آربیتروم (Arbitrum) چیست؟ آشنایی با راه حل مقیاس پذیری اربیتروم در اتریوم

تصور کنید وسط استفاده از یک اپلیکیشن دیفای، همه‌چیز دقیقاً همان‌طور که باید پیش برود: تراکنش سریع انجام شود، هزینه‌اش منطقی باشد و هیچ پیچیدگی فنی شما را درگیر نکند. شاید عجیب باشد، اما بخش بزرگی از کاربران نمی‌دانند این تجربه روان، همیشه حاصل خود اتریوم نیست؛ گاهی نتیجه فعالیت شبکه‌هایی است که در پشت صحنه کار می‌کنند تا اوضاع بهتر پیش برود. یکی از همین شبکه‌ها، آربیتروم است.

اسمش را احتمالاً بارها شنیده‌اید، مخصوصاً وقتی صحبت از سرعت، مقیاس‌پذیری و دنیای لایه‌دو می‌شود. اما سؤال واقعی این است که آربیتروم دقیقاً چه نقشی در این میان دارد و چرا پروژه‌های مختلف، از دیفای گرفته تا بازی‌های بلاکچینی، به آن مهاجرت کرده‌اند؟

البته که داستان پروژه آربیتروم به این سادگی‌ها نیست؛ پشت این شبکه، فلسفه‌ای وجود دارد که کار را برای توسعه‌دهندگان و کاربران سبک‌تر کرده و مسیر جدیدی برای رشد اکوسیستم اتریوم ساخته است. اگر چند دقیقه زمان بگذارید و این مقاله را تا آخر بخوانید، تصویر واضحی از سازوکار آربیتروم، مزایای آن و دلیل محبوبیتش به دست می‌آورید.

راه حل های بهبود مقیاس پذیری در اتریوم

بلاک چین اتریوم یکی از پلتفرم‌های محبوب برای توسعه برنامه‌های غیر متمرکز است. اما طی سال‌های اخیر، با گسترش پذیرش اتریوم، ازدحام این شبکه باعث افزایش محدودیت استفاده و سرسام‌آوری کارمزد تراکنش‌ها شده است.

به همین خاطر، توسعه‌دهندگان به طراحی روش‌هایی برای افزایش مقیاس پذیری بلاک چین اتریوم پرداختند. این روش‌ها به دو دسته آف چین یا برون زنجیره‌ای و آن چین یا دورن زنجیره‌ای تقسیم می‌شوند که شامل رویکردهای زیر هستند:

• آن چین:
  • شاردینگ (Sharding)
• آف چین:
  • لایه 2:
    • رول آپ‌ها (Roll Up)
    • استیت چنل یا کانال‌های وضعیت (State Channel)
  • ساید چین‌ها (Sidechain)
  • پلاسما (Plasma)
  • والیدیوم (Validium)

بر اساس تقسیم‌بندی بالا، راه‌حل های لایه دو اتریوم شامل دو روش رول آپ و استیت چنل هستند که از نظر نحوه کار با یکدیگر متفاوت‌اند. در ادامه به‌صورت جزئی‌تر به بررسی رول آپ‌ها و نقش اربیتروم در بهبود مقیاس پذیری اتریوم می‌پردازیم.

رول آپ های اتریوم

رول آپ های اتریوم از نظر روش تایید تراکنش‌ها به دو دسته دانش صفر یا زی کی (Zero-knowledge) و آپتیمیستیک (Optimistic) تقسیم‌بندی می‌شوند. این رویکردها تراکنش‌ها را خارج از لایه 1 یعنی روی یک لایه خارجی معروف به لایه 2 اجرا کرده و با بازگردانی داده‌های مربوطه به لایه 1، نهایتا اجماع روی آن‌ها را انجام می‌دهند:

• رول آپ‌های زی کی: رولاپ‌های دانش صفر تراکنش‌ها را به خارج از زنجیره اصلی اتریوم برده و پس از گروه‌بندی، آن‌ها را به‌صورت یکجا درون یک تراکنش واحد اعتبارسنجی می‌کنند.
• رول آپ‌های آپتیمیستیک: این رولاپ‌ها نیز تراکنش‌ها را به خارج از بلاک چین اصلی اتریوم هدایت و گروه‌بندی می‌کنند، اما به‌جای بازگردانی اطلاعات مربوط به یک تراکنش تجمیع‌شده واحد، اطلاعات مربوطه را به‌عنوان کال‌دیتا به شبکه اصلی بازمی‌گردانند.

در این دو روش، پیش‌فرض مربوط به تراکنش‌ها با یکدیگر متفاوت است. در رول آپ‌های دانش صفر فرض اولیه این است که تراکنش‌ها معتبر نبوده و اپراتورها با تولید گواه‌هایی به‌نام اثبات تصدیق (Validity Proof)، به اعتبارسنجی و تایید آن‌ها می‌پردازند. اما در رویکرد آپتیمیستیک فرض اولیه مبتنی بر معتبر بودن تراکنش‌هاست و دیگر نیازی به انتشار داده مربوط به گواه‌های تصدیق روی زنجیره اصلی نیست. در این حالت، در عوض از روشی به‌نام اثبات تقلب (Fraud Proof) استفاده می‌شود.

اگر با نحوه کارکرد دقیق رولاپ‌ها آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما مقاله پیش‌نیاز معرفی رول آپ های اتریوم را مطالعه کنید.

حالا یک سری پروژه مبتنی بر هر کدام از این روش‌های مقیاس پذیری اتریوم ساخته‌شده‌اند که آپتیمیزم (Optimism) و آربیتروم دو شبکه مبتنی بر رویکرد آپتیمیستیک هستند. در ادامه، به بررسی تاریخچه و نحوه کار اربیتروم می‌پردازیم.

آربیتروم (Arbitrum) چیست؟

آربیتروم یک راهکار لایه‌دوم روی شبکه اتریوم است که برای حل سه مشکل اصلی شبکه اتریوم ساخته شد؛ سرعت پایین، کارمزد بالا و شلوغی شبکه. این پروتکل با استفاده از فناوری Optimistic Rollup تراکنش‌ها را خارج از لایه اصلی پردازش می‌کند و فقط نتیجه نهایی را به شبکه اتریوم ارسال می‌کند؛ همین کار باعث می‌شود کاربران تجربه‌ای بسیار سریع‌تر و ارزان‌تر نسبت به شبکه اصلی داشته باشند، بدون اینکه امنیت را قربانی کنند. برای اینکه چالش‌های اتریوم را بتوانید بهتر درک کنید، پیشنهاد می‌شود ابتدا در مقاله‌ای که درباره اتریوم توضیح داده‌ایم،  مقیاس پذیری بلاک چین و مشکلات ترافیک شبکه اتریوم را بخوانید.

اگر با یک مثال بخواهیم موضوع را بیشتر جا بیاندازیم، آربیتروم را می‌توان در نقش «بزرگراهی» برای اتریوم در نظر گرفت؛ بلاکچینی که بار ترافیک سنگین را از دوش اتریوم برمی‌دارد و هزینه استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) را کاهش می‌دهد. این کاهش هزینه به شکل مستقیم کاربران، توسعه‌دهندگان DeFi، پروژه‌های NFT و بازی‌های بلاکچینی را جذب کرده و باعث شده آربیتروم در کمتر از دو سال به یکی از پرکاربردترین اکوسیستم‌های لایه‌دو تبدیل شود.

از نظر فنی، آربیتروم تلاش می‌کند همان امنیت اتریوم را ارائه دهد، اما با کارایی چند برابر بهتر. در این شبکه، هزاران تراکنش ابتدا در لایه دوم جمع‌آوری می‌شوند، سپس به‌صورت یک بسته روی اتریوم ثبت می‌شوند. این مدل «تجمیع تراکنش» باعث می‌شود که کارمزدها گاهی تا ۹۰٪ کاهش پیدا کند. به همین دلیل بخش بزرگی از قراردادهای هوشمند و پروژه‌های موفق به‌سرعت نسخه سازگار با آربیتروم را منتشر کرده‌اند.

ارز دیجیتال این شبکه، یعنی ARB، توکن حاکمیتی (Governance Token) پروژه است و نقش اصلی آن مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها و اداره سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) آربیتروم است. برخلاف تصور برخی کاربران، ARB برای پرداخت کارمزد استفاده نمی‌شود؛ شبکه همچنان از ETH برای گس استفاده می‌کند، اما ARB ستون مدیریت جامعه است.

اگر بخواهیم یک تعریف خلاصه و دقیق ارائه کنیم:
آربیتروم یک لایه‌دو مقیاس‌پذیر، سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM)، سریع، کم‌هزینه و مبتنی بر رول‌آپ‌های آپتیمیستیک است که با هدف ارتقای تجربه کاربران و توسعه‌دهندگان روی اتریوم ایجاد شده است.

شبکه آربیتروم چیست و چگونه کار می‌کند؟

آربیتروم در اصل یک «بلاکچین کمکی» برای اتریوم است که به آن کمک می‌کند ترافیک سنگین را مدیریت کند. اتریوم شبیه یک اتوبان شلوغ است؛ وقتی تعداد کاربران زیاد می‌شود، سرعت پایین می‌آید و هزینه‌ها بالا می‌رود. آربیتروم یک بزرگراه کنار این اتوبان می‌سازد تا بخش بزرگی از ماشین‌ها (تراکنش‌ها) وارد آن شوند و فقط نتیجه نهایی به اتوبان اصلی (شبکه اتریوم) منتقل شود. همین کار باعث بهبود سرعت و کاهش کارمزد می‌شود.

حال بیایید تا ببینیم این فرآیند دقیقا چگونه رخ می‌دهد. فرآیند کار را در سه مرحله ساده توضیح می‌دهیم:

• آربیتروم تراکنش‌ها را از کاربران دریافت می‌کند: به‌جای اینکه هر تراکنش در اتریوم پردازش شود، کاربران تراکنششان را روی آربیتروم ارسال می‌کنند. در این مرحله سرعت بسیار بالاتر است چون شبکه شلوغ نیست و گس آن هم خیلی کمتر مصرف می‌شود.
• تراکنش‌ها بسته‌بندی یا به اصطلاح Rollup می‌شوند: آربیتروم به‌جای ارسال تک‌تراکنش، صدها یا هزاران تراکنش را در قالب یک بسته جمع می‌کند. به این روش رول‌آپ گفته می‌شود. این بسته ایجادشده شامل تمام اطلاعات لازم برای بررسی است، اما حجم آن بسیار کمتر از مجموع همه تراکنش‌ها است، در نتیجه کارمزد به‌شدت پایین می‌آید.
• بسته نهایی روی اتریوم ثبت می‌شود: آربیتروم فقط «نتیجه نهایی» را روی اتریوم منتشر می‌کند. اینجا دو نکته مهم وجود دارد؛ نکته اول این است که امنیت همان امنیت اتریوم است، زیرا در نهایت داده نهایی روی اتریوم ثبت می شود و امنیت آن دقیقا مانند شبکه اصلی خواهد بود. نکته دوم هم این است که اگر اشتباهی رخ دهد، امکان چالش وجود دارد؛ در مدل آپتیمیستیک رول‌آپ همه چیز در حالت پیش‌فرض معتبر شمرده می‌شود مگر اینکه نودی (Node) به آن اعتراض کند. اگر چالشی ثبت شود، شبکه دوباره محاسبات را بررسی می‌کند و در صورت خطا، نتیجه اصلاح می‌شود. این ساز‌و‌کار احتمال خطا را به نزدیک صفر می‌رساند.

4 نقش در اکوسیستم آربیتروم شامل وریفایر (Verifier) یا تصدیق‌کننده، کلید (Key)، ماشین مجازی (VM) و منیجر (Manager) یا مدیر وجود دارد:

• وریفایر: یک پروتکل توزیع‌شده یا یک موجودیت جهانی است که درستی تراکنش‌ها را بررسی کرده و مسئول انتشار تراکنش‌های تاییدشده است.
• کلید: یک عضو پروتکل است که قادر به مالکیت ارز و تراکنش‌های هدف است. هش یک کلید عمومی نیز به‌عنوان شناساگر آن عمل می‌کند. کلیدها می‌توانند با امضای تراکنش‌ها توسط کلید خصوصی مربوطه، آن‌ها را در شبکه پیشنهاد دهند.
• ماشین مجازی: یک واحد مجازی در پروتکل به همراه کدها و داده‌هایی است که عملیات آن را تعریف می‌کنند.
• مدیر: مدیر ماشین مجازی فردی است که با نگهداری پروسه پیشرفت VM، از رفتار درست آن اطمینان حاصل می‌کند.

آربیتروم ماشین مجازی اختصاصی خود به‌نام Arbitrum Virtual Machine یا به‌طور خلاصه AVM را دارد که محیط اجرای قراردادهای هوشمند محسوب می‌شود. این ماشین روی EthBridge ساخته شده است؛ مجموعه‌ای از اسمارت کانترکت‌ها که با زنجیره اربیتروم تعامل دارند. بنابراین با استفاده از AVM، قراردادهای هوشمند سازگار با اتریوم برای اجرا روی اربیتروم، به‌صورت خودکار به زبان قابل فهم آن ترجمه می‌شوند.

گس در شبکه آربیتروم چگونه مصرف می‌شود؟

پروژه آربیتروم برای پیگیری هزینه اجرای تراکنش روی زنجیره خود از ارزی به‌نام ArbGas استفاده می‌کند. هر فرمان در ماشین مجازی اربیتروم مشمول یک هزینه ArbGas است و این هزینه بر اساس کل کارمزدهای ArbGas مربوط به اجرای فرمان داخل ماشین مجازی در مقایسه با گس لیمیت (Gas Limit) اتریوم محاسبه می‌شود. این یعنی هیچ سقف مشخصی برای مقدار ArbGas Limit آربیتروم وجود ندارد و نسبت به کارمزد گس اتریوم بسیار ارزان‌تر است. با اینکه این کارمزد به‌صورت پیش‌فرض روی صفر تنظیم شده است، اما غالبا برای جبران هزینه ولیدیتورهای زنجیره اربیتروم کاربرد دارد.

ArbGas به‌خاطر کاربرد خود برای تخمین هزینه شبیه‌سازی‌ها روی ماشین مجازی اربیتروم، با گس اتریوم که همین کار را روی خود این شبکه انجام می‌دهد، متفاوت است. علاوه بر این، برای بررسی صحت هر فرمان توسط ماشین مجازی آربیتروم، مقداری ArbGas کسب می‌شود. بنابراین، حصول اطمینان از عدم عبور هزینه تراکنش روی EthBridge از گس لیمیت لایه 1 اهمیت بالایی دارد. از طرفی، تخمین زمان شبیه‌سازی به‌دلیل مشخص کردن محدودیت سرعت زنجیره رول آپ، برای بررسی توان عملیاتی آن حائز اهمیت است.

تاریخچه آربیتروم (Arbitrum)

ایده ایجاد آربیتروم زمانی شکل گرفت که شبکه اتریوم با رشد شدید تعداد کاربران و پروژه‌ها روبه‌رو شد و مشکلاتی مثل کارمزدهای بسیار بالا و سرعت پایین تبدیل به مانعی برای استفاده روزمره شدند. در چنین شرایطی نیاز به یک راهکار مقیاس‌پذیر (Scalable) که بتواند فشار را از روی اتریوم بردارد، کاملاً احساس می‌شد. همین نیاز مقدمه‌ای شد برای شکل‌گیری پروژه‌ای که بعدها آربیتروم نام گرفت.

توسعه آربیتروم در ابتدا در دانشگاه آغاز شد. پژوهشگران آزمایشگاه تحقیقاتی Offchain Labs در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ روی ایده رول‌آپ‌های آپتیمیستیک کار می‌کردند و تلاش داشتند مدلی بسازند که امنیت اتریوم را حفظ کند، اما سرعت و ظرفیت تراکنش‌ها را چند برابر افزایش دهد. نتیجه این تحقیقات، نخستین نسخه آزمایشی آربیتروم بود که در سال ۲۰۲۰ معرفی شد و خیلی سریع توجه توسعه‌دهندگان اتریوم را به خود جلب کرد.

پس از نسخه‌های آزمایشی موفق، آربیتروم در سال ۲۰۲۱ با شبکه اصلی (Mainnet) خود به‌صورت عمومی راه‌اندازی شد؛ ابتدا با نام Arbitrum One که نسخه اصلی رول‌آپ آپتیمیستیک بود. استقبال پروژه‌های دیفای از این شبکه به حدی سریع بود که تنها چند ماه پس از راه‌اندازی، میلیاردها دلار سرمایه به اکوسیستم آن سرازیر شد. آفچین لبز همچنین اعلام کرد که در سری B تامین سرمایه به رهبری شرکت لایت‌اسپید ونچر پارتنرز (Lightspeed Venture Partners)، 120 میلیون دلار از سوی سرمایه گذاران جمع‌آوری شده است. این تامین سرمایه ارزش شرکت آفچین لبز را به 1.2 میلیون دلار رساند. از دیگر سرمایه گذاران پروژه آربیتروم می‌توان کوین بیس ونچرز (Coinbase Ventures)، پنترا (Pantera)، کامپاند (Compound) و بلاک‌نیشن (Blocknation) را نام برد.

در سال‌های بعد، نسخه پیشرفته‌تری با نام Arbitrum Nitro منتشر شد. Nitro ساختار پردازش شبکه را بازطراحی کرد تا سرعت بیشتر، هزینه کمتر و سازگاری کامل‌تر با EVM فراهم شود. این آپگرید یکی از نقاط عطف مهم آربیتروم محسوب می‌شود و نقش مهمی در تبدیل‌شدن آن به محبوب‌ترین لایه‌دو اتریوم داشت.

در نهایت، در مارس ۲۰۲۳ توکن ARB رسماً راه‌اندازی شد و اداره شبکه به شکل غیرمتمرکز (DAO) به جامعه کاربران واگذار شد. این شبکه حالا یکی از بزرگ‌ترین و پرکاربردترین لایه‌دوهای جهان است و نقش پررنگی در توسعه آینده اتریوم دارد.

بنیان‌گذاران و تیم توسعه‌دهنده Arbitrum

همانطور که در قسمت قبل گفته شد، پروژه آربیتروم توسط شرکت Offchain Labs توسعه یافته؛ شرکتی آمریکایی که توسط سه نفر از دانشگاه پرینستون پایه‌گذاری شد:

•  استیون گولدفلد (Steven Goldfeder)
• هری کالودر (Harry Kalodner)
• اد فلتن (Ed Felten) 

این افراد از نام‌های شناخته‌شده در حوزه امنیت سایبری و رمزنگاری هستند. این تیم ترکیبی از تخصص علمی، تجربه عملی و سابقه فعالیت در پروژه‌های بزرگ بلاکچینی دارد.

اد فلتن، که سابقه فعالیت به‌عنوان معاون رئیس بخش فناوری در کاخ سفید را دارد، نقش اساسی در شکل‌گیری معماری فنی آربیتروم داشته است. او سال‌ها روی موضوعات امنیت دیجیتال و سیستم‌های توزیع‌شده پژوهش کرد و تجربه علمی او پایه نظری آربیتروم را قدرتمند کرده است. استیون گولدفلد هم متخصص کریپتوگرافی و یکی از چهره‌هایی بود که از ابتدا روی ایده رول‌آپ‌ها کار می‌کرد و اکنون به‌عنوان مدیرعامل Offchain Labs شناخته می‌شود. هری کالودر نیز از فعالان حوزه بلاکچین بوده و بخش مهمی از طراحی اولیه شبکه را برعهده داشته است.

تیم Offchain Labs بعدها توسعه‌دهندگان مطرح دیگری را به پروژه اضافه کرد؛ افرادی با سابقه فعالیت در شرکت‌هایی مانند گوگل، آمازون و پروژه‌های مطرح بلاکچینی. تمرکز این تیم از ابتدا روی ایجاد یک لایه‌دو با بالاترین کیفیت، کم‌ترین خطا و بیشترین سازگاری با اتریوم بوده است. نتیجه این تلاش‌ها، انتشار نسخه‌های مختلف آربیتروم از جمله Arbitrum One، Arbitrum Nitro و Arbitrum Nova است که هرکدام برای نوع خاصی از کاربردها طراحی شده‌اند.

اکوسیستم آربیتروم امروز تنها توسط تیم Offchain Labs اداره نمی‌شود. با راه‌اندازی DAO و توکن ARB، جامعه بزرگی از توسعه‌دهندگان و کاربران نیز در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دارند. این مدل حکمرانی غیرمتمرکز باعث شده آربیتروم با سرعتی قابل‌توجه و در مسیری شفاف رشد کند.

ویژگی‌های اصلی شبکه آربیتروم

آربیتروم مجموعه‌ای از امکانات را  ارائه می‌دهد که آن را به یکی از قدرتمندترین لایه‌دوهای اتریوم تبدیل کرده است. این ویژگی‌ها فقط مربوط به کاهش کارمزد نیست، بلکه بهبود تجربه کاربری، امنیت بالا و سازگاری کامل با اکوسیستم اتریوم را هم شامل می‌شود. شناخت این قابلیت‌ها کمک می‌کند درک کنیم که چرا بسیاری از پروژه‌ها و کاربران حرفه‌ای، آربیتروم را به‌عنوان بستر اصلی فعالیت خود انتخاب کرده‌اند.

در ادامه، ویژگی‌های اصلی شبکه را با جزئیات بیشتر بررسی می‌کنیم تا تصویر شفاف‌تری از قدرت این لایه‌دو داشته باشید.

کارمزدهای بسیار پایین

آربیتروم با فشرده‌سازی صدها تراکنش در قالب یک Rollup، هزینه گس را بین همه کاربران تقسیم می‌کند و همین موضوع کارمزدها را به‌شدت کاهش می‌دهد. برای مثال اگر روی اتریوم انجام یک تراکنش ساده چند دلار هزینه داشته باشد، روی آربیتروم معمولاً چند سنت بیشتر نیست. این کاهش هزینه تأثیر مستقیمی روی تریدرهایی دارد که به‌صورت درست به معامله می‌زنند یا با اپلیکیشن‌های دیفای کار دارند. در نتیجه آربیتروم برای فعالیت‌های پرحجم بسیار به‌صرفه‌تر است.

سرعت پردازش بالا

تراکنش‌ها در آربیتروم خارج از شلوغی اتریوم پردازش می‌شوند و همین موضوع باعث سرعت بسیار بالاتر شبکه می‌شود. کاربران معمولاً تأیید تراکنش‌ها را در چند ثانیه مشاهده می‌کنند، بدون اینکه با صف‌های طولانی یا افزایش ناگهانی گس روبه‌رو شوند. این سرعت بالا استفاده از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را آسان‌تر و روان‌تر می‌کند. برای پروژه‌هایی مثل بازی‌های بلاکچینی و DeFi که به اجرای سریع نیاز دارند، این سرعت یک مزیت مهم است.

امنیت هم‌سطح با اتریوم

با اینکه پردازش تراکنش‌ها در آربیتروم انجام می‌شود، اما داده نهایی روی اتریوم ثبت خواهد شد. این یعنی امنیت شبکه کاملاً وابسته به امنیت اتریوم است و همان سطح اعتماد و مقاومت در برابر حمله را ارائه می‌دهد. مدل Optimistic Rollup امکان چالش و بررسی دوباره تراکنش‌ها را فراهم می‌کند و جلوی تقلب را هم می‌گیرد. در نتیجه، کاربران بدون نگرانی از دستکاری داده‌ها می‌توانند از آربیتروم استفاده کنند.

سازگاری کامل با ماشین مجازی اتریوم (EVM)

آربیتروم به طور صد‌در‌صدی با استانداردهای اتریوم سازگار است، یعنی هر اسمارت کانترکتی که روی اتریوم اجرا می‌شود، تقریباً بی‌هیچ تغییری روی آربیتروم هم قابل‌اجراست. این سازگاری یک برتری اساسی برای توسعه‌دهندگان دارد و فرآیند انتقال DAppها را به‌شدت ساده می‌کند. پروژه‌ها نیاز ندارند زیرساخت خود را تغییر دهند و همین موضوع هزینه و زمان توسعه را کاهش می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با EVM، می‌توانید به مقاله ماشین مجازی اتریوم (EVM) چیست؟ مراجعه کنید.

تجربه کاربری بهتر برای دیفای و NFT

در آربیتروم عملیات‌های پرهزینه مثل سواپ، تأمین نقدینگی، مینت NFT یا شرکت در بازی‌های بلاکچینی با هزینه پایین و سرعت بالا انجام می‌شود. این یعنی کاربران عادی هم می‌توانند با سرمایه کم فعالیت کنند، بدون اینکه هزینه‌های زیاد مانع عملکرد آن‌ها شود. بسیاری از پلتفرم‌های بزرگ دیفای نسخه رسمی آربیتروم را منتشر کرده‌اند تا کاربران تجربه سریع‌تر و ارزان‌تر داشته باشند. به همین دلیل، حجم تراکنش‌ها و کاربران آربیتروم به‌صورت پیوسته افزایش یافته است. پیش از این در بلاگ بیت ۲۴ درباره امور مالی متمرکز مقاله‌ای تحت عنوان دیفای چیست؟ نوشته شده است.

پشتیبانی قوی از توسعه‌دهندگان

آربیتروم ابزارهای کاملی مثل مستندات حرفه‌ای، محیط‌های تست و رابط‌های توسعه ارائه می‌دهد. توسعه‌دهندگان می‌توانند بدون پیچیدگی زیاد قراردادهای هوشمند خود را تست کنند. این ابزارها مانع خطا و باگ می‌شوند و امکان ساخت پروژه‌های بزرگ را آسان‌تر می‌کنند. همین پشتیبانی باعث شده بسیاری از پروژه‌ها آربیتروم را به محیط پیش‌فرض توسعه خود تبدیل کنند.

قابلیت ارتقا و مقیاس‌پذیری در آینده

ساختار آربیتروم طوری طراحی شده که در آینده بتواند با نیازهای جدید و رشد شبکه تطبیق پیدا کند. آپدیت‌هایی مثل Arbitrum Nitro نشان دادند که این شبکه به‌راحتی می‌تواند کارایی بیشتر، سرعت بالاتر و هزینه کمتر را ارائه دهد. این سازوکار آینده‌محور باعث می‌شود کاربران و توسعه‌دهندگان مطمئن باشند که آربیتروم با پیشرفت اکوسیستم اتریوم همگام خواهد بود. این قابلیت در رقابت بین لایه‌دوها اهمیت زیادی دارد.

مدل حاکمیتی غیرمتمرکز با توکن ARB

توکن ARB نقش مهمی در اداره غیرمتمرکز شبکه دارد و به دارندگان آن این امکان را می‌دهد که درباره تغییرات مهم رأی دهند. این مدل DAO باعث می‌شود توسعه شبکه با نظر جامعه و به‌صورت شفاف انجام شود. وجود یک سیستم حاکمیتی فعال، مسیر ارتقای شبکه را پایدارتر و هماهنگ‌تر می‌کند.

مقایسه آربیتروم با آپتیمیزم (Optimism)

آربیتروم و آپتیمیزم هر دو بر پایه فناوری Optimistic Rollup ساخته شده‌اند و هدفشان یک چیز است؛
کاهش کارمزد و افزایش سرعت اتریوم بدون قربانی‌کردن امنیت. اما شباهت‌ها فقط در سطح فنی پروژه است. در عمل، این دو شبکه تفاوت‌های مهمی دارند که باعث شده مسیرهای متفاوتی در جذب کاربر، توسعه‌دهندگان و پروژه‌های دیفای طی کنند. آربیتروم معمولاً به‌عنوان لایه‌دوی پرمصرف‌تر و بزرگ‌تر شناخته می‌شود، در حالی که آپتیمیزم رویکردی ساده‌تر و هماهنگ‌تر با اتریوم دارد.

در ادامه، ابتدا تفاوت‌ها را به‌صورت توضیحی بیان می‌کنیم و سپس یک جدول جامع مقایسه‌ای ارائه می‌دهیم.

۱. معماری فنی
آربیتروم از معماری پیچیده‌تر با تمرکز بر فشرده‌سازی بهتر داده‌ها استفاده می‌کند، در حالی که آپتیمیزم ساختاری ساده‌تر دارد. همین موضوع باعث می‌شود آربیتروم گاهی کارمزد پایین‌تری نسبت به آپتیمیزم ارائه دهد.

۲. سازگاری با EVM
درست است که هر دو پروژه آربیتروم و آپتیمیزم با ماشین مجازی اتریوم سازگار هستند، اما ممکن است به دلیل تفاوت‌های سختاری جزئی، پیاده‌سازی کدها توسط توسعه‌دهندگان بر شبکه آربیتروم ساده‌تر از آپتیمیزم باشد.

۳. اکوسیستم و حجم فعالیت
آربیتروم معمولاً حجم تراکنش، TVL و تعداد پروژه‌های بیشتری نسبت به آپتیمیزم دارد. این موضوع باعث شده به‌عنوان یکی از لایه دو‌های پرکاربرد شناخته شود.

۴. حاکمیت و توکنومیک
هر دو شبکه توکن حاکمیتی دارند، اما مدل DAO آربیتروم گسترده‌تر و قدیمی‌تر است. از طرف دیگر، آپتیمیزم پروژه Superchain را راه‌اندازی کرده که هدفش یکپارچه‌سازی چندین لایه‌دو تحت یک استاندارد مشترک است.

آینده و چشم‌انداز شبکه و ارز آربیتروم (ARB)

آینده آربیتروم را نمی‌شود فقط با نگاه‌کردن به قیمت ARB تحلیل کرد؛ این شبکه یکی از ستون‌های اصلی مقیاس‌پذیری اتریوم است و نقش آن در سال‌های آینده احتمالاً پررنگ‌تر خواهد شد. آربیتروم با داشتن بزرگ‌ترین TVL میان لایه‌دوها، یکی از فعال‌ترین اکوسیستم‌های دیفای را در اختیار دارد و همین موضوع نشان می‌دهد رشد آن صرفاً هیجانی نیست، بلکه بر پایه استفاده واقعی کاربران اتفاق افتاده است.

از نظر فناوری، آربیتروم با ساختار Nitro، مدل داده بهینه، ابزار توسعه پیشرفته و سازگاری عمیق با EVM، ظرفیت قابل‌توجهی برای ارتقا دارد. این شبکه در حال حرکت به سمت راهکارهای مقیاس‌پذیری پیشرفته‌تر مثل Orbit است؛ بخشی که امکان ساخت لایه‌سه‌ها را فراهم می‌کند. به زبان ساده‌تر آربیتروم فقط یک لایه‌دو نیست، بلکه تبدیل به سکویی برای ساخت شبکه‌های جدیدتر شده است.

از نظر اقتصادی، با وجود عرضه توکن ARB و راه‌اندازی DAO، مسیر توسعه آربیتروم بیش از هر زمان دیگری مبتنی بر رأی‌گیری و تصمیم‌سازی جامعه است. این مدل حاکمیتی باعث شده توسعه شبکه شفاف‌تر، منظم‌تر و قابل‌بررسی‌تر باشد. هر تغییری از ساختار کارمزد تا آپگریدهای فنی باید از مسیر رأی‌گیری بگذرد.

چشم‌انداز قیمتی ARB نیز به‌شدت به میزان استفاده واقعی از شبکه وابسته است. هرچه برنامه‌های بیشتری روی آربیتروم مهاجرت کنند و تراکنش‌های بیشتری روی آن انجام شوند، اعتماد بازار نسبت به آینده این توکن بیشتر خواهد شد. موفقیت آربیتروم در حفظ سهم بازار لایه‌دو نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در مسیر بلندمدت ARB دارد. برای تحلیل کامل آینده و قیمت ارز آربیتروم، صفحه آینده ARB را مطالعه کنید.

معرفی کیف پول‌های معتبر برای نگهداری ارز آربیتروم (ARB)

برای نگهداری توکن ARB می‌توانید از انواع کیف پول‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری استفاده کنید. خوشبختانه آربیتروم روی شبکه اتریوم فعال است و تقریباً تمام کیف پول‌های معتبر از آن پشتیبانی می‌کنند.
H3 | کیف پول متامسک (MetaMask)

متامسک محبوب‌ترین کیف پول اتریوم و آربیتروم است و به‌خاطر رابط کاربری ساده‌اش انتخاب شماره یک کاربران تازه‌کار محسوب می‌شود. اضافه‌کردن شبکه آربیتروم به متامسک تنها چند کلیک زمان می‌برد و کاربران می‌توانند تمام دارایی‌های اتریومی خود را در یک محیط واحد مدیریت کنند. علاوه بر این، تقریباً همه DAppهای دیفای آربیتروم با متامسک سازگار هستند. برای آشنایی کامل‌تر می‌توانید از راهنمای استفاده از کیف پول MetaMask استفاده کنید.

کیف پول تراست والت (Trust Wallet)

تراست والت گزینه‌ای سبک، سریع و مناسب کاربران موبایل است. این کیف پول هم از ARB پشتیبانی می‌کند و هم امکان اتصال مستقیم به برنامه‌های غیرمتمرکز را دارد. اگر دنبال گزینه‌ای هستید که بدون پیچیدگی‌های فنی بتوانید توکن ARB را ذخیره کنید، تراست والت انتخاب مطمئنی است. برای اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌شود مقاله راهنمای نصب تراست والت برای کاربران ایرانی را مطالعه کنید.

کیف پول سخت‌افزاری لجر (Ledger)

لجر بهترین گزینه برای کاربرانی است که سرمایه بیشتری نگهداری می‌کنند و به امنیت سطح بالا نیاز دارند. این کیف پول سخت‌افزاری با برنامه Ledger Live امکان مدیریت مستقیم دارایی‌های آربیتروم را فراهم می‌کند. اگر قصد نگهداری بلندمدت ARB را دارید، لجر یکی از امن‌ترین گزینه‌های بازار است. برای شروع می‌توانید از آموزش راه‌اندازی کیف پول لجر استفاده کنید.

کیف پول داخلی بیت‌۲۴

کیف پول داخلی بیت‌۲۴ یکی از ساده‌ترین و امن‌ترین روش‌ها برای نگهداری توکن ARB است، مخصوصاً برای کاربرانی که قصد خرید، فروش و انتقال سریع دارند. این کیف پول به‌صورت یکپارچه داخل حساب کاربری شما فعال است و نیاز به نصب نرم‌افزار یا انجام تنظیمات اضافی ندارد. امنیت بالا، سرعت پردازش فوری و کارمزد صفر برای انتقال داخلی، این کیف پول را به گزینه‌ای کارآمد برای کاربران مبتدی و حرفه‌ای تبدیل می‌کند.

آربیتروم بریج (Arbitrum Bridge) چیست؟

شما می‌توانید برای انتقال توکن های ERC20 و ETH روی اتریوم به راه‌حل مقیاس پذیری لایه 2 اربیتروم به‌نام Arbitrum One، از ابزاری به‌نام Arbitrum Token Bridge استفاده کنید. برای ارسال یک تراکنش از طریق این شبکه، باید ابتدا آن را به یکی از قراردادهای EthBridge Inbox بفرستید. در طرف مقابل، یک قراراداد Outbox داده‌ها را از آربیتروم گرفته و آن را برای تعامل معکوس به بلاک چین اتریوم اضافه می‌کند. از آنجایی که ورودی‌ها و خروجی‌های EthBridge به‌صورت عمومی قابل بررسی و تایید هستند، اتریوم نیز می‌تواند تمام فعالیت‌های برون زنجیره‌ای را شناسایی و اعتبارسنجی کند.

برای بریج کردن توکن‌ها از لایه 1 به لایه 2 آربیتروم، ابتدا باید یک کیف پول ارز دیجیتال نظیر متامسک یا دیگر والت‌های پشتیبان آن را نصب کرده و پس از خرید اتریوم روی شبکه اصلی این بلاک چین، مراحل زیر را انجام دهید:

در مرحله اول، باید وارد درگاه صرافی‌ها غیر متمرکز به‌نام wardenswap.finance شده و طبق مراحل زیر، شبکه “Arbitrum One” را اضافه کنید. ابتدا شبکه آربیتروم را از طریق آیکن زرد رنگ شبکه‌ها در گوشه راست بالای صفحه انتخاب کنید.

سپس روی “Connect Wallet” کلیک کرده و با طی کردن مراحل افزودن شبکه، کیف پول متامسک یا دیگر والت‌های مورد نظر خود را به آن متصل کنید. اکنون نام شبکه آربیتروم روی متامسک شما نمایش داده خواهد شد.

حال وارد سایت bridge.arbitrum.io شده و توکن‌های خود را به آن متصل کنید. قبل از آن نیز شبکه انتخابی در والت را به اتریوم تغییر داده و سپس مراحل زیر را طی کنید. در قسمت “L1” مقدار اتر یا توکن مورد نظر برای بریج کردن را وارد کرده و سپس با کلیک روی “deposit”، تراکنش خود را ثبت کنید. پس از ثبت تراکنش، بسته به شلوغی شبکه بین 10 دقیقه تا 1 ساعت بعد این فرآیند روی آربیتروم وان ظاهر خواهد شد. پس از رسیدن ارزها به اربیتروم، با سوئیچ و تغییر شبکه به آن می‌توانید آن‌‌ها را مشاهده کنید.

دقت داشته باشید که شبکه Arbitrum One هیچ توکن بومی ندارد و تمام قراردادهای آن قادر به کار کردن با توکن‌های اتریومی هستند.

اضافه کردن دستی شبکه آربیتروم به کیف پول متامسک

علاوه بر روش بالا، برای اضافه کردن دستی شبکه Arbitrum به کیف پول متامسک نیز کافی است روی افزونه آن در مرورگر خود کلیک کرده و در پنجره بازشده، از لیست شبکه‌های بالای صفحه، روی “Add Netwrok” کلیک کنید.

در صفحه جدید، برخی از شبکه‌های محبوب نمایش داده شده است. همچنین می‌توانید شبکه مورد نظر را در سرچ باکس جستجو کرده و سپس روی “Add” روبروی آن کلیک کنید.

حال صفحه جدیدی باز می‌شود که با کلیک کردن روی “Approve”، شبکه اربیتروم به لیست شبکه‌های متامسک شما اضافه خواهد شد.

کدام برنامه های غیر متمرکز روی اربیتروم ساخته شده‌اند؟

از جمله شناخته‌شده‌ترین صرافی های غیر متمرکز که با شبکه آربیتروم سازگاری دارند می‌توان یونی سواپ (UniSwap)، سوشی سواپ (SushiSwap)، آوی (Aave)، بلنسر (Balancer)، بند پروتکل (Band Protocol)، کرو (Curve)، آبراکادابرا (Abracadabra)، انی سواپ (AnySwap) و ساینپس (Synapse) را نام برد.

یونی سواپ چندی پیش طی نظرسنجی از هولدرهای توکن UNI، نظرشان را درباره ادغام شبکه Arbitrum One در داخل این صرافی پرسید. با اینکه یونی سواپ استفاده از راه‌حل لایه 2 آپتیمیزم را در برنامه کار خود قرار بوده، اما رای‌دهندگان شبکه اربیتروم را انتخاب کردند. علاوه بر این، از آنجایی که عرضه آپتیمیزم به‌تاخیر افتاده بود، باعث شد اربیتروم رهبری این حوزه را به‌دست بگیرد.

چگونه با استفاده از اربیتروم می‌توان دی اپ ها را اجرا کرد؟

برای اجرای دی‌اپ‌ها روی شبکه آربیتروم، به ابزارهای کامپایلر، EthBridge و پیاده‌سازی یک ولیدیتور نیاز دارید. تمام این نرم افزارها متن باز بوده و از طریق گیت‌هاب آفچین لبز و همچنین وبسایت رسمی آن به آدرس offchainlabs.com قابل دسترسی هستند.

برای شروع، باید از کامپایلر اربیتروم برای کامپایل کردن قراردادهای سالیدیتی اتریوم استفاده کنید. این کار باعث ساخت یک ماشین مجازی اربیتروم می‌شود. سپس، باید برای پیگیری اجرای VM و اطمینان از کارکرد درست آن، گروهی از ولیدیتورها را انتخاب نمایید.

اعتبارسنج شما می‌تواند هر کسی باشد و هر سازنده ماشین مجازی قادر به انتخاب ولیدیتور شخصی خود است. شما همچنین می‌توانید به انتخاب چند نظاره‌گر که نحوه کار VM را بررسی می‌کنند بپردازید، اما این افراد مشابه ولیدیتورها مسئول تضمین درستی کارکرد نیستند.

آربیتروم همچنین دارای سایدچینی به‌نام AnyTrust Guarantee است که حتی در صورت فعالیت تنها یک ولیدیتور، می‌تواند تضمین‌کننده اجرای درست ماشین مجازی شما باشد.

پس از این گام، با فراخوانی EthBridge باید فرمان اجرا روی ماشین مجازی آربیتروم و همچنین شناسایی ولیدیتورها را به این نرم افزار بدهید. در این مرحله، ماشین مجازی شما کار خود را آغاز می‌کند.

کاربران دی‌اپ‌ها نیز با استفاده از مرورگر خود قادر به دسترسی به رابط کاربری فرانت-اند موجود هستند. این فرانت-اند از طریق پیام‌رسانی پشت‌صحنه به‌صورت خودکار با ماشین مجازی در حال اجرا ارتباط خواهد داشت. با واریز وجه به کیف پول آربیتروم، کاربران شما می‌توانند با VM تعامل داشته و ارز ETH یا دیگر توکن‌های مبتنی بر اتریوم خود را به این ماشین بفرستند.

نحوه تبدیل توکن‌ها روی Arbitrum با استفاده از صرافی یونی سواپ

با اینکه شبکه اربیتروم رمز ارز بومی ندارد، اما با طی کردن مراحل زیر می‌توانید توکن‌های خود را با استفاده از پروتکلی مانند صرافی یونی سواپ به دیگر ارزهای دیجیتال تبدیل کنید:

• ابتدا وارد وبسایت یونی سواپ به آدرس uniswap.org شده یا از طریق کیف پول موبایل خود نظیر تراست والت، با استفاده از مرورگر دی‌اپ آن یونی سواپ را باز کنید.
• سپس با استفاده از آیکن شبکه بالای صفحه، Arbitrum را انتخاب کنید.
• پس از وارد کردن مقدار ارسالی یا دریافتی، قیمت ارز دیجیتال مورد نظر برای تبدیل را بررسی کنید. البته اگر این اولین بار استفاده شما از شبکه آربیتروم توسط یونی سواپ است، ابتدا باید توکن را تایید. این فرآیند صرفا یکبار و برای فراخوانی قرارداد هوشمند مربوطه انجام می‌شود.
• پس از بررسی قیمت و اسلیپیج، تراکنش را تایید کرده و چند ثانیه منتظر بمانید.
• با مراجعه به اکسپلورر شبکه اربیتروم به آدرس arbiscan.io نیز می‌توانید وضعیت تراکنش از جمله مقدار، قیمت و کارمزد گس را بررسی کنید.

آربیتروم دارای قابلیت سواپ آنی و کارمزد کمتر نسبت به اتریوم است. البته دقت داشته باشید که تریدهای شما روی اربیتروم از طریق ورژن ۳ استخرهای نقدینگی یونی سواپ انجام می‌شوند و حتی در صورت وجود قیمت بهتر در لایه 1 این صرافی، تراکنش شما از لیکوییدیتی موجود روی آن استفاده نخواهند کرد.

آربیتروم و مسیر پیش‌رو؛ انتخابی هوشمند برای آینده اتریوم

آربیتروم با سرعت بالا، کارمزد کم و اکوسیستم روبه‌رشد، به یکی از پایه‌های اصلی مقیاس‌پذیری اتریوم تبدیل شده است. اگر قصد ورود به دیفای، NFT یا فعالیت‌های روزمره روی اتریوم را دارید، استفاده از آربیتروم انتخابی منطقی و آینده‌محور است. همین امروز می‌توانید با انتخاب یک کیف پول مناسب و انتقال دارایی‌ها به این شبکه، تجربه‌ای سریع‌تر و ارزان‌تر داشته باشید. برای شروع، از طریق صرافی بیت‌۲۴ به‌راحتی توکن ARB را خریداری کنید و وارد این اکوسیستم پویا شوید.