اگر تا به حال توکن‌های خود را روی یک بلاکچین اثبات سهام استیک کرده‌اید، سازوکار آن را می‌دانید؛ توکن‌های خود را قفل می‌کنید و با تأمین امنیت شبکه، پاداش می‌گیرید. البته با این کار، نمی‌توانید استفاده دیگری از توکن‌های خود داشته باشید، مگر اینکه راهکار ری استیکینگ (Restaking) را بشناسید! ری استیکینگ امکان استفاده دوباره از توکن‌های قفل شده را فراهم می‌کند و در ازای آن، به شما پاداش میدهد. اگر می‌خواهید بدانید که ری استیکینگ چیست، چگونه کار می‌کند و چگونه می‌توانید به کمک آن به درآمد منفعل برسید، با ما همراه شوید.
تعریف Restaking به زبان ساده
همانطور که از نامش پیداست، ری استیکینگ شامل استیکینگ مجدد دارایی‌هایی می‌شود که قبلا استیک شده‌اند. پیش از اینکه وارد جزئیات ری‌استیکینگ شویم، بهتر است ابتدا کامل بدانید که استیکینگ ارز دیجیتال چیست و ابتدا مقاله مربوطه را بخوانید. در ادامه سازوکار استیکینگ است که ری‌استیکینگ ظهور کرده است. این سازوکار تلاش می‌کند تا امنیت شبکه‌های بلاکچینی بزرگ مانند اتریوم را به خدماتی مانند شبکه‌های اوراکل، پل‌های بلاکچینی و رول‌آپ‌ها گسترش دهد. در واقع ری استیکینگ به اعتبارسنجها اجازه میدهد که همزمان به امنیت چندین پلتفرم کمک کنند و تنها با استفاده از ۱ رمزارز، چند پاداش مختلف دریافت کنند.
اگر با مفاهیم مربوط به اوراکل‌ها یا رول‌آپ‌ها آشنا نیستید، نگران نباشید، پیش از این در بلاگ بیت ۲۴، مقالاتی تحت عناوین اوراکل چیست و رول آپ (Rollup) چیست؟ منتشر شده است که با مطالعه آن‌ها می‌توانید درباره این حوزه بیشتر یاد بگیرید.
حال بیایید یک نمونه از اکوسیستم اتریوم را بررسی کنیم:
شبکه‌ی اتریوم به‌خاطر مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) فوق امن خود شناخته می‌شود؛ امنیتی که به لطف تعداد زیاد اعتبارسنجها و توزیع گسترده‌ی شبکه به دست آمده است. با این حال، اتریومی که در شبکه استیک شده، غیرفعال می‌ماند و همین موضوع باعث شد ایده‌ی توسعه‌ی مشتقات لیکوئید استیکینگ شکل بگیرد. لیکوئید استیکینگ، اتریوم‌های قفل‌شده را به توکن‌های لیکوئید تبدیل می‌کند که در حوزه دیفای (DeFi)، کاربردهای مختلفی دارند.
پروتکلهای ری استیکینگ مثل EigenLayer این ایده را یک گام جلوتر می‌برند. این پروتکل‌ها به دیگر شبکه‌های غیرمتمرکز اجازه می‌دهند از داراییهای استیکشده روی اتریوم برای امنیت خودشان استفاده کنند. در چنین شرایطی، چه اعتبارسنجها و چه نمایندگان آن‌ها، میتوانند چندین بار پاداش دریافت کنند؛ یکبار از شبکه‌ی اصلی اتریوم و بار دیگر از پروتکلی که دارایی‌شان در آن ری‌استیک شده است.
تفاوت Restaking با Staking معمولی
بیایید با مفاهیم پایه استیکینگ و ری استیکینگ بیشتر آشنا شویم. استیکینگ یکی از سازوکارهای مهم مکانیسم اجماع اثبات سهام است و توسط برخی از بزرگ‌ترین شبکه‌های بلاکچینی دنیا به کار می‌رود. افرادی که اعتبارسنج (Validator) نام دارند توکن‌های بومی شبکه را قفل میکنند تا به امنیت شبکه کمک کنند و در فرایند ثبت بلاک‌ها همکاری داشته باشند. هرچقدر شبکه اعتبارسنج‌های یک بلاکچین قوی‌تر باشد، حمله به آن سخت‌تر می‌شود.
ری استکینگ به اعتبارسنج‌های بلاکچین‌های اثبات سهام (PoS)، مانند اتریوم و سولانا، اجازه میدهد تا رمزارزهای استیک شده خود را برای تأمین امنیت سایر پروتکلهای اثبات سهام استفاده کنند. از آن‌جا که به امنیت پروتکلهای بیشتری کمک می‌کنید، پاداش بیشتری نیز دریافت خواهید کرد، اما ریسک اسلشینگ (Slashing) نیز بالاتر می‌رود. اسلشینگ (Slashing) یکی از روش‌های مجازات در الگوریتم اجماع PoS است که در مطلب اسلشینگ چیست؟ مکانیزم آن را زیر ذره‌بین قرار داده‌ایم.
چرا Restaking به یک ترند جدید تبدیل شده است؟
ری استیکینگ به یکی از داغ‌ترین ترندهای دنیای بلاکچین تبدیل شده، چون پاسخی هوشمندانه به دو نیاز مهم است؛ افزایش سود برای سرمایه‌گذاران و تأمین امنیت برای پروتکلهای تازه‌وارد. در حالی‌که استیکینگ سنتی فقط یک منبع درآمد ثابت ایجاد می‌کند، ری استیکینگ این فرصت را فراهم می‌کند که همان داراییهای قفل‌شده چندین بار مورد استفاده قرار گیرند. در ادامه، به مهم‌ترین مزایای Restaking می‌پردازیم.
افزایش پاداش برای استیک‌کنندگان
در حال حاضر، اتریوم برای استیک انفرادی حدود ۳.۵ درصد سود سالانه ارائه میدهد، در حالی که توکن‌های لیکوئید استیکینگ (LSTs) بازه‌ای بین ۲.۵۵ تا ۳.۵۲ درصد سود دارند. وقتی این داراییها روی یک پروتکل ری استیکینگ دوباره به کار گرفته شوند، کاربران میتوانند بسته به استراتژی ری استیکینگ خود، پاداش بیشتری از امنیت‌بخشی به پروتکلهای دیگر کسب کنند.
امنیت اولیه برای پروتکل‌ها و شبکه‌های تازه‌وارد
پروژه‌های جدید مثل لایه‌های دسترس‌پذیری داده یا شبکه‌های لایه دوم در مراحل ابتدایی با چالش بزرگی برای ایجاد یک سیستم امنیتی قوی روبه‌رو هستند. ری استیکینگ به این پروتکل‌ها کمک می‌کند با کمک اجتماع بزرگی از اعتبارسنجها، امنیت خود را تقویت کنند و تمرکززدایی واقعی داشته باشند. هرچند این پروژه‌ها باید برای جذب اعتبارسنجها پاداش‌هایی ارائه دهند، اما نسبت به ایجاد زیرساخت‌های امنیتی از صفر و پیدا کردن اعتبارسنجها صرفه بیشتری دارد.
امنیت مقیاس‌پذیر بر اساس نیاز پروتکل
با استفاده از خدمات ری استیکینگ، امنیت پروتکل می‌تواند متناسب با تقاضای شبکه تنظیم شود. این رویکرد به پروتکل‌ها اجازه میدهد در دورههای شلوغی و فشار بالا، با استفاده از اعتبارسنج‌های پروتکل ری استیکینگ امنیت خود را افزایش دهند و وقتی شرایط شبکه به حالت عادی بازگشت، سطح امنیت را پایین بیاورند. ممکن است تا به الان درک عمیقی از موضوع امنیت در بلاکچین پیدا نکرده باشید، برای داشتن دیدگاه منطقی‌تری نسبت به این موضوع پیشنهاد می شود که سری به مقاله امنیت بلاک چین بزنید.
EigenLayer چیست و چه نقشی در ری استیکینگ دارد؟
پروژه EigenLayer بود که مفهوم ری استیکینگ را معرفی کرد؛ مکانیزمی که به اعتبارسنج‌های اتریوم اجازه میدهد اتریوم‌های استیک‌شده‌ی خود را کاربردی‌تر کنند و آن‌ها را برای تأمین امنیت پروتکل‌ها یا خدماتی خارج از شبکه‌ی اصلی اتریوم هم به کار بگیرند. این کار با گسترش مدل امنیتی قدرتمند اتریوم انجام می‌شود و پروتکل‌ها و سرویس‌های دیگر(مثل برنامه‌های غیرمتمرکز یا dAppها) را از پشتوانه میلیارد دلاری اتریوم استیکشده بهره‌مند می‌کند. به این ترتیب، اپلیکیشنها میتوانند به امنیت بالاتر دست یابند، بدون اینکه به زیرساخت اعتبارسنجی مستقل نیاز داشته باشند.
از طرف دیگر، اعتبارسنجها نیز میتوانند از اتریوم استیک‌شده‌ی خود، به پاداش بیشتری برسند؛ چرا که داراییهای استیکشده را به EigenLayer می‌سپارند و از طریق اپراتورها چندین بار پاداش دریافت میکنند. این پاداش یک بار از سوی شبکه‌ی اصلی اتریوم و بار دیگر از سرویس‌های اعتبارسنجی‌شده فعال (AVS) که در آن‌ها ری‌استیک شده‌اند، ارائه می‌شود. البته در نظر داشته باشید که این کار ریسکهای بیشتری از جمله اسلشینگ را به همراه دارد.
نحوه عملکرد Restaking در EigenLayer
در ایگن‌لیر، کاربران میتوانند از طریق اتریوم‌های از پیش استیکشده یا توکن‌های لیکوئید استیکینگ (LST)، به قراردادهای هوشمند ری استیکینگ وارد شوند. هنگامی که یک کاربر داراییهای خود روی پروتکل اتریوم استیک می‌کند، بیشتر پروژه‌ها در ازای توکن‌های اصلی، توکن لیکوئید استیکینگ در اختیار او قرار می‌دهند که تا حدودی مانند یک رسید عمل می‌کند. به کمک این توکن‌ها، کاربران میتوانند داراییهای خود را به روش‌های دیگر استفاده کنند؛ برای مثال، برای ری استیکینگ در EigenLayer. در این فرایند، دارایی اصلی شما استیک می‌ماند، اما توکن‌های LST ری استیک میشوند.
البته این تنها راه نیست! کاربران میتوانند به قراردادهای هوشمند ایگن‌لیر اجازه دهند تا به طور مستقیم از توکن‌های استیک شده ETH استفاده کنند. این روش، ری استیکینگ بومی (Native Restaking) نام دارد و اعتبارسنج‌های اتریوم را به اوپراتور ایگن‌لیر تبدیل می‌کند. در این حالت، شبکه داراییهای کاربر را به استخر امنیتی پروتکل اضافه می‌کند. میزان امنیت EigenLayer هم به اندازه‌ی همین استخر بستگی دارد.
سازوکار ایگن‌لیر برای ساخت اپلیکیشن
اپلیکیشن‌هایی که روی EigenLayer ساخته میشوند، سرویس‌های اعتبارسنجی‌شده فعال (Actively Validated Services) یا AVS نام دارند و میتوانند هر چیزی باشند؛ از یک پل میان‌زنجیره‌ای گرفته تا یک اوراکل یا حتی یک Dapp. توسعه روی EigenLayer نسبت به ساخت یک پروتکل مستقل، ارزان‌تر و کارآمدتر است، چون از همان ابتدا به یک شبکه امنیتی که توسط ری‌استیکرها ایجاد شده دسترسی دارد. اگر توسعهدهندگان از این بستر استفاده نکنند، ناچار خواهند بود از صفر شروع کنند.
البته AVSها مستقیم و بدون واسطه به این امنیت متصل نمی‌شوند. یک نقش اساسی به نام «اپراتور نود» وجود دارد. اپراتور در واقع کسی است که مدیریت شبکه را بر عهده می‌گیرد و می‌تواند یک فرد یا حتی یک سازمان باشد؛ درست شبیه اعتبارسنجها در اتریوم.
اپراتورها دو انتخاب دارند؛ میتوانند سرویس AVS مخصوص خودشان را راه‌اندازی کنند یا به سرویس‌های AVS دیگر کمک کنند و در ازای این کار پاداش بگیرند. اما اگر از انجام درست وظایفشان کوتاهی کنند، ممکن است دارایی‌شان جریمه یا اسلش شود. از طرف دیگر، اپراتورها میتوانند خودشان ری‌استیکر باشند یا ری‌استیکرها دارایی‌شان را به اپراتورها بسپارند. در هر حالت، این خود ری‌استیکرها هستند که تصمیم می‌گیرند داراییهایشان به کدام سرویس اختصاص داده شود.
پس می‌توان گفت که EigenLayer مثل یک بازار آزاد عمل می‌کند؛ توسعهدهندگان میتوانند روی یک زیرساخت آماده و امن کار کنند، اپراتورها خدماتشان را ارائه دهند و ری‌استیکرها هم در قبال مشارکت در امنیت شبکه پاداش دریافت کنند.
فرصت ها و ریسکهای Restaking با EigenLayer
سیستم اثبات سهام اتریوم امتحانش را پس داده است و ایگن‌لیر قصد دارد با نوآوری خود، راه‌های جدیدی برای توسعه دنیای کریپتو ارائه کند. البته مانند همه نوآوری‌های دیگر، ممکن است مشکلات جدیدی نیز به همراه داشته باشد. در ادامه فرصت‌ها و ریسکهای نهفته در ری استیکینگ با ایگن‌لیر را آشکار می‌کنیم:
فرصت‌های ری استیکینگ در ایگن‌لیر
در این پروژه، فرصت دستیابی به مزایای زیر را خواهید داشت:
- درآمد استیکینگ اتریوم: همانطور که گفتیم، ری استیکینگ یک بازی دو سر برد است! پاداش شما برای استیکینگ در شبکه اصلی اتریوم محفوظ است و در قالب ETH در اختیارتان قرار می‌گیرد.
- سود بیشتر ری استیکینگ: علاوه بر سود پایه استیکینگ، یک بار دیگر توکن‌های خود را به کار می‌گیرید تا به بازدهی بیشتری برسید.
- ایردراپ ایگن‌لیر: با ری استیکینگ داراییها در ایگن‌لیر، امتیازی تحت عنوان Restaked Points دریافت می‌کنید که نشانه مشارکت شما در تأمین امنیت اکوسیستم است. در نهایت، این امتیاز‌ها شانس شما برای دریافت ایردراپ توکن EIGEN را بیشتر میکنند.
نکته‌ی مهم: همیشه مراقب ایردراپ‌های جعلی باشید، چون ممکن است کلاهبرداری باشند. بهتر است فقط از طریق حساب رسمی تأییدشده‌ی EigenLayer در X (توییتر سابق) پیگیر اخبار ایردراپ باشید.
ریسکهای ری استیکینگ
شاید ری استیکینگ یک راهکار مطمئن برای بیشتر کردن سود شما به نظر برسد، اما نباید از ریسکهای آن غافل شوید:
- ریسک اسلشینگ بیشتر: ری استیکینگ نسبت به استیکینگ معمول اتریوم ریسک بالاتری دارد، زیرا حالا با دو سناریو برای اسلشینگ طرف هستید. اگر یک اعتبارسنج قوانین پروتکل را زیر پا بگذارد یا رفتار مخرب داشته باشد، ممکن است بخشی زیادی از داراییهای خود را از دست بدهد. حتی ممکن است در یک رویداد اسلشینگ، کل دارایی استیکشده از دست برود.
- ریسک نقدشوندگی: دسترسی شما به دارایی‌هایتان محدود خواهد شد، زیرا امکان آزادسازی داراییها فقط بعد از پایان «دوره فعالسازی» ایگن‌لیر وجود دارد. همچنین، علاوه بر بازه خروج از استیکینگ اتریوم، داراییها برای خروج از ری استیکینگ ایگن‌لیر حداقل ۷ روز قفل میشوند.
- نقص‌های فنی: با ری استیکینگ، خطراتی مانند مشکلات امنیتی در قراردادهای هوشمند، هک‌ها، تأخیر در شبکه یا سوءاستفاده‌های احتمالی در کمین توکن‌های شما هستند.
البته این فهرست کامل نیست و ممکن است ریسکهای دیگری نیز به ضرر شما منجر شوند؛ از محدودیت‌های قانونی گرفته تا ریسکهای غیرقابل‌پیشبینی.
آموزش ری استیکینگ با پروتکل ایگن‌لیر
اضافه شدن راهکار EigenPod به ایگن‌لیر، فرایند مدیریت داراییها را از همیشه آسان‌تر کرده است. این سیستم شبیه یک پایگاه مرکزی است که به صورت یکجا، کنترل همه جوانب ری استیکینگ را در دست شما قرار میدهد. برای شروع، کافیست قدم‌های زیر را دنبال کنید:
- اتصال کیف پول: در قدم اول، لازم است کیف پول خود را به اپلیکیشن EigenLayer متصل کنید. سپس، می‌توانید توکنی که قصد ری‌استیک آن را دارید انتخاب کنید. البته اگر برای اولین بار این کار را انجام می‌دهید، باید اجازه استفاده از قرارداد را بدهید.
- مدیریت داراییها: با شروع ری استیکینگ، یک قرارداد هوشمند اختصاصی با عنوان EigenPod ساخته می‌شود که نقش مرکز مدیریت شما را خواهد داشت. در این قسمت می‌توانید همه عملیات‌های مربوط به ری استیکینگ، برداشت و… را انجام دهید. البته هر آدرس کیف پول اتریومی، تنها یک EigenPod خواهد داشت.
- دریافت پاداش: مشارکت شما در شبکه از طریق امتیازهای ایگن‌لیر نشان داده می‌شود. از تاریخ شروع ری استیکینگ، هر بار که یک بلاک تایید شود پاداش می‌گیرید. خوب است بدانید که محاسبه امتیاز استیکینگ اتریوم بومی و LST تفاوتی وجود ندارد.
- برداشت پاداش: اگر می‌خواهید پاداش خود را برداشت کنید اما همچنان به ری استیکینگ ادامه دهید، می‌توانید از برداشت جزئی استفاده کنید (البته هزینه گس آن ممکن است بالا باشد). کابران میتوانند هر ۴ تا ۵ روز یکبار درخواست برداشت جزئی را ثبت کنند و پس از یک دوره ضمانت، به پاداش خود دسترسی داشته باشند. برداشت کامل پاداش نیز فرایندی مشابه دارد. برای دسترسی به هر دو لازم است به بخش Unstake بروید.
کاربردهای عملی Restaking در اکوسیستم بلاکچین
ری استیکینگ مفهومی ساده دارد؛ چرا دارایی‌هایی که در اتریوم قفل شده‌اند فقط به یک شبکه خدمت کنند، وقتی میتوانند امنیت چند سرویس دیگر را هم تقویت کنند؟ همین نگاه باعث شد پروژه‌هایی مثل EigenDA متولد شوند؛ یک لایه دسترس‌پذیری داده که با تکیه بر اعتبارسنج‌های ری‌استیک‌شده، داده‌ها را ارزان‌تر و سریع‌تر در اختیار رول‌آپ‌ها قرار میدهد.
از طرف دیگر، ایده‌ی «Restaked Rollups» نشان میدهد ری استیکینگ فقط مخصوص سرویس‌های داده نیست. این مدل، امنیت رول‌آپ‌ها را تقویت می‌کند، تراکنش‌ها را سریع‌تر نهایی می‌سازد و حتی مسیر تعامل میان‌زنجیره‌ای را هموارتر می‌کند.
اما ماجرا اینجا تمام نمی‌شود. روی EigenLayer می‌توان طیفی از سرویس‌ها ساخت؛ اوراکل‌ها، پل‌های میان‌زنجیره‌ای، توالی‌دهنده‌های مشترک، موتورهای رمزنگاری و حتی ابزارهای ZK. هر کدام از اینها میتوانند به‌عنوان یک AVS (سرویس اعتبارسنجی‌شده فعال) به اکوسیستم اضافه شوند و از امنیت مشترک بهره ببرند. به زبان ساده، ری استیکینگ در حال تبدیل‌شدن به ستون امنیتی بسیاری از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است.
آینده ری استیکینگ و جایگاه EigenLayer در آن
به نظر می‌رسد که ری استیکینگ در آینده از یک نوآوری مقطعی فراتر خواهد رفت. سرمایه‌گذاران و توسعهدهندگان به‌دنبال بهره‌وری بیشتر سرمایه و امنیت مشترک هستند، و EigenLayer دقیقاً این دو خدمت را ارائه می‌کند. راه‌اندازی رسمی EigenDA و موج سرویسهایی که به‌عنوان AVS به این اکوسیستم اضافه میشوند، از توسعه ری استیکینگ خبر میدهد. از طرفی دیگر، هرچه تعداد AVSها بیشتر شود و مدل‌های نوآورانه‌ای مثل EigenDA گسترش پیدا کنند، ایگن‌لیر بیشتر جای خود را به‌عنوان بستر اصلی امنیت در وب۳ تثبیت خواهد کرد. توسعه‌دهندگانی که می‌خواهند سریع مقیاس بگیرند، دیگر لازم نیست از صفر شبکه اعتبارسنجی بسازند؛ کافی است روی زیرساخت آماده ایگن‌لیر سوار شوند.
البته این مسیر بدون چالش نیست. ویتالیک بوترین هشدار داده اگر ری استیکینگ بیش از حد بر «اجماع اجتماعی» اتریوم تکیه کند، کل شبکه به خطر خواهد افتاد. پیام او روشن است: باید تعادلی برقرار شود. سرویس‌ها میتوانند از امنیت مشترک بهره ببرند، اما نه به بهای آسیب به ستون اصلی اتریوم.
در نهایت، ری استیکینگ می‌تواند همان راه‌حلی باشد که اکوسیستم غیرمتمرکز را به رشد پایدار می‌رساند. اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، ایگن‌لیر احتمالاً به یکی از اصلی‌ترین پایه‌های امنیت و اعتماد در بلاکچین آینده تبدیل خواهد شد.
آیا ری استیکینگ و ایگن‌لیر برای شما سودآور خواهند بود؟
ری استیکینگ یعنی اینکه به توکن‌های خود فرصتی دوباره برای کسب سود بدهید. در واقع، به جای اینکه سرمایه قفل‌شده فقط روی یک شبکه کار کند، می‌توانید آن را روی چندین پروتکل مختلف به کار بگیرید، امنیت بیشتری برایش فراهم کنید و همزمان وارد بازار پرهیجان دیفای شوید. نتیجه‌اش می‌تواند سود بیشتر، امنیت بالاتر برای شبکه‌ها و حتی تمرکززدایی قوی‌تر باشد.
اما این ماجرا روی دیگری هم دارد. ری استیکینگ بدون ریسک نیست. باگ یا مشکلات امنیتی در قراردادهای هوشمند، احتمال رفتار نادرست اعتبارسنجها و خطر اسلشینگ بیشتر، همه مسائلی هستند که باید قبل از ورود به این حوزه بررسی کنید. خلاصه، ری استیکینگ ترکیبی از فرصت و ریسک است؛ می‌تواند دریچه‌ای به سود و امنیت بیشتر باز کند، اما به شرطی که با آگاهی کامل وارد این مسیر شوید.
ری استیکینگ، پلی تازه در دنیای بلاک چین
ری استیکینگ مثل یک پل تازه در دنیای بلاکچین است؛ پلی که هم راهی برای کسب سود بیشتر میدهد و هم به پروتکلهای جدید کمک می‌کند سریع‌تر و امن‌تر رشد کنند. با این حال، فراموش نکنیم که هر فرصت تازه‌ای همراه با ریسک است. پیش از هر اقدامی، بهتر است وقت بگذارید، تحقیق کنید و مطمئن شوید مسیری که انتخاب می‌کنید، با اهداف و سطح ریسک‌پذیری شما سازگار است.
