سخنی با مخالفان ارز دیجیتال ؛ بیت کوین هم‌ردیف پروژه‌های پانزی و هرمی نیست!

مخالفان ارزهای دیجیتال، مخصوصا بیت کوین، آن‌ها را به پروژه‌ای پانزی یا هرمی تشبیه می‌کنند، در حالی که چنین دیدگاهی از ریشه غلط است!

از جمله روش‌های قدیمی کلاهبرداری و سرکیسه کردن مردم، طرح‌های پانزی و هرمی به شمار می‌روند. اگرچه بسیاری با مفهوم آن‌ها آشنا بوده و تصور می‌کنند هرگز در دامشان نخواهند افتاد، اما نکته اینجاست که طرح‌های پانزی یا هرمی، در هر دوره زمانی، در لباسی متفاوت ظاهر می‌شوند. البته با کمی دقت و تحقیق می‌توان به حقیقت پشت پرده پی برد، اما متاسفانه، شیفتگان ثروت بعد از مواجه شدن با وسوسه‌های مالی، نابینا و ناشنوا می‌شوند!

در حال حاضر، در عصر رمز ارزها به سر می‌بریم. حدود دوازده سال بعد از ظهور نخستین رمز ارز، به شدت مقبولیت‌شان افزایش یافته و مسیر گسترش کاربرد جهانی آن‌ها کاملا هموار شده است. مردم، دیگر آن‌ها را بدون پشتوانه و فاقد آینده خطاب نکرده و شرکت‌های زیادی در حال سرمایه‌گذاری هستند. طبیعی است حجم بالای علاقه به سرمایه‌گذاری در رمز ارزها، عده‌ای را به سواستفاده از آن‌ها ترغیب کند.

واقعیت این است که بیت کوین و سایر آلت کوین‌های محبوب، پروژه‌ای پانزی یا هرمی نیستند، اما به خاطر محبوبیتشان، این روزها از آن‌ها در طرح‌های کلاهبرداری این چنینی استفاده می‌شوند. دقیقا اعتبار بالای رمز ارزها است که افراد را به باور حقیقی بودن پروژه‌های کلاهبرداری وادار می‌کند، چنانکه در گذشته نیز راهکار همیشگی فریب‌کاران، ارتباط دادن طرح خود به افراد، گروه‌ها، سازمان‌ها و پروژه‌های بسیار معتبر بوده است.

هیچ کلاهبرداری به طور مستقیم، طرحش را پانزی یا هرمی خطاب نمی‌کند. حتی اگر شما نیز چنین سوالی از وی مطرح کنید، با فرافکنی، شما را از حقیقت دور خواهد کرد. به همین دلیل بهتر است با مفهوم طرح‌های پانزی و هرمی آشنا شوید تا بتوانید آن‌ها را از پروژه‌های بلاک چینی و رمز ارزی واقعی تشخیص بدهید.

مفهوم طرح پانزی

نام‌گذاری این شیوه کلاهبرداری، بر اساس اسم چارلز پانزی (Charles Ponzi) بوده است. این فرد ایتالیایی، یک سیستم پول‌سازی غیر قانونی و تقلبی ابداع کرد و در نهایت به آمریکای شمالی گریخت. طرح او، در اوایل دهه 1920 میلادی، فقط حدود یک سال جریان داشت، اما همچنان صدها قربانی گرفت.

در پروژه‌ای Ponzi، سود سرمایه‌گذاران قبلی از طریق پول کسب شده از سرمایه‌گذاران تازه وارد پرداخت خواهد شد. در عمل، مجری طرح باید با استفاده از سرمایه‌های جمع‌آوری شده فعالیتی سودآور و مفید انجام بدهد، اما وضعیت پشت پرده چیز دیگری است. مجری هیچ کار مفیدی با پول انجام نداده و تمام ادعاهایش درباره پروژه خود (شیوه‌های سرمایه‌گذاری با پول مردم) کذب محض است.

در نظر داشته باشید همه در اینجا بازنده نیستند. بعید نیست عده محدودی از نخستین شرکت‌کنندگان، بخش یا حتی کل پولشان را همراه سود دریافت کنند، اما آخرین واردشوندگان به پروژه، تمام پولشان را از دست داده و هیچ چیزی دریافت نخواهند کرد.

همانطور که گفتیم، به خاطر نبود فعالیتی مفید برای پول‌سازی، سرمایه جدید فقط به واسطه ورود کاربران جدید تامین می‌شود. واریز سود به برای اولین سرمایه‌گذاران، چیزی به جز «جیب به جیب» شدن پول نیست! پس، زمانی که جریان ورود کاربران جدید قطع شد، به خاطر عدم توانایی برای پرداخت پول به سرمایه‌گذاران قبلی، سیستم متوقف می‌شود. ادامه حیات یا نابودی طرح Ponzi وابسته به توانایی یا عدم توانایی مجری آن برای جذب سرمایه‌گذاران جدید است.

مثالی از طرح پانزی

فردی، با وعده‌های دروغین، یک ایده پول‌سازی مطرح کرده و دیگران را به سرمایه‌گذاری در آن دعوت می‌کند. تصور کنید وی به شما وعده می‌دهد اگر هزار دلار در پروژه‌اش سرمایه‌گذاری کنید، ارزش اولیه را همراه 10 درصد سود (یا بیشتر)، در پایان یک دوره مشخص (مثلا 90 روز) بازپرداخت خواهد کرد. به طور طبیعی، هر چه دوره زمانی پرداخت سودها کوتاه‌تر باشد، رغبت افراد برای سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد شد.

مجری تا پیش از پایان دوره (در اینجا 90 روز)، موفق می‌شود یک یا بیشتر نفر جدید را به عنوان سرمایه‌گذار پیدا کند. تصور کنید دو نفر عضو جدید مجموعه شده‌اند و در مجموع دو هزار دلار پرداخت کرده‌اند. فرد کلاهبردار اکنون 1100 دلار، همانطور که وعده داده بود، به نخستین عضو پرداخت می‌کند. این فرد نه تنها مجددا به سرمایه‌گذاری، این مرتبه با پولی بیشتر، تشویق شده است، بلکه به احتمال زیاد، افراد بیشتری را نیز به این کار دعوت می‌کند. در هر صورت طی مدتی کوتاه، بدون زحمت، پول خوبی به دست آورده و اعتمادش نیز جلب شده است.

اجرا‌کننده پروژه پانزی به واسطه دریافت پول از اعضای تازه وارد، می‌تواند وعده‌اش به سرمایه‌گذاران قدیمی‌تر را برآورده و اصل پول این افراد را به همراه سود پرداخت کند. در نتیجه همانطور که گفتیم، آن‌ها به احتمال زیاد به وارد کردن پول‌های بیشتر تشویق خواهند شد. صحبت این افراد با دیگران درباره موفقیت خود و جذب احتمالی آن‌ها به طرح پانزی، کمک می‌کند مجری بدون تبلیغ مستقیم قربانیان بیشتری کسب کند.

طرح تا کجا ادامه پیدا می‌کند؟

با پیش‌روی در زمان نیاز به ورود سرمایه‌گذاران جدید افزایش پیدا می‌کند، چون نفرات بیشتری در انتظار دریافت اصل پول همراه سود، یا فقط سود، هستند. اگر افراد تازه وارد پروژه نشوند، مجری نمی‌تواند تعهداتش نسبت به سرمایه‌گذاران قدیمی‌تر را برآورده کند. فراموش نکنید برخلافه وعده‌های پوچ اجراکننده طرح، هیچ عمل مفیدی با سرمایه‌ها انجام نشده و خبری از یک کسب و کار پول‌ساز نیست!

در نهایت، طرح ناپایدار شده و با کاهش حجم ورودی‌های جدید، تعادل بین سرمایه‌گذاران قدیمی و جدید از بین خواهد رفت. مجری متواری شده یا دستگیر می‌شود. تعداد انگشت شماری به سودهای خوب دست پیدا کرده و عده محدود دیگری به سود پایینی می‌رسند یا حداقل اصل پولشان را بدون ضرر دریافت می‌کنند. اما بخش عمده اعضای طرح پانزی با ضرر مواجه خواهند شد. سود و ضرر بر اساس زمان ورود به طرح مشخص می‌شود. اولین اعضا سود خوبی به دست آورده و آخرین نفرات، حتی اصل پولشان را نیز بازپس نخواهند گرفت.

یک طرح پانزی چطور به یک رمز ارز مرتبط می‌شود؟

سودآور بودن فعالیت در حوزه رمز ارزها بر هیچکس پوشیده نیست، به همین دلیل کلاهبرداران مدتی است در حال سواستفاده از اعتبار ارزهای دیجیتال معتبر برای سرپوش گذاشتن روی طرح‌های پانزی خود هستند. به عنوان نمونه می‌توان به ترون اشاره کرد که پروژه‌های Ponzi متعددی به اسم آن شکل گرفته‌ا‌ند و این روند هنوز نیز ادامه دارد.

مجری یک طرح پانزی ممکن است یک رمز ارز دروغین و فاقد سیستمی عملیاتی به شما برای خرید معرفی یا پروژه‌اش را زیر مجموعه‌ای از یک ارز دیجیتال معتبر و نام آشنا خطاب کند. حتی ممکن است مجری به خاطر داشتن سرمایه اولیه کافی بتواند توکن یا کوین مورد نظرش را در برخی دایرکتوری‌ها نیز لیست کند، اما در نهایت، دیر یا زود، ارزش آن صفر خواهد شد. به همین دلیل قبل از خرید یک رمز ارز باید به دقت درباره پروژه‌ آن تحقیق کرد و مخصوصا توسعه‌دهندگانش را شناخت.

طی چند ماه اخیر شاهد ظهور قراردادهای هوشمند ترون و اتریوم جعلی در جامعه ارزهای دیجیتال ایران بوده‌ایم. اساس آن‌ها برخلاف وعده‌های مجری طرح پانزی است و در نهایت منجر به متضرر شدن بخش بزرگی از افراد سرمایه‌گذار می‌شوند. اکو اسمارت (Eco Smart)، دابل وی (DoubleWay)، ترون رویال (Tron Royal)، کریپتو فرندز (Crypto Friends)، راکت ترید (Rocket Trade) و ترون هلدینگ (Tron Holding) فقط تعدادی از این پروژه‌های تقلبی به شمار می‌روند. اما افراد چطور فریب داده می‌شوند؟

آن‌ها از اعتبار بلاک چین و رمز ارزها به نفع خود سواستفاده کرده و تکنولوژی را راه شبانه پولدار شدن خطاب می‌کنند. جملاتی نظیر «چون قرارداد هوشمند از بلاک چین استفاده می‌کند، پس حتما سالم است»، «این یک قرارداد هوشمند است و امکان دست بردن در آن نیست» و «این قرارداد تیک سبز ترون را دریافت کرده پس کلاهبرداری نیست» برخی را واقعا به باور حقیقی بودن طرح‌های آن‌ها وادار می‌کنند! بله، یک قرارداد هوشمند در دل یک بلاک چین ایجاد شده و قابل تغییر نیست، اما می‌توان یک اسمارت کانترکت (غیر قابل تغییر) برای اهداف شوم نیز طراحی کرد!

اگر تماسی یا پیامی از یک دوست، مبنی بر فرصتی بی‌نظیر برای سرمایه‌گذاری با سودآوری بسیار بالا در یک قرارداد هوشمند بر بستر بلاک چین، دریافت کردید، مطمئن باشید آن‌ها گرفتار یک طرح پانزی شده‌اند! این مطلب را برایشان ارسال کرده و آن‌ها را آگاه کنید و خودتان نیز هرگز به پروژه وارد نشوید. متاسفانه دو وب سایت ایرانی با نام‌های BigWallet و Shamohsen که سردمدار معرفی پروژه‌های پانزی و کلاهبرداری به ایرانیان هستند، تاکنون تعداد زیادی قرارداد هوشمند اسکم را به عنوان روش کسب درآمد رایگان به کاربران ایرانی معرفی کرده‌اند.

نکته‌ای جالب درباره این دسته طرح‌های پانزی مبتنی بر رمز ارزها وجود دارد. آن‌ها حق برداشت سرمایه اولیه را برای سرمایه‌گذاران قائل نشده‌اند! این خود موضوعی شک‌برانگیز است و باید به افرادی که در پی ورود هستند، سیگنال خوب و واضحی بدهد!

اشاره‌ای به طرح دابل وی اتریوم

در دابل وی اتریوم، به منظور عضو شدن می‌بایست کد معرف مربوط به یکی از اعضای قبلی را در وب سایت ثبت کنید. در ادامه باید، 0.08 اتریوم به آدرس قرارداد هوشمند متعلق به طرح واریز کنید تا ورود شما به شبکه تایید شود. با در نظر گرفتن قیمت 2 هزار دلاری اتریوم در روز نگارش مطلب (13 فروردین 1400)، این مقدار برابر 4 میلیون تومان است. از این پس شما باید به دنبال زیر مجموعه برای هرم خود باشید، همانطور که فرد معرف شما این کار را انجام داد.

برای درآمدزایی می‌بایست دو نفر جدید عضو شبکه کنید. آن‌ها باید در زمان عضویت، کد شما را به عنوان معرفی به سیستم ارائه کنند تا جذب اعضای تازه توسط شما مشخص شود. با این کار، 0.16 اتریوم مستقیما به کیف پول اتریوم شما ارسال خواهد شد. اگر می‌خواهید باز هم به سود برسید، زیر مجموعه‌هایتان نیز می‌بایست اعضای جدیدی پیدا کنند. شاید تصور کنید اکنون 0.08 اتریوم به دست آورده و همه چیز در ادامه نیز به خوبی پیش خواهد رفت، اما نکته اینجاست که باید با پرداخت 0.16 اتریوم (اصل پول و سودی که به دست آورده‌اید) به قرارداد هوشمند دابل وی، اکانت خود را به سطح 2 ارتقاء بدهید.

اشاره‌ای به طرح اکو اسمارت

این طرح تلاش می‌کند از طریق جمع‌آوری 100 میلیون واحد رمز ارز ترون، محصولاتش را ارائه کند. اکو اسمارت دارای یک توکن اختصاصی به نام ECS است و ادعا شده در آینده در سرویس‌هایی اعم از گیمینگ، ربات هوشمند ترید، شبکه‌های اجتماعی و صرافی‌های غیر متمرکز مورد استفاده قرار بگیرد. طرح‌های سرمایه‌گذاری متعددی در نظر گرفته شده تا بلکه افراد به ورود به اکو اسمارت تشویق شوند.

برای عضویت در پروژه باید مقدار مشخصی ارز TRX تهیه و برای قرارداد هوشمند اکو اسمارت ارسال کنید. حداقل مقدار سرمایه‌گذاری در پروژه اکو اسمارت 5 هزار ارز ترون است. با در نظر گرفتن قیمت کنونی 0.09 دلاری هر ترون در روز نگارش مطلب (13 فروردین 1400)، این مقدار برابر 12 میلیون تومان است. این کف واریز بوده و می‌توان مبالغی بیشتر نیز به اسمارت کانترکت واریز کرد. در صورتی که رقمی بالاتر از 10 هزار TRX ارسال کنید، سطح دوم برایتان فعال شده و سود بیشتری دریافت خواهید کرد. شبیه اغلب پروژه‌های پانزی مبتنی بر رمز ارزها، امکان برداشت سرمایه اولیه وجود نداشته و تنها سود به صورت هفتگی یا ماهیانه برایتان واریز خواهد شد.

مفهوم طرح هرمی

یک طرح هرمی دارای شباهت‌هایی با طرح پانزی است، اما تفاوت‌هایی اساسی بین این دو وجود دارد. گاهی نحوه کار یک پروژه به نحوی است که چیزی بین این دو به شمار رفته و نمی‌توان آن را به طور دقیق پانزی یا هرمی خطاب کرد. این موضوع درباره بیشتر پروژه‌های کلاهبرداری رمز ارزی صدق می‌کند. البته دسته‌بندی طرح، پانزی یا هرمی، چندان تفاوتی ندارد. نقطه اشتراک آن‌ها، سرکیسه کردن افراد است!

یکی از تفاوت‌های بسیار مهم طرح هرمی با پانزی، نیاز به فعالیت اعضا است. در طرح پانزی، فرد صرفا با واریز پول اقدام به سرمایه‌گذاری و در نهایت سودش را دریافت می‌کرد. اما در یک طرح هرمی، کسب سود نیازمند وارد کردن اعضای جدید است. در اینجا برگزارکننده، خود درگیر عضو کردن نفرات جدید نمی‌شود و اعضای قبلی را برای رسیدن به سود وعده داده شده، به وارد کردن کاربران جدید تشویق می‌کند.

مثالی از طرح هرمی

تصور کنید شرکتی به دو نفر، اجازه می‌دهد فرصت خرید حق توزیع محصولاتش را با پرداخت هزار دلار (هر کدام) به دست آورند. این دو نفر در حال حاضر قادر هستند خود، حق توزیع را به دیگران بفروشند و از هر عضو دیگری که موفق به جذب می‌شوند، سهمی دریافت کنند. همانطور که گفتیم حق عضویت هر فرد جدید هزار دلار است. از این مبلغ پنجاه درصد سهم مجری طرح است. دو فرد تازه عضو شده نیازمند یافتن دو نفر جدید هستند تا پول اولیه‌شان را به دست آورند (از هر هزار دلار دریافتی از عضو جدید 500 دلار متعلق به آن‌ها است).

طرح هرمی نیز شبیه یک طرح پانزی در نهایت محکوم به شکست است، چرا که به اعضای بیشتری برای ادامه روند نیاز داریم.

شباهت‌ها و تفاوت‌های طرح پانزی و هرمی

نقاط اشتراک

• طرح پانزی و هرمی هرگز پروژه‌هایی سالم نبوده و برای کلاهبرداری و کسب پول نامشروع طراحی شده‌اند. آن‌ها با دادن وعده سودآوری بالا، قربانی می‌گیرند.
• حفظ طرح پانزی و هرمی و حیات آن، در گرو وارد شدن مستمر اعضای جدید است، در غیر این صورت توان پرداخت سود به سرمایه‌گذاران قدیمی‌تر سلب می‌شود.
• آن‌ها معمولا فاقد یک سرویس یا محصول واقعی و کاربردی بوده و در صورت شامل شدن، از این کالا یا خدمات برای دور کردن ذهن اعضا از باطن هرمی پروژه استفاده می‌کنند.

نقاط اختلاف

• طرح‌های پانزی اغلب به شکل سرویس‌های مدیریت سرمایه‌گذاری فعالیت می‌کنند، در نتیجه سرمایه‌گذاران تصور می‌کنند سود آن‌ها حاصل یک سرمایه‌گذاری مشروع است. اما واقعیت چیز دیگری است؛ مجری فقط با «جیب به جیب» کردن پول، سیستم را از سقوط حفظ می‌کند.
• طرح‌های هرمی بر پایه بازاریابی استوار هستد و فعالان می‌بایست نفرات تازه‌‌ای را به عضویت درآورند. هر یک از شرکت‌کنندگان قبل از انتقال پول به بالای هرم، یک کمیسیون کسب خواهد کرد.

نکاتی برای در امان ماندن از طرح‌های پانزی و هرمی

با لحاظ کردن چند نکته، از ورود به طرح‌های کلاهبرداری این چنینی، حتی اگر در لباس یک پروژه رمز ارزی و بلاک چینی سودآور ظاهر شده باشند، در امان خواهید بود.

فرصت‌های ناخواسته را مغتنم نشمارید!

اگر از شما برای ورود به یک سرمایه‌گذاری بی‌نظیر دعوت شد، عجولانه آن را قبول نکرده و کمی احتیاط کنید. روش برخی طرح‌های پانزی و هرمی برای جذب عضو این است که از طریق دعوت ناگهانی تعدادی نفرات به یک فرصت سرمایه‌گذاری، آن‌ها را فریب می‌دهند.

کمی شک کنید!

«سری که بترسد، در امان خواهد بود». این اصطلاح قدیمی را فراموش نکنید! شکاک بودن همیشه بد نیست و در برخی مواقع شما را نجات خواهد داد. اگر فرصتی برای سرمایه‌گذاری با سودآوری بالا در مدت زمانی کوتاه پیش پای شما قرار گرفت، سریع آن را باور نکنید. پروژه‌های کلاهبرداری به خودی خود مشکوک هستند، چرا که سعی می‌کنند به جای آگاه‌سازی و دادن اطلاعات صحیح درباره پروژه، مشتی اطلاعات درهم و غیر قابل درک ارائه کنند. پس کافی است کمی چشم و گوشتان را باز کنید. این قانون را همیشه در ذهن داشته باشید؛ اگر چیزی بیش از اندازه خوب به نظر رسید (Too Good To Be True)، به آن شک کنید.

واقعیت این است که برای در امان ماندن از خطر کلاهبرداری در عصر حاضر، باید خیلی سخت اعتماد کنید. یک پروژه سرمایه‌گذاری قانونی و مشروع باید به ثبت رسیده باشید، پس حتما از تبلیغ‌کننده، درباره وضعیت ثبت قانونی طرح سوال کنید. فراموش نکنید این تنها تکه‌ای از پازل بوده و ثبت شدن یک شرکت، به معنی قانونی بودن 100 درصدی فعالیت‌های آن نیست. پس باید تحقیقات بیشتر انجام بدهید.

تحقیق، تحقیق، تحقیق!

از آن سوی بام سقوط نکنید! شاید واقعا یک پروژه رمز ارزی قدرتمند با آینده روشن در مقابلتان قرار گرفته است. وقتی فردی یک طرح رمز ارزی و مرتبط با بلاک چین به شما معرفی کرد، سریع آن را هرمی یا پانزی خطاب و رد نکنید!

از طرفی نباید از هول حلیم در دیگ افتاد! هر پروژه‌ای که نامش به نحوی به ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده ارتباط داده شده، لزوما مشروع و سودآور نیست و احتمال پانزی یا هرمی بودنش وجود دارد. پس بهتر است با پرس و جو از افراد خبره در حوزه بلاک چین و کریپتوکارنسی، مطالعه مطالب وب سایت‌های معتبر و گشت و گذار در اینترنت برای تحقیق درباره ماهیت پروژه و مخصوصا موسسان و مجریان آن، اطلاعات لازم را پیش از سرمایه‌گذاری به دست آورید.

همانطور که گفتیم، پروژه‌های واقعی و مشروع سعی می‌کنند نحوه کارشان را برای سرمایه‌گذاران به زبانی ساده شرح بدهند. در آن سو، طرح‌های کلاهبرداری در تلاش هستند افراد را گیج و از واقعیات دور کنند، چرا که حقیقت پشت پرده طرح آن‌ها، جالب نیست!

قبل از ورود، به درک کاملی از نحوه کار طرح دست پیدا کنید. هرگز نباید در کاری که درک کاملی از آن ندارید، سرمایه‌گذاری کنید.

تهیه شده در بیت 24