آنچه در این مقاله خواهید خواند
انواع احساسات در ترید و سرمایه‌گذاری
احساسات میتوانند هم اثرات مثبت و هم اثرات منفی بر معاملات کوتاه‌مدت یا بلندمدت داشته باشند. در بازارهای پرنوسان، احساساتی مانند ترس، طمع و امید معمولاً حس هیجان قابل‌توجهی را در سرمایه‌گذاران برانگیخته میکنند.
این احساسات معمولا باعث واکنش‌های نادرست شده و افراد را از استراتژیهای منظم خود دور میکنند. در ادامه هر احساس را بررسی می‌کنیم:
ترس (Fear)
ترس یکی از مخرب‌ترین احساسات در معاملات است. در دوره‌های رکود بازار، سرمایه‌گذاران ممکن است دچار وحشت شوند و دارایی‌های خود را از ترس زیان بیشتر و در سطحی نامناسب به فروش برسانند. این امر اغلب به فروش با قیمت پایین، زیان‌های کریستالی (وضعیتی که تریدر پوزیشنی را بسته و بلافاصله پوزیشن دیگری را در همان نقطه باز می‌کند) و از دست دادن فرصت بازگشت قیمت به سمت بالا منجر می‌شود. همچنین از اثرات دیگر ترس میتوان به فومو (FOMO) اشاره کرد. فومو یا ترس ازدستدادن فرصت‌های سرمایه‌گذاری، از نگرانی و استرس عقب‌ماندن از دیگران نشات میگیرد. بدین ترتیب وقتی سرمایه‌گذاران متوجه می‌شوند که از خرید ارز دیجیتال پرسود جا مانده‌اند، ممکن است واکنشی هیجانی داشته باشند. معاملاتی که بر اساس فومو صورت میگیرد، معمولا پایه و اساس تحلیلی ندارند و ممکن است در قیمت‌های خیلی بالا انجام شوند.
طمع (Greed)
نقطه‌ی مقابل ترس، طمع است که گاهی باعث می‌شود تریدرها و سرمایه‌گذاران برای مدتی طولانی در پوزیشن‌های معاملاتی موفقیت‌آمیز باقی بمانند و به‌جای برداشت سود، انتظار سودهای بالاتری داشته باشند. این حس همچنین باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به امید کسب سودهای سریع، بدون تحقیق کافی وارد سرمایه‌گذاری‌های پرریسک شوند.
امید (Hope)
امید می‌تواند روبه‌رو شدن با واقعیت را به‌ویژه در معاملات زیان‌آور تحت‌الشعاع قرار دهد. این حس باعث می‌شود سرمایه‌گذاران پوزیشن‌های زیان‌ده خود را در حالی که هیچ نشانه‌ی واضحی از بازگشت وجود ندارد، به امید تغییر سمت‌وسوی بازار حفظ نمایند.
اعتمادبهنفس بیشازحد (Overconfidence)
اعتمادبهنفس بیشازحد، معمولاً پس از یک سلسله معاملات موفق در ذهن معاملهگران شکل میگیرد و سبب دست‌کم‌گیری ریسک‌ها موجود در بازار می‌شود. این امر، اغلب باعث اعمال اهرم (Leverage) بیشتر از حد قابل‌تحمل و به‌جان خریدن خطرات غیر‌ضروری می‌شود.
سیر احساسات مختلف تریدها در فازهای مختلف بازار
برای درک بهتر احساسات مختلف در فازهای مختلف بازار، میتوان آنها را در قالب یک سفر چرخه‌ای تصور کرد. این فازها نشان میدهند که احساسات چگونه با نوسان بازارها تغییر میکنند. معاملهگران اغلب مجموعه‌ای از فرازوفرود‌های احساسی را تجربه میکنند که میتوانند عمیقاً بر قدرت تصمیم‌گیری آنها تأثیر بگذارند.
در ادامه این احساسات را با جزئیات بیشتر بررسی می‌کنیم:
خوش‌بینی (Optimism)
در آغاز یک ترید یا سرمایه‌گذاری، این خوش‌بینی است که تصمیمات را هدایت می‌کند. تریدرها تصور میکنند که فرصت مناسبی پیدا کرده‌اند و منتظر نتایج مثبت می‌مانند. مشخصه‌ی بارز این مرحله، امیدواری و اطمینان از صعودی بودن روند بازار است.
هیجان (Excitement)
با حرکت بازار در جهت مورد انتظار، هیجان بالا می‌رود. تریدرها متوجه می‌شوند که ارزش سرمایه‌گذاری‌شان در حال افزایش است و این موضوع چشم‌انداز خوش‌بینانه‌ی آنها را شدت می‌بخشد. با ایجاد حس هیجان، تریدرها نسبت به پوزیشن‌های خود احساس رضایت و اعتمادبهنفس بیشتری پیدا میکنند.
شور و شعف (Thrill)
مرحله‌ی شعف زمانی شروع می‌شود که قیمت ارز دیجیتال بیشتر افزایش پیدا میکنند. در این مرحله، تریدرها سود معامله قابل‌توجهی را مشاهده میکنند و کاملاً درگیر شادی و غلیان احساسات هستند. شعف حس شکست‌ناپذیری فزاینده‌ای ایجاد می‌کند و اغلب می‌تواند ارزیابی فرصت‌های معاملاتی را تحت تأثیر قرار دهد. چنین کاری باعث نادیده‌گرفتن خطرات و ریسک‌های بازار می‌شود.
سرخوشی (Euphoria)
سرخوشی، اوج منحنی احساسات است. تریدرها در این فاز معتقدند که سرمایه‌گذاری عالی انجام داده‌اند. با رشد قابل‌توجه قیمت‌ها در بازار، ریسک‌ها کاملاً نادیده گرفته می‌شوند و برخی تریدرها حتی دست به ریسک‌های بزرگ‌تری می‌زنند. اما فوران حس سرخوشی اغلب به این معنی است که بازار به اوج خود رسیده است و از این پس ممکن است اتفاقات خوبی در انتظار بازار نباشد.
اضطراب (Anxiety)
با آشکار شدن اولین نشانه‌های ضعف در بازار، تریدرها کم‌کم احساس اضطراب را تجربه میکنند. آنها مدام از خود می‌پرسند آیا این پایان روند صعودی است یا خیر؟ اما در اغلب مواقع، سرمایه‌گذاری آنها در حدی بی‌پایه و اساس است که نمی‌توانند اقدامی در راستای بهبود شرایط انجام دهند. اضطراب، نقطه‌ی شروع بی‌قراری عاطفی است.
انکار (Denial)
با شروع ریزش قیمت‌ها، ممکن است تریدرها وارد فاز انکار واقعیت شوند. آنها خود را متقاعد میکنند که این ریزش قیمت‌ها صرفاً یک افت موقتی است و بازار به‌زودی بهبود خواهد یافت. در طول این فاز، معاملهگران معمولاً پوزیشن‌های خود را همچنان باز نگه می‌دارند و نشانه‌های هشداردهنده را نادیده می‌گیرند.
ترس (Fear)
با عمیق‌تر شدن افت بازار، ترس وارد میدان می‌شود. سرمایه‌گذاران متوجه می‌شوند که ممکن است اشتباه کرده باشند؛ اما ترس زیان و عدم اطمینان از آینده، آنها را فلج می‌کند. در این فاز است که آنها از ضررهای احتمالی پیش‌رو دچار وحشت می‌شوند.
ناامیدی (Desperation)
ادامه‌ی کاهش قیمت‌ها، ناامیدی را به دنبال دارد. تریدرها ممکن است به دنبال راه‌حل‌های فوری بگردند؛ به امید اینکه با معاملات جدید و سودآور، بتوانند زیان‌های خود را جبران کنند. آنها ممکن است عقل خود را تسلیم احساسات کنند و به‌صورتی کاملا هیجانی و بدون استراتژی مناسب، اقدام به ترید نمایند. بنابراین احساس ناامیدی به تصمیمات غیرمنطقی و خستگی عاطفی منتهی می‌شود.
وحشت (Panic)
وحشت، نقطه‌ای بحرانی است که در آن، تریدرها از نظر عاطفی به‌شدت تحت‌تأثیر ضررها قرار می‌گیرند. بسیاری برای جلوگیری از ضرر بیشتر، اغلب در بدترین زمان ممکن، شروع به فروش دارایی‌های خود میکنند و زیان‌های قابل‌توجهی را متحمل می‌شوند.
سرسپردگی/ تسلیم در برابر بازار (Capitulation)
در فاز سرسپردگی، تریدرها سرانجام تسلیم بازار شده و امید خود نسبت به بهبود روند و قیمت‌ها را از دست میدهند.
تریدرها در چنین حالتی از پوزیشن‌های باقی‌مانده‌ی خود صرف‌نظر کرده و آنها را به فروش می‌رسانند. سرسپردگی اغلب نزدیک کف بازار اتفاق می‌افتد.
یأس (Despondency)
یأس، بدترین فاز عاطفی در این چرخه است. تریدرها در این فاز احساس شکست میکنند و برخی حتی ممکن است به‌طور کامل از بازار خارج شوند. در فاز یأس، احساس کلی این است که بهبود روند بازار غیرممکن است و بدین ترتیب، معاملهگران نسبت به بازار بدبین می‌شوند.
امید (Hope)
با تثبیت روند بازار و فروش‌کش کردن فشار فروش، برخی از تریدرها دوباره امیدوار می‌شود. آنها با دیدن اولین نشانه‌های بهبود، ممکن است دوباره با احتیاط وارد بازار شوند. در ادامه امید به‌تدریج جایگزین ترس می‌شود، اما اعتمادبهنفس همچنان شکننده است.
آرامش (Relief)
زمانی که بازار دوباره حرکت به سمت بالا را آغاز می‌کند، احساس آرامش در ذهن تریدرها شکل میگیرد. دیدگاه آنها این است که انتظار بالاخره به پایان رسیده و صبوری آنها به ثمر نشسته است. آرامش، اغلب با رویکرد محتاطانه‌تری همراه است و در آن تریدرها از روند نزولی که بازار پشت سر گذاشته است، درس می‌گیرند.
خوش‌بینی (Optimism)
با شروع رشد پیوسته‌ی بازار، چرخه‌ی عاطفی دوباره به فاز خوش‌بینی باز‌میگردد. تریدرها دوباره احساس اعتمادبهنفس میکنند و از آنجایی که آنها به دنبال فرصت‌های جدید هستند، چرخه دوباره شروع می‌شود.
تأثیر احساسات بر تصمیمات معاملاتی
در این قسمت، بارزترین احساساتی که تریدرها و سرمایه‌گذاران تجربه میکنند و تاثیر آنها بر ترید را بررسی می‌کنیم:
| احساس | رفتارهای رایج |
| ترس | فروش زودتر از موعد پوزیشن‌ها، ازدستدادن فرصت‌ها و کنار گذاشتن قوانین استراتژیهای مورد استفاده، فومو و ورود هیجانی به معاملات |
| طمع | حفظ پوزیشن‌های برای مدت طولانی، اعمال اهرم بیشازحد و سرمایه‌گذاری‌های پرریسک. |
| امید | نادیده گرفتن سیگنال‌های بازار، حفظ پوزیشن‌های زیان‌ده و به‌تأخیر‌انداختن تصمیمات خروج از معاملات |
| اعتمادبهنفس بیشازحد | ریسک بیشازحد، نادیده‌گرفتن مدیریت ریسک و اتخاذ تصمیمات بی‌پروا بدون تحلیل مناسب |
| اضطراب | تعلل در تصمیم‌گیری، تحلیل بیشازحد معاملات یا خروج خیلی زود از پوزیشن‌ها |
| ناامیدی | درگیرشدن در معاملات انتقامی و هیجانی، انجام معاملات تصادفی و کنارگذاشتن استراتژیهای ازپیشتعیینشده |
| سرخوشی | افزایش تمایل نسبت به معاملات پرخطر، ریسک‌پذیری بیشازحد و نادیده‌گرفتن ریسک‌های بنیادین بازار |
| وحشت | ترس ازدستدادن پول بیشتر، فروش عجله‌ای بدون تحلیل در بدترین شرایط بازار و خروج با ضررهای سنگین در دوره‌های رکود |
راهکارهای مدیریت احساسات در هنگام ترید
ترید، اغلب به عنوان فعالیتی مبتنی بر اعداد و ارقام در نظر گرفته می‌شود؛ اما همان‌طور که در بخش‌های قبل بررسی کردیم، احساسات نقش مهمی در فرآیند تصمیم‌گیری ایفا میکنند. ترس، طمع، خشم و اعتمادبهنفس بیشازحد، میتوانند ارزیابی فرصت‌ها را مختل کنند و منجر به اشتباهات پرهزینه شوند. لازمه‌ی موفقیت، مدیریت مؤثر احساسات از سوی تریدرها است.
در ادامه چند استراتژی کلیدی برای کنترل احساسات و درک واقعیت‌های بازار را به شما ارائه می‌کنیم:
هنگامی که احساس خشم بر شما غلبه کرده است، دست به حرکات هیجانی نزنید
خشم می‌تواند منجر به تصمیمات هیجانی و غیرمنطقی مانند خریدوفروش انتقامی شود. زمانی که خشمگین هستید، از ترید اجتناب کنید. از کامپیوتر یا موبایل خود فاصله بگیرید و زمانی برگردید که آرام شده‌اید. تصمیماتی که پایه و اساس آنها تنها خشم است، معمولا به پشیمانی و چه بسا زیان‌های بیشتر منتهی می‌شود.
با پوزیشن‌های معاملاتی خود ازدواج نکنید
از وابستگی عاطفی به یک ترید یا سرمایه‌گذاری اجتناب کنید. دلبستگی بیشازحد، خروج از پوزیشن در وضعیت‌های نامطلوب را دشوار می‌کند. با معاملات مانند یک ابزار برای دریافت سود رفتار کنید، نه تعهدات شخصی.
بین معاملات‌‌تان زمان استراحت داشته باشید
پس از هر معامله، استراحت کوتاهی برای بررسی و بازیابی ذهنی داشته باشید. چه سود گرفته باشید و چه ضرر، این مکث و استراحت به جلوگیری از معاملات بیشازحد و فرسایش عاطفی کمک می‌کند.
یک حدضرر ثابت تعیین کنید
قبل از ورود به معامله، یک نقطه‌ی حدضرر تعریف کنید. این کار تضمینی است بر اینکه احساسات، سبب ماندن بیشازحد شما در پوزیشن‌های زیان‌ده نخواهند شد.
ذهنتان را بر روی برنامه‌ی معاملاتی خود متمرکز نگه دارید
به استراتژیی و برنامهریزی معاملاتی خود پایبند باشید. زمانی که احساسات فوران میکنند، برنامه‌ی معاملاتی لنگر شماست. چه یک پوزیشن معاملاتی اشتباه شما را زمین‌گیر کرده باشد و چه در فاز برنده باشید، متعهد ماندن به استراتژی معاملاتی، کلید موفقیت بلندمدت است.
احتیاط را با ترس اشتباه نگیرید
احتیاط لازم است، اما ترس را با ترید هوشمندانه اشتباه نگیرید. ریسک‌تان را ارزیابی کنید و بر اساس تحلیل عمل کنید. نباید اجازه بدهید که ترس ازدستدادن سرمایه یا اشتباه‌کردن جلوی شما را بگیرد و پایه تصمیم‌گیری‌های شما باشد.
مراقب باشید اسیر حس طمع نشوید
طمع می‌تواند شما را وسوسه کند تا معاملات سودآور خود را در مواقعی که باید، نبندید و سود را برداشت نکنید. در عوض ترغیب می‌شوید که آن معامله را برای مدتی طولانی نگه دارید یا بدون تحلیل مناسب، به دنبال کسب سود از سیگنال‌های معاملاتی مختلف باشید. به جای دل بستن به سودهای خیالی، سفارشات حدسود (تیک‌پروفیت) را تعیین کنید و به آنها پایبند باشید.
حد سود و حدضرر را با دقت مدیریت کنید
سطوح حدضرر (استاپ‌لاس) خود را نه از روی ترس، بلکه هدفمند و بر اساس شرایط بازار و تحلیل تکنیکال تعیین کنید. مدیریت صحیح سطوح استاپ لاس، از سرمایه‌ی شما در برابر زیان‌های قابل‌توجه محافظت می‌کند.
یک ژورنال معاملاتی تهیه کنید
هر معامله را همراه با احساسی که هنگام انجام آن داشتید، در یک دفترچه رویدادهای روزانه (ژورنال) ثبت کنید. با گذشت زمان، این راهکار به شما کمک خواهد کرد تا الگوهای عاطفی تأثیرگذار بر عملکرد معاملاتی‌تان را شناسایی نمایید. درس گرفتن از اشتباهات و موفقیت‌های گذشته، کلید موفقیت در ترید است.
یک برنامه‌ی معاملاتی طرح کنید
یک برنامه‌ی معاملاتی جامع، نمایی کلی از استراتژیهای ورود، خروج و مدیریت ریسک شما ارائه می‌دهد.
این برنامه شما را منظم نگه می‌دارد و تصمیم‌گیری‌های احساسی را در شرایط پرنوسان بازار به حداقل می‌رساند.
قوانین شخصی را برای خود وضع کنید
قوانین مشخصی برای ترید خود وضع کنید؛ مثلاً محدود کردن ریسک در هر معامله یا تعداد معاملات در طول روز. این دستورالعمل‌های شخصی، به پیش‌گیری از تصمیمات هیجانی و تقویت ثبات ذهنی کمک میکنند.
در شرایط مناسب بازار ترید کنید و ساعات معاملاتی مناسبی انتخاب نمایید
اگر شرایط نامناسب یا پرنوسان بازار با استراتژی معاملاتی شما همسو نیستند، ترید نکنید. همچنین ساعاتی را انتخاب کنید که از نظر ذهنی دارای آمادگی هستید و نقدشوندگی بازار در سطح مناسبی قرار دارد.
راه ذهن‌آگاهی و مدیتیشن را درپیش بگیرید
تمرین ذهن‌آگاهی و مدیتیشن انجام دهید تا استرس را کاهش دهید و در طول معامله بتوانید متمرکز بمانید. این تمرینات به شما کمک میکنند تا احساسات را کنترل کنید و تصمیمات بهتری بگیرید.
بپذیرید که هیچ الگویی صددرصد قابل اعتماد نیست
حتی بهترین الگوهای بازار نیز عاری از اشتباه نیستند؛ پس به هیچ الگو یا اندیکاتوری به طور کامل اتکا نکنید. همواره مدیریت ریسک انجام دهید و برای هرگونه اشتباه احتمالی آماده باشید.
صبور باشید
بازار اغلب کندتر از سرعت مدنظر شما حرکت می‌کند. بی‌حوصلگی می‌تواند منجر به تعقیب معاملات بد یا خروج زودهنگام از معاملات خوب شود. به استراتژی خود اعتماد کنید و منتظر فرصت‌های مناسب بمانید.
وحشت نکنید و بدبین نباشید
در طول دوره‌های رکود، به راحتی ممکن است دچار وحشت یا بدبینی بیشازحد شوید. به‌جای واکنش‌‌دهی عاطفی، با آرامش ارزیابی کنید. اجازه ندهید بدبینی کوتاه‌مدت، چشم‌انداز بلندمدت شما را تحت‌الشعاع قرار دهد.
سخن پایانی
کنترل عواطف، یکی از حیاتی‌ترین مهارت‌ها در ترید است. بازارها غیرقابل پیش‌بینی هستند و نداشتن انضباط عاطفی می‌تواند به گرفتار شدن تریدرها در دام احساساتی مانند ترس، طمع و خشم منتهی شود. با‌این‌حال، رعایت مواردی مانند پایبندی به یک برنامه‌ی معاملاتی منسجم، تعیین اهداف روشن، تمرین تمرکز حواس و پذیرش این نکته که هیچ استراتژی بی‌اشتباه نیست، می‌تواند موجب موفقیت بیشتر در معاملات شود. راهکار کاربردی شما برای کنترل احساسات در ترید و سرمایه‌گذاری چیست؟
