برترین پروژه‌های ZK-Rollup که در سال ۲۰۲۴ باید زیر نظر بگیرید!

بلاک‌چین‌ها با مشکلات مقیاس‌پذیری دست‌وپنجه نرم می‌کنند که منجر به کندی زمان پردازش تراکنش‌ها و هزینه‌های بالا می‌شود. برای رسیدگی به این مشکلات، راه‌حل‌های مختلفی پیشنهاد شده است که یکی از آنها لایه ۲ها هستند. پلتفرم‌های zk rollup راه‌حل‌های لایه ۲ هستند که چندین تراکنش را خارج از زنجیره اصلی بررسی کرده و سپس یک پیام کوتاه به بلاک‌چین اصلی ارسال می‌کنند که همه‌چیز درست است. با انجام این کار، بار محاسباتی روی بلاک‌چین اصلی کاهش می‌یابد و درنتیجه، پردازش تراکنش سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر انجام می‌شود و در عین‌ حال، حفظ حریم خصوصی و تمرکززدایی را به‌همراه دارد. در متن پیش رو تصمیم داریم بهترین رول آپ‌های ZK را  معرفی کنیم؛ البته قبل از آن به معرفی و بررسی ویژگی‌های این رول آپ‌ها می‌پردازیم، پس تا انتها همراه ما باشید.

منظور از رول آپ ZK چیست؟

در ابتدا بد نیست به این سوال پاسخ دهیم که رول آپ چیست؟ درواقع، رول آپ‌ها نوعی راهکار لایه دوم هستند که چندین تراکنش را به‌صورت یک‌جا انجام می‌دهند و درنهایت، نتیجه را بر روی شبکه اصلی بلاک‌چین ثبت می‌کنند تا بار روی شبکه کاهش یابد. با این کار علاوه‌بر این‌که سرعت تراکنش‌ها به‌شدت افزایش پیدا می‌کند، هزینه‌های آن نیز بسیار کاهش می‌یابد.

ZK Rollupها نیز یکی از راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری لایه ۲ هستند که کارایی بلاک‌چین را با جابه‌جایی محاسبات و ذخیره‌سازی در خارج از زنجیره اصلی، افزایش می‌دهند. رول آپ‌های دانش صفر داده‌های تراکنش را در شبکه لایه یک ذخیره می‌کنند؛ درحالی‌که، محاسبات خارج از زنجیره انجام می‌شود. این رویکرد یکپارچگی و امنیت بلاک‌چین را حفظ کرده و از استحکام شبکه اصلی برای اهداف تسویه حساب استفاده می‌کند؛ همچنین، به‌طور قابل توجهی توان عملیاتی را افزایش داده و هزینه تراکنش را کاهش می‌دهد.

ویژگی‌های zk rollup چیست؟

به‌طورکلی کارایی، امنیت، پایداری و مقیاس‌پذیری اتریوم با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است. از همین رو، شبکه‌های ZK Rollup به‌عنوان یک راه‌حل امیدوارکننده ظاهر شده‌اند که ضمن ارائه مزایای متعدد، به این مسائل می‌پردازند. در اینجا برخی از مزایای استفاده از شبکه‌های زدکِی رول آپ را آورده‌ایم:

• رول آپ‌های دانش صفر، چندین تراکنش خارج از زنجیره را در یک تراکنش واحد جمع می‌کنند و با افزایش مقیاس‌پذیری و کارایی، باعث کاهش کارمزد اتریوم می‌شوند.
• این فناوری امنیت بالایی دارد و حفظ حریم خصوصی را بدون فاش کردن داده‌های واقعی تضمین می‌کند.
• تراکنش‌های سریع و ارزان تجربه کاربران را بهبود می‌بخشند تا از برنامه‌های کاربردی با توان عملیاتی بالا بهره‌مند شوند. درحقیقت، با کم‌کردن بار تراکنش‌ها از روی زنجیره اصلی، تراکم شبکه را کاهش می‌دهند.
• این شبکه در دسترس بودن داده‌ها را تضمین می‌کند و اغلب با قرارداد‌های هوشمند اتریوم سازگار است، به‌گونه‌ای که مهاجرت یا استقرار پروژه‌ها را برای توسعه‌دهندگان آسان‌تر می‌کند.
• رول آپ‌های با دانش صفر با پردازش موثر تراکنش‌ها، مصرف انرژی را کاهش می‌دهند تا با محیط‌زیست سازگاری بیشتری داشته باشند.
• برخی از این نوع رول آپ‌ها، از قابلیت همکاری بین اکوسیستم‌های مختلف بلاک‌چینی پشتیبانی می‌کنند.

به‌طورکلی، ویژگی‌های بی‌نظیر بهترین رول آپ‌های ZK باعث شده است تا زیرساخت لازم برای توسعه محصولات سریع‌تر و ارزان‌تر بر بستر بلاک‌چین اصلی فراهم شود. از طرفی، این موضوع می‌تواند بر قیمت اتریوم در آینده بسیار تاثیر‌گذار باشد.

بهترین پروژه‌های ZkRollup کدامند؟

درحال‌حاضر، پروژه‌های لایه دوم بسیاری به‌سرعت درحال توسعه هستند که از فناوری رول آپ‌های با دانش صفر استفاده می‌کنند. در ادامه، چند مورد از محبوب‌ترین و بهترین رول آپ‌های ZK را معرفی می‌کنیم.

استارک‌نت (Starknet)

یکی از بهترین رول آپ‌های ZK، استارک‌نت است که براساس STARKs (استدلال‌های شفاف مقیاس‌پذیر مبتنی‌بر دانش)، نوعی فناوری اثبات دانش صفر، کار می‌کند. این موضوع علاوه‌بر افزایش مقیاس‌ پذیری اتریوم، به حفظ حریم خصوصی نیز کمک خواهد کرد. استارک‌نت تراکنش‌های خارج از زنجیره را با استفاده از سیستم اثبات رمزنگاری استارک پردازش و تایید کرده و سپس مدارک آن را به شبکه اصلی اتریوم ارسال می‌کند.

این رول‌آپ بی‌نیاز به دانش با پشتیبانی از محاسبات عمومی، می‌تواند هر قرارداد هوشمندی را اجرا کند. همین امر آن را به یک پلتفرم همه‌کاره برای توسعه‌دهندگان تبدیل خواهد کرد. مزیت کلیدی این رول آپ استفاده از STARK‌ها است؛ چراکه استارک‌نت را بدون نیاز به راه‌اندازی قابل‌اعتماد (برخلاف zk-SNARK)، بسیار مقیاس‌پذیر و ایمن می‌کند.

شبکه مانتا (Manta Network)

شبکه Manta روی تراکنش‌های DeFi با حفظ حریم خصوصی تمرکز دارد. لایه دوم مانتا پاسیفیک در بلاک‌چین اتریوم از فناوری zk-SNARK (مباحثه دانش غیرتعاملی با اثبات دانش صفر) برای اطمینان از حریم خصوصی تراکنش‌ها استفاده می‌کند. این شبکه پس از مدت کوتاهی از راه‌اندازی، از شبکه بیس پیشی گرفت و به چهارمین شبکه بزرگ لایه ۲ اتریوم بر حسب ارزش کل قفل‌شده یا TVL تبدیل شد.

شبکه مانتا با این تکنیک به کاربران اجازه می‌دهد تا به‌صورت کاملا خصوصی، تراکنش و مبادله ارز‌های دیجیتال را انجام دهند. جزئیات تراکنش ازجمله دارایی‌ها و مبالغ رمزگذاری شده است؛ اما برای مشروعیت قابل‌ تایید خواهد بود.

مهم‌ترین مزیت Manta Network از بهترین رول آپ‌های ZK، تاکید بر حفظ حریم خصوصی در فضای DeFi است. این ویژگی اغلب در سایر سیستم‌عامل‌های DeFi وجود ندارد. این شبکه لایه ۲ اتریوم بر قابلیت همکاری تمرکز دارد و هدف آن ایجاد یک لایه حریم خصوصی برای همه برنامه‌های دیفای در بلاک‌چین‌های مختلف است.

[banner id=’57844′]

زدکی سینک (ZkSync)

این پلتفرم با استفاده از فناوری zk-Rollup بر مقیاس‌پذیری و بهبود تجربه کاربر تمرکز دارد و در عین حال، سازگاری با بلاک‌چین اتریوم را حفظ می‌کند. رول آپ ZkSync تراکنش‌های خارج از زنجیره را پردازش کرده و آن‌ها را به یک اثبات واحد تبدیل می‌کند تا به شبکه اصلی اتریوم ارسال شود. این فرایند از تکنولوژی دانش صفر برای امنیت و کارایی بیشتر، بهره می‌برد.

مهم‌ترین ویژگی رول آپ ZkSync به‌عنوان یکی از بهترین رول آپ‌های ZK، سازگاری با EVM (ماشین مجازی اتریوم) است که به اجرای مستقیم قرارداد‌های هوشمند اتریوم کمک می‌کند. درحقیقت، این یک مزیت قابل‌توجه برای توسعه‌دهندگانی است که به‌دنبال مهاجرت به Layer-2 بدون بازنویسی کد خود هستند.

شبکه لینیا (Linea)

لینیا به عنوان یکی دیگر از رول آپ‌های ZK، تراکنش‌های زنجیره اصلی اتریوم را پردازش کرده و با کمک zk-SNARK برای اعتبارسنجی، آن‌ها را برای ارسال با هم دسته‌بندی می‌کند. نقاط قوت کلیدی این پلتفرم افزایش مقیاس‌پذیری و سرعت است که توان عملیاتی بالاتری نسبت‌به بسیاری از رقبا ارائه می‌دهد.

پالیگان zkEVM

رول آپ Polygon zkEVM یا همان ماشین مجازی اتریوم با دانش صفر، درواقع، بخشی از مجموعه پالیگان است که راه‌حل زدکِی رول آپ مقیاس‌پذیر و سازگار با اتریوم را ارائه می‌دهد. به‌عنوان بخشی از اکوسیستم پالیگان بزرگ‌تر، zkEVM از اثرات شبکه اصلی و ادغام با سایر راه‌حل‌های Polygon بهره‌مند می‌شود و به‌طور بالقوه یک محیط لایه ۲ قدرتمند و بسیار کارآمد را ایجاد می‌کند. ویژگی برجسته zkEVM پالیگان، سازگاری آن با ابزار‌های موجود در بلاک‌چین اتریوم و قرارداد‌های هوشمند است که آن را برای توسعه‌دهندگانی که با اکوسیستم اتریوم آشنا هستند، بسیار قابل دسترسی خواهد کرد.

اسکرول (Scroll)

اسکرول دیگر پروژه‌ای است که بر توان عملیاتی بالا و تاخیر کم تمرکز دارد. این رول آپ بی‌نیاز به دانش از زدکِی اسنارک‌ها برای فشرده‌سازی تراکنش‌ها استفاده می‌کند. با این روش، تراکنش‌ها خارج از زنجیره اجرا شده و سپس در یک اثبات zk-SNARK جمع می‌شوند. درنهایت، این مدرک به شبکه اصلی اتریوم ارسال شده و اعتبار تمام تراکنش‌های موجود را تایید می‌کند.

از طرفی، اسکرول بر سازگاری خود با ماشین مجازی اتریوم (EVM) تاکید می‌کند که امکان انتقال آسان قرارداد‌های هوشمند اتریوم را به پلتفرم خود برای توسعه‌دهندگان فراهم خواهد کرد. به‌طورکلی، هدف این رول آپ ارائه یک جایگزین کارآمدتر برای برنامه‌های DeFi و سایر موارد استفاده با حجم بالا است.

پروتکل آزتک (Aztec Protocol)

جالب است بدانید که مدل ترکیبی عمومی-خصوصی ZK-Rollup آزتک، قرارداد‌های هوشمند را هم به‌صورت عمومی و هم به‌صورت خصوصی اجرا کرده و امنیت اتریوم را حفظ می‌کند. درحقیقت، این پلتفرم اولین رول آپ متمرکز بر حفظ حریم خصوصی در بلاک‌چین اتریوم محسوب می‌شود. هدف پروتکل آزتک این است که تمام اجزای اصلی خود را با راه‌اندازی شبکه به‌طور کامل، غیرمتمرکز کند و با ارزش‌های اتریوم در زمینه توسعه منبع‌باز، مقاومت در برابر سانسور و سیستم‌های بدون مجوز هم‌سو شود.

نقاط قوت آزتک شامل حریم خصوصی قابل‌برنامه‌ریزی، یک مدل ترکیبی، زبان نوآر و قابلیت ترکیب خصوصی-عمومی است؛ همچنین به کاربران و برنامه‌های غیرمتمرکز این امکان را می‌دهد تا با کمک رول آپ‌هایی به نام پلانک (PLONK) به حفظ حریم خصوصی در ارسال تراکنش‌ها دست پیدا کنند.

رول آپ ZKFair

این پلتفرم درواقع، یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) بوده که با استفاده از ZK Rollups طراحی شده است. ZKFair از شواهد دانش صفر برای پردازش تراکنش‌های خارج از زنجیره استفاده می‌کند و سپس آن‌ها را برای ارسال به شبکه اتریوم دسته‌بندی می‌کند.

ویژگی کلیدی این رول آپ جلوگیری از دست‌کاری سفارش تراکنش (مانند اجرای اولیه) است؛ موضوعی که در سایر DEX‌ها رایج است. این رویکرد محیط معاملاتی عادلانه‌تری را ایجاد کرده و به معامله‌گرانی که نگران یکپارچگی معاملات خود در محیط‌های تجاری غیرمتمرکز هستند، کمک می‌کند.

ایمیوتیبل اکس (Immutable X)

ایمیوتیبل X یک فناوری مبتنی‌بر دانش صفر است که امکان انجام تراکنش‌های سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر در بلاک‌چین اتریوم را فراهم می‌کند. درحقیقت، این پلتفرم با استفاده از ZK-Rollups که چندین تراکنش را در یک دسته جمع می‌کند، می‌تواند تا ۹۰۰۰ تراکنش در ثانیه را پردازش کند. این موضوع یک پیشرفت بزرگ نسبت‌به ظرفیت فعلی اتریوم با حدود ۱۵ تراکنش در ثانیه، محسوب می‌شود.

موضوعی که Immutable X را متمایز خواهد کرد، رویکرد آن به کارمزد تراکنش است. برخلاف کارمزد اتریوم که براساس تقاضای شبکه تعیین می‌شود، ایمیوتیبل اکس برای هر تراکنش کارمزد ثابتی را دریافت می‌کند. به‌طورکلی، کاربران می‌توانند بدون نگرانی از افزایش هزینه‌ها در زمان تقاضای بالا در شبکه، تراکنش‌ها را انجام دهند. بد نیست بدانید که پلتفرم ایمیوتیبل X با پروژه‌هایی مثل دیسنترالند و سندباکس ادغام شده و میزبان بازی‌ها و مارکت‌پلیس‌های مختلفی ازجمله گلید آو گاردینز، گادز آنچیند و ایلوویوم است.

رول آپ ZetaChain

این پلتفرم پیش‌گام پل‌های جهانی (Universal Bridges) بین بلاک‌چین‌ها با استفاده از zk rollup برای ایجاد ارتباطات متقابل زنجیره‌ای، ایمن و کارآمد به‌شمار می‌رود؛ همچنین از zk-SNARK‌ها برای اثبات اعتبار تراکنش‌ها در یک زنجیره بدون افشای هیچ‌گونه اطلاعات محرمانه در زنجیره دیگر استفاده می‌کند. درواقع، با این روش انتقال یکپارچه دارایی و داده را در بلاک‌چین‌های مختلف امکان‌پذیر می‌کند.

پروژه زتاچین بر قابلیت همکاری و عملکرد زنجیره‌ای متقابل تمرکز می‌کند و به برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) این امکان را می‌دهد تا از دارایی‌ها و داده‌های چندین بلاک‌چین به‌طور یکپارچه استفاده کنند. از طرفی، دارای فناوری منحصربه‌فرد “ZetaML” برای اجرای قرارداد‌های هوشمند خارج از زنجیره است.

جمع‌بندی

فناوری ZK Rollup درحال تغییر طرز تفکر ما در مورد حریم خصوصی در ارز‌های دیجیتال است. درحقیقت، پروژه‌های مبتنی‌بر رول‌آپ‌های دانش صفر همچون استارک‌نت، رول آپ zksync و… با فراهم‌کردن امکان انجام تراکنش‌های سریع‌تر با کارمزد‌های کمتر و افزایش امنیت در بین کاربران و توسعه‌دهندگان محبوب شده‌اند. اگر قصد سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارید، بهترین رول آپ‌های ZK را که معرفی کردیم،‌زیر نظر بگیرید. چه کسی می‌داند که در آینده شاهد چه پیشرفت‌های هیجان‌انگیز دیگری در دنیای زدکِی رول‌آپ‌ها خواهیم بود؟ شما چه پروژه مشابه دیگری را می‌شناسید که پتانسیل خوبی برای آینده دارد؟