اثبات ذخیره چیست؟ صرافی‌های ارز دیجیتال چطور اثبات ذخیره ارائه می‌کند؟

تکنولوژی بلاک چین این امکان را به وجود آورده است تا با استفاده از روش‌های اثبات رمزنگاری (کریپتوگرافی) راه‌هایی برای ایجاد شفافیت در صرافی‌های ارز دیجیتال ممکن باشد. اثبات ذخیره (Proof of Reserves) کمک می‌کند تا شفافیت افزایش پیدا کند، چرا که چارچوبی را برای حسابرسی به وجود می‌آورد. با تمام این اوصاف و با وجود اینکه اثبات ذخیره (PoR) قدمی رو به جلو است، اما این روش نوین هنوز جا برای پیشرفت دارد تا اکوسیستم را شفاف‌تر و قابل اعتمادتر کند.

اثبات ذخیره (Proof of Reserve) چیست؟

هدف از حسابرسی اثبات ذخیره این است که اطمینان حاصل شود که متولیان (منظور از متولیان در اینجا صرافی‌ها است) ارزهای دیجیتال، دارایی‌های مشتریان خود را به طور کامل نگه‌داری می‌کنند. کسب و کارهای کریپتویی که رمز ارزهای مشتریان را نزد خود نگه می‌دارند، با استفاده از حسابرسی Proof of Reserve به مشتریان خود و عموم مردم ثابت می‌کنند که مبالغ واریزی آنها در حساب‌های کسب و کار موجود است. فرآیند حسابرسی توسط اشخاص ثالث انجام می‌شود تا احتمال هرگونه جعل در اطلاعات ذخیره شده به صفر برسد.

اثبات ذخیره به چند دلیل بسیار حیاتی و کلیدی است. اولا، PoR این اطمینان را به کاربران می‌دهد تا تایید کنند که دارایی‌هایی که برای مثال در یک صرافی نگه داشته‌اند، به طور کامل پشتوانه دارد و صرافی قادر به پرداخت وجوه کاربران در صورت درخواست برداشت است. ثانیا، اثبات ذخیره کسب و کارها را مجبور می‌کند تا استانداردهای شفافیت را رعایت کنند و حتی از اینکه این کسب و کارها درگیر فعالیت‌های مشکوک و غیر قانونی شوند جلوگیری می‌کند.

بحث ارائه اثبات ذخیره بعد از ورشکستگی صرافی FTX به شدت داغ شد. هیچ‌کس فکر نمی‌کرد یکی از بزرگترین صرافی‌های ارز دیجیتال دنیا که با داشتن 130 شرکت زیرمجموعه یک امپراطوری بزرگ برای خود داشت، به خطر دست بردن در سرمایه کاربران به فروپاشی برسد. بعد از فاجعه‌ای که برای اف تی ایکس رخ داد، پلتفرم‌های مبادله یکی پس از دیگری تلاش کردند تا خود را مصون از اتفاقات این چنینی نشان بدهند و داشتن ذخیره کافی برای پس دادن رمز ارزهای کاربرانشان را ثابت کنند.

مزایای Proof Of Reserve چیست؟

در شرایط ایده‌آل، اثبات ذخیره هم برای کاربران و هم برای کسب و کارها پرفایده است. اثبات ذخیره با کاهش ریسک‌های امنیتی و محافظت در برابر بازیگران مخرب، از کاربران دفاع می‌کند. در همین حین، به کسب و کارها کمک می‌کند تا با افزایش اعتماد کاربران نسب به خود مشتریانشان را حفظ کنند. امکان انجام حسابرسی صرافی‌های ارزهای دیجیتال کمک می‌کند تا فضا و اکوسیستم کریپتو بسیار شفاف‌تر شود. برای مثال، اثبات ذخیره مانع صرافی‌های ارزهای دیجیتال می‌شود تا همانند بانک‌ها، وجوه واریزشده به حساب صرافی را به اشخاص ثالث به عنوان وام پرداخت کنند.

به همین ترتیب، به لطف وجود اثبات ذخیره صرافی‌های ارزهای دیجیتال قادر نخواهند بود تا وجوه واریز شده به حسابشان را در دیگر کسب و کارها و پروتکل‌ها سرمایه گذاری کنند. چرا که مشتریان صرافی‌های رمز ارزها هدفشان از واریز پول به حساب صرافی، پس‌انداز دارایی خود نیست بلکه قصد خرید و فروش ارزهای دیجیتال را دارند. به عبارت دیگر، اثبات ذخیره ریسک سواستفاده شرکت‌ها و صرافی‌ها از دارایی‌ مشتریان و کسب سودهای بیشتر برای خود به وسیله سرمایه‌ مشتریان را حتی اگر به صفر نرساند، به حداقل می‌رساند.

به کمک اثبات ذخیره، هر کسی می‌تواند ثابت کند که آیا یک صرافی ارزهای دیجیتال به طور کامل دارایی‌های واریز شده مشتریان را دراختیار دارد یا نه. به همین خاطر صرافی‌ها ترغیب می‌شوند تا اشتباهی را مرتکب نشوند زیرا در صورت ارتکاب هرگونه اشتباه، به سرعت دستشان رو می‌شود و این مسئله برای یک صرافی بسیار گران تمام خواهد شد.

اثبات ذخیره چه نواقصی دارد؟

این روش با ذات ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده کمی در تضاد است. در روش عادی اثبات ذخیره که صرافی‌ها صرفا آدرس‌های مربوط به کیف پول‌هایشان را ارائه می‌کنند، همه چیز مبهم است؛ راهی وجود ندارد تا بتوان کاملا مطمئن شد این آدرس واقعا متعلق به صرافی است، و کلیدهای خصوصی آن را در اختیار دارد تا بتواند در هر زمان از دارایی ذخیره درونش استفاده کند.

همچنین اثبات ذخیره در برخی مواقع سبب فاش کردن اطلاعات شخصی و موجودی کاربران می‌شود. صرافی‌های ارز دیجیتال ملزم هستند تا اطلاعات احراز هویت را نزد خود نگه دارند و به جز در مواقع مواجه شدن با مشکل نظیر واریز پول کثیف و ناسالم توسط یک کاربر، اطلاعاتش را تفتیش نکنند. اما در زمان ارائه اثبات ذخیره ممکن است موجودی کاربران فاش شود که اساس و دلیل استفاده از رمز ارزها برای ذخیره پول را زیر سوال می‌برد.

نحوه انجام حسابرسی و ارائه تاییدیه‌ اثبات ذخیره (PoR)

در فرآیند تاییدیه‌ی اثبات ذخیره، حسابرس از طریق کریپتوگرافی (رمزنگاری) موجودی حساب‌ها را بررسی می‌کند. کل فرآیند حسابرسی اثبات ذخیره چند مرحله دارد.

در گام اول، حسابرس از تمام حساب‌ها یک تصویر تهیه می‌کند. سپس تمام این داده‌ها را به درخت مرکل (Merkle tree) تبدیل می‌کند که برای پردازش حجم‌های بسیار سنگین داده استفاده می‌شود. داده‌های هر کاربر هش می‌شوند تا یک برگ به وجود بیاید. چند برگ هش می‌شوند تا یک شاخه را به وجود بیاورند و چند شاخه هش می‌شوند تا یک ریشه‌ ایجاد شود. در گام بعدی، حسابرس می‌تواند از روش‌های مختلفی برای تشخیص مالک هر آدرس استفاده کند. اگر مبلغ حساب‌ها با فرم‌های کشف شده در درخت مرکل هم‌خوانی داشته باشد، اثبات ذخیره (PoR) تایید می‌شود.

سخن پایانی ؛ چرا Proof of Reserve خیلی مهم است؟

به لطف حسابرسی اثبات ذخیره (Proof of Reserve)، همگان قادر خواهند بود تا عملکرد یک صرافی ارزهای دیجیتال را به طور کامل بررسی کنند و بفهمند که آیا صرافی مدنظر، دارایی‌های مشتریان را درست نگهداری می‌کند یا خیر. با توجه به ذات کسب و کار صرافی رمز ارزها که با وجوه نقد مشتریان مرتبط است، آگاهی مشتریان از نحوه مدیریت وجوهشان بسیار مهم است. اهمیت این مسئله حداقل از دو جهت است.

اول منافع مشتری است که اهمیت دارد. مشتریان صرافی‌ها این حق را دارند تا از ایمن بودن وجوه خود نزد صرافی اطمینان داشته باشند. تجربه‌های تلخ مربوط به از دست دادن سرمایه به خاطر کلاهبرداری یا اشتباه صرافی در دنیای ارزهای دیجیتال مسبوق به سابقه است و این مسئله اعتبار دنیای رمز ارزها را دچار خدشه می‌کند و اگر قرار باشد که فضای کریپتو در بین مردم رشد کند، این مشکل حتما باید حل شود.

دومین جهت مربوط به منافع صرافی‌ها است. وجود اثبات ذخیره شرایطی را به وجود می‌آورد که صرافی‌ها و کسب و کارهای مشابه مجبور به رعایت استانداردهایی می‌شوند. این اجبار شاید به نظر مزاحم این کسب و کارها باشد اما برای صرافی‌هایی که قصد فعالیت بلندمدت در دنیای ارزهای دیجیتال را دارند بسیار مفید خواهد بود، چرا که به آن‌ها کمک خواهد کرد تا نکات ایمنی را رعایت کنند و به خاطر سود بیشتر، بقای خود را به خطر نیندازند. مخصوصا در دنیای ارزهای دیجیتال که نوسانات شدید جزئی از ذات آن است. نتیجه‌‌ی تمام اینها بهتر و شفاف‌تر شدن اکوسیستم‌ کریپتو است که برای همه مثبت خواهد بود.

تهیه شده در بیت 24