شیباریوم چیست؟ هرآنچه باید درباره بلاکچین شیبا بدانید

با چالش‌هایی که اتریوم در مقیاس‌پذیری و سرعت دارد، نیاز به راهکارهایی سریع، ارزان و مقیاس‌پذیر بیش از همیشه احساس می‌شود. شیباریوم یک بلاکچین لایه دوم است که نه‌تنها آینده شیبا اینو را متحول می‌کند، بلکه به عنوان پلی میان کاربران، توسعه‌دهندگان و فرصت‌های جدید دنیای غیرمتمرکز عمل می‌‌کند. این شبکه پیش‌راننده اکوسیستم شیبا در راه نزدیک شدن به فناوری وب3 است. در این مقاله می‌خواهیم این شبکه را معرفی کنیم و شما را با اهمیت و مزیت‌های آن آشنا کنیم.

شیباریوم چیست؟

قبل از بررسی شیباریوم، شاید برای برخی این سؤال پیش بیاید که شیبا چیست؟ و چرا تیم توسعه‌دهنده آن تصمیم به ساخت یک بلاکچین اختصاصی گرفته است.شیباریوم یک بلاکچین لایه دوم برای اتریوم است که توسط تیم توسعه‌دهنده توکن شیبا اینو ساخته شده است. هدف اصلی شیباریوم حل مشکلات مقیاس‌پذیری و کارمزدهای بالای اتریوم است و این کار را با ایجاد یک لایه‌ی اضافی انجام داده است که تراکنش‌ها را سریع‌تر و ارزان‌تر پردازش می‌کند. به بیان ساده، شیباریوم را می‌توان یک بزرگراه موازی برای اتریوم در نظر گرفت که حجم بالای تراکنش‌ها را از جاده اصلی یعنی شبکه اتریوم، منحرف و با سرعت بیشتری پردازش می‌کند.

این شبکه توسط ریوشی، بنیان‌گذار شیبا اینو، با هدف خودکفایی اکوسیستم شیبا ساخته شده است. شیباریوم در آگوست ۲۰۲۳ برای رفع مشکلات سرعت و هزینه شیبا اینو شروع به کار کرد و تاکنون به‌روزرسانی‌های متعددی را پشت سر گذاشته است. این شبکه با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار است و امکان انجام قراردادهای هوشمند و معاملات را با سرعت بالاتر و هزینه کمتر برای جامعه‌ی SHIB فراهم می‌کند. 

شیباریوم چگونه کار می‌کند؟

شیباریوم یک لایه دوم موازی اتریوم است که تراکنش‌های کاربران به جای پردازش مستقیم بر روی زنجیره شلوغ اتریوم، ابتدا در شبکه شیباریوم پردازش و جمع‌آوری می‌شوند و سپس در دوره‌های معین، خلاصه‌ای از داده‌های تراکنش‌ها برای استفاده از امنیت اتریوم به زنجیره اصلی ارسال می‌شوند. این روش باعث می‌شود که بار محاسباتی از روی شبکه اصلی برداشته شود و سرعت پردازش افزایش زیادی پیدا کند. شیباریوم از مکانیسم اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند که در آن اعتبارسنج‌ها (Validators) تراکنش‌ها را تأیید می‌کنند و بلاک‌های جدید را در شبکه می‌سازند.

اعتبارسنج‌ها باید مقدار معینی از توکن بومی شیباریوم یعنی BONE را برای شرکت در فرآیند اجماع استیک کنند. این کار باعث می‌شود مشارکت‌کنندگان انگیزه مالی برای دقت در تایید تراکنش‌ها و انجام درست وظیفه خود داشته باشند و امنیت شبکه تأمین شود. همچنین کاربران عادی می‌توانند با واگذاری توکن‌های BONE خود به اعتبارسنج‌ها، در تأمین امنیت شبکه سهیم شوند و پاداش بگیرند. از آنجا که شیباریوم با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار است، همه قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز می‌توانند به سادگی بر روی آن اجرا شوند.

برای ارتباط بین دو زنجیره، پل شیباریوم طراحی شده است که امکان انتقال دارایی‌ها بین اتریوم و شیباریوم را فراهم می‌کند. به کمک این پل، کاربران می‌توانند توکن‌های خود (مثلاً SHIB یا ETH) را از شبکه اتریوم به شیباریوم منتقل کنند و از مزایای سرعت بالا و کارمزد پایین آن بهره‌مند شوند و هر زمان نیاز بود مجدداً دارایی‌های خود را به شبکه اصلی بازگردانند.البته فرآیند خروج دارایی از شبکه‌های لایه دوم ممکن است بسته به نوع توکن کمی زمان‌بر باشد؛ برای مثال برداشت بعضی توکن‌ها از شیباریوم به اتریوم ممکن است بین ۴۵ دقیقه تا یک هفته طول بکشد.

نکته مهم دیگر درباره عملکرد شیباریوم، وجود مکانیزم توکن‌سوزی شیبا داست. در این ساختار، بخشی از کارمزد هر تراکنش در شبکه شیباریوم صرف سوزاندن این توکن می‌شود و بدین ترتیب با هر تراکنش، عرضه در گردش شیبا اینو کمی کاهش پیدا می‌کند. این ویژگی به عنوان راهکاری جهت کاهش تورم توکن شیبا و افزایش ارزش آن در بلندمدت در نظر گرفته شده است. در مجموع، استفاده از اعتبارسنج‌های PoS، ارتباط با اتریوم از طریق پل، سازگاری با EVM و توکن‌سوزی باعث شده که شیباریوم به عنوان یک شبکه جانبی سریع، امن و مقیاس‌پذیر برای توسعه‌دهندگان و کاربران اکوسیستم شیبا اینو به کار برود.

 ویژگی‌های اصلی شیباریوم

همانطور که گفتیم شیباریوم با هدف افزایش مقیاس‌پذیری و سرعت و خودکفایی شبکه شیبا به وجود آمده است. مهم‌ترین ویژگی‌های این شبکه هم همین موارد است. در ادامه مطلب توضیح داده‌ایم که چطور این شبکه توانسته است یک راهکار لایه دوم سریع و امن برای اتریوم باشد:

سرعت تراکنش بالا

شبکه شیباریوم می‌تواند تعداد بسیار بیشتری تراکنش را در هر ثانیه نسبت به اتریوم پردازش کند و زمان تأیید تراکنش هم در آن کوتاه‌تر است. به عنوان مثال، در حالی که اتریوم به طور متوسط حدود ۱۵–۱۰ تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند، شیباریوم با بلاک‌تایم و ساختار خود می‌تواند ده‌ها تا صدها تراکنش در ثانیه را مدیریت نماید، بدون اینکه کارایی در صورت افزایش کاربران افت کند. این سرعت بالا باعث می‌شود تراکنش‌ها تقریباً آنی تأیید شوند و برای کاربردهایی نظیر بازی‌های بلاکچینی یا معاملات خرد بسیار مناسب باشد.

کارمزدهای پایین‌تر

یکی از مهم‌ترین مزایای شیباریوم کارمزد بسیار ناچیز آن در مقایسه با شبکه اتریوم است. به لطف بهبودهای انجام‌شده، هزینه گس در شیباریوم فقط کسری از یک سنت برای هر تراکنش است؛ در حالی که انجام همین تراکنش روی اتریوم ممکن است چند دلار، بسته به شلوغی شبکه، هزینه داشته باشد. این کاهش شدید کارمزدها باعث می‌شود انجام تراکنش‌های کوچک روی این شبکه کاملاً به‌صرفه شود و میکروتراکنش‌ها و کاربردهای روزمره مثل پرداخت‌های کوچک یا استفاده از بازی‌ها و اپلیکیشن‌ها ساده‌تر شود. ارزان‌تر بودن کارمزد همچنین برای توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز جذاب است، چرا که کاربران بیشتری می‌توانند بدون نگرانی از هزینه، از خدمات آن‌ها استفاده کنند.

امنیت و مقیاس‌پذیری

شبیه به سایر راهکارهای لایه‌دوم، شیباریوم ترکیبی از امنیت بالای اتریوم و شبکه اعتبارسنج‌های خود را برای امنیت دارد. از یک سو، اعتبارسنج‌های مستقل با استیک کردن توکن BONE شبکه را غیرمتمرکز و مقاوم در برابر دستکاری می‌کنند. از سوی دیگر، با استفاده از زیرساخت اتریوم، برای ثبت دوره‌ای داده‌های تراکنش‌ها یا جریمه کردن اعتبارسنج‌های متخلف، لایه‌ی امنیت دیگری اضافه می‌کند. به علاوه، شیباریوم مقیاس‌پذیری بالایی دارد؛ یعنی با افزایش تعداد کاربران و تراکنش‌ها، شبکه می‌تواند بدون کم شدن سرعت یا عملکرد به کار خود ادامه دهد. دستاوردهای اخیر این شبکه نشان‌دهنده همین موضوع است؛ مثلا تا اوایل ۲۰۲۵، شیباریوم بیش از یک میلیارد تراکنش را با موفقیت پردازش کرده است و روزانه به طور میانگین حدود ۴٫۴ میلیون تراکنش انجام می‌دهد که نشان‌دهنده ظرفیت بالای آن نسبت به بلاکچین‌های قبلی است. به طور کلی، کاربران می‌توانند به شیباریوم به چشم یک شبکه امن، سریع و انعطاف‌پذیر نگاه کنند که برای استفاده در مقیاس وسیع ساخته شده است.

توکن‌های مرتبط با شیباریوم

شبکه شیباریوم در کنار افزایش مقیاس‌پذیری چندین توکن بومی خود را هم دارد که کاربردهای متفاوتی را برای کاربران دارند. شیبا اینو، مهم‌ترین توکن این شبکه در بازار کریپتوکارنسی پیشرفت خوبی داشته است و معامله‌گران زیادی از آن استقبال کرده‌اند. در ادامه سه توکن مهم این شبکه را معرفی می‌کنیم و ویژگی‌های فنی آن‌ها را توضیح می‌دهیم:

شیبا اینو (SHIB)

توکن اصلی و ابتدایی این اکوسیستم که در سال ۲۰۲۰ به عنوان یک میم‌کوین معرفی شد شیبااینو است که اکنون دیگر ارزی فراتر از یک شوخی اینترنتی است و کاربران زیادی دارد. اگر شما هم به دنبال خرید شیبا هستید، بد نیست بدانید که این توکن اکنون کاربردهای فراتری از یک میم‌کوین ساده دارد و در شبکه شیباریوم نیز نقش پررنگی ایفا می‌کند. شیبا یک توکن ERC-20 روی اتریوم است که ابتدا صدها تریلیون واحد از آن منتشر شد.و بعدا با مکانیزم‌های توکن‌سوزی، بخشی از آن از گردش خارج شده است. شیبا اینو نقش ارز پایه را در اکوسیستم شیبا دارد. کاربران می‌توانند از آن برای پرداخت‌ها استفاده کنند، در پلتفرم شیبا‌سواپ (ShibaSwap) آن را استیک کنند و پاداش بگیرند، حتی در مواردی خاص به عنوان روش پرداخت به گسب‌و‌کارها و خیریه‌ها از آن استفاده کنند. با ظهور شیباریوم، این توکن نیز قابل انتقال به شبکه لایه‌ دوم شده است و در آنجا برای کاربردهای متنوع مثل خریدهای درون بازی متاورس به کار می‌رود. همچنین بخش کوچکی از کارمزدهای شیباریوم که به صورت توکن‌های شیبا اینو است، سوزانده می‌شود که می‌تواند در بلندمدت به افزایش ارزش این ارز کمک کند.

بون (BONE)

بون توکن حاکمیتی و توکن گس شبکه شیباریوم است. این توکن با عرضه کل ۲۵۰ میلیون واحد، ابتدا با نام توکن حاکمیتی داگی‌ دائو (Doggy DAO) برای رأی‌گیری در مورد پیشنهادات به‌روزرسانی اکوسیستم شیبا به وجود آمد؛ اما اکنون نقشی حیاتی‌تری پیدا کرده است و سوخت تمامی تراکنش‌های شیباریوم را تأمین می‌کند. یعنی هر کسی بخواهد در این شبکه تراکنشی انجام دهد، چه انتقال توکن، چه اجرای قرارداد هوشمند، باید کارمزد آن را با توکن بون بپردازد. بنابراین این ارز نقش مشابه گس اتریوم را در این شبکه دارد. همچنین اعتبارسنج‌های شیباریوم برای ایجاد بلاک‌ها بون را به عنوان پاداش دریافت می‌کنند و کاربران عادی نیز می‌توانند با استیکینگ در شیباسواپ، توکن بون کسب نمایند. با راه‌اندازی شیباریوم، تقاضا برای توکن بون افزایش پیدا کرده است؛ زیرا همه فعالیت‌های شبکه نیاز به این توکن دارد.

لیش (LEASH)

لیش که با لقب قاتل دوج (Doge Killer) نیز شناخته می‌شود، توکن دیگری از اکوسیستم شیباریوم است که عرضه بسیار محدود ۱۰۷٬۶۴۶ واحد دارد. برخلاف شیبا که تعداد آن زیاد است، کمیابی لیش، آن را برای هواداران اکوسیستم به دارایی جذابی تبدیل کرده است. نقش این توکن در اکوسیستم بیشتر مربوط به  حاکمیت اجتماعی و استفاده از یک سری مزایای انحصاری است. به عنوان مثال، هولدرهای لیش جزو نخستین کسانی بودند که اجازه دسترسی به پیش‌فروش زمین‌های متاورس شیبا را پیدا کردند یا امکان داشت در رویدادهای خاص جامعه شیبا حق مشارکت داشته باشند. علاوه بر این، لیش در شوراهای غیرمتمرکز جامعه شیبا (نظیر شورای حفاظت از اکوسیستم) نقشی کلیدی دارد و نگهداری آن نوعی حق عضویت در جمع وفاداران اکوسیستم شیبا به حساب می‌آید. 

مزایای استفاده از شیباریوم

شبکه شیباریوم با کم کردن زمان و هزینه تراکنش‌ها و بالا بردن مقیاس‌پذیری، به کاربران خود امکانات بیشتری نسبت به اتریوم داده است؛ اما به‌طور هم‌زمان با شبکه اتریوم در تعامل است و برای ایجاد فرصت‌های جدید از مزایای آن شبکه هم استفاده می‌کند. در ادامه مطلب این مزایای شبکه شیباریوم را توضیح داده‌ایم:

صرفه‌جویی در هزینه و زمان

همانطور که گفتیم شیباریوم کارمزدهای بسیار پایینی دارد و تراکنش‌ها را در زمانی کوتاه پردازش می‌کند. بنابراین کاربران با انجام فعالیت‌های خود روی این شبکه می‌توانند هزینه‌های تراکنش را به شدت کم کنند و در زمان صرفه‌جویی کنند. این مزیت به خصوص برای کاربردهای دیفای و بازی‌ها که تعداد تراکنش بالایی دارند، اهمیت زیادی دارد.

مقیاس‌پذیری و قابلیت انجام حجم بالای تراکنش

شیباریوم می‌تواند تعداد زیادی تراکنش را پردازش کند بدون اینکه شبکه آن دچار کندی یا شلوغی شود. این یعنی پروژه‌های بزرگ می‌توانند با خیال راحت بر بستر شیباریوم کار کنند و از رشد تعداد کاربران خود نگرانی نداشته باشند. در واقع شیباریوم بار شبکه اتریوم را سبک می‌کند و اجازه می‌دهد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مقیاس بزرگ مثل متاورس گرفته یا پلتفرم‌های مالی، به راحتی به کاربران خدمات بدهند.

تعامل با شبکه اتریوم

برخلاف بعضی زنجیره‌های مستقل، شیباریوم با تکیه بر اتریوم ساخته شده است و ارتباط قوی با آن دارد. این ویژگی دو فایده دارد؛ اول اینکه دارایی‌ها به راحتی میان این دو بلاکچین قابل جابجایی هستند و کاربران می‌توانند هر زمان خواستند توکن‌های خود را به شبکه اصلی برگردانند یا بالعکس. دوم اینکه پروژه‌های مبتنی بر اتریوم مثل قراردادهای هوشمند، NFT ها و dApp ها، به سادگی می‌توانند با کمترین تغییرات به این شبکه منتقل شوند یا با آن در تعامل باشند. در نتیجه، توسعه‌دهندگان می‌توانند از زیرساخت اتریوم استفاده کنند و در عین حال مزایای شیباریوم یعنی سرعت و کارمزد پایین را هم داشته باشند. 

ایجاد فرصت‌های جدید در اکوسیستم شیبا

از زمانی که شیباریوم راه‌اندازی شده است، زمینه‌های جدیدی برای شکل‌گیری پروژه‌ها و کاربردهای تازه در داخل اکوسیستم شیبا به وجود آورده است. اکنون تیم شیبا اینو می‌تواند روی پروژه‌هایی نظیر متاورس شیبا، بازی‌های بلاکچینی و پلتفرم‌های دیفای اختصاصی تمرکز کند که همگی بر بستر همین شبکه اجرا می‌شوند و مزایای آن را دارند. مثلا در متاورس شیبا اینو کاربران می‌توانند زمین‌های مجازی خود را که ابتدا روی اتریوم بودند، با کمک پل به شیباریوم منتقل کنند و در دنیای مجازی از آن‌ها استفاده کنند. همچنین توسعه‌دهندگان می‌توانند صرافی‌های غیرمتمرکز و پروتکل‌های وام‌دهی جدیدی را صرفاً برای میم‌کوین‌های اکوسیستم شیبا بسازند که روی این شبکه کار کنند. چنین فرصت‌هایی پیش از این به دلیل محدودیت‌های اتریوم ممکن نبود. 

مقایسه شیباریوم با دیگر بلاکچین‌ها

برای آشنایی بهتر با شیباریوم و تفاوت‌های آن با شبکه‌های دیگر، بیایید مقایسه‌ای بین این شبکه‌ها داشته باشیم. در جدول زیر شیباریوم را در کنار اتریوم ، پالیگان و آربیتروم  که هر سه از پلتفرم‌های مرتبط با اتریوم هستند،از جنبه‌های مختلف مقایسه کرده‌ایم:

چگونه از شیباریوم استفاده کنیم؟

استفاده از شبکه شیباریوم برای کاربران نسبتاً ساده و شبیه به کار با سایر شبکه‌های سازگار با اتریوم مانند پالیگان یا آربیتروم است. مهم‌ترین مراحل استفاده از این شبکه اتصال به کیف پول و انتقال دارایی‌ها از طریق پل است. در ادامه این مراحل را با جزئیات بیشتری توضیح داده‌ایم:

آماده‌سازی کیف پول

ابتدا نیاز به یک کیف پول سازگار با Web3 مانند متامسک یا تراست والت دارید که امکان اتصال به شبکه‌های سفارشی را داشته باشد. اگر از متامسک استفاده می‌کنید، باید شبکه شیباریوم را به فهرست شبکه‌های آن اضافه کنید. برای این کار می‌توانید به صورت دستی در بخش تنظیمات Add Network را انتخاب کنید و مشخصات RPC شیباریوم مانند Chain ID، آدرس RPC را وارد کنید. راه ساده‌تر این است که به وبسایت رسمی مراجعه کنید و با یک کلیک شبکه Shibarium را به متامسک اضافه کنید. اگر هنوز کیف پول مناسبی انتخاب نکرده‌اید، می‌توانید راهنمای بهترین کیف پول شیبا را مطالعه کنید تا انتخابی امن و سازگار با شبکه شیباریوم داشته باشید.

تهیه توکن‌های مورد نیاز

همان‌طور که توضیح داده شد، برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها در شیباریوم باید توکن بون را در کیف پول خود داشته باشید. همچنین برای انجام عملیات پل زدن دارایی‌ها از اتریوم، نیاز به مقداری اتریوم نیز در کیف پول اتریومی خود برای کارمزدهای شبکه اصلی دارید. بنابراین کاربرانی که از قبل بون ندارند، باید آن را از صرافی‌های متمرکز یا غیرمتمرکز بخرند و به کیف پول خود منتقل کنند؛ یا اینکه در صورت داشتن اتریوم، آن را پس از پل زدن به شیباریوم به بون تبدیل کنند. 

انتقال دارایی‌ها از اتریوم به شیباریوم (Bridge)

در این مرحله می‌توانید دارایی‌های مورد نظر خود مثل توکن شیبا یا بون را به شبکه شیباریوم منتقل کنید. برای این کار، از پل رسمی شیباریوم استفاده کنید. به وبسایت پل مراجعه و کیف پول خود را متصل کنید. سپس شبکه مبدأ یعنی اتریوم و شبکه مقصد یعنی شیباریوم را انتخاب کنید، توکن و مقدار مورد نظر برای انتقال را وارد کنید و تراکنش را تأیید نمایید. پس از تأیید در کیف پول و پرداخت کارمزد اتریوم، پل طی مدت کوتاهی در حد چند دقیقه توکن‌های شما را به شبکه شیباریوم منتقل می‌کند. اکنون می‌توانید در کیف پول خود در حالت اتصال به شیباریوم، موجودی توکن‌های منتقل‌شده را مشاهده کنید. توجه کنید که هنگام برداشت از شیباریوم به اتریوم، بسته به نوع توکن‌ها  ممکن است زمانی برای نهایی شدن برداشت نیاز باشد؛ برای مثال برداشت برخی توکن‌ها چندین ساعت تا چند روز ممکن است طول بکشد که این موضوع در رابط پل به اطلاع شما می‌رسد.

استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز

پس از انتقال دارایی‌ها به شبکه شیباریوم، اکنون می‌توانید از برنامه‌های غیرمتمرکز مختلف این شبکه استفاده کنید. می‌توانید به شیبا‌سواپ، همان نسخه‌ای که روی Shibarium فعال شده، متصل شوید و با کارمزد ناچیز توکن‌های خود را مبادله کنید یا اینکه اگر از طرفداران NFTهای شیبا را به شبکه شیباریوم منتقل کنید و در پلتفرم‌های NFT آن معامله کنید. همچنین با راه‌اندازی پروژه متاورس شیبا بر بستر این شبکه، با انتقال NFT زمین خود می‌توانید به ساخت و ساز و تعامل در متاورس بپردازید. هر فعالیتی بر روی شیباریوم نیازمند پرداخت کارمزد اندک در قالب توکن بون است، پس همواره مقداری از این توکن در کیف پول خود برای انجام تراکنش‌ها نگه دارید. درباره اینکه صرافی غیرمتمرکز شیباسواپ چیست؟ می‌توانید در مقاله‌ای که قبلا منتشر شده است، مطالعه کنید.

پیگیری وضعیت شبکه و ابزارهای توسعه‌دهنده

برای مشاهده وضعیت تراکنش‌ها و بلاک‌های شیباریوم می‌توانید از مرورگری مانند Shibariumscan استفاده کنید. این اکسپلورر مشابه Etherscan اطلاعات کاملی از تراکنش‌ها، آدرس‌ها و قراردادهای شبکه در اختیار شما می‌گذارد. اگر توسعه‌دهنده هستید، می‌توانید به مستندات فنی شیباریوم و پرتال توسعه‌دهندگان مراجعه کنید و از ابزارهایی مثل ری‌میکس، Truffle و کتابخانه‌های وب۳ که با RPC شیباریوم کار می‌کنند استفاده کنید. خوشبختانه از آنجا که Shibarium با ماشین اتریوم سازگار است، محیط توسعه و دستورالعمل‌های استفاده از قراردادها دقیقاً شبیه اتریوم است و نیازی به یادگیری مجدد نیست. 

 شیباریوم؛ آینده یک بلاک چین

در پایان باید بگوییم شیباریوم تنها یک شبکه لایه دوم نیست؛ بلکه نشانه‌ای از تحول اکوسیستم شیبا است. ترکیب سرعت بالا، کارمزد کم، امنیت اتریوم و سازگاری با Web3 باعث شده تا شیباریوم به بستری جدید برای اپلیکیشن‌های آینده تبدیل شود. این شبکه نه‌تنها چالش‌های فنی گذشته را حل کرده است، بلکه برای پروژه‌هایی مثل متاورس شیبا، دیفای این شبکه و زیرساخت‌های نوآورانه دیگر آمادگی ایجاد کرده است. اگر شیبا اینو روزی با یک شوخی اینترنتی شروع شد، امروز با شیباریوم در حال ساختن آینده‌ای جدی برای خود است. در ضمن می‌توانید تغییر و تحولات این شبکه را از صفحه اخبار شیبا دنبال کنید.