درحالی‌که بیش از شش دهه تحریم‌های اقتصادی فلج‌کننده آمریکا، اقتصاد کوبا را در تنگنای بی‌سابقه‌ای قرار داده است، این کشور برای دورزدن این تحریم‌ها به استفاده از رمزارزها روی آورده است. وب‌سایت خبری «Brave New Coin» در گزارش امروز خود سعی کرده است به این سؤال که آیا بلاک‌چین می‌تواند راهکاری برای عبور این کشور از دیوارهای تحریم باشد، پاسخ دهد.
در ماه آگوست ۲۰۲۱، کوبا به دومین کشور جهان تبدیل شد که به طور رسمی بیت‌کوین و سایر رمزارزها را به عنوان یک روش پرداخت قانونی، به رسمیت شناخت. امروزه بیش از ۱۰۰ هزار نفر از مردم کوبا برای کارهایی ارسال پول برای اعضای خانواده و دوستان، خرید آنلاین و فرار از محدودیت‌های اقتصادی آمریکا که دهه‌هاست این کشور را از لحاظ اقتصادی منزوی کرده است. از بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند.
کوبا از سال ۱۹۶۲ میلادی تا به امروز تحت تحریم‌های اقتصادی دولت ایالات متحده قرار دارد؛ محدودیت‌هایی که دسترسی شهروندان این کشور به بسیاری از خدمات مالی بین‌المللی را سلب کرده است. کوبایی‌ها نمی‌توانند از راهکارهای پرداخت بین‌المللی مثل «پی پال» و کارت‌های ویزا و مسترکارت استفاده کنند.
در گذشته، کوبایی تبارهای مقیم آمریکا می‌توانستند برای اعضای خانواده خود در کوبا پول ارسال کنند؛ اما پس از تعطیلی بیش از ۴۰۰ شعبه «وسترن یونیون» در سال ۲۰۲۰، این امکان هم تقریباً از بین رفت. بااین‌حال، به نظر می‌رسد مردم کوبا با بهره‌گیری از ارزهای دیجیتال، به راهکار مؤثری برای دورزدن این تحریم‌ها دست یافته‌اند.
دولت کوبا با انتشار «قطعنامه ۲۱۵» در روزنامه رسمی کشور، به بانک مرکزی کوبا اختیار داد تا رمزارزها را تحت نظارت خود قرار داده و برای شرکت‌های خدمات پرداخت مرتبط با ارزهای دیجیتال مجوز فعالیت صادر کند. دولت در این بیانیه تصریح کرد که این تصمیم را به دلایل «منافع اجتماعی – اقتصادی» کشور و مردم، اتخاذ کرده است. به زبان ساده‌تر دولت کوبا به‌شدت نیاز داشت که در عرصه اقتصاد جهان حضور فعال‌تری داشته باشد.
امروزه برآورد می‌شود که بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر از مردم کوبا، یعنی بین ۱ تا ۲ درصد از جمعیت این کشور، برای دسترسی راحت‌تر به خدمات پرداخت بین‌المللی از رمزارزهایی مانند بیت‌کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و آواکس (AVAX) استفاده می‌کنند. هرچند این رقم در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته پایین به نظر می‌رسد، اما برای مردمی که تنها چند سال است به اینترنت همراه عمومی دسترسی پیدا کرده‌اند، آمار قابل‌قبولی به‌حساب می‌آید.
نقطه عطف این داستان در سال ۲۰۲۰ و زمانی رقم خورد که دولت ترامپ ارسال پول از آمریکا به کوبا از طریق پلتفرم پرداخت «وسترن یونیون» (Western Union) را ممنوع کرد. این سرویس که بیش از ۲۰ سال در کوبا سابقه فعالیت داشت، اصلی‌ترین راه کوبایی تبارهای مقیم آمریکا برای ارسال پول به داخل کشور به شمار می‌رفت.
در فاصله سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ میلادی، ارسال پول از طریق حواله‌های نقدی در حدود ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌داد و با خروج شرکت «وسترن یونیون» از کوبا، بسیاری از خانواده‌ها از دسترسی به این شریان حیاتی مالی، محروم شدند.
الکس سوبریو (Alex Sobrino) که در سال ۲۰۱۸ نخستین گروه رمزارزی کوبا را در تلگرام راه‌اندازی کرد و اریک گارسیا، بنیان‌گذار وب‌سایت حواله‌های کریپتویی «BitRemesas.com»، جزو کسانی بودند که پیامدهای این اتفاق را به‌صورت لحظه‌به‌لحظه دنبال می‌کردند. گارسیا می‌گوید: «بعد از تعطیلی وسترن یونیون، حجم حواله‌های مالی کریپتو به طور چشمگیری افزایش یافت.»
خانواده‌های کوبایی که دیگر راهی برای ارسال و دریافت پول نداشتند، با استفاده از گروه‌های تلگرامی شروع به مبادله رمزارزها کردند. برای مثال، اگر فردی در شهر میامی آمریکا قصد داشت برای یکی از بستگانش در هاوانا بیت‌کوین ارسال کند، آن شخص در کوبا با یکی از خریداران محلی بیت‌کوین قرار می‌گذاشت و معادل ارزش آن به پزوی کوبا یا دلار آمریکا را دریافت می‌کرد.
کاربردهای رمزارزها در کوبا تنها به ارسال پول برای اعضای خانواده و دوستان محدود نمی‌شود. شهروندان کوبایی از ارزهای دیجیتال برای کارهایی مانند پرداخت قبوض برق، خرید شارژ تلفن همراه، خرید از وب‌سایت‌های بین‌المللی، محافظت از پس‌اندازهای خود در برابر تورم افسارگسیخته اقتصاد کوبا و همچنین دریافت دستمزدهای دلاری خود از پلتفرم‌های دورکاری بین‌المللی؛ استفاده می‌کنند.
بااین‌حال، طبق پیش‌بینی پلتفرم آماری «Statista»، تعداد کاربران ارزهای دیجیتال در کوبا تا پایان سال ۲۰۲۵ به حدود ۴۵۱ هزار کاربر و ارزش کلی این بازار به ۲۳.۵ میلیون دلار خواهد رسید. طبق داده‌های این پلتفرم، هر کاربر کوبایی رمزارزها هر سال به طور متوسط حدود ۵۴ دلار در حوزه ارزهای دیجیتال هزینه می‌کند.
دولت کوبا برخلاف کشورهایی مانند چین، تصمیم گرفته است که به‌جای ممنوعیت رمزارزها، آن‌ها را تحت نظارت قانونی قرار دهد. طبق چارچوب نظارتی سال ۲۰۲۴ دولت کوبا، شرکت‌های فعال در حوزه رمزارز موظف‌اند همه قوانین ضد پول‌شویی را رعایت کرده و فعالیت‌های مشکوک را به مقامات امنیتی گزارش دهند.
داستان پر ماجرای تلاش مردم و دولت کوبا در استفاده از ارزهای دیجیتال برای دورزدن تحریم‌های بین‌المللی می‌تواند برای بسیاری از کشورهایی که در شرایط مشابهی به سر می‌برند، سرمشق باشد. تجربه کوبا نشان داد که رمزارزها دیگر صرفاً یک ابزار سرمایه‌گذاری صرف نیستند و برای کشورهایی به دنبال راهی برای خروج از انزوا و بازگشت به جریان تجارت جهانی هستند، بهترین و امن‌ترین مسیر به شمار می‌روند.
