پس از شش سال وعده‌ها و تبلیغات پرسروصدا، سرانجام شبکه اصلی «پای نتورک» در ماه فوریه سال جاری راه‌اندازی شد؛ اما این رویداد به جای استقبال کاربران با موجی از تردیدها و انتقادات روبه‌رو شده است. آیا این شبکه واقعاً ارزشی فراتر از یک پروژه استخراج موبایلی با لمس روزانه یک دکمه را دارد یا پروژه‌ای است که با تمرکزگرایی ضعیف، تأخیرهای پی‌درپی و تلاش برای جمع‌آوری گسترده اطلاعات کاربرانش، اهدافی متفاوت از آنچه ادعا می‌کرد را دنبال می‌کند؟
بنا بر گزارش وب‌سایت «Brave New Coin»، با اینکه «پای نتورک» سرانجام در تاریخ ۲۰ فوریه ۲۰۲۵ (۲ اسفند ۱۴۰۳) شبکه اصلی خود را راه‌اندازی کرد؛ اما نگرانی‌هایی که برای مشارکت‌کنندگان اولیه این پروژه در مورد تمرکزگرایی ضعیف، عدم‌پذیرش گسترده آن در صرافی‌ها و نبود یک کاربرد مشخص در دنیای واقعی وجود داشت، هنوز هم بی‌پاسخ باقی مانده است.
سفر پرماجرای «پای نتورک» که از یک پروژه جاه‌طلبانه در دانشگاه استنفورد آغاز شده بود، سرانجام در ماه فوریه به ایستگاه نهایی رسید. این پروژه که با وعده دموکتراتیزه کردن فرایند استخراج رمزارز از طریق گوشی‌های هوشمند پا به میدان گذاشته بود، پس از چندین بار تأخیر، بالاخره شبکه اصلی خود را به‌صورت رسمی راه‌اندازی کرد و برای نخستین بار امکان اتصال به دیگر بلاک‌چین‌ها و لیست‌شدن در صرافی‌ها را فراهم ساخت.
آمارها نشان می‌دهد که پس از راه‌اندازی شبکه اصلی (Open Mainnet)، بیش از ۱۹ میلیون کاربر فرایند احراز هویت را تکمیل کرده‌اند و از این میان، ۱۰/۱۴ میلیون نفر به شبکه جدید مهاجرت کرده‌اند؛ رقمی که ۱۰ میلیون نفر بیشتر از پیش‌بینی‌ها بوده است.
فرایند فروش «پای نتورک» (Pi) با قیمت اولیه ۲ دلار آغاز شد و در عرض چند روز تا مرز ۲/۹۸ دلار افزایش یافت، اما در طول ماه مارس سال جاری روندی نزولی پیدا کرد و در نهایت در محدوده حمایتی فعلی، حدود ۰/۵۰ دلار، تثبیت شد. در زمان نگارش این خبر «پای نتورک» به قیمت ۰/۴۷ دلار معامله می‌شود.
بعضی از کارشناسان شاخص صنعت کریپتو مانند بن ژو (Ben Zhou)، مدیرعامل صرافی «Bybit» و جاستین بونز (Justin Bons)، بنیان‌گذار شرکت «Cyber Capital»، بارها به طور علنی مشروعیت و مدل کسب‌وکار «پای نتورک» را زیر سؤال برده‌اند. به نظر این منتقدان، استخراج با تلفن همراه در این شبکه را نمی‌توان به منزله یک مشارکت معنادار در یک شبکه غیرمتمرکز تلقی کرد.
بررسی‌های بعدی نشان داد که تمام نودهای «شبکه اصلی» توسط تیم توسعه «پای نتورک» و به‌صورت متمرکز اداره می‌شوند؛ مسئله‌ای که کاملاً با ماهیت غیرمتمرکز فناوری بلاک‌چین در تضاد است. این افشاگری‌ها، به‌ویژه باتوجه‌به شعارهای این پروژه درباره دموکراتیک‌سازی و تمرکززدایی، موجب شد اعتبار آن به‌شدت خدشه‌دار شود.
علاوه بر این، مکانیسم استخراج «پای نتورک» هم برای بسیاری از کارشناسان سؤال‌برانگیز بوده است. سازوکار استخراج این شبکه که بر پایه فشردن مکرر یک دکمه عمل می‌کند، شباهت چندانی با روش‌های سنتی ماینینگ ندارد و این تصور را ایجاد می‌کند که این پلتفرم، بیش از آنکه به دنبال خلق ارزش واقعی برای کاربران باشد، در پی جمع‌آوری داده‌های هویتی آنان است.
با وجود راه‌اندازی شبکه اصلی «پای نتورک»، این پلتفرم هنوز نتوانسته است اعتماد صرافی‌های بزرگ را جلب کند. اگرچه معاملات این توکن در صرافی‌های معتبری مانند «OKX» و «Bitget» فعال شده، اما غیبت آن در فهرست دارایی‌های صرافی‌های بزرگی مانند «بایننس» و «کوین‌بیس»، نشان‌دهنده تردید این پلتفرم‌ها نسبت به ساختار فنی یا حتی اعتبار قانونی این پروژه است.
نکته دیگری که برای کاربران سؤال‌برانگیز بود این است که «پای نتورک» تکمیل فرایند احراز هویت (KYC) را شرط دسترسی به توکن‌های استخراج‌شده قرار داده است و با این کار، یک سیستم متمرکز و قابل سانسور را ایجاد کرده است. درست است که الزام به احراز هویت برای فعالیت در صرافی‌ها امری رایج و ضروری است، اما تحمیل این فرایند از سوی خود پروژه، اقدامی غیرمعمول و بحث‌برانگیز به شمار می‌رود.
نحوه اجرای احراز هویت (KYC) در «پای نتورک» حاکی از وجود یک سیستم تنبیه محور است که بیش از پیشرفت و توسعه پروژه بر جمع‌آوری داده‌های هویتی کاربران تمرکز دارد. کاربرانی که این فرایند را تکمیل نکنند، با حذف تمامی پاداش‌های استخراج‌شده طی سال‌های گذشته، البته به‌جز سکه‌هایی که در شش ماه پایانی پیش از مهاجرت به شبکه اصلی به دست آمده‌اند، جریمه خواهند شد.
نکته قابل‌تأمل بعدی، تمدیدهای پیاپی مهلت احراز هویت کاربران در «پای نتورک» بوده است؛ مهلتی که از روز ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴ تا ۱۴ مارس ۲۰۲۵، ادامه پیدا کرد. این الگو با ایجاد یک نوع حس فوریت مصنوعی برای کاربران، به این پلتفرم اجازه داد تا بازه زمانی لازم برای جمع‌آوری داده‌های هویتی کاربران را به حداکثر برساند.
بعد از پایان آخرین مهلت احراز هویت، بسیاری از کاربران گزارش دادند که بخش بزرگی از دارایی‌هایی خود را از دست داده‌اند. این اتفاق نشان داد که جمع‌آوری اطلاعات هویتی کاربران برای این پلتفرم از پاداش‌دهی به کاربرانی که سال‌ها از طریق استخراج با تلفن همراه به رشد این پروژه کمک کرده‌اند، مهم‌تر است.
در پایان می‌توان گفت، هرچند راه‌اندازی شبکه اصلی «پای نتورک» گامی مهم در پیشرفت فنی این پروژه به شمار می‌آید، اما بسیاری از کاربران قدیمی پس از مهاجرت به این شبکه با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند. کنترل متمرکز نودها، عدم استقبال صرافی‌های معتبر، نگرانی‌های مربوط به حفظ حریم خصوصی کاربران و فاصله‌گرفتن از اصول بنیادین فناوری بلاک‌چین، همگی عواملی هستند که اعتبار این پلتفرم را تا حد زیادی زیر سؤال برده‌اند.
