیتال خود را به آن‌ها سپرد.

دیفای گروپس به ادعای سازنده پروتکلی فعال در حوزه DeFi یا همان سیستم مالی غیر متمرکز است. در این دنیا، به دلیل غیر متمرکز بودن، کیف پول حضانتی کاملا بی‌معنی است! به عنوان مثال وقتی شما از یک صرافی غیر متمرکز مانند یونی سواپ استفاده می‌کنید، به خاطر داد و ستد از طریق کیف پول‌های غیر حضانتی، همواره کنترل کلیدهای خصوصی‌تان را در اختیار دارید.

در پروژه‌هایی که قابلیت سپرده‌گذاری با ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کنند (دقیقا مثل چیزی که دیفای گروپس ادعا می‌کند)، حتی به ازای سپرده شما بلافاصله توکن LP آن به والت شما ارسال خواهد شد و شما در هر لحظه قادر خواهید بود با پس دادن LP توکن، سپرده‌تان را دریافت کنید. این اقدامات به واسطه قرارداد هوشمند اجرا می‌شوند و خبری از یک نهاد متمرکز نیست.

اما باید دقت کرد دیفای گروپس بر خلاف مابقی پروژه‌های DeFi، از والت‌های حضانتی استفاده می‌کند، پس شما مالک اصلی دارایی نیستید؛ دارنده کلیدهای خصوصی یعنی همان طراحان و گردانندگان پروژه مالکیت دارایی شما را دارند و هر لحظه می‌توانند آن را به نفع خود مصادره کنند. بنابراین ممکن است روزی آن‌ها نخواهند پولی را پس بدهند! در این شرایط، با توجه به ساختار بلاک چین و ارزهای دیجیتال، نه تنها از کاربران، بلکه از هیچ نهادی کاری ساخته نیست.

نرخ سود ثابت و زیاد

دیفای گروپس به حدی گزافه‌گویی کرده که برخی آن را با پروژه قدرتمند یرن فایننس (Yearn Finance)، پروتکل مشهور و معتبر حوزه دیفای، مقایسه می‌کنند. از جمله سرویس‌های Yearn Finance ارائه صندوق‌های رمز ارزی است، به طوری که مبلغ سپرده‌گذاری شده در آن‌ها به طور خودکار و با استراتژی‌های شفاف، با هدف کسب سود در حوزه دیفای مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بر خلاف دیفای گروپس در یرن فایننس فعالیت‌ها شفاف است و اطلاعات کاملی در ارتباط با استراتژی مورد استفاده در هر صندوق ارائه می‌شود. از طرفی دیگر، طبق انتظار از یک پروتکل دیفای Yearn Finance هم به شکل غیر متمرکز اداره می‌شود و کاربر مالک توکن‎‌های معرف مشارکت در آن صندوق است، به همین دلیل در هر زمان قادر است کل دارایی خود را بدون نیاز به کسب اجازه از فرد یا شرکتی دیگر پس بگیرد.

یک نکته بسیار مهم را نباید فراموش کرد، چیزی که ریشه در ذات سیستم مالی غیر متمرکز و در کل دنیای ارزهای دیجیتال دارد؛ ذات دیفای و در واقع ییلد فارمینگ (Yield Farming) محاسبه دقیق و تضمین سودهای ثابت را غیر ممکن می‌کند. برخلاف زمان سپرده‌گذاری در بانک‌های سنتی، فعالیت در دیفای به معنی کسب سودهای ثابت و مشخص نیست. اعداد و ارقام به طور مستمر در حال تغییر هستند، چرا که ماهیت رمز ارزها پرنوسان است. به همین دلیل به هیچ عنوان نمی‌توان سود ثابت و آن هم تضمین شده‌ای را برای فعالیت در حوزه دیفای متصور شد، برخلاف روندی که دیفای گروپس دنبال می‌کند.

حتی پروتکل قدرتمندی نظیر یرن فایننس به خود اجازه تضمین سود ثابت نمی‌دهد، اما به نظر دیفای گروپ روی دست آن بلند شده است! از طرفی دیگر، حداقل نرخ سود ماهانه 10 درصد که توسط دیفای گروپس ادعا شده، در مقایسه با مطرح‌ترین و قدرتمندترین پروژه‌های DeFi بسیار بالا است. به عنوان نمونه در زمان نگارش این مقاله، صندوق‌های یرن فایننس برای بیت کوین، اتریوم و تتر به ترتیب سودهای سالانه 1.37 درصد، 3.7 درصد و 3.99 درصدی تولید می‌کنند. در اینجا باید به یک ضرب‌المثل قدیمی که مخصوصا سرمایه گذاران در تمام کلاس‌های دارایی باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند، اشاره کرد:

اگر چیزی بیش از اندازه خوب به نظر رسید، به آن شک کنید (Too Good To Be True)

امکان ثبت نام کاربران ایرانی و الزام ارائه کد معرف

ایران تحت تحریم‌های سنگین آمریکا است و هیچ شرکت، گروه، یا سازمانی از ترس بزرگترین اقتصاد دنیا، به خود اجازه نمی‌دهد به طور مستقیم با ایران و ایرانیان تبادل مالی داشته باشد. به دلیلی مشابه بایننس و دیگر صرافی‌های کریپتوکارنسی معتبر استفاده از خدمات خود را برای کاربران ساکن کشورمان ممنوع کرده‌اند؛ ارائه خدمات مالی به کاربران ایرانی مجاز نیست.

به ادعای وب سایت دیفای گروپس این پروژه متعلق به یک موسسه ثبت شده در سوئیس است. حال چطور یک موسسه که به طور رسمی به ثبت رسیده، به این راحتی به کاربران ایرانی سرویس می‌دهد؟

از طرفی دیگر، اگرچه سیستم ریفرال یکی از روش‌های محبوب در پروژه‌های تازه‌ تاسیس به منظور تشویق کاربران به جذب کاربران جدید بوده است، اما هرگز اجباری وجود ندارد. این رفتار به شکوفایی جامعه کاربری آن پروژه منجر می‌شود، اما کاربران تازه وارد بدون ارائه معرف نیز قادر به ثبت نام خواهند بود. با این حال، الزام کاربران به ارائه کد معرف هنگام ثبت نام در دیفای گروپس غیر منطقی است و بیش از پیش، احتمال پانزی و کلاهبرداری بودن آن را افزایش می‌دهد.

آشنایی بیشتر با نحوه کار پروژ‌ها‌ی پانزی

نام این روش کلاهبرداری از چارلز پانزی (Charles Ponzi) گرفته شده است، فردی ایتالیایی که بعد از مهاجرت به آمریکای شمالی به واسطه راه‌اندازی یک سیستم پول‌سازی تقلبی مشهور شد. او توانست اوایل دهه 1920 میلادی، با الگوی پانزی خود طی یک سال (از شروع تا وقتی متوقف شود) سرمایه صدها نفر را سرقت کند.

روند کلی یک طرح پانزی در تصویر زیر به خوبی مشخص است؛ استراتژی واقعی برای سودآوری وجود ندارد و پول فقط از افراد جدید به افراد قدیمی دست به دست می‌شود.

در یک طرح پانزی مثل دیفای گروپس سود سرمایه‌ گذاران قدیمی با پولی که از سرمایه‌ گذاران تازه به دست آمده است پرداخت می‌شود، چرا که هیچ کار مفیدی با استفاده از پول به دست آمده صورت نمی‌گیرد تا بلکه سودی حاصل به دست آید. وعده‌هایی که برگزارکننده درباره پروژه خود و روش‌های کار با سرمایه مردم می‌دهد، تماما دروغ هستند. اگرچه سرمایه‌ گذاران اولیه بخش یا حتی کل پولشان را همراه سود دریافت می‌کنند، اما آخرین واردشوندگان به پروژه، تمام پولشان را از دست داده و هیچ چیزی دریافت نخواهند کرد. از این نظر، طرح پانزی و هرمی شباهت دارند.

اما کار تا کجا ادامه پیدا خواهد کرد؟ زمانی که جریان ورود کاربران جدید قطع شد، سیستم دیگر قادر به پرداخت پول به سرمایه‌ گذاران نیست، در نتیجه روند متوقف می‌شود. به همین دلیل تا وقتی برگزارکننده بتواند افراد جدیدی را به پرداخت پول ترغیب کند، چرخه ادامه پیدا می‌کند، به شرطی که توسط نهادهای قانونی شناسایی و منحل نشود!

همانطور که می‌بینید، بقای سیستم در گروی دادن سود به اولین شرکت‌کنندگان است. طبیعی است اگر آن‌ها سودی دریافت نکنند، خیلی زود اعتراض می‌کنند و دست گردانندگان رو خواهد شد. پس اشاره به این که «عده‌ای تا کنون به سودهای وعده داده شده توسط طرح دست پیدا کرده‌اند» اصلا منطقی نیست. این روند تا کجا ادامه پیدا می‌کند؟

از طرفی دیگر، ممکن است شما در دیفای گروپ یا هر طرح کلاهبرداری به ظاهر نوآور و سودآور دیگر تا ماه‌ها سود دریافت کنید، اما آیا فراموش کرده‌اید که اصل پولتان در گرو است؟ شاید طی چهار ماه، ماهیانه 100 دلار (مثلا) طبق وعده دریافت کنید، اما اصل پولتان (مثلا 1,000 دلار) چه می‌شود؟ به حضانتی بودن کلیدهای خصوصی در دیفای گروپس که در بالا اشاره کردیم دقت کنید. وقتی پول را واریز کردید، برخلاف نحوه کار پروتکل‌های معتبر حوزه DeFi، دیگر کنترلی روی دارایی ندارید و نمی‌توانید در زمان دلخواه حتی آن را با قبول کمی ضرر پس بگیرید.

طرح‌های پانزی و هرمی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. همچنین یک طرح پانزی نظیر دیفای گروپس دارای ویژگی‌های بیشتری است که بررسی آن‌ها از حوصله این مطلب خارج است. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مطلب زیر مراجعه کنید.

چه زمانی عمر دیفای گروپس به سر می‌رسد؟

پروژه‌های پانزی نظیر دیفای گروپس عمر محدودی دارند. این پروژه‌ها هیچ ارزش افزوده‌ای تولید نمی‌کنند و در واقع استراتژی آن‌ها «از این جیب به آن جیب» و «پرداخت سود از روی اصل پول» است. ساز و کار این پروژه‌ها چنین است که سودهای تضمین شده از طریق مبالغ جذب شده از طریق کاربران تامین می‌شود. سرانجام، تعداد کاربران ناآگاه محدود است و در نهایت زمانی فرا می‌رسد که با افزایش تعداد کاربران فعلی، میزان سرمایه جذب شده از طریق کاربران جدید به اندازه‌ای نیست که کفاف ارائه سود به آن‌ها را بدهد. اینجا، نقطه پایان طرح‌های پانزی است.

در مورد دیفای گروپس نیز همین موضوع صدق می‌کند زمانی که تقاضا برای سرمایه‌ گذاری روی پکیج‌های ارائه شده فروکش کند و مبالغ جدید از سوی کاربران تازه کمتر از سود تضمین شده به کاربران فعلی باشد، عمر آن به پایان خواهد رسید. از آنجایی که تمامی سرمایه‌ها در اختیار گردانندگان این پروژه است، در زمان نزدیک شدن به انتهای عمر سیستم، آن‌ها سرمایه کاربران را به جیب خواهند زد و هیچ راهی برای پس گرفتن این مبالغ وجود نخواهد داشت.

تهیه شده در بیت 24