اینسایدر تریدینگ (Insider Trading) چیست؟

همانند تمام بازار‌های مالی، در بازار ارز‌های دیجیتال نیز تقلب و کلاهبرداری دیده می‌شود و امروزه روش‌های مختلفی مانند اینسایدر تریدینگ (Insider Trading) برای کسب سود غیرقانونی از معاملات دارایی‌های دیجیتال مورد استفاده افراد سودجو قرار می‌گیرد. هم اکنون اینسایدر تریدینگ یا معاملات نهانی در اکثر کشور‌های جهان یک فعالیت مجرمانه است که اهمیت آشنایی با ماهیت، چگونگی انجام و اثرات آن را افزایش داده است. اگر شما نیز می‌خواهید بدانید که اینسایدر تریدینگ چیست، مطالعه ادامه این مقاله را از دست ندهید.

اینسایدر تریدینگ یا معاملات نهانی چیست؟

اینسایدر تریدینگ، معاملات نهانی یا تجارت داخلی، به خرید و فروش ارز‌های دیجیتال، سهام بورس و دیگر دارایی‌ها با اطلاعاتی محرمانه گفته می‌شود که در اختیار عموم مردم قرار ندارند.

این اطلاعات عمومی نشده معمولاً می‌توانند تأثیر مستقیمی بر میزان عرضه و تقاضا و در نتیجه قیمت‌ها داشته باشند؛ به همین دلیل افرادی که زودتر از دیگران به این اطلاعات دسترسی پیدا می‌کنند می‌توانند یک برتری ناعادلانه داشته باشند و سفارش خرید یا فروش دارایی‌ها را قبل از انتشار عمومی اطلاعات برای کسب حداکثر سود ثبت کنند.

این اطلاعات محرمانه معمولاً تنها در اختیار تعداد انگشت‌شماری از افراد قرار می‌گیرد که مستقیماً با شرکت‌ها یا سازمان‌ها همکاری دارند. مدیران اجرایی، تیم پشتیبانی، کارشناسان فنی و دیگر کارکنان از جمله اشخاصی هستنند که ممکن است این اطلاعات را داشته باشند و از آن‌ها برای ثبت معاملات بهتر در بازار سوءاستفاده کنند.

موقعیتی را تصور کنید که یک شرکت سهامی عام برنامه‌ریزی کرده است تا در هفته آینده یک محصول کاربردی و نوآوری جدید را معرفی کند. معرفی این محصول به احتمال بسیار زیاد می‌تواند منجر به افزایش قیمت سهام این شرکت در بورس شود. در نتیجه افرادی که داخل این شرکت از این موضوع باخبر می‌شوند، می‌توانند زودتر از عموم سرمایه‌گذاران سهام شرکت را با قیمت کم خریداری کرده تا پس از معرفی محصول و افزایش قیمت سهام، آن‌ها را به فروش رسانده و به سود قابل توجهی دست پیدا کنند.

در حالی که قوانین پیرامون اینسایدر تریدینگ به طور کلی در هر کشور متفاوت است، اما در اکثر کشور‌ها معاملات ذی نفعان داخلی سازمان‌ها غیرقانونی شناخته می‌شود. به همین دلیل تقریباً تمامی شرکت‌ها و سازمان‌های جهانی به کارمندان و مدیران خود این اجازه را نمی‌دهند تا در سهام و دیگر دارایی‌های مرتبط با محیط کار خود سرمایه‌گذاری داشته باشند. علاوه بر این، افراد حق ندارند تا اطلاعات مهم و محرمانه تأثیرگذار بر روند‌های قیمتی را زودتر از زمان تعیین شده با آشنایان و دوستان خود به اشتراک بگذارند.

اینسایدر تریدینگ تنها محدود به شرکت‌های سهام عام و بازار بورس نیست و معاملات نهانی در بازار ارز‌های دیجیتال نیز دیده می‌شود.

اینسایدر تریدینگ در کریپتو

در حالی که ماهیت و چگونگی انجام اینسایدر تریدینگ در بازار بورس به راحتی قابل درک است، اما وجود این تقلب در بازار ارز‌های دیجیتال عجیب به نظر می‌رسد؛ زیرا این دارایی‌های دیجیتال به صورت غیرمتمرکز فعالیت دارند و تحت کنترل و مدیریت شرکت خاصی نیستند.

با این حال طی سالیان گذشته با افزایش محبوبیت ارز‌های دیجیتال و دارایی‌های بلاک چینی، بخش قابل توجهی از این بازار ماهیتی متمرکز پیدا کرده است و امروزه صرافی و پلتفرم‌های متمرکز میزبان حجم زیادی از معاملات و دارایی‌ها هستند.

امروزه افزایش قدرت صرافی‌ها در بازار ارز‌های دیجیتال این امکان را به آن‌ها داده است تا بر روند‌های قیمتی تأثیرگذار باشند. نوسانات قیمت ارز‌های دیجیتال در نتیجه تغییرات عرضه و تقاضا رخ می‌دهد و صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی محبوب جهانی مانند بایننس (Binance) با توجه به تعداد بالای کاربران و حجم بالای تراکنش‌های خود این توانایی را دارند تا میزان عرضه یا تقاضا را تغییر دهند.

مدیران و کارمندان این صرافی‌ها می‌توانند با دسترسی به برخی اطلاعات مهم مانند ارز‌های جدید پشتیبانی شده در بازار معاملاتی یا نحوه نمایش ارز‌ها در صفحات و تبلیغات از آن‌ها سوءاستفاده کرده و معاملات پرسودی را تجربه کنند.

به عنوان مثال، صرافی بایننس به طور مداوم لیست ارز‌های پشتیبانی شده در بازار معاملاتی خود را تغییر می‌دهد و برخی ارز‌های جدید را اضافه و برخی از ارز‌های قدیمی را حذف می‌کند. اضافه شدن ارز دیجیتال جدید به بایننس معمولاً یک سیگنال مثبت است و با ورود حجم قابل توجه سرمایه کاربران بایننس به ارز جدید اضافه شده، قیمت آن صعودی می‌شود. در سمت مقابل حذف یک ارز دیجیتال از این صرافی می‌تواند یک سیگنال منفی باشد و فشار فروش را افزایش دهد.

بنابراین مدیران و کارمندانی که به صورت محرمانه و زودتر از دیگران از اضافه یا حذف شدن ارز‌ها در صرافی بایننس خبردار می‌شوند می‌توانند به کمک این اطلاعات در قیمت بهتری ارز‌های دیجیتال را خریداری کرده و با قیمت بالاتری موجودی را به فروش برسانند.

چگونگی درز اطلاعات در اینسایدر تریدینگ

اطلاعات خصوصی پیرامون لیست شدن ارز‌ها و دیگر تغییرات مهم در صرافی و پلتفرم‌های معاملاتی ممکن است به دلایل مختلفی درز کند. برخی زمان‌ها مدیران این نهادها و مراکز فاسد هستند و از اطلاعات به دست آمده برای ثبت معاملات شخصی و یا فاش کردن آن‌ها به دوستان و نزدیکان خود استفاده می‌کنند.

علاوه بر آن، کارمندان و استخدام‌شدگان صرافی و پلتفرم‌های معاملاتی نیز ممکن است در نتیجه جلسات، اعمال تغییرات در وبسایت، شنیدن صحبت مدیران و دیگر موارد به اطلاعات محرمانه و مهم دست پیدا کرده و از آن‌ها به نفع خود استفاده کنند.

با وجود غیرقانونی بودن این فعالیت، تا به امروز نمونه‌های مختلفی از اینسایدر تریدینگ در بازار ارز‌های دیجیتال دیده شده است و حتی برخی نام‌های بزرگ و آشنا نیز در لیست دیده می‌شوند.

نمونه‌هایی از اینسایدر تریدینگ در بازار ارز‌های دیجیتال

شناسایی اینسایدر تریدینگ چندان آسان نیست و در بسیاری از مواقع راه واضح و مشخصی برای کشف معاملات نهانی سرمایه‌گذاران وجود ندارد. با این وجود، تا به امروز برخی تحقیقات پیرامون شرایط معاملات نهانی در بازار ارز‌های دیجیتال انجام شده است و داده‌های تیم تحقیقاتی Solidus Labs Research در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که از سال ۲۰۲۱، حدود ۵۶ درصد از ارز‌های دیجیتال جدید لیست شده در صرافی‌ها نشانه‌هایی از تجارت داخلی داشته‌اند.

در این بین، پرونده برخی موارد به دادگاه‌های آمریکا نیز راه پیدا کرده‌اند. در ۹ می ۲۰۲۳ (۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲)، شخصی به نام ایشان واهی (Ishan Wahi) به جرم انجام معاملات نهانی دادگاهی و به ۲ سال زندان محکوم شد.

ایشان واهی که به عنوان یکی از مدیران صرافی کوین بیس (Coinbase) فعالیت می‌کرد، در طی سالیان ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ اطلاعات محرمانه پیرامون اضافه و حذف شدن ارز‌های دیجیتال در صرافی کوین بیس را در اختیار برادر و دوست خود قرار می‌داد. بررسی‌های دادگاه نشان می‌دهد که این افراد موفق شدند تا به کمک این روش در مجموع بیش از ۱.۱ میلیون دلار سود غیرقانونی به دست آورند.

اینسایدر تریدینگ ارز‌های دیجیتال تنها در صرافی‌ها رخ نمی‌دهد و یکی از اولین پرونده‌های معاملات نهانی دارایی‌های دیجیتال برای یکی از مدیران سابق بازار اوپن سی (OpenSea) است. ناتانیل چستین (Nathaniel Chastain) به عنوان مدیر محصول در این بازار توکن‌های غیرمثلی (NFT) فعالیت داشت و با سوءاستفاده از اطلاعات محرمانه، برخی توکن و مجموعه‌های NFT را قبل از نمایش در صفحه اصلی فروشگاه اوپن سی خریداری می‌کرد. نمایش یک NFT در صفحه اصلی فروشگاه بزرگ اوپن سی جلب توجه سرمایه‌گذاران را به همراه دارد و معمولاً به افزایش قیمت NFT منجر می‌شود.

پس از افزایش قیمت‌ها، چستین این فرصت را پیدا می‌کرد تا توکن‌های خریداری شده خود را با قیمت بیشتری به مشتریان پلتفرم بفروشد. در برخی موارد این شخص موفق شد به سود چهار برابری برسد و در مجموع بیش از ۵۰ هزار دلار سود را به کمک این روش غیرقانونی به دست آورد.

در حالی که اینسایدر تریدینگ ارز‌های دیجیتال در حجم بسیار بالا و قابل توجه انجام نمی‌شود، اما وجود آن را در این بازار مالی نمی‌توان انکار کرد. هم اکنون نیز موارد مختلفی از معاملات نهانی در صرافی و پلتفرم‌های مختلف رخ می‌دهد که اکثر آن‌ها هیچ وقت لو نمی‌روند. همانند دیگر بازار‌های مالی، با افزایش محبوبیت و گسترش استفاده از ارز‌های دیجیتال، اینسایدر تریدینگ نیز در این بازار به میزان بیشتری انجام خواهد شد که می‌تواند به بازار آسیب بزند.

تأثیرات اینسایدر تریدینگ بر بازار و سرمایه‌گذاران

معاملات نهانی در ارز دیجیتال اثرات منفی خود را برای فعالیت سرمایه‌گذاران و همچنین سلامت کلی بازار به همراه دارد. در حالی که تجارت نهانی تقریباً در تمامی بازار‌های مالی رخ می‌دهد، اما اثرات این فعالیت غیرقانونی به ویژه در محیط بازار ارز‌های دیجیتال قابل توجه است. از عرضه اولین ارز دیجیتال جهان تا به امروز زمان زیادی نمی‌گذرد و با وجود افزایش شدید محبوبیت معاملات و استفاده از این دارایی‌های بلاک چینی، هم اکنون در ابتدای سال ۲۰۲۴ ارزش کلی بازار ارز‌های دیجیتال تنها ۲.۶ تریلیون دلار است.

این عدد با وجود اینکه برای ارز‌های دیجیتال قابل توجه است، اما نسبت به برخی بازار‌های مالی دیگر مانند فارکس ناچیز به نظر می‌رسد. این شرایط باعث شده است تا دستکاری قیمت ارز‌ها و دارایی‌های بلاک چینی راحت‌تر باشد و تا به امروز بار‌ها سرمایه‌گذاران شاهد پروژه‌هایی بودند که توسط سازندگان یا پلتفرم‌های کلاهبرداری به راحتی دستکاری شده و از بین رفته‌اند.

بنابراین هم اکنون نیز بسیاری از سرمایه‌گذاران به ویژه فعالان سنتی دید مثبتی نسبت به بازار ارز‌های دیجیتال ندارند و بر این باور هستند که در برخی زمان‌ها تغییرات قیمت ارز‌های دیجیتال نه براساس عوامل تکنیکال، بلکه در نتیجه دستکاری و دخالت‌های برخی فعالان قدرتمند بازار انجام می‌شود.

چالش‌های نظارتی نیز کمکی به بهبود این وضعیت نکرده‌اند و در شرایطی که در اکثر کشور‌های جهان چهارچوب قانونی واضحی برای معامله و استفاده از ارز‌های دیجیتال تعیین نشده است، این بازار لقب غرب وحشی را به خود گرفته است.

در نبود مقررات و نظارت کافی، تجارت نهانی می‌تواند به چالش بزرگی برای بازار ارز‌های دیجیتال تبدیل شود و با افزایش بیشتر محبوبیت دارایی‌های بلاک چینی ممکن است به طور گسترده مورد استفاده افراد سودجو قرار بگیرد.

در صورت گسترش تجارت نهانی، مردم اعتماد خود را به این بازار مالی از دست می‌دهند و دیگر در آن سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. این موضوع باعث کاهش سرمایه ورودی به بازار ارز‌های دیجیتال می‌شود که در نتیجه آن، فرصت‌های شغلی کمتر، توقف فعالیت پلتفرم‌ها و حتی از بین رفتن برخی پروژه‌های بلاکچینی و ارز‌های دیجیتال رخ خواهد داد.

سخن پایانی

معاملات نهانی آفتی برای بازار‌های مالی به شمار می‌روند که از گذشته تا به امروز ادامه پیدا کرده است. در حالی که نمی‌شود به طور کامل از معاملات نهانی جلوگیری کرد، اما راه‌های مختلفی برای افزایش شفافیت در بازار ارز‌های دیجیتال و کاهش تقلب وجود دارد که مهم است در دستور کار قانون‌گذاران و فعالان این بازار نوین مالی قرار بگیرد.

کاهش و جلوگیری از اینسایدر تریدینگ برای حفظ اعتماد کاربران، ایجاد عدالت و شفافیت در بازار ارز‌های دیجیتال بسیار مهم و ضروری است. امید است که با تکامل صنعت بلاک چین و بهبود روند قانون‌گذاری و نظارت بر فعالیت سازمان و شرکت‌های بلاک چینی، راه حلی جامع برای چالش اینسایدر تریدینگ ایجاد شود و حجم معاملات نهانی در بازار کاهش پیدا کند.

منبع: بیت ۲۴