صرافی‌های بدون احراز هویت؛ فرصتی جذاب یا تهدیدی پنهان؟

همان‌طور که می‌دانید، تعداد زیادی از صرافی‌های معتبر خارجی از مدتی پیش احراز هویت مشتریان را به مولفه‌ای اجباری برای استفاده از خدمات خود تبدیل کرده‌اند و با توجه به تحریم‌های گسترده، دیگر برای ایرانیان قابل‌‌دسترسی نیستند. در این میان بسیاری از کاربران ایرانی به دنبال صرافی‌های ارز دیجیتال بدون نیاز به احراز هویت می‌گردند، بلکه بتوانند معاملات خود را انجام دهند. بنابراین بسیار مهم است که افراد در مورد مزایا و معایب و همچنین ریسک‌های موجود در صرا‌فی‌های بدون KYC اطلاعات کافی داشته باشند. در ادامه این مقاله با بیت ۲۴ همراه باشید تا این نوع از پلتفرم‌ها و نحوه فعالیت آنها را زیر ذره‌بین بگذاریم.

صرافی‌ بدون نیاز به احراز هویت چیست؟

به نوعی از پلتفرم‌های معاملاتی ارز دیجیتال که کاربران را ملزم به احراز هویت نمی‌کنند، «صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت» گفته می‌شود. این صرافی‌ها به کاربران اجازه می‌دهند که بدون درگیر شدن با رویه‌ احزار هویت (KYC) که شامل ارسال اسنادی مانند کارت شناسایی و اطلاعات شخصی است، به معامله دارایی‌های دیجیتال بپردازند.

چنین پلتفرم‌هایی روند کاری متفاوتی دارند. برخلاف صرافی‌های تابع KYC که کاربران را ملزم به ارائه اطلاعات شخصی مانند شناسه‌های دولتی، آدرس‌ و گاهاً حتی جزئیات مالی می‌کنند، شرایطی برای و ناشناس ماندن کاربران ایجاد می‌کنند.

انواع صرافی بدون نیاز به احراز هویت

صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت می‌توانند در چارچوب‌های سیستم حضانتی (Custodial)، غیرحضانتی (Non-Custodial) و هیبرید (Hybrid) فعالیت کنند. شایان ذکر است که به‌‌دلیل فقدان نظارت رگولاتوری، هر کدام از این چارچوب‌ها با ریسک‌های خاص خود همراه هستند که در ادامه هر کدام را بیشتر توضیح می‌دهیم:

• صرافی‌های حضانتی بدون نیاز به احراز هویت (Custodial Non-KYC Exchanges): این صرافی‌های بدون احراز هویت متمرکز هستند و کلیدهای خصوصی کاربران را نگه‌ می‌دارند. بنابراین کنترل کاملی بر دارایی‌های آنها دارند.
• صرافی‌های غیرحضانتی بدون نیاز به احراز هویت (Non-Custodial Non-KYC Exchanges): این صرافی‌ها کنترل کلیدهای خصوصی و دارایی‌های کاربران را در اختیار خودشان قرار می‌دهند. بنابراین از امنیت نسبتا بیشتری نسبت به سیستم حضانتی برخوردار هستند. از جمله این صرافی‌ها می‌توان به دکس‌ها (Decentralized Exchanges) اشاره کرد که مثال برتر آن یونی سواپ (Uniswap) است.
• مدل‌های هیبریدی یا ترکیبی: این صرافی‌ها ترکیبی از دو مدل فوق هستند که برای برخی دارایی‌های خاص خدمات حضانتی ارائه می‌دهند و نسبت به دیگر دارایی‌ها به صورت غیرحضانتی عمل می‌کنند.

روی صحبت ما در این مقاله، صرافی‌های حضانتی بدون نیاز به احراز هویت است. از جایی که درحال‌حاضر تقریبا تمامی صرافی‌های بین المللی معتبر کاربران خود را ملزم به احراز هویت کرده‌اند و از طرفی بحث صرافی‌های بدون احراز هویت در جوامع کاربران ایرانی بسیار داغ شده‌است، جای سوال پیش می‌آید که آیا چنین پلتفرم‌هایی واقعا امن هستند یا سلام گرگ بی طمع نیست؟

در ادامه این مقاله به ریسک‌ها و خطرات این صرافی‌ها می‌پردازیم.

دلایل استفاده گسترده از صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت

توجه داشته باشید که استفاده از صرافی‌های بدون احراز هویت به کاربران ایرانی محدود نمی‌شود. بسیاری از کاربران خارجی که حتی شرایط احراز هویت هم دارند، انتخاب می‌کنند که از این پلتفرم‌ها استفاده کنند. در این بخش به دلایل استفاده کاربران از صرافی‌های بدون KYC می‌پردازیم.

گریز از قوانین نظارتی دولت‌ها

به‌طور کلی میزان آزادی نسبی که در طی دهه گذشته در بازار ارز دیجیتال وجود داشت، تا حدودی قدرت خود را از دست داده است. امروزه نهادهای نظارتی مشغول آماده‌سازی چارچوب‌های جدید برای بازرسی وضعیت دنیای دیجیتال هستند. در برخی کشورها نیز نهادها از قبل خود را آماده کرده‌‌اند و هم‌اکنون با دستانی پر از قوانین، برای بررسی موشکافانه فعالیت‌های این فضا وارد عمل می‌شوند. 

مقرراتی مانند دستورالعمل‌های ضدپول‌شویی (AML)، مقررات بازار دارایی‌های دیجیتال در اتحادیه اروپا (MiCA) و تعهدات سخت‌گیرانه‌ گزارش‌دهی‌ مالیاتی در اتحادیه اروپا و ایالات متحده و حتی احتمال اعمال مالیات بر دارایی‌های دیجیتال در ایران، همگی دلایلی هستند که کاربران را به سمت صرافی‌های بدون KYC سوق می‌دهند.

این صرافی‌ها به افراد اجازه می‌دهند که از محدودیت‌های نظارتی اجتناب کنند یا نگرانی‌هایی در مورد پرداخت جریمه نداشته باشند. اگرچه شناسایی شدن آنها می‌تواند عواقب سنگینی برایشان به همراه داشته باشد، اما برخی کاربران معتقدند مزایای حرکت چراغ خاموش از خطرات احتمالی آن بیشتر است.

سهولت دسترسی

در این نوع صرافی‌ها لازم نیست منتظر تأیید حساب بمانید یا مدارک شناسایی ارائه دهید. همچنین صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت برای ساکنین کشورهایی که معامله ارزهای دیجیتال در آنها ممنوع است یا افرادی که به سیستم‌های مالی سنتی دسترسی ندارند نیز بسیار جذاب هستند. کاربران ایرانی در این دسته از کاربران قرار می‌گیرند که به دلیل تحریم‌های سنگین و نبود شرایط احراز هویت رسمی، به صرافی‌های بدون kyc روی می‌آورند.

ناشناس ماندن

کاربرانی که بر حفظ حریم خصوصی و ناشناس ماندن تأکید دارند، تمایل بیشتری به استفاده از صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت دارند. در شرایط فعلی که نظارت بر داده‌های شخصی افراد روزبه‌روز در حال افزایش است، فراهم شدن بستری برای معامله امن ارزهای دیجیتال برای بسیاری از افراد جذاب به‌نظر می‌رسد.

سرعت

صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت برای افرادی که مایلند به‌سرعت و بدون انتظار برای تأیید هویت به معامله آنی و استفاده از خدمات پلتفرم‌های ارزهای دیجیتال بپردازند، جذابیت زیادی دارند. علاوه‌بر‌این، برخی پلتفرم‌های بدون نیاز به احراز هویت امکان ایجاد حساب‌های متعدد و انتقال نامحدود وجوه را برای کاربران فراهم می‌کنند. البته فراموش نکنید که این قابلیت‌های متنوع دیر یا زود برای کاربران مشکل امنیتی ایجاد می‌کنند و پیگرد قانونی دارند.

بررسی دلایل ریسکی بودن صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت

صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت بنا به دلایلی که در ادامه این بخش بررسی می‌کنیم، با ریسک بیشتری نسبت به صرافی‌های دیگر همراه هستند.

آسیب‌پذیری بیشتر در برابر کلاه‌برداری و جعل

صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت، بسترهای بسیار جذابی برای کلاه‌برداران هستند. از جایی‌که این پلتفرم‌ها تحت هیچ‌گونه قانون و کنترلی قرار ندارند، شرایط بسیار مطلوبی را برای افرادی با اهداف خروج‌ اسکمی (Exit Scams) مهیا می‌کنند. طی این نوع کلاهبرداری، صرافی‌ها وجوه کاربران را به سرقت می‌برند و به‌صورت کاملا ناگهانی فعالیت خود را متوقف می‌کنند و ناپدید می‌شوند. همچنین کلاهبرداران نیز می‌توانند بازارها را دست‌کاری کنند و با طرح‌های فریب‌کارانه خود، به سرقت دارایی کاربران اقدام نمایند. اتفاقات ازین قبیل به کرات در بازار ارزهای دیجیتال رخ می‌دهد.

نظارت سخت‌گیرانه‌ نهادهای نظارتی

چارچوب‌های نظارتی مانند MiCA، میزان کنترل خود بر صرافی‌های کریپتو ازجمله صرافی‌های خارجی را تشدید کرده‌اند. پلتفرم‌های بدون نیاز به احراز هویت هم که از مقررات ضدپول‌شویی و KYC اجتناب می‌کنند، به‌طور فزاینده‌ای واسطه فعالیت‌های غیرقانونی در نظر گرفته می‌شوند. نهادهای دولتی نیز برای کنترل این وضعیت، در حال متوقف کردن فعالیت صرافی‌های غیرقانونی، بازداشت تیم‌های مدیریتی آن‌ها و حتی جریمه کردن کاربران این صرافی‌ها هستند. بنابراین حتی اگر تا مدتی روند مطلوب و مثبت باشد هم نمی‌توان گفت که کاربران از بازرسی دولت در امان هستند.

صرافی بدون نیاز به احراز هویت چیست؟

ضعف‌های امنیتی

صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت برخلاف پلتفرم‌های قانون‌مدار، فاقد ملاحظات امنیتی اجباری هستند. این صرافی‌ها به‌دلیل عدم حساب‌رسی‌های منظم و فقدان ملاحظات امنیتی سخت‌گیرانه، روزبه‌روز به بیش‌تر تحت نظر هکرها قرار می‌گیرند. از طرفی کاربران صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت نیز به دلیل امنیت پایین در معرض از دست دادن وجوه خود هستند؛ به‌ویژه اگر این پلتفرم‌ها تحت بررسی‌های موشکافانه نهادهای نظارتی قرار بگیرند و دارایی‌هایشان بلوکه شود.

فقدان شفافیت و مرجع پاسخ‌گویی

صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت اغلب ثبات مالی و سیاست‌های عملیاتی مشخصی ندارند. بنابراین کاربران آنها در صورت دزدیده شدن وجوه یا پیش‌آمدن مسائل امنیتی از حمایت قانونی محدودی برخوردار هستند و ممکن است از شانس پایینی برای جبران خسارت بهره‌مند باشند؛ چراکه این پلتفرم‌ها نه از حساب‌رسی خارجی برخوردارند و نه مقررات حمایت از مصرف‌کننده را ارائه می‌دهند.

پیامدهای حقوقی پلتفرم‌های بدون نیاز به احراز هویت

مقررات بسته به حوزه‌های قضایی متفاوت هستند؛ به‌ این معنی که پیامدهای قانونی استفاده از پلتفرم‌های بدون نیاز به احراز هویت می‌توانند متنوع و در برخی موارد بسیار قابل‌توجه باشند. این پیامدها در محیط‌های نظارتی که بر چارچوب‌هایی مانند KYC و AML تاکید بیشتری دارند، می‌توانند شدیدتر نیز باشند.

مقررات AML که برای جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی از جمله پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم در نظر گرفته شده‌اند، اولین موردی است که امکان دارد در پلتفرم‌های بدون نیاز به احراز هویت نقض شود. مؤسسات مالی، ازجمله صرافی‌های ارز دیجیتال، در بسیاری از حوزه‌های قضایی ملزم به اعمال پروسه‌های KYC و AML هستند. این مورد به‌ویژه حوزه‌هایی که از دستورالعمل‌های گروه ویژه اقدام مالی (FATF) پیروی می‌کنند را شامل می‌شود. تیم مدیریتی صرافی‌ها در صورت نقض قوانین ممکن است مشمول جریمه، مجازات یا برخوردهای قانونی شوند.

از طرف دیگر، این پلتفرم‌ها با اجتناب از الزامات KYC (احراز هویت مشتری) ممکن است امکان فعالیت خود در برخی کشورها را محدود کنند. به‌عنوان‌مثال، رگولاتورها در ایالات متحده، اتحادیه اروپا و چندین منطقه دیگر قوانین سخت‌گیرانه‌ای در خصوص احراز هویت مشتری دارند که به هیچ وجه نمی‌توان آن‌ها را دور زد. پلتفرم‌هایی که این الزامات را رعایت نمی‌کنند، ممکن از ارائه خدمات به کاربران در آن حوزه‌های قضایی محدود شوند. نهادهای دولتی در برخی مناطق تاکنون اقداماتی را برای مسدود کردن دسترسی به پلتفرم‌های غیرقانونی یا قرار دادن آنها در لیست سیاه انجام داده‌اند.

علاوه‌بر‌این، کاربران پلتفرم‌های بدون نیاز به احراز هویت نیز می‌توانند مشمول عواقب قانونی شوند. بسته به قوانین هر کشور، استفاده از پلتفرم‌هایی که از معیارهای KYC پیروی نمی‌کنند، می‌تواند به عنوان مشارکت در فعالیت‌های مالی غیرقانونی تلقی شود. حتی اگر اقدامات یک کاربر به‌طور ناخواسته به فعالیت‌های مالی غیرقانونی مرتبط باشد، باز هم ممکن است عواقب قابل‌توجهی برای وی در پی داشته باشد.

ریسک‌های ترید ارزهای دیجیتال به‌صورت ناشناس در صرافی‌های فاقد احراز هویت

ترید ارزهای دیجیتال به‌صورت ناشناس، کاربران را به دلیل عدم مسئولیت‌پذیری و رعایت مقررات، در معرض ریسک‌های قانونی، مالی و امنیتی قرار می‌دهد. در ادامه چند مورد از ریسک‌هایی که باید در مورد آن‌ها آگاهی داشته باشید را معرفی می‌کنیم:

• توقف فعالیت پلتفرم: همان‌طور که در بخش قبل گفته‌شد، صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت مستعد بسته‌‌شدن یا قرارگرفتن در لیست سیاه نهادهای نظارتی هستند. وقوع هر کدام از این دو سناریو می‌تواند مانع دسترسی کاربران به وجوهشان شود.
• ارتباط با فعالیت‌های غیرقانونی: ترید به‌صورت ناشناس می‌تواند کاربران را سهواً درگیر فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی، کلاهبرداری یا تأمین مالی تروریسم کند و آنها را دچار عواقب سنگین قانونی نماید.
• توقیف دارایی: نهادهای دولتی در طول تحقیقات مربوط به معاملات غیرقانونی می‌توانند دستور توقیف دارایی‌ها یا مسدودسازی حساب‌های مرتبط با مبادلات غیرقانونی را صادر کنند.
• پیگرد قانونی: انجام تراکنش بر روی پلتفرم‌های ناشناس، به‌ویژه در کشورهایی که پیروی از چارچوب‌های KYC و AML را الزامی کرده‌اند، می‌تواند نقض قوانین ملی باشد و برای افراد به شدت دردسرساز شود.
• پاسخ‌گویی محدود به اختلافات: پلتفرم‌های ناشناس در صورت بروز اختلافات معاملاتی یا حوادثی از قبیل هک شدن یا از دست دادن وجوه، اغلب یا پاسخ‌گو نیستند یا پاسخ‌گویی بسیار محدودی دارند.
• دشوار بودن گزارش مالیاتی: معاملات ناشناس می‌توانند انطباق با تعهدات گزارش مالیاتی را پیچیده کنند و منجر به جریمه شدن کاربران به‌ دلیل عدم ارائه گزارش شوند.

بیت‌مکس (BitMEX)، یکی از شناخته‌شده‌ترین پلتفرم‌های معاملاتی ارز دیجیتال، در سال ۲۰۲۱ به‌دلیل عدم اجرای صحیح رویه‌های KYC و AML مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار جریمه شد؛ زیرا رگولاتورها متوجه شدند که تراکنش‌هایی غیرقانونی ازجمله پول‌شویی بر روی این پلتفرم انجام شده‌است.

چگونه هنگام استفاده از صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت از وجوه خود محافظت کنیم؟

هنگام استفاده از صرافی‌های بدون نیاز به احراز هویت، لازم است نکاتی را برای حفاظت و ایمن‌نگه‌داشتن وجوه رعایت کنید. از آنجایی که این پلتفرم‌ها فاقد نهادی مرکزی هستند که در صورت بروز مشکل بتوانید به آن شکایت کنید، انجام اقدامات امنیتی زیر ضروری است:

• استفاده از رمز عبور قوی: برای تمام حساب‌های خود رمزهای عبور طولانی و پیچیده ایجاد کنید. برای ذخیره ایمن رمزها می‌توانید از ابزارهای مدیریت پسورد (Password Manager) استفاده نمایید. پیشنهاد می‌شود هر چند مدت یکبار نیز رمز عبور خود را تغییر دهید.
• فعال‌سازی تایید هویت دو عاملی (2FA): با فعال‌سازی تایید هویت دوعاملی (2FA) یک لایه امنیتی بیشتر به حساب خود در صرافی اضافه کنید.
• استفاده از VPN: با پنهان کردن موقعیت مکانی و رمزگذاری اتصال اینترنتی می‌توانید امنیت حریم خصوصی‌تان را افزایش دهید.

• برداشت وجوه مازاد: اگر از صرافی‌های بدون احراز هویت غیرحضانتی که معمولا تحت عنوان صرافی غیرمتمرکز (Dex) شناخته می‌شوند استفاده می‌کنید، وجوه شما تحت کنترل خودتان هستند و در کیف پول غیرحضانتی شما به صورتی ایمن نگه‌داری می‌شوند. اما درصورتی که از صرافی‌های حضانتی استفاده می‌کنید، به هیچ وجه نباید سرمایه مازاد خود را در آن‌ها نگهدارید. بنابراین حتما وجوه اضافی را از حساب صرافی برداشته و به کیف پول شخصی خود منتقل کنید. حتما توجه داشته باشید که صرفاً مبلغ لازم برای ترید را در صرافی بدون KYC نگه‌داری نمایید.
• احتیاط برای دوری از طرح‌های فیشینگ: برای اجتناب از افتادن در دام وب‌سایت‌های تقلبی، مواردی مانند لینک‌ها، آدرس‌های قرارداد هوشمند و ایمیل‌ها را بیش از یک بار بررسی کنید.

جمع‌بندی

صرافی‌های ارز دیجیتال بدون نیاز به احراز هویت، کاربران خود را ملزم به ارائه مدارک شناسایی نمی‌کنند. این نوع صرافی‌ها خدمات مالی و معاملاتی را به صورت مستقیم در اختیار افراد می‌گذارند. شاید این موضوع در نگاه اول جالب به نظر برسد اما به هیچ وجه نباید از خطرات احتمالی این صرافی‌ها مانند احتمال کلاهبرداری و محدود بودن نظارت رگولاتوری غافل شد. چنین مشکلاتی نیاز مبرم به اقدامات امنیتی شخصی و دقت بالا را می‌طلبد. نظر شما در مورد صرافی‌های بدون احراز هویت چیست؟ آیا تابه‌حال از آن‌ها استفاده کرده‌اید؟