آنچه در این مقاله خواهید خواند
شبکه Linea یکی از راهکارهای جدید و لایه دوم اتریوم برای بهبود مقیاس پذیری است. لینیا روی شبکه اصلی اتریوم قرار گرفته و می‌تواند تراکنش‌های این بلاک چین را سریع‌تر و ارزان‌تر پردازش کند. شبکه لایه ۲ لینیا از نظر کارکرد و جایگاه، در کنار شبکه‌های مشهوری مثل آربیتروم و آپتیمیزم قرار می‌گیرد.
بلاک چین لایه ۲ لینیا به پشتوانه پلتفرم کانسنسس (Consensys) و برای بهبود چالش مقیاسپذیری اتریوم وارد فضای بلاک چین شده است. با توجه به نقشی که پلتفرم‌های لایه دوم در افزایش پذیرش و کارایی بلاک چین ایفا می‌کنند، ما هم این مطلب را به بررسی شبکه Linea اختصاص می‌دهیم. اگر قصد دارید با شبکه بلاکچین Linea بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
شبکه لینیا چیست؟
لینیا یک شبکه zkEVM است، یعنی راهکار دانش صفر (Zero-knowledge) را دقیقاً مانند ماشین مجازی اتریوم ارائه می‌دهد. به‌عبارت ساده‌تر، Linea Network درست مشابه با اتریوم عمل میکند و بستر مناسب و کارآمدی را برای توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز فراهم کرده است.
علاوه بر فناوری زی‌کی (دانش صفر)، شبکه لینیا از رولآپ، رمزنگاری ضد کوانتومی و سرویس پیام‌رسانی کانونیکال هم برای افزایش توانایی پردازش اتریوم بهره میبرد. در ادامه با هریک از این فناوری‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
تاریخچه شبکه Linea
لینیا از حمایت افراد برجسته‌ای مثل جو لوبین (Joe Lubin)، هم‌بنیان‌گذار اتریوم و همچنین، پشتیبانی متامسک (MetaMask) و کانسنسس ان‌اف‌تی (Consensys NFT) برخوردار است.
شرکت کانسنس پس از تکمیل مرحله آزمایشی، نسخه آلفای شبکه اصلی لینیا را در ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۳ (۲۰ تیتر ۱۴۰۲) عرضه کرد. براساس داده‌های شبکه آزمایشی (تست‌نت) لینیا، بیش از ۴۹ میلیون تراکنش توسط بیش از ۵.۵ میلیون آدرس تأییدشده در این شبکه آزمایشی انجام شده است. ارزش‌گذاری لینیا بیش از ۷ میلیارد دلار است که می‌تواند رکورد قابل‌ملاحظه‌ای بین راهکارهای لایه دوم باشد.
یکی دیگر از اقدامات موفقیت‌آمیز و جالب‌توجه لینیا پس از عرضه نسخه اصلی، راه‌اندازی یک ایردراپ توکن NFT ویژه بود که تکامل شبکه را در مراحل مختلف به تصویر می‌کشد. این مجموعه حاکی از تعهد لینیا به شناسایی و ارائه پاداش به مشارکت‌کنندگان است.
عرضه موفقیت‌آمیز نسخه جدید شبکه لینیا توجه شرکت‌ها و پروژه‌های بسیاری را به خود جلب کرد. درحال‌حاضر، لینیا از همکاری و مشارکت بیش از ۱۰۰ شریک تجاری از جمله بتل‌مون (Battlemon)، هاریزون دکس (Horizon DEX)، اینفورا (Infura)، لیرسواپ (Layerswap) و مینت‌پد (Mintpad) بهره میبرد و قرار است به‌زودی با پروژه‌های سرشناسی همچون آوی (Aave)، بیت‌گت (Bitget)، سیرکل (Circle)، کایبر نتورک (Kyber Network)، لیرزیرو لبز (LayerZero Labs) و سوشی‌سواپ (Sushiswap) وارد همکاری شود.
جالب است بدانید واژه «Linea» در لاتین به‌معنای «خط» است. این واژه نقش پلی را برجسته میکند که لینیا بین اتریوم و راهحل لایه دوم طراحی کرده است.
شبکه Linea چگونه کار میکند؟
لینیا یک راهکار لایه دوم zkEVM است، یعنی فناوری دانش صفر را با ماشین مجازی اتریوم ترکیب میکند. بلاک چین لینیا نیازی به تغییر هیچ بخشی از سیستم اتریوم ندارد و تقریباً با تمام اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بزرگ‌ترین بلاک چین قراردادهای هوشمند بازار سازگار است.
شبکه لایه ۲ لینیا به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد با همان زیرساخت‌های موجود اما با هزینه‌ای بسیار کمتر و سرعتی بسیار بالاتر کار کنند. بنابراین، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکزی که می‌خواهند به Linea Network منتقل شوند، نیازی به اصلاح کد یا بازنویسی قراردادهای هوشمند ندارند.
در این راستا، کیت توسعه نرم‌افزار لینیا (Linea SDK) هم ارتباطات متقابل بین‌زنجیره‌ای را تسهیل میکند. این کیت عملکردهایی هم برای بازیابی اطلاعات و وضعیت پیام در اختیار کاربران قرار داده است. از سویی دیگر، فناوری توکن بریج (Token Bridge) به‌عنوان واسطه‌ای میان لایه اصلی اتریوم و لایه دوم عمل میکند و توکن‌های ERC20 را به‌شکلی ایمن بین این دو لایه انتقال می‌دهد.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، شبکه Linea برای بهبود مقیاس پذیری اتریوم از اثبات دانش‌صفر، رولآپ، رمزنگاری ضد کوانتومی و سرویس پیام کانونیکال استفاده میکند و از نظر کارکرد و جایگاه، در کنار شبکه‌های مشهوری مانند آربیتروم و آپتیمیزم قرار می‌گیرد. در ادامه، بهتر است به نقش هریک از این فناوری‌ها در سیستم لینیا نگاه دقیق‌تری داشته باشیم.
اثبات دانش‌صفر
فناوری زی‌کی یا همان اثبات دانش صفر، بدون نیاز به افشای جزئیات تراکنش ثابت میکند که تراکنش‌ها یکپارچه و صحیح هستند. به‌این‌ترتیب، نیاز به اشخاص ثالث برای تأیید تراکنش از میان می‌رود و جزئیات تراکنش هم از دید عموم دور می‌ماند. زی‌کی با دو طرف اثبات‌کننده (Prover) و تأییدکننده (Verifier) کار خود را پیش میبرد.
تأییدکننده از اثبات‌کننده پرسشی درخصوص تراکنش می‌پرسد و اثبات‌کننده پاسخی ارائه می‌دهد تا ثابت کند که تراکنش درست است. پروتکل لینیا پاسخ اثبات‌کننده را ارزیابی میکند و درصورت صحت، مدرک اثبات آن را به تأییدکننده می‌فرستد. درنهایت، تنها اطلاعاتی که در مورد تراکنش‌ها مبادله می‌شود، درست یا نادرست بودن آنهاست.
رول‌آپ‌ها
واژه «رول آپ (Rollup)» که معنایی شبیه به دسته‌بندی دارد، خود گویای کار رول‌آپ‌هاست. فناوری رولآپ چندین تراکنش را بسته‌بندی میکند تا همه آنها را درقالب یک تراکنش واحد تأیید کند. این سیستم اعتبارسنجی انبوه ضمانت میکند که فقط یک کارمزد برای تراکنش‌های بسته‌بندی‌شده پرداخت شود و همه آنها به‌طور همزمان اعتبارسنجی شوند.
به‌این‌ترتیب، فناوری رولآپ می‌تواند در هزینه و زمان اعتبارسنجی شبکه بلاکچینی لینیا صرفه‌جویی کند. طبق مقاله‌ای از ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، رول‌آپ‌ها می‌توانند تا ۶۲,۵۰۰ تراکنش را در یک تراکنش واحد بسته‌بندی و آنها را در عرض ۱۳ ثانیه تأیید کنند. به‌این‌ترتیب، رولآپ درحالی قادر به پردازش بیش از ۴,۸۰۰ تراکنش بر ثانیه است که شبکه اصلی اتریوم فقط می‌تواند ۳۲ تراکنش در یک ثانیه اعتبارسنجی کند.
پیام‌رسان کانونیکال لینیا
سرویس پیام‌رسان کانونیکال (Canonical Message Service) یک مسیر ارتباطی کارآمد بین شبکه Linea و شبکه اصلی اتریوم ایجاد میکند. پیام‌رسان کانونیکال لینیا ترکیبی از پروتکل‌ها و قراردادهای هوشمند است که می‌تواند با کمترین هزینه، وضعیت فعلی شبکه اصلی اتریوم را به شبکه لینیا و وضعیت لایه دوم لینیا را به اتریوم ارسال کند.
سرویس کانونیکال برمبنای بازیگرانی به‌نام پُست‌بات (Postbot) کار میکند که درواقع پیام‌رسان‌های غیرمتمرکزی بین لینیا و اتریوم هستند. کانسنسس اعلام کرده است که در مرحله نهایی، پروتکل پیام‌رسان کانونیکال کاملاً غیر متمرکز خواهد بود و هرفردی می‌تواند نقش پست‌بات را در شبکه ایفا کند.
خلاصه بگوییم، بلاک چین لایه ۲ لینیا تراکنش‌های شبکه را به کمک دانش صفر تأیید میکند. سپس، آنها را با کمک فناوری رولآپ جمع‌آوری و بسته‌بندی میکند و درنهایت، به کمک سرویس پیام کانونیکال به شبکه اصلی می‌فرستد تا روی بلاک چین اتریوم ثبت شوند.
همچنین، بد نیست بدانید شبکه لینیا از نوعی ویژگی مدیریت شورای امنیت (Security Council Management) هم بهره میبرد که بر صحت انجام تراکنش‌ها نظارت غیرمتمرکز دارد و اقدامات اضطراری احتمالی را به دست می‌گیرد.
رمزنگاری منحصربه‌فرد
اما آنچه شبکه بلاکچینی لینیا را متمایز میکند، استفاده از شیوه خاصی از رمزنگاری مبتنی بر لاتیس (Lattice-based Cryptography) است که ضد کوانتومی (Quantum Resistant) به شمار می‌رود. واژه «لاتیس» به‌معنای «شبکه توری» است و به ساختاری هندسی اشاره دارد که به‌عنوان الگو برای رمزگذاری داده‌ها به کار گرفته می‌شود.
اگر بخواهیم ساده بگوییم، رمزنگاری مبتنی بر لاتیس یا همان رمزنگاری مبتنی بر شبکه شبیه به مخفی‌کردن پیام در پیچ‌وخمی پیچیده با ساختارهای ریاضی و هندسی است. در این ساختارها به‌جای حل مسائل پیچیده ریاضی، داده‌ها از یک ساختار هندسی با نقاط متعدد به‌هم‌پیوسته عبور می‌کنند. امنیت شبکه هم با یافتن یک مسیر مشخص در این هزارتوی هندسی تأمین می‌شود.
از سویی دیگر، این نوع رمزنگاری ضد کوانتومی است. سیستم‌های کوانتومی قادرند بسیار سریع‌تر از سیستم‌های کامپیوتری فعلی کار پردازش داده را انجام دهند. این مسئله ممکن است خطرهایی برای شبکه‌های غیرمتمرکز دربرداشته باشد. ویژگی ضد کوانتومی بودن رمزنگاری شبکه لایه ۲ لینیا این شبکه را درمقابل حمله‌ها و هک‌های پیشرفته کامپیوترهای کوانتومی مقاوم میکند.
ویژگی های شبکه لینیا
شبکه Linea دو ویژگی کلیدی دارد که می‌تواند آن را از سایر راهکارهای لایه دوم مجزا کند. در این بخش، این دو ویژگی مهم لینیا را بررسی می‌کنیم.
معادل اتریوم
شبکه لینیا به‌شکل zkEVM عرضه شده است؛ یعنی نه‌تنها با ماشین مجازی اتریوم سازگار است، بلکه در واقع معادل با ماشین مجازی اتریوم کار میکند. تمام اپلیکیشن‌های غیر متمرکز اتریوم روی لینیا قابل پیاده‌سازی هستند و تمام پروژه‌های موجود روی اتریوم به‌راحتی و با همان امنیت و عدم‌تمرکز به شبکه لایه دوم لینیا قابل‌انتقال هستند. این درحالی است که لینیا ویژگی مقیاسپذیری بهینه و کارآمد را هم به تراکنش‌های شبکه اتریوم اضافه میکند.
فناوری پیشرفته رمزنگاری
رمزنگاری مبتنی بر لاتیس و مقاومت آن دربرابر تهدیدات کوانتومی یک فناوری پیشرفته و منحصربه‌فرد محسوب می‌شود. این نوع رمزنگاری، ویژگیهای ارزشمندی برای راهکار لایه ۲ لینیا ایجاد کرده که در ادامه به فهرستی از آنها اشاره می‌کنیم:
- مقاوم در برابر حملات کوانتومی
- تضمین امنیت شبکه بلاک چین
- کاهش زمان لازم برای انجام محاسبات و تولید خروجی شبکه
- بهره‌وری منابع و بهینه‌سازی انرژی (مناسب برای دستگاه‌های کم‌مصرف)
مزایا و معایب شبکه Linea
اکنون که با مبانی شبکه لینیا و ویژگیهای کلیدی آن آشنا شدیم، بد نیست مزایا و معایب این شبکه را هم فهرست‌وار مرور کنیم.
مزایای شبکه لینیا
- مقیاسپذیری؛ سرعت بالا و هزینه کم
- بستری مناسب برای قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز
- موفقیت در فاز تست‌نت و پتانسیل رشد بالا
- تجربه کاربری بهینه و جذب توسعه‌دهندگان
- رمزنگاری پیشرفته؛ مقاومت در برابر تهدیدات کوانتومی؛ امنیت بالا
معایب شبکه لینیا
- پیچیدگی فناوری‌های به‌کاررفته؛ احتمال ایجاد چالش برای برخی توسعه‌دهندگان تازه‌کارتر
- وابستگی به شورای امنیت جهت رفع چالش‌ها؛ احتمال تمرکزگرایی
- رقابت شدید بین راهکارهای لایه دوم اتریوم
ارز دیجیتال Linea
وضعیت عرضه توکن بومی لینیا هنوز مشخص نیست. با این همه، بد نیست اشاره کنیم که پروژه لینیا تاکنون بیش از ۷۲۶ میلیون دلار سرمایه اولیه جمع‌آوری کرده است. موفقیت فعلی شبکه می‌تواند احتمال ایردراپ و عرضه توکن بومی Linea را افزایش دهد. همچنین، تیم توسعه‌دهنده اشاره‌هایی به احتمال پاداش‌دهی به کاربران کرده است؛ بااین‌حال، هنوز جزئیات مشخصی درخصوص توکن لینیا و سطح کاربردپذیری آن در دسترس نیست.
سخن پایانی
شبکه لینیا با راهکار امیدوارکننده لایه دوم خود می‌تواند جهش قابل‌توجهی در مقیاسپذیری اتریوم ایجاد کند. راهحل لایه دوم Linea Network با ویژگیهای پیشرفته، موفقیت در فازهای آزمایشی و نقشه مسیر نوآورانه خود زمینه را برای عصر جدیدی از قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مهیا میکند و از حجم کاری شبکه اصلی می‌کاهد. راه‌اندازی راهکارهای لایه دوم همچون شبکه Linea می‌توانند در نمایی کلی‌تر پذیرش را در شبکه اتریوم و کل فضای بلاک چین افزایش دهند.
تهیه شده در بیت 24
