آنچه در این مقاله خواهید خواند
ممکن است به عنوان یک فعال و سرمایه گذار در ارزهای دیجیتال یا سایر بازارهای مالی مثل بورس، تا کنون چندین مرتبه درگیر فومو شده و حس از دست دادن فرصت خوره روحتان شده باشد، بدون این که بدانید این اتفاق ناشی از یک مفهوم رایج در روانشناسی است. بهتر است ضمن آشنایی با این اصطلاح، اجازه ندهید تا حین رخ دادن اتفاقات مهم داخل بازار خرید و فروش ارز دیجیتال در آینده ذهن شما را درگیر کند. وقتی بدانید فومو چیست و ترس از دست دادن فرصت از کجا ریشه می‌گیرد، بهتر قادر به مقابله با آن خواهید بود.
اگر نتوانید فومو را کنترل کنید، ذره ذره شما را آب می‌کند! ترس از دست رفتن فرصت از آن چه تصور می‌کنید خطرناک‌تر است و در برخی مواقع به اختلالات روانی و در ادامه مشکلات فیزیکی جدی منجر میشود. اگر تا کنون، مثلا در زمان رشد نجومی قیمت یک ارز دیجیتال، چنین حسی را تجربه کرده باشید، می‌دانید چه استرس و نگرانی تمام وجود فرد درگیر فومو را فرا می‌گیرد. یک هولدر یا تریدر ارزهای دیجیتال در پی کسب سود است، اما این پول نباید در انتها خرج دوا و درمان شود!
تاریخچه ابداع مفهوم فومو یا ترس از دست دادن فرصت
اصطلاح ترس از دست دادن فرصت مفهومی است که اولین بار در سال 2000 توسط دکتر دن هرمن (Dan Herman) در مقاله پژوهشی با عنوان “The Journal of Brand Management” مطرح شد. با این حال، خود مخفف FOMO چند سال بعد در سال 2004، توسط پاتریک مک‌گنیس (Patrick McGinnis) در یک مقاله نظری منتشرشده در مجله آمریکایی “The Harbus” ابداع شد.
این مفهوم به احساس اضطراب یا فکر به اینکه دیگران تجربه مثبت یا منحصربه‌فردی دارند، اما شما در حال از دست دادن یک فرصت هستید، اشاره دارد. فومو پدیده‌ای بسیار رایج در رسانه‌های اجتماعی است که از ابراز تجربه مثبت و مفید زندگی دیگران نشات می‌گیرد و به حس ناراحتی یا عدم کفایت خواننده آن منجر میشود.
FOMO مخفف چیست؟
فومو اصطلاحی پرکاربرد در بازارهای مالی است. اما فومو (FOMO) به طور دقیق چیست؟ چطور با ترس از دست دادن مقابله کنیم؟ معنی FOMO که مخفف عبارت “Fear Of Missing Out” است، ترس از دست دادن است. هنگامی که فردی دچار فومو میشود، به سبب ترسی که بخاطر از دست دادن فرصت خیالی خود دارد، اقدام به انجام یک کار هیجان زده می‌کند. این اضطراب و هیجان منجر به آن میشود که فرد، نگران عقب افتادن از دیگران به سبب از دست دادن این فرصت خیالی شود.
تعریف فومو در مسائل اجتماعی
عبارت فومو (FOMO) مخصوص بازار ارزهای دیجیتال و حتی بازارهای مالی نیست، بلکه در برخی مسائل اجتماعی دیگر نیز کاربرد دارد. از طرفی با گسترش بسیار زیاد شبکههای اجتماعی و افزایش فوق‌العاده ارتباطات بین مردم، احتمال مبتلا شدن به فومو (FOMO) نیز افزایش یافته است.
برای روشن‌تر شدن، اجازه بدهید از چند مثال ساده درباره وجهه اجتماعی فومو استفاده نماییم. فرض کنید شما در یکی از پیام‌رسان‌ها مانند تلگرام عضو هستید. در این صورت ممکن است مدام به این فکر کنید که آیا پیام جدیدی در تلگرام دارید؟ به همین منظور ممکن است شما لحظه‌ای نتوانید از گوشی خود فاصله داشته باشید و مدام ذهنتان درگیر این مسئله باشد. همچنین فرض کنید که در اینستاگرام خود یک استوری گذاشته‌اید. اگر ذهن شما به هنگام دور بودن از گوشی مدام درگیر این است که آیا کسی پاسخ استوری شما را داده، شما مبتلا به فومو شده‌اید. در این حالت، شما ترس از دست دادن دارید، ترس از دست دادن آن پیام‌ها.
تعریف FOMO در بازار مالی
تعریف فومو در بازار مالی کمی متفاوت با تعریف آن در مسائل اجتماعی است. در بازارهای مالی، احساس فومو به ترس از دست دادن فرصت سرمایه‌گذاری یا ترید اطلاق میشود. به عنوان مثال، فردی شنیده است که سرمایه‌گذاری در یک دارایی میتواند وی را به سودهای چند برابری برساند. احتمالا این فرد اگر دانش کافی نداشته باشد و یا نتواند بر احساسات خود غالب شود، دچار حس فومو (FOMO) خواهد شد. به عبارتی این فرد نمی‌خواهد فرصت سرمایه‌گذاری پیش آمده را از دست بدهد و از دیگران جا بماند.
اما تاثیر فومو در ترید در بازارهای مالی روی قیمت دارایی‌ها چیست؟ اصولا اگر فومو به صورت همه‌جانبه توسط رسانه‌ها و افراد مطرح ایجاد شود، شاهد یک رشد حباب‌گونه در قیمت دارایی مدنظر خواهیم بود. به عنوان مثال، فرض کنید که قیمت یک سهم شروع به رشد می‌کند و از طرفی شرایط بازار به‌گونه‌ای است که در مدت اخیر، شاهد رشد نسبتا بالای سهام مختلف بوده‌ایم. اکنون افراد مختلف دچار این ترس می‌شوند که مبادا قیمت این سهم نیز مانند قبلی‌ها بالا برود و از سود آن جا بمانند.
بنابراین سیل نقدینگی هیجانی وارد این سهم میشود و قیمت به صورت کاذب و بدون توجه به ارزش ذاتی دارایی بالا می‌رود. در اینجا به احتمال فراوان شاهد خروج سرمایه هوشمند در قیمت‌های بالا و در نتیجه افت سنگین قیمت خواهیم بود. زیرا احساس فومو داشتن همواره مقطعی است و پس از مدتی احساسات از بین می‌رود. یکی از اصطلاحات مرسوم دیگر فاد (FUD) است که سرمایه گذاران معمولا هنگام کاهش قیمت و عدم اطمینان در بازارهای مالی با آن مواجه می‌شوند.
جلب است بدانید که در مقابل فومو، اصطلاح جومو (JOMO) را داریم که مخفف “Joy of Missing Out” به‌معنای «لذت از دست دادن فرصت است». حس جومو در افرادی ایجاد میشود که بر خلاف عموم مردم، نسبت به خرید یک ارز دیجیتال شکاک بوده و در اثر هایپ و هیاهوی بازار خریدی را انجام نمی‌دهند. حالا زمانی که قیمت رمز ارز مورد نظر سقوط می‌کند، این افراد با احساس جومو مواجه شده و به خاطر از دست دادن فرصت سرمایه گذاری خوشحال می‌شوند.
مفهوم فومو در بازار ارز دیجیتال
در بازار مالی مانند بورس و ارز دیجیتال، حس فومو به ترسی که یک تریدر یا سرمایه گذار در هنگام از دست دادن یک فرصت سرمایه گذاری یا معاملاتی سودآور به وی دست می‌دهد، اطلاق میشود. احساس FOMO در هنگام رشد چشم‌گیر قیمت یک دارایی در یک بازه زمانی نسبتا کوتاه رایج‌تر است.
مثلا، ممکن است با دیدن افزایش قیمت ارز دیجیتالی که مالک آن نیستید، دچار فومو شوید. دیدن این میله سبز رنگ صعودی برای ایجاد جرقه وحشت در برخی از افراد کافی است تا به خرید هر ارز دیجیتال رو به رشدی دست بزنند. این حس حتی گاهی اوقات برخی را به خارج کردن دارایی‌شان از بازارها و انتقال به کیف پول‌های سرد نیز وادار می‌کند.
با اینکه تاکید بر FOMO بیشتر به ترس از دست دادن فرصت خرید یک رمز ارز سودآور اشاره دارد، اما عکس آن نیز ممکن است. یک ریزش ناگهانی در قیمت بیت کوین میتواند علل مختلفی داشته باشد. زمزمه‌های مقررات دولتی یا بازارهای نامطلوب، برای فروش توسط بسیاری از افراد کافی است.
ترس از دست دادن پتانسیل وادار کردن یک فرد (یا یک جامعه به طور کلی) به تصمیم‌گیری‌های احساسی به‌جای تصمیم‌گیری منطقی و استدلالی را دارد. از آنجایی که فومو غالبا به شرایطی که در آن معاملات یک دارایی مانند ارز دیجیتال در حالت بیش از حد گران انجام و به ریسک‌های زیان مالی بزرگتری منجر میشود، برای سرمایه گذاران خرد بی‌نظم خطرناک‌تر است.
تصمیم‌گیری ناشی از فومو عاقبت خوبی ندارد
تصمیم گرفتن برای ورود به بازار یک ارز دیجیتال تحت تاثیر فومو معمولا به ضرر ختم میشود، چرا که ممکن است فرد در زمانی نامناسب، مثلا وقتی یک کوین یا توکن همینطور در حال ثبت سقف‌های تاریخی جدید است، این کار را انجام بدهد. از طرفی اصلاح قیمت بعد از رشدهای شدید بخشی جدانشدنی از بازارهای مالی است. برای رمز ارزهای دارای پشتوانه قوی، بازگشت به قیمت اولیه (قیمت اولیه خرید) محتمل است، اما تضمینی وجود ندارد. از طرفی مشخص نیست این اتفاق چه زمانی رخ بدهد!
البته خرید تحت تاثیر حس ترس از دست دادن فرصت همیشه بد تمام نمی‌شود! از خریداران یک ارز دیجیتال به خاطر فومو بخشی نیز (در صورت ورود به موقع) به سود خوبی خواهند رسید. در بازارهای مالی مخصوصا مارکت نوظهور و پرنوسان رمز ارزها همه چیز بر اساس پیش‌بینی است و هیچ قطعیتی وجود ندارد. تمام تکنیک‌ها و نمودارها فقط به منظور کاهش ریسک و افزایش احتمال موفقیت مورد استفاده قرار میگیرند. به همین دلیل نمی‌توان گفت در صورت خرید تحت تاثیر فومو سرمایه گذار صد درصد متضرر خواهد شد. اما وقتی به خاطر فومو وارد بازار یک دارایی می‌شوید، ریسک به شدت بالا و احتمال موفقیت کمتر است.
تاثیر فومو بر بازار ارزهای دیجیتال
بازار ارزهای دیجیتال به سبب ثبت رشدهای عجیب ظرف چند سال گذشته، یکی از مستعدترین بازارها برای ایجاد فومو در افراد مختلف است. بنابراین بسیاری از افراد پس از ثبت یک رشد خوب در بازار، انتظار ادامه رشد و کسب سودهای کلان چند هزار درصدی را دارند. لذا ترس از دست دادن فرصت خرید (FOMO) در این افراد ایجاد میشود و منجر به غلبه احساسات بر منطق و در نتیجه اتخاذ یک تصمیم اشتباه می‌گردد.
بسیاری از افراد در بازار ارزهای دیجیتال منتظر رسیدن قیمت بیت کوین به عدد 100 هزار و بالاتر هستند. شرایط بازار ارزهای دیجیتال و زمینه FOMO بسیار بالای آن منجر به آن شده است که نوسانات قیمتی نیز تشدید شود. بسیاری از افراد به هنگ ام افزایش بیش از 10 درصدی قیمت BTC در یک روز، دچار فومو میشود و فکر میکنند که بازار ارز دستشان در رفته و از سودی که مدام در ذهن خود در مورد رسیدن قیمت بیت کوین به 100 هزار دلار را داشته‌اند، جا مانده‌اند. بنابراین احساسات غالب میشود و این افراد دقیقا در بالاترین قیمت ارزهای دیجیتال در هر مقطع اقدام به خرید میکنند، غافل از اینکه قیمت بیت کوین از ابتدای سال 2018 تاکنون در یک روند خنثی قرار گرفته و بازار سر جای خودش بوده است!
بهترین شیوه برای مقابله با فومو
هر چه میزان آگاهی و دانش یک فرد نسبت به بازاری که درونش مشغول فعالیت است کمتر باشد، زودتر تحت تاثیر فومو قرار خواهد گرفت. علت این است که وی نمی‌تواند به درستی مسیر و اتفاقات بعدی را پیش‌بینی کند. فردی که با حس از دست دادن فرصت دست و پنجه نرم می‌کند، به خوبی از عدم آگاهی یا اشراف کم خود نسبت به بازار مطلع است، به همین دلیل فومو سراغش می‌آید؛ تصور وی این است که سایر افراد با داشتن علم کافی مشغول شخم زدن بازار در بهترین زمان ممکن هستند، اما او همینطور نظاره‌گر مانده و از دست رفتن فرصت را تماشا می‌کند.
پس مسیر روشن است. برای این که با فومو مقابله کنیم، باید دانش خود نسبت به بازار ارز دیجیتال (یا هر فضای مالی دیگر که در آن سرمایه گذاری کرده‌ایم) را افزایش بدهیم. فراموش نکنید فومو مخصوص افراد تازه وارد نیست و حتی تریدرهای کارکشته نیز گهگاه به آن دچار می‌شوند، چرا که حتی قوی‌ترین و حرفه‌ای‌ترین تحلیلگران هم نمی‌توانند به طور دقیق آینده یک بازار مالی مخصوصا بازار ارزهای دیجیتال پرنوسان را پیش‌بینی کنند. در هر صورت تحلیل تکنیکال و تحلیل فاندامنتال فقط راهی برای پیش‌بینی و کاهش ریسک است و هرگز نمی‌توان بر اساس آن‌ها به طور قطعی درباره آینده نظر داد.
اگر قادر به درک بهترین زمان فروش و مخصوصا خرید ارزهای دیجیتال باشید، می‌توانید فومو را کنترل کنید، چرا که سلاح تشخیص بهترین زمان ورود به بازار یک رمز ارز را دارید. پیشنهاد می‌کنیم برای کمک به مقابله با حس روانی آزاردهنده از دست دادن فرصت حتما دو مقاله زیر را مطالعه کنید.
ارتباط FOMO با Herd Mentality
فومو به نوعی با تفکر یا ذهنیت گله‌ای (Herd Mentality) مرتبط است. تفکر گله‌ای در واقع یک الگوی رفتاری است که تمایل انسان‌های یک گروه (مثلا گروه بزرگ فعالان بازار ارز دیجیتال) به منظور فکر کردن و رفتار کردن مطابق سایر اعضای همان گروه را نشان می‌دهد. یکی از مواقعی که این رفتار خود را نشان می‌دهد، بالا رفتن قیمت یک ارز دیجیتال، سهام یک شرکت یا در کل یک دارایی است؛ یکی از اصلی‌ترین دلایل صعودی شدن قیمت یک رمز ارز غلبه کردن تقاضا بر عرضه است. در ادامه، این اتفاق به عده‌ای فومو می‌دهد و ترس از دست دادن فرصت به جان آن‌ها می‌افتد. سپس ذهنیت گله‌ای این افراد را به ورود به بازار و خرید کردن، شبیه تعداد زیاد نفراتی که میزان تقاضا را افزایش داده‌اند، تشویق می‌کند.
نمودهای این رفتار در جنبه‌های مختلف زندگی انسان خود را نشان می‌دهد که فعالیت در بازارهای مالی مثل ارزهای دیجیتال یکی از آن‌ها است. همانطور که گفتیم بخشی از افرادی که در یک مارکت مشغول فعالیت هستند، دانش و قدرت تحلیل کافی ندارند، در نتیجه ضمن مواجه شدن با فومو و ترس از دست دادن فرصت تلاش میکنند تا همگام با جریان کنونی بازار حرکت کنند. البته تفکر گله‌ای مختص انسان‌های فاقد اطلاعات کافی در یک حوزه سرمایه گذاری نیست و هر کسی ممکن است در شرایطی خاص از خود رفتارهای هیجانی نشان دهد. به عنوان مثال طی چند ماه اخیر، تعداد زیادی از نهنگ‌های اتریوم که معمولا در ارزهای دیجیتال مربوط به پروژه‌های بلاک چینی خلاقانه و کاربردی سرمایه گذاری میکنند، اقدام به خرید شیبا کرده‌اند.
سخن پایانی
در این مطلب به سوال «فومو (FOMO) چیست؟» پاسخ داده شد. اگر بخواهیم به صورت خلاصه بگوییم، هرگاه منطق در خرید یا فروش شما وجود نداشت، معامله را انجام ندهید. اگر بر اساس تحلیل تکنیکال معامله می‌کنید، بهتر است تمام معاملات خود را بر این اساس انجام دهید و جلو هیجانات خود را به هنگام رشد قیمت بگیرید. از طرفی، سعی کنید روی کالا یا دارایی‌ای سرمایه‌گذاری کنید که رسانه‌ها و همه مردم درباره رشد آن سخن نگویند. به عبارتی، هنگامی که یک بازار به گونه‌ای صعودی میشود که حتی عام‌ترین افراد با کوچکترین دانش تحلیل درباره آن سخن می‌گویند، از آن بازار دوری کنید، زیرا فاز FOMO آخرین مرحله از یک روند قدرتمند صعودی است و پس از آن افت‌های سنگین شروع خواهد شد.
تهیه شده در بیت 24
