طبق گزارش سایت کوین تلگراف، یکی از نکاتی که استارت‌آپ‌های بازار کریپتو به‌ندرت آن را رعایت می‌کنند، مدیریت ریسک است. کارآفرینان حوزه کریپتو، مخصوصاً هنگامی که بازارها صعودی هستند، بیشتر به دنبال بالا بردن تعداد کاربران و ارزش توکن‌های قفل‌شده (TVL) شبکه هستند و ترجیح می‌دهند که به‌جای توجه به پایداری و ثبات پروژه بیشتر روی کارهایی مثل نوآوری و بازاریابی تهاجمی تمرکز کنند. در پایان، این شیوه مدیریت ریسک شرکت است که مشخص می‌کند آيا این پروژه بعد از پایان بازار صعودی به رشد خود ادامه خواهد داد یا به یکی از پروژه‌هایی تبدیل خواهد شد که صنعت کریپتو از آنها به‌عنوان دلیل اصلی سقوط بازار نام ببرد.
پلتفرم‌های فعال در حوزه سهام‌گذاری مجدد (Restaking) در سر همین دوراهی تاریخی قرار دارند و باید مسیر خود را هوشمندانه انتخاب کنند. این نوع استارت‌آپ‌ها در حال حاضر مشغول جذب حجم بسیار عظیمی از دارایی‌های کاربران هستند. ارزش کلی دارایی‌های قفل شده در پروتکل‌های ری‌استیکنینگ بازار کریپتو در ماه ژوئن سال جاری به ۱۵ میلیارد دلار رسید، درحالی‌که این رقم چند ماه قبل از آن کمتر از ۳۰۰ میلیون دلار بود. در حال حاضر ارزش کل توکن‌های قفل‌شده (TVL) در اتر.فای (Ether.fi) که بزرگ‌ترین پروتکل سهام‌گذاری نقدینگی (liquid staking) شبکه‌های اتریوم و آربیتروم است، به بیش از ۵ میلیارد دلار رسیده است.
درست است که این حوزه رشد سرسام‌آوری داشته است، اما باتوجه به‌اینکه تنها بخش بسیار کوچکی از ذخیره کلی اتریوم در این امر مشارکت دارد، می‌توان گفت که بازار این حوزه از بنیاد و زیرساخت چندان محکمی برخوردار نیست. بدین ترتیب بدون انجام یک پروسه ارزیابی ریسک دقیق، احتمال سقوط و از بین رفتن همه پروژه‌های این بخش از صنعت کریپتو به همراه تمام کاربران آنها وجود دارد.
Restaking و برای سود بیشتر
اگر «Staking» روشی باشد که کاربران با قفل کردن یا قرض دادن دارایی‌ها به‌ازای دریافت پاداش، امنیت شبکه‌های بلاک‌چین را تأمین کنند، «ReStaking» در واقع سهام‌گذاری یا قرض دادن مجدد همان دارايی‌ها به پلتفرم‌های دیگر است. ری‌استیکینگ به کاربران اجازه می‌دهد که دارایی‌های قفل شده خود را به‌ازای دریافت پاداش‌های بیشتر به دیگر اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز قرض بدهند. با این کار بلاک‌چین‌ها، سرویس‌ها و دیگر اپلیکیشن‌ها می‌توانند کاربران و سرمایه لازم برای امنیت شبکه خود را تأمین کنند.
در دنیای کریپتو برای اشاره به جابه‌جایی دارایی‌ها در پروتکل‌های مختلف برای کسب پاداش بیشتر از اصطلاح «ییلد فارمینگ» یا استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) استفاده می‌شود. موج جدید استقبال از پروتکل‌های ری‌استیکینگ و ییلد فارمنیگ (Yield Farming) بعد از راه‌اندازی شبکه اصلی پروتکل آیگن لیر (EigenLayer) در ماه آوریل آغاز شد. پروتکل آیگن لیر به کاربران اجازه می‌دهد که توکن‌های اتریوم و توکن‌های سازگار با استاندارد ERC-20 خود را در رول‌آپ‌ها، اوراکل‌ها و دیگر اپلیکیشن‌های این شبکه سهام‌گذاری مجدد (Restake) کنند و به‌ازای این کار توکن‌هایی موسوم به LRT را دریافت کنند. می‌توان از این توکن‌ها برای کسب سود بیشتر و امتیازهای اضافی در شبکه استفاده کرد. بعد از راه‌اندازی پروتکل آیگن لیر این اکوسیستم به‌سرعت رشد کرد.
در همین زمان شرکت‌های جدیدی مانند اتر.فای (ether.fi)، پافر فایننس (Puffer Finance)، رنزو (Renzo) و ملو (Mellow) به صحنه آمدند که کارکرد اصلی آنها ساده کردن فرایند پیچیده سهام‌گذاری مجدد برای کاربران بود. این شرکت‌ها در حال حاضر برای کسب نقدینگی و توکن‌های قفل‌شده بیشتر رقابت بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند. جنگ بین این پلتفرم‌ها بالا گرفته است و سلاح آنها هم چیزی نیست جز ارائه طرح‌های بازاریابی پیچیده با جوایز باورنکردنی. برای مثال در اوایل امسال پلتفرم‌های اتر.فای و پافر برای اعطای کوین‌های LRT و امتیازهای بیشتر به کاربرانشان کمپین‌های جدیدی را راه انداختند. شرکت پندل (Pendle) هم به‌سرعت کمپین مشابهی را با هدف اعطای «امتیازهای ۱۰۰ برابری» به کاربران راه‌اندازی کرد.
شمشیر دولبه
البته همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، استراتژی بازاریابی این پلتفرم‌ها در اعطای مستقیم تعداد زیادی توکن LRT یا وعده ایردراپ توکن‌ها در آينده، استراتژی متزلزل و بی‌ثباتی است. تاریخ به ما ثابت کرده است که این‌گونه مشوق‌ها عمر طولانی نخواهند داشت و از آن نگران‌کننده‌تر این است که کاربران تنها بعد از یک سقوط بزرگ که دارایی‌های آنها را به مشتی دارایی تخیلی بی‌ارزش تبدیل کند، این خطر را درک خواهند کرد. از زمان رونق عرضه اولیه توکن‌ها (ICOs) در سال ۲۰۱۸ تا معرفی اولین پلتفرم ییلد فارمینگ در سال ۲۰۲۰، بارها دیده‌ایم که کاربران کریپتو به‌شدت از به کار انداختن توکن‌های خود برای کسب سودهای کم‌ریسک استقبال می‌کنند. البته این پلتفرم‌ها علاوه بر فراهم کردن امکان دسترسی به سود بیشتر برای کاربران، موارد کاربرد این زیرساخت‌ها را هم افزایش می‌دهند.
مهم‌ترین معضل حال حاضر بازار «ری‌استیکینگ» کیفیت پلتفرم‌ها یا سرویس‌های تأیید اعتبار شده‌ای (Actively Validated Services) است که وجوه کاربران به آنها منتقل می‌شوند. این سایت‌ها معمولاً کاربران را ترغیب می‌کنند که برای دستیابی به سود بیشتر، وجوه خود را در AVSهای بیشتری سهام‌گذاری کنند و ریسک این کار را بپذیرند. مشکل این کار این است که اگر این سرویس‌ها قوانین بلاک‌چین را رعایت نکنند، وجوه این کاربران مصادره شده یا به‌اصطلاح اسلش (Slash) خواهند شد. البته هنوز مکانیسم اسلشینگ به طور کامل اجرا نشده است و تعیین این که جریمه کردن یک سرویس‌دهنده چه تأثیری روی وجوه دیگران دارد، فعلاً در حد یک فرضیه است.
مشکل بعدی این پلتفرم‌ها این است که تمام سیستم‌های «سهام‌گذاری» و «سهام‌گذاری مجدد» روی یکدیگر سوار شده‌اند و هک شدن یکی از آنها می‌تواند باعث ایجاد یک واکنش زنجیره‌ای شود و همه آنها را درگیر کند. اگر حتی یکی از این پلتفرم‌ها هک شود، میلیاردها دلار از وجوه کاربران نه تنها از تمام این سیستم‌ها، بلکه از روی زنجیره اصلی اتریوم هم حذف خواهد شد. وقوع چنین هک گسترده‌ای علاوه بر ضررهای اقتصادی به اعتماد کاربران هم ضربه خواهد زد و مفهوم و کاربرد کلی ری‌استیکنیگ را زیر سؤال خواهد برد.
رقابت مثبت با هدف افزایش کیفیت
جنگ بین این پلتفرم‌ها می‌تواند به ترغیب کاربران به سهام‌گذاری در پروژه‌های بی‌کیفیت منجر شده و در نهایت به ضرر صنعت کریپتو تمام شود. اما اگر رقابت این پلتفرم‌ها در زمینه ساخت محصولات نوآورانه با رقابت آنها در زمینه تأمین امنیت این محصولات همگام شود، آنگاه نتیجه مطلوبی حاصل خواهد شد. برای نمونه می‌توان به رقابت آیگن لیر (EigenLayer) و سیمبیاتیک (Symbiotic) اشاره کرد. مدت کوتاهی بعد از این که سیمبیاتیک اعلام کرد که قصد دارد در پلتفرم خود خدمات «ری‌استیکینگ» بیت‌کوین را ارائه کند؛ آیگن لیر هم برای پاسخ به تقاضای کاربران برای دسترسی به توکن‌های متنوع‌تر، پشتیبانی از توکن‌های ERC-20 را به پلتفرم خود اضافه کرد.
رقابت سالم در حوزه فناوری‌های نوظهور همیشه مؤثر بوده است. باعرضه هر فناوری جدیدی استارت‌آپ‌ها مجبور می‌شوند رابط کاربری بهتر و ساده‌تری را برای تعامل کاربران با آن فناوری خلق کنند. این فرایند منجر به افزایش تعداد کاربران و متعاقباً تشکیل یک اکوسیستم شکوفا و پایدار خواهد شد. این مکانیسم بدون مجوز فناوری بلاک‌چین به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد که محصولات خود را با کمک جامعه کاربری غیرمتمرکز صنعت کریپتو راه‌اندازی کنند و کاربران هم در گام بعدی از موفقیت این محصولات سود ببرند. تا زمانی که مدیریت ریسک توسط مدیران و کاربران پروژه نادیده گرفته نشود، پلتفرم‌های سالم «سهام‌گذاری» و «سهام‌گذاری مجدد» هم ارزش خود را از دست نخواهند داد.
پس به‌طور کلی باید گفت که آینده این حوزه به این مسئله بستگی دارد که پروژه‌های این عرصه چه راهی را انتخاب می‌کنند. با همین دیدگاه، باید انتظار کشید و دید که قصه آیگن لیر و پروژه‌های مشابه به کجا ختم خواهد شد. در راستای افزایش دسترسی کاربران به توکن‌های تازه‌لیست‌شده، بیت ۲۴ توکن EIGEN را لیست کرد. قیمت آیگن هم‌اکنون ۳.۵۷ دلار است و شما می‌توانید پس از انجام تحقیقات خود در مورد این پروژه، اقدامات مناسب را انجام دهید.
