با گذشت چند سال از عمر فناوری بلاک چین و حوزه ارز دیجیتال، شبکههای غیر متمرکز متعددی عرضه و راه اندازی شده‌اند که هر کدام در زمینه‌های مختلف و اختصاصی خود سعی در پیشی گرفتن از دیگری داشته‌اند. دو مورد از محبوب‌ترین شبکه های بلاک چین که در زمینه ساخت و راه اندازی قرارداد هوشمند و اپلیکیشن غیر متمرکز نیز بسیار قدرتمند عمل کرده‌اند، زنجیره هوشمند بایننس (Binance Smart Chain) و سولانا (Solana) هستند که در این مقاله آن‌ها را معرفی، مقایسه و بررسی می‌کنیم.
مقدمه‌ای بر مقایسه اکوسیستم‌های BSC و Solana
شبکه سولانا به لطف معماری خاص، سرعت زیاد و هزینه کم خود و بایننس اسمارت چین به پشتیبانی و حمایت صرافی بزرگ و بین المللی Binance تاکنون بخش بزرگی از بازار ارز دیجیتال و کریپتو را تصاحب کرده و در تلاش برای رسیدن به شبکه اتریوم هستند. شبکه Ethereum هنوز هم پس از گذشت چندین سال بزرگ‌ترین بلاک چین برای ساخت اپلیکیشن‌های غیر متمرکز محسوب می‌شود و حتی با وجود ازدحام و هزینه بالای گس فی شبکه، توسعه دهندگان علاقه‌ای به ترک آن ندارند.
هر کدام از پروژه‌های رقیب ملکه دنیای رمز ارزها مزایا و معایب متعدد خود را دارند و به همان نسبت نیز جامعه کاربری خاص خود را تشکیل داده‌اند. بایننس اسمارت چین و سولانا از جمله بلاک چین‌هایی هستند که با وجود جامعه کاربری محدودتر از اتریوم، توانسته‌اند تا حدودی با رفع مشکل سرعت تراکنش‌ها و کاهش هزینه شبکه، مخاطبان بسیاری را به خود جلب کنند.
اکوسیستم اپلیکیشن‌های غیر متمرکز بزرگ‌ترین بلاک چین لایه اول دنیای کریپتو بسیار عظیم و قدرتمند است، اما سولانا و زنجیره هوشمند بایننس نیز به نوبه خود در حال پیشرفت هستند، هر چند با سرعتی کمتر. در این مقاله می‌خوانیم که هر کدام از این دو شبکه چه ویژگی‌هایی دارند، به دنبال چه هستند، چه تفاوت‌هایی با همدیگر و اتریوم دارند و چطور می‌خواهند مسئله سه‌گانه دنیای بلاک چین، یعنی تمرکززدایی، امنیت، و مقیاس پذیری، را حل کنند.
بلاک چین بایننس اسمارت چین (BSC) چیست و چه هدفی دارد؟
زنجیره هوشمند بایننس (Binance Smart Chain) که به اختصار BSC نیز خوانده می‌شود، در سپتامبر سال 2020 (شهریور 1399) اولین بار معرفی شد. آن زمان نبرد برای به دست آوردن بالاترین سرعت انجام و نهایی سازی تراکنش‌ها در اوج خود بود و بسیاری از بلاک چین‌ها تلاش می‌کردند از دیگران جلو بزنند.
تقریبا یک سال قبل‌تر، صرافی بایننس همچنین شبکه دیگری به نام بایننس چین (Binance Chain) راه‌اندازی کرده بود، اما متاسفانه آن بلاک چین از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کرد و همچنین با ماشین مجازی اتریوم نیز سازگار نبود.
از سوی دیگر، بایننس اسمارت چین این مشکلات را به کل برطرف کرد. به این ترتیب توسعه دهندگان می‌توانستند خیلی راحت اپلیکیشن‌های غیر متمرکز خود را از شبکه اتریوم به زنجیره هوشمند بایننس بیاورند. همچنین بایننس اسمارت چین در ابتدا کاملا جدا از بایننس چین ساخته شده بود تا حملات و مشکلات این شبکه گریبان‌گیر زنجیره هوشمند BSC نشود، اما مدتی بعد، طی یک فرآیند ادغامی و بزرگ، زنجیره هوشمند بایننس و بایننس چین با همدیگر ترکیب شدند.
مزایای شبکه بایننس اسمارت چین
ماموریت اصلی بلاک چین زنجیره هوشمند بایننس در مقایسه با دیگر شبکه ها از جمله سولانا و اتریوم در این بود که تعداد تراکنش‌های انجام و نهایی شده در هر ثانیه را به شدت بالا ببرد و در عین حال هزینه تراکنش را پایین بیاورد. از مشخصه‌های اصلی بلاک چین زنجیره هوشمند بایننس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مکانیزم اجماع
شبکه بایننس اسمارت چین توانست به کمک ترکیبی از الگوریتم اجماع اثبات اعتبار (Proof of Authority) و اثبات سهام واگذاری شده (Delegated Proof if Stake) به خواسته‌های خود در مقایسه با شبکه های دیگر از جمله سولانا که همان سرعت بالاتر برای اجرا و تایید تراکنش‌ها و پایین آوردن هزینه انجام تراکنش بود، دست پیدا کند.
اعتبارسنج‌ها
بلاک چین بایننس اسمارت چین کاهش هزینه اجرای تراکنش‌ها و سرعت بالای تایید شدن نهایی آن‌ها را مدیون پایین آوردن تعداد اعتبارسنج‌های خود است. در زنجیره هوشمند بایننس در مجموع تنها 21 اعتبارسنج اصلی وجود دارد که این در مقایسه با بلاک چین های دیگر همچون سولانا و اتریوم به شدت کم محسوب می‌شود.
اعتبارسنج‌های فعال شبکه بایننس اسمارت چین بر اساس مقدار ارز دیجیتال BNB که استیک کرده‌اند انتخاب می‌شوند و این فرآیند هر 24 ساعت یک بار از اول رخ می‌دهد. البته مشکل ماجرا هم همینجا است. هر شخصی که بیشترین مقدار رمز ارز بایننس کوین را استیک کند میتواند در شبکه Binance Smart Chain اعتبارسنج شود و بعد جایگاه خود را حفظ کند.
یکی از ایرادهایی که به شبکه زنجیره هوشمند بایننس می‌گیرند همین است. به دلیل کم بودن تعداد اعتبارسنج‌های شبکه، بایننس باید برای مقابله با حملات هکرها به بلاک چین تا حدی این اعتبارسنج‌ها را تحت کنترل خود نگه دارد، مبادا که تعدادی از اعتبارسنج‌ها با همدیگر تبانی و به شبکه حمله کنند. بنابراین تنها کسانی میتوانند در این شبکه اعتبارسنج شوند که نسبتا مورد تایید بایننس باشند.
چنین فرآیندی موجب تمرکزگرایی بیش از حد بایننس اسمارت چین می‌شود که از اصول بلاک چین فاصله زیادی دارد.
بریج‌های بین زنجیره‌ای
کاربران شبکه بایننس اسمارت چین میتوانند به کمک Binance Bridge پلی میان زنجیره‌های مختلف ایجاد و ارزهای دیجیتال خود از جمله USDT ،BUSD و ETH را به شبکه زنجیره هوشمند بایننس منتقل کنند. به این ترتیب سازگاری میان زنجیره‌ای بهتری برای توسعه اپلیکیشن‌های غیر متمرکز بر بستر بایننس اسمارت چین به وجود می‌آید و توسعه دهندگان علاقه بیشتری برای مهاجرت به این بلاک چین خواهند داشت.
اکوسیستم اپلیکیشن غیر متمرکز بر بستر زنجیره هوشمند بایننس
با اینکه هزینه تراکنش‌های بلاک چین بایننس اسمارت چین حتی در زمان ازدحام شبکه نیز در مقایسه با دیگر شبکه‌ها از جمله اتریوم (اما نه سولانا) پایین‌تر است، بسیاری آن را یک پروتکل متمرکز می‌دانند. شاید به همین خاطر نیز باشد که اکوسیستم اپلیکیشن‌های غیر متمرکز آن بسیار کوچک‌تر از اکوسیستم‌های دیگر شبکه‌ها است.
پنکیک سواپ محبوب‌ترین اپلیکیشن غیر متمرکز بر بستر پروتکل زنجیره هوشمند بایننس است که عملکردی متناسب با دیگر صرافی‌های غیر متمرکز دارد.
در زمان بالا رفتن ازدحام کلی شبکه اتریوم، بسیاری از کاربران و توسعه دهندگان این شبکه به بایننس اسمارت چین کوچ کردند و در نتیجه تعداد تراکنش‌های این بلاک چین به سرعت زیاد شد. اما در چند ماه اخیر تعداد تراکنش‌های روزانه این شبکه در حال نزول بوده است.
بلاک چین سولانا (Solana) چیست و چه هدفی دارد؟
شبکه سولانا نیز یکی دیگر از بلاک چین‌های محبوب لایه اول مثل اتریوم و بایننس اسمارت چین است که البته در مقایسه با این دو، از ساز و کاری کاملا متفاوت برای رسیدن به اجماع در شبکه خود استفاده می‌کند. مکانیزم اجماع مورد استفاده در سولانا ترکیبی از الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) و الگوریتم اثبات تاریخچه (Proof of History) است.
در الگوریتم اثبات تاریخچه با استفاده فناوری رمزنگاری و هشینگ، تفاوت زمانی میان دو رویداد به صورت دقیق و قابل بررسی کردن ثبت می‌شود. این عملیات با استفاده از یک تابع تاخیر روی SHA256 انجام می‌شود و نتیجه آن اجرا و بعد اعتبارسنجی منظم و به ترتیب تراکنش‌ها در زمان ثبت روی بلاک چین است که پیش از این در هیچ شبکه دیگری انجام نشده است..
سولانا در سال 2017 توسط آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko) بنیان‌گذاری شد و از رمز ارز SOL برای اعتبارسنجی تراکنش‌های خود استفاده می‌کند. بلاک چین سولانا در مقایسه با شبکههای دیگر از جمله اتریوم و بایننس اسمارت چین سرعت تایید تراکنش بسیار بالاتری دارد و از جمله سریع‌ترین بلاک چین ها به حساب می‌آید.
مزایای شبکه سولانا
یکی از مشخصه‌های اصلی بلاک چین سولانا، توانایی آن در پردازش تا سقف 65,000 تراکنش در هر ثانیه است. البته گفته می‌شود سولانا در بهترین شرایط توانایی پردازش 100 هزار تراکنش را نیز خواهد داشت. علت اصلی این TPS بسیار بالا، معماری بدون نیاز به وضعیت‌سنجی بلاک چین سولانا است که تمام فرآیندهای پردازشی را بر بستر این شبکه سرعت می‌بخشد. در ادامه فهرستی از مزایا و مشخصه‌های اصلی شبکه سولانا را بررسی می‌کنیم که موجب برتری آن به دیگر بلاک چین ها از جمله بایننس اسمارت چین و اتریوم شده‌اند.
الگوریتم اجماع
پلتفرم سولانا از مکانیزم اجماع ترکیبی اختصاصی خود استفاده می‌کند که برخی از مشخصه‌های الگوریتم اثبات تاریخچه را با مکانیزم اثبات سهام ترکیب کرده است. خلاصه عملکرد مکانیزم اجماع شبکه سولانا به این صورت است که الگوریتم اثبات تاریخچه به کمک فناوری رمزنگاری و هشینگ، هر رویداد رخ داده در بلاک چین را به یک مهر زمانی مزین می‌کند که البته این مهر زمانی قابل اثبات و تایید است.
در ادامه هر زمان که تراکنش دیگری به مرحله اجرا یا اعتبارسنجی برسد، دیگر نیازی به بررسی وضعیت کل بلاک چین نیست و تنها به کمک همان مهر زمانی اثبات می‌شود که رویداد با رویداد دیگر از نظر زمانی فاصله دارد و در نتیجه پس از آن یا قبل از آن رخ داده است. به این شکل بدون نیاز به تاییدگیری‌های پیاپی، اعتبار تراکنش اثبات می‌شود.
پروتکل اثبات تاریخچه به کاربران بلاک چین سولانا اطمینان می‌دهد که بایگانی قابل اعتمادی از تمام تراکنش‌ها نگه دارد. به علاوه، شبکه سولانا از تحمل خطای بیزانس نوع Tower برای اعمال الگوریتم اثبات سهام در کنار اثبات تاریخچه استفاده می‌کند و به این ترتیب امنیت و ثبات شبکه حفظ می‌شود.
معماری بدون نیاز به وضعیت‌سنجی
شبکه سولانا به خاطر نوع معماری خود نیازی به بررسی پیاپی وضعیت بلاک چین ندارد و به همین خاطر از حافظه کمتری استفاده می‌کند. نتیجه این کم‌مصرفی، کارآمدی بیشتر است که شبکه سولانا را در مقایسه با زنجیره هوشمند بایننس برای توسعه اپلیکیشن های غیر متمرکز بهینه‌تر می‌کند.
اگر بخواهیم این مکانیزم را توضیح بدهیم می‌توان گفت تفاوت بین معماری نیازمند به وضعیت‌سنجی و معماری بدون نیاز به وضعیت‌سنجی در این است که نوع دوم ذکرشده میتواند بدون حفظ کردن وضعیت بلاک چین در فضای ذخیره خود، تراکنش‌ها را پردازش کند و این فرآیند در حافظه شبکه صرفه‌جویی می‌کند. اما معماری نیازمند به وضعیت‌سنجی به گونه‌ای طراحی شده است که وضعیت بلاک چین در هر زمان باید در فغضای ذخیره‌ای نگهداری شود و تراکنش‌ها تا زمانی که آپدیت وضعیت نشده‌اند، قابل نهایی‌سازی نیستند.
اعتبارسنج‌ها
بلاک چین سولانا در حال حاضر (1 آذر 1401) مجموعا 1,846 اعتبارسنج فعال در شبکه اصلی خود دارد که نسبت به ماه‌های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است. این در حالی است که به علت فرو پاشیدن صرافی FTX و سرمایه‌گذاری شرکت‌های وابسته به آن در پروژه‌های سولانایی و چندین مورد خرید ارز دیجیتال مرتبط با این شبکه، طی دو ماه اخیر تعداد ولیدیتورها و همچنین مجموع سرمایه قفل شده در این بلاک چین به شدت کاهش یافت و حتی رمز ارز سولانا جایگاه خود را در بین 10 ارز دیجیتال برتر بازار از نظر ارزش کل از دست داد.
در حال حاضر مجموعا 68.8 درصد از کل کوین‌های سولانا استیک شده است که این یعنی شبکه در برابر هر نوع حمله‌ای بسیار مقاوم است.
اکوسیستم اپلیکیشن غیر متمرکز بر بستر بلاک چین سولانا
همانطور که بالاتر گفته شد، تعداد تراکنش‌های قابل پردازش شبکه سولانا به اندازه‌ای زیاد است که می‌توان آن را یکی از پرقدرت‌ترین بلاک چین‌های لایه اول نامید و حتی در مقایسه با زنجیره هوشمند بایننس نیز سریع‌تر به نظر می‌رسد.
پیش از ریزش اخیر این رمز ارز در اوایل نوامبر 2022 (آبان 1401) به علت فرو پاشیدن صرافی FTX، سرمایه کل قفل شده بلاک چین سولانا نزدیک به 10 میلیارد دلار بود، اما اکنون این رقم تنها 282 میلیون دلار است که بسیار کم محسوب می‌شود و حتی معلوم نیست که بلاک چین سولانا از این ریزش TVL جان سالم به در خواهد برد یا خیر.
گفتنی است که تعداد بالای تراکنش‌های پردازش شده در هر ثانیه موجب رشد اکوسیستم دیفای در یک سال اخیر شده بود. همچنین توسعه دهندگان شبکه نیز با برنامه‌های مارکتینگ شدید همچون هکاتون توجه کاربران متعدد را به این بلاک چین جلب کرده‌اند. اما در هر صورت باز هم تعداد اپلیکیشن‌های غیر متمرکز حوزه دیفای سولانا در مقایسه با بایننس اسمارت چین کمتر است.
بلاک چین سولانا در مقایسه با زنجیره هوشمند بایننس چه ویژگی‌هایی دارد؟
شبکه سولانا و زنجیره هوشمند بایننس از مناظر مختلف شباهت های متعددی به همدیگر دارند. از سرعت بالای انجام تراکنش و هزینه کم شبکه گرفته تا متهم بودن به تمرکزگرایی، اما این دو بلاک چین تفاوت‌هایی نسبی نیز با یکدیگر دارند که در ادامه به صورت چند سرتیتر به آن‌ها اشاره و بررسی‌شان می‌کنیم. در نظر داشته باشید که مقایسه دو بلاک چین سولانا (Solana) و بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain – BSC) جنبه‌های بسیار زیادی دارد که بررسی تک تک آن‌ها نیازمند تلاش فرد به فرد و مستقیم این داده‌ها در زمان‌های یکسان است. اما نکات کلی قابل قیاس بین دو شبکه را در زیر بررسی می‌کنیم.
سرعت تراکنش‌ها
هر دو شبکه سولانا و زنجیره هوشمند بایننس از نظر مقیاس پذیری از بهترین بلاک چین ها محسوب می‌شوند و مقایسه آن‌ها سود چندانی ندارد. اما زمان تایید بلاک‌ها در این دو شبکه و همچنین مقدار تراکنش بر ثانیه آن‌ها متفاوت است.
شبکه بایننس اسمارت چین زمان تایید بلاک در حدود 3 ثانیه دارد و به صورت میانگین هر ثانیه 160 تراکنش را پردازش می‌کند. البته پتانسیل TPS زنجیره هوشمند بایننس بالاتر است.
زمان تایید بلاک در بلاک چین سولانا حدودا 0.610 ثانیه است و به طور میانگین 3000 تراکنش را در هر ثانیه پردازش می‌کند، اما پتانسیل رسیدن به 65 هزار TPS را دارد.
کارمزد تراکنش‌ها
در مقایسه شبکه سولانا با زنجیره هوشمند بایننس از نظر هزینه تراکنش و گس فی مشاهده می‌کنیم که هر دو مبلغ بسیار پایینی برای هر عملیات دریافت می‌کنند. هزینه میانگین تراکنش در بایننس اسمارت چین حدودا 0.0009648 بایننس کوین و در شبکه سولانا 0.000005 سول است. با قیمت 255.37 دلاری بایننس کوین در روز 1 آذر 1401، هزینه تراکنش بایننس اسمارت چین حدودا 0.2463 دلار است. قیمت سولانا نیز در همین روز 11.08 دلار بوده که در نتیجه هزینه تراکنش این شبکه حدودا 0.0000554 دلار است.
امنیت و تمرکززدایی
برای بررسی و مقایسه امنیت و غیر متمرکز بودن سولانا و زنجیره هوشمند بایننس، می‌توان تعداد اعتبارسنج‌های هر شبکه و همچنین الگوریتمی که برای رسیدن به اجماع استفاده می‌کنند را بررسی کرد. شبکه سولانا به خاطر تعداد بسیار زیاد اعتبارسنج‌های خود و همچنین سقف نداشتن آن، در مقایسه با بایننس اسمارت چین بسیار غیر متمرکزتر است و به همین خاطر امنیت بیشتری نیز دارد، چرا که هکرها برای حمله به شبکه باید تعداد بیشتری از نودها را هک یا دارایی قفل شده بیشتری را کنترل کنند.
در مقابل، بایننس اسمارت چین تنها 21 اعتبارسنج اصلی دارد که این موضوع شبکه را بسیار متمرکز می‌کند و همچنین امنیت آن را نیز پایین می‌آورد. البته بایننس با تجمیع کردن تعداد زیادی از این نودها در ساختمان‌های خودش سعی در کنترل شرایط و تامین امنیت زنجیره هوشمند BSC دارد.
ارزش کل قفل شده (TVL)
ارزش کل قفل شده یا Total Value Locked که به اختصار TVL نامیده می‌شود، یک اندیکاتور مالی برای سنجش میزان نقدینگی موجود در اکوسیستم شبکههای مختلف است. به طور کلی می‌توان گفت هر چه پروژه‌ای ارزش کل قفل شده بالاتری داشته باشد، یعنی سرمایه هنگفت افراد بیشتری در آن پروژه‌ها قفل شده است و این برای گردش نقدینگی اکوسیستم خوب است.
در مقایسه بلاک چین بایننس اسمارت چین و سولانا در زمینه ارزش کل قفل شده، می‌توان گفت زنجیره هوشمند بایننس به شدت جلوتر است و مخصوصا در اواخر سال 2022 (مهر و آبان 1401) که شبکه سولانا ریزشی تاریخی را تجربه کرد، بایننس توانست با حفظ سرمایه خود بسیار موفق‌تر عمل کند.
در حال حاضر (5 آذر 1401) ارزش کل قفل شده شبکه بایننس اسمارت چین چیزی در حدود 5,250,000,000 دلار است و در بهترین وضعیت خود در تاریخ 6 مه 2021 (16 اردیبهشت 1400) حدود 21,520,000,000 دلار ارزش کل قفل شده داشته است. در مقایسه با بایننس اسمارت چین، شبکه سولانا در بهترین وضعیت خود در تاریخ 9 نوامبر 2021 (18 آبان 1400) حدود 10,170,000,000 دلار TVL داشته، اما پس از ریزش‌های متعدد و به خصوص با بحرانی که صرافی FTX و Alameda Research در آن ایجاد کردند، ارزش کل قفل شده شبکه سولانا اکنون به رقم ناچیز 283,890,000 دلار رسیده است.
سخن پایانی؛ زنجیره هوشمند بایننس یا سولانا
زنجیره هوشمند بایننس و سولانا دو بلاک چین مجزا با مزایا و معایب خاص خود هستند کهدر این مقاله سعی بر مقایسه آن‌ها شد. هر شبکه لایه اول برای رسیدن به راه حلی برای مسئله سه گانه بلاک چین یعنی معضل همیشگی رسیدن به مقیاس پذیری، امنیت و غیر متمرکز بودن، در نهایت مجبور به فدا کردن یکی از این موارد می‌شود.
سرمایه گذاران بلاک چین اتریوم همواره تاکید داشته‌اند که امنیت و غیر متمرکز بودن این شبکه با هیچ بلاک چین دیگری قابل جایگزینی نیست، اما سولانا و بایننس اسمارت چین ثابت کردند که می‌توان با روش‌های جایگزین مثل معماری بدون نیاز به وضعیت‌سنجی، مسئله سه گانه بلاک چین را به نوعی دور زد.
با تمام این صحبت‌ها، آنچه که اهمیت دارد برنده نهایی نبرد میان بلاک چین‌های لایه اول در بلندمدت است. اما طبق اطلاعاتی که تا این لحظه داریم، همواره یک برنده مشخص برای این مسابقه پرریسک وجود داشته و دارد و آن برنده، جامعه کاربری دنیای کریپتو است. بسیاری از کاربران این حوزه باور دارند دورانی مثل بازه کنونی زمانی که قیمت ارز دیجیتال بسیار پایین آمده است، بهترین موقعیت برای انباشت دارایی‌های دیجیتال است.
فناوری بلاک چین و دنیای ارز دیجیتال با مشخصه‌های خاص و منحصر به‌فرد خود حوزه امور مالی و سرگرمی و بسیاری از دیگر جنبه‌های زندگی کاربران را تحت تاثیر قرار داده است و با معرفی وب 3، این فناوری روز به روز بیشتر جایگاه خود را در زندگی مردم باز خواهد کرد.
بنابراین نتیجه مقایسه بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain) و سولانا (Solana) هر کدام هم که باشد، با مدیریت مناسب ریسک و سرمایه می‌توان از نتیجه نهایی این نبرد سودی متناسب دریافت کرد و همواره جز دسته برندگان آینده دنیای تکنولوژی قرار گرفت.
البته لازم به ذکر است که تمام مطالب ذکر شده در این مقاله جنبه تحلیل و بررسی دارد و توصیه مالی نمی‌باشد. کاربران پیش از هر گونه سرمایه گذاری مالی و غیر مالی در پروژه‌های دنیای پرریسک و نوسان کریپتو، ابتدا باید تحقیقات جامع خود را به عمل بیاورند.
تهیه شده در بیت 24
