اندیکاتور فیبوناچی (Fibonacci)

وقتی اسم فیبوناچی به گوش خیلی از تریدرها می‌خورد، معمولاً به یاد یک سری از خطوط و درصدها روی چارت می‌افتند که نمی‌دانند دقیقاً چطور کار می‌کنند یا چرا انقدر اهمیت دارند. پشت پرده این ابزار معروف، داستانی جالب و کاربردهای پنهانی وجود دارد. واقعیت این است که ماجرا از یک دنباله عددی ساده شروع شده است؛ همان دنباله‌ای که هر عدد از جمع دو عدد قبلی به‌دست می‌آید و به احتمال زیاد خیلی از ما در دوران مدرسه در درس ریاضیات با آن آشنا شده‌ایم. شاید باورتان نشود ولی همین دنباله، پایه‌گذار یکی از پرکاربردترین ابزارهای تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی است.

فیبوناچی فقط یک ابزار نیست، انگار زبانی است برای نشان دادن نقاط مهم چارت. حالا چرا این سطوح کار می‌کنند؟ چون ما انسان‌ها معمولاً رفتارهای تکراری داریم. بازار هم چیزی جز جمع این رفتارها نیست.

در این مقاله قصد دارم به طور کامل شما را با ابزار فیبوناچی آشنا کنم؛ از اینکه اصلاً فیبوناچی چیست و چطور به کار معامله‌گری می‌آید تا انواع مختلف آن و نحوه استفاده‌ و پیاده‌سازی آن. اگر به دنبال این هستید که یک ابزار کاربردی به استراتژی معاملاتی‌ خود اضافه کنید یا فقط کنجکاو هستید که بدانید چرا همه از این ابزار حرف می‌زنند، این مقاله دقیقا برای شماست.

اندیکاتور فیبوناچی چیست و چه کاربردی دارد؟

قبل از اینکه به سراغ اندیکاتور فیبوناچی و کاربردهای آن در بازارهای مالی برویم، بهتر است مختصری از تاریخچه آن بدانید. ریشه این اندیکاتور به قرن سیزدهم میلادی برمی‌گردد؛ یعنی جایی که لئوناردو فیبوناچی، ریاضی‌دان ایتالیایی، دنباله‌ای را معرفی کرد که بعدها شهرت پیدا کرد و کاربردی‌تر شد. ساختار دنباله فیبوناچی به این صورت است که هر عدد حاصل جمع دو عدد قبلی خود است:

0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, …

نکته‌ای که درباره این دنباله حائز اهمیت است، نسبت‌هایی است که به مرور زمان تبدیل به اعداد و نسبت‌های طلایی شدند. نسبت‌های معروفی مثل ۰/۶۱۸ یا ۱/۶۱۸؛ همان‌هایی که این روزها در چارت‌های قیمتی تبدیل به نواحی پراهمیتی برای تصمیم‌گیری تحلیل‌گران و تریدرهای بزرگ شده‌اند.

البته که از نگاهی دیگر و از دیدی متفاوت، ریشه کاربردی بودن اندیکاتور فیبوناچی در بازارهای مالی را می‌توان به رفتار تکرارشونده معامله‌گران نسبت داد. رفتاری که در حالت کلی می‌گوید پس از هر حرکت شارپی نیاز به استراحت داریم و این استراحت می‌تواند تا سطوح مشخصی ادامه پیدا کند.

تصور کنید که در یک روند شارپ قرار گرفته‌ایم؛ مثلا بیت کوین از ۶۰ هزار دلار حرکتی شارپ به سمت ۱۰۰ هزار دلار داشته است. پس از این رشد شارپ و با رسیدن به قیمت‌های جدید، تعداد زیادی از معامله‌گران تصمیم به سیو سود می‌کنند و قیمت بیت کوین هم شروع به اصلاح می‌کند. در این حالت بسیاری از معامله‌گران نگران خواهند شد و تصورشان این است که به پایان روند رسیده‌اند. بسیاری سردرگم‌اند که این اصلاح تا کجا ادامه‌ دارد و کجا می‌تواند نقطه برگشتی باشد. در چنین شرایطی است که فیبوناچی با سطوح ۰/۳۸۲، ۰/۵ و ۰/۶۱۸ وارد بازی می‌شود.

این سطوح اتفاقی نیست که کار می‌کنند، آن‌ها حاصل رفتار تکرارشونده بازار هستند؛ رفتار جمعی تریدرهایی که ناخودآگاه به این نقاط واکنش نشان می‌دهند. کاربرد اصلی فیبوناچی در همین نقاط بازگشتی خلاصه نمی‌شود. شناسایی محدوده‌های حمایتی و مقاومتی بخشی از کاربرد آن است. از این ابزار برای تعیین اهداف قیمتی در موج‌های اصلاحی و امتدادی، در کنار دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال استفاده می‌شود.

در ادامه این مقاله، به سراغ انواع ابزارهای فیبوناچی می‌رویم و شیوه‌های استفاده دقیق از آن‌ها را یاد می‌گیریم. اما از یاد نبریم که هیچ اندیکاتوری، حتی فیبوناچی، بدون درک شرایط کلی بازار و رفتار قیمت، به‌تنهایی راهگشا نخواهد بود.

انواع اندیکاتور فیبوناچی

در ذهن اکثر تریدرها وقتی صحبت از ابزار فیبوناچی می‌شود، به یاد فیبوناچی اصلاحی یا همان Retracement‌ می‌افتند. در حالیکه انواع بیشتری از این ابزار را می‌توانیم در تحلیل‌هایمان به‌کار بگیریم. در این قسمت قصد داریم که انواع فیبوناچی را توضیح دهیم تا بتوانیم تشخیص دهیم که در موقعیت‌های مختلف بازار، کدام را می‌توانیم به‌کار بگیریم.

فیبوناچی ریتریسمنت (Retracement)

 فیبوناچی ریتریسمنت یکی از ساده‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال است. این نوع از فیبوناچی به افراد کمک می‌کند تا نقاط احتمالی برگشت قیمت را در اصلاح‌ها تشخیص دهند. وقتی قیمت در یک بازار روند دار حرکت می‌کند، معمولاً یک توقف یا استراحت را تجربه خواهد کرد؛ اینجاست که از فیبو اصلاحی استفاده می‌شود.

فیبو ریتریسمنت با استفاده از نسبت‌های طلایی استخراج‌شده از دنباله فیبوناچی، محدوده‌هایی را مشخص می‌کند که قیمت احتمال واکنش و حتی برگشت از آن‌ها را دارد؛ رایج‌ترین این سطوح لول‌های ۲۳/۶٪، ۳۸/۲٪، ۶۱/۸٪ و ۷۸/۶٪ هستند.

البته لول ۵۰ درصد نشات گرفته از دنباله فیبوناچی نیست و تنها چون نصف لگ قبلی است، اکثر معامله‌گران روی آن دیدگاه دارند؛ به همین دلیل در دل لول‌های فیبوناچی گنجانده می‌شود.

رسم این ابزار ساده است، کافی ا‌ست در یک روند صعودی، ابزار را از کف به سقف قیمت بکشید (برعکس آن هم در روند نزولی). مثلاً فرض کنید قیمت یک دارایی از ۱۰۰ تومان تا ۲۰۰ تومان رشد کرده، حالا اصلاح شروع می‌شود. سطح ۳۸/۲٪ در محدوده ۱۶۱ تومان، سطح ۵۰٪ در ۱۵۰ تومان و سطح ۶۱/۸٪ در حدود ۱۳۹ تومان قرار می‌گیرد. این اعداد نقاط مهمی هستند که اگر قیمت به آن‌ها برسد و واکنش نشان بدهد، می‌توان انتظار داشت که اصلاح تمام شده و روند اصلی ادامه پیدا خواهد کرد.

این را هم بدانید که معمولا معامله‌گران منتظرند تا قیمت به سطح ۶۱/۸٪ برسد، چون معتقدند این سطح یکی از قوی‌ترین لول‌های برگشتی است. اگر قیمت در این سطح واکنش نشان دهد و دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال نیز تاییدیه صادر کنند، می‌توان اصلاح را پایان یافته دانست و در جهت روند اصلی وارد معامله شد.

فیبوناچی اکستنشن (Extension)

فیبوناچی اکستنشن ابزاری است که به کمک همان ابزار ریتریسمنت نمایش داده می‌شود، اما لول‌های آن سطوحی فراتر از اصلاح ۱۰۰ درصدی لگ قبلی است. لول‌های معروف فیبوناچی اکستنشن ۱/۲۳۶، ۱/۳۸۲، ۱/۵، ۱/۶۱۸ و ۲/۶۱۸ هستند. این نوع از فیبوناچی کاربرد کمتری نسبت به فیبو اصلاحی دارد و معمولا برای دستیابی به اهداف قیمتی آینده روی لگ‌های اصلاحی ترسیم می‌شود تا در کنار دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال بتواند در شناسایی تارگت قیمتی دقیق‌تر کمکمان کند.

 برای رسم فیبوناچی اکستنشن به دو نقطه نیاز داریم؛ نقطه ابتدا و انتهای موج. پس از انتخاب این دو نقطه لول‌های مدنظر روی چارت نشان داده خواهند شد.

یکی از محبوب‌ترین سطوح اکستنشن، عدد ۱/۶۱۸ است که به آن سطح طلایی هم می‌گویند. اگر روند قدرت کافی داشته باشد، قیمت اغلب این سطح را لمس یا حتی از آن عبور می‌کند. بسیاری از معامله‌گران از این ابزار برای تعیین نقطه خروج یا تارگت‌گذاری استفاده می‌کنند، به‌ویژه در ساختارهای موجی مثل الیوت یا اصلاح‌های ABC. نکته مهم اینجاست که اکستنشن فقط وقتی معنا پیدا می‌کند که موج اصلاحی به پایان رسیده باشد و نشانه‌هایی از ادامه روند در بازار دیده شود.

فیبوناچی پروجکشن Projection یا Expansion

 فیبوناچی اکسپنشن یا پروجکشن یکی دیگر از ابزارهای تحلیلگران تکنیکال است که کاربرد اصلی آن در پیش‌بینی ادامه حرکت قیمت پس از دو موج متوالی است. اینجا دیگر فقط با یک موج سروکار نداریم و برای استفاده از فیبو پروجکشن نیاز به سه نقطه داریم.  برخلاف ریتریسمنت که در دل یک موج اصلاحی به‌دنبال سطوح بازگشت است یا اکستنشن که بعد از پایان اصلاح اهداف را تعیین می‌کند، ابزار اکسپنشن تمرکز بر ساختارهای موجی دارد؛ مخصوصاً زمانی که دو موج را دیده‌ایم و می‌خواهیم مسیر موج سوم را تخمین بزنیم.

برای ترسیم فیبوناچی اکسپنشن به سه نقطه نیاز داریم: نقطه شروع موج اول، پایان موج اول و پایان موج دوم (که معمولاً موج اصلاحی است). فرض کنید قیمت از ۱۰۰ به ۲۰۰ تومان حرکت کرده (موج اول) سپس تا ۱۵۰ تومان اصلاح کرده (موج دوم). حالا با رسم اکسپنشن، می‌توانیم انتهای موج سوم را بر اساس نسبت‌های فیبوناچی از جمله ۱، ۱/۲۷، ۱/۶۱۸ و ۲ پیش‌بینی کنیم.

کاربرد اصلی این ابزار در الگوهای حرکتی مثل موج‌های الیوت، حرکت‌های سه‌موجی ABC و ساختارهای رونددار است؛ جایی که معامله‌گر به‌دنبال هدف‌گذاری دقیق‌تری برای موج سوم است. سطح ۱/۶۱۸ در اینجا هم نقش پررنگی دارد و بسیاری از تریدرهای حرفه‌ای آن را به‌عنوان تارگت اصلی خود در نظر می‌گیرند. نکته مهم در استفاده از فیبوناچی اکسپنشن این است که هم‌زمان با آن، باید سایر نشانه‌ها و تاییدیه‌ها مثل واگرایی، حجم معاملات یا کندل‌های تأییدی را هم بررسی کنیم تا تصمیم‌گیری دقیق‌تری داشته باشیم.

نحوه راه‌اندازی و تنظیمات اندیکاتور فیبوناچی

خیلی وقت‌ها دیده‌ام که تحلیل‌گرها به‌خوبی می‌دانند فیبوناچی چیست و چطور باید از آن استفاده کرد، اما وقتی پای تنظیمات دقیق این ابزار وسط می‌آید، همه چیز یا خیلی شلوغ می‌شود یا آن‌قدر ساده‌سازی می‌شود که عملاً کاربردش را از دست می‌دهد. به همین خاطر، تصمیم گرفتم دقیق و کاربردی به نحوه راه‌اندازی فیبوناچی در پلتفرم‌هایی مثل تریدینگ‌ویو بپردازم؛ زیرا اکثریت تحلیل‌گران ایرانی از همین ابزار استفاده می‌کنند.

فعال‌سازی ابزار فیبوناچی در تریدینگ‌ویو

 برای شروع، کافی‌ است از نوار ابزار سمت چپ، روی آیکون سوم که شامل ابزارهای ترسیمی مثل خط روند و کانال است، کلیک کنید. در منوی بازشده، گزینه‌ Fibonacci Retracement را انتخاب کنید. 

حالا موس شما تبدیل به یک ابزار ترسیم می‌شود که با یک کلیک در کف (Swing Low) و یک کلیک در سقف (Swing High)، فیبوناچی روی چارت ظاهر خواهد شد.

ورود به تنظیمات فیبوناچی

بعد از رسم ابزار، روی یکی از خطوط فیبوناچی دابل‌کلیک کنید یا گزینه‌ی “Settings” را انتخاب کنید. این‌جا دقیقاً همان‌جایی‌ست که می‌توانید فیبوناچی را متناسب با سبک معاملاتی‌تان شخصی‌سازی کنید.

در تب Style معمولاً تنظیمات زیر اهمیت بیشتری دارند:

• سطوح اصلی (۰/۲۳۶ – ۰/۳۸۲ – ۰/۵ – ۰/۶۱۸ – ۰/۷۸۶): حتماً فعال باشند. این‌ها پایه‌ترین سطوح هستند که بیشترین واکنش‌های قیمتی را شاهدشان هستیم.
• سطح 1 و 1/618: معمولاً برای تعیین تارگت‌های قیمتی به‌ویژه در زمان استفاده از ابزار Extension یا در تشخیص موج‌های ادامه‌دار، اهمیت پیدا می‌کنند.

رنگ‌بندی و ضخامت خطوط

سلیقه‌ای است، اما پیشنهاد می‌کنم خطوط مهم مثل 0/618 و 0/382 را با رنگی متفاوت و ضخامت کمی بیشتر مشخص کنید. به‌مرور ذهنتان شرطی می‌شود و با یک نگاه سریع می‌توانید تشخیص دهید که قیمت به کدام سطح واکنش نشان داده است و نیاز نیست دقیق شوید تا عدد آن را بخوانید.

فعال‌سازی یا غیرفعال‌سازی Background

اگر طرفدار نمودارهای تمیز هستید، گزینه‌ی بک‌گراند رنگی را خاموش کنید تا تنها خطوط دیده شوند. اما اگر هنوز در حال یادگیری هستید، فعال بودن رنگ پس‌زمینه به تفکیک بهتر محدوده‌ها کمک می‌کند. سلیقه شخصی من بدون رنگ پس زمینه است تا بتوانم چارت خلوت‌تری داشته باشم.

تنظیمات Logarithmic

اگر در حال تحلیل یک دارایی با تغییرات قیمتی بسیار بزرگ هستید (مثل بیت‌کوین در تایم‌فریم بلندمدت)، باید چک کنید که نمودار روی مقیاس لگاریتمی (log scale) تنظیم شده باشد و فیبوناچی نیز متناسب با آن تنظیم گردد.

برای این کار، روی محور قیمت راست کلیک کرده و گزینه‌ی Log Scale را فعال کنید. سپس مطمئن شوید که در تنظیمات فیبوناچی، تیک گزینه‌ی “Use log scale” نیز فعال شده باشد.

ذخیره‌سازی تنظیمات دلخواه به‌عنوان پیش‌فرض

در نهایت اگر تنظیمات شخصی‌سازی‌شده‌ای دارید که می‌خواهید همیشه از آن استفاده کنید، از داخل پنجره تنظیمات فیبوناچی، روی گزینه‌ی “Save As Default” کلیک کنید. از این لحظه به بعد، هر بار که ابزار را روی چارت بکشید، همان تنظیمات دلخواه‌تان اعمال می‌شود.

تا به اینجای کار با ابزار فیبوناچی و انواع آن آشنا شدیم. در ادامه مقاله قصد دارم تا استراتژی‌های معاملاتی به کمک فیبوناچی را به صورت کاربردی توضیح بدهم تا ببینیم چطور می‌توانیم برای آن جایی در سیستم معاملاتی‌مان در نظر بگیریم.

انواع استراتژی معاملاتی با اندیکاتور فیبوناچی

وقتی به کاربرد واقعی فیبوناچی در معاملات نگاه می‌کنیم، موضوع فقط رسم چند سطح روی نمودار نیست. هنر اصلی در ترکیب این ابزار با ساختار بازار و دیگر ابزارهای تکنیکالی است. در این بخش چند استراتژی که بر پایه فیبوناچی ساخته شده‌اند را آورده‌ایم.

استراتژی ریتریسمنت

 رایج‌ترین نوع استفاده از فیبوناچی به این صورت است که قیمت بعد از یک حرکت شارپ، وارد اصلاح می‌شود و معمولاً در یکی از سطوح مهم فیبوناچی (۰/۳۸۲، ۰/۵ یا ۰/۶۱۸) متوقف می‌شود.
 در این استراتژی، تریدر صبر می‌کند تا قیمت به یکی از این سطوح برسد و هم‌زمان نشانه‌هایی مثل تاییدیه‌های کندلی یا کندل‌های برگشتی، واگرایی در RSI یا افزایش حجم در همان محدوده می‌بیند. نقطه ورود را در همان محدوده فیبو اصلاحی قرار می‌دهیم و تارگت حرکت را در محدوده‌هایی که فیبو اکستنشن نشان می‌دهد، می‌گذاریم.

استفاده از الگوهای کلاسیک در کنار فیبوناچی

در این روش، علاوه بر سطوح فیبوناچی، منتظر تاییدیه دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال می‌مانیم. تاییدیه‌هایی مثل واگرایی بین اندیکاتور و قیمت یا استفاده از مووینگ اوریج‌ها و موارد دیگر به ما کمک می‌کنند. این ترکیب باعث فیلتر شدن سیگنال‌های کاذب می‌شود.

اگر قیمت در سطح ۰/۶۱۸ متوقف شود، ولی هیچ نشانه‌ای از تغییر رفتار خریدار و فروشنده نبینیم، مثلاً اگر کندل‌ها ضعیف هستند یا حجم وارد بازار نشده، در این شرایط باید در نظر داشته باشیم که ورود به معامله فقط با اتکای به لول فیبوناچی، ریسک بالایی دارد.

هم‌پوشانی فیبو با محدوده‌های حمایتی و مقاومتی

قدرت واقعی فیبوناچی زمانی آشکار می‌شود که یکی از سطوح آن با یک ناحیه مهم حمایت یا مقاومت تلاقی داشته باشد. این هم‌پوشانی احتمال واکنش قیمت را بالا می‌برد. حالا به این شرایط تاییدیه‌های دیگر را هم می‌توانید اضافه کنید و وین‌ریت معاملات خود را بالاتر هم ببرید.

استراتژی هم‌پوشانی چند فیبوناچی

در این تکنیک، تریدر از چند ابزار فیبوناچی به‌صورت هم‌زمان استفاده می‌کند. مثلاً یک ریتریسمنت در تایم فریم روزانه، و یکی دیگر در تایم فریم ۴ ساعته. هرجا که سطوح آن‌ها روی هم بیفتد، آن ناحیه به‌عنوان ناحیه‌ای پر پتانسیل برای واکنش قیمت مطرح می‌شود.

اگر جایی اصطلاح PRZ را شنیدید تعجب نکنید. PRZ سرواژه‌های عبارت Potential Reverse Zone است؛ به معنای محدوده پر پتانسیل برگشتی. PRZ ها همان محدوده‌هایی هستند که از ترکیب چند ابزار فیبوناچی و از تلاقی آن‌ها به دست می‌آیند. هر چه محدوده‌های بیشتری را با هم تلاقی داشته باشند، آن محدوده پتانسیل برگشتی بالاتری خواهد داشت.

در نهایت، استفاده از فیبوناچی بیشتر از اینکه حفظ اعداد باشد، فهمیدن رفتار بازار در حوالی آن اعداد است. تجربه شخصی من می‌گوید که موفق‌ترین استراتژی‌ها آن‌هایی هستند که فیبوناچی را با منطق عرضه و تقاضا و تحلیل کندلی ترکیب کرده‌اند، نه صرفاً خطوطی که انتظار داریم قیمت به آن واکنش نشان دهد.

مزایا و معایب استفاده از اندیکاتور فیبوناچی

ابزار فیبوناچی در نگاه اول ممکن است صرفاً چند عدد روی نمودار به‌نظر برسد، اما واقعیت این است که بسیاری از معامله‌گران حرفه‌ای، تصمیم‌های معاملاتی خود را بر اساس همین سطوح می‌گیرند. با این حال، فیبوناچی نه معجزه است و نه راه‌حل نهایی؛ بلکه ابزاری است در دل یک سیستم معاملاتی کامل.

در ادامه به مهم‌ترین مزایا و معایب این ابزار می‌پردازیم:

مزایا

• ساده و پرکاربرد: فیبوناچی از آن دسته ابزارهایی‌ است که هم برای تریدرهای مبتدی قابل استفاده است، هم برای حرفه‌ای‌ها. سطوح مشخصی دارد و نیازی به فرمول‌های پیچیده نیست. ولی هرچه تجربه کار با آن بیشتر شود، جوانب بیشتری از آن قابل رویت خواهد بود.
• نمودی از روانشناسی حرکات بازار: سطوحی مثل ۰/۳۸۲ یا ۰/۶۱۸ صرفاً اعداد تصادفی نیستند. بارها و بارها در بازارهای مالی دیده‌ایم که این سطوح تبدیل به نقاط برگشتی یا حداقل توقف حرکت قیمت می‌شوند. به‌نوعی می‌توان گفت فیبوناچی با رفتارشناسی حرکت تریدرها همسو است.
• قابل استفاده در همه تایم‌فریم‌ها و بازارها: فرقی نمی‌کند روی نمودار بیت‌کوین در تایم هفتگی باشید یا چارت طلا در تایم ۵ دقیقه؛ فیبوناچی در همه جا کاربرد دارد. این ویژگی باعث می‌شود بتوان آن را در استراتژی‌های مختلف (مثل سوینگ، اسکلپ و پوزیشن‌تریدینگ) به‌کار برد.
• ابزار مکمل عالی برای ترکیب با دیگر تکنیک‌ها: فیبوناچی به تنهایی کافی نیست، اما وقتی با ابزارهایی مثل RSI، الگوهای کندلی، واگرایی‌ها یا نواحی حمایت و مقاومت ترکیب شود، دقت تحلیل به‌طرز قابل‌قبولی افزایش پیدا می‌کند.

معایب

• وابستگی به انتخاب نقاط مناسب برای ترسیم: بزرگ‌ترین چالش فیبوناچی، در انتخاب سقف و کف مناسب برای رسم آن است. اشتباه در این انتخاب، باعث گمراهی کامل تحلیل می‌شود. دو نفر می‌توانند روی یک چارت، دو فیبوناچی مختلف بکشند و به نتایج متفاوتی برسند؛ بنابراین سعی کنید تا تحلیل خود به کمک ابزارهای مختلف را طوری پیش ببرید که نواحی هم‌پوشانی بیشتری را داشته باشید؛ به عبارتی هم‌پوشانی با دیگر ابزارهای تکنیکالی می‌تواند مهر تاییدی بر انتخاب صحیح نقاط فیبوناچی باشد.
• سیگنال‌دهی بدون تأیید قوی: فیبوناچی به‌تنهایی سیگنال نمی‌دهد. ممکن است قیمت به سطح ۰/۶۱۸ برسد، ولی هیچ واکنشی نشان ندهد یا حتی آن را بشکند و ادامه دهد. بنابراین تریدرهایی که صرفاً به‌محض رسیدن قیمت به لول‌های فیبوناچی وارد معامله می‌شوند، معمولاً با ضرر مواجه خواهند شد.
• احتمال به هم ریختگی ذهن تریدر با استفاده بیش از حد از فیبوناچی: وقتی چارت قیمت یک دارایی را باز می‌کنید، در تایم‌فریم‌های مختلف و برای لگ‌های متعددی می‌توانید ابزارهای فیبوناچی را پیاده‌سازی کنید. همین موضوع می‌تواند باعث شود که چارت بیش از حد شلوغ شده و سطوح زیادی را پیش روی معامله‌گر قرار دهد. برای جلوگیری از این به‌هم ریختگی ذهنی، نگاه مولتی تایم‌فریم داشته باشید و نظم چارتی را فراموش نکنید.

نکات مهم استفاده از اندیکاتور فیبوناچی

برای استفاده مؤثر از فیبوناچی برخی نکات تکمیلی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهم پرداخت.

نکته اول: انتخاب صحیح سقف و کف برای رسم فیبوناچی

هر فیبوناچی‌ که رسم می‌شود، وابسته به انتخاب دو نقطه یا سه نقطه روی چارت است؛ این نقاط باید در محدوده‌ای باشند که روند واضح و قابل تشخیص دارند.

•  سعی کنید نوسانات شارپ را مبنا قرار دهید.
•  حرکات فلت یا خنثی برای رسم فیبوناچی اصلا مناسب نیستند.
• استفاده از تایم‌فریم بالاتر (مثل روزانه یا ۴ ساعته) دید بهتری برای انتخاب این نقاط به ما می‌دهند.

نکته دوم: تأیید گرفتن از ابزارهای مکمل

فیبوناچی فقط یک ابزار است، برای ورود مستقیم به معاملات از‌آن استفاده نکنید.

• وقتی قیمت به سطح ۰/۵ یا ۰/۶۱۸ رسید، به دنبال نشانه‌هایی از برگشت باشید؛ مثل کندل معکوس، واگرایی در RSI یا افزایش حجم.
• استفاده از خطوط روند، سطوح حمایت و مقاومت، و حتی اندیکاتورهایی مثل MACD یا استوکاستیک می‌تواند دقت تحلیل را بالا ببرد.

نکته سوم: توجه به تایم‌فریم معاملاتی

گاهی یک سطح فیبوناچی در تایم‌فریم ۵ دقیقه‌ای ظاهر می‌شود، اما اصلاً اهمیتی در تایم روزانه ندارد. باید بتوانید با نگاهی مولتی‌تایم فریم قدرت سطوح را نسبت به همدیگر بسنجید.

• فیبوناچی تایم‌های بالاتر قدرت بیشتری دارند.
• اگر در تایم پایین معامله می‌کنید، به هم‌پوشانی سطوح با تایم‌های بالا توجه کنید.

نکته چهارم: نسبت به سطوح فیبوناچی سوگیری ذهنی نداشته باشید!

فقط چون دوست داریم که قیمت از سطح ۰/۶۱۸ برگردد، دلیلی نمی‌شود که حتماً این اتفاق بیفتد. باید سعی کنید که احساسات را از معاملات دور کرده و با اتکا به تاییدیه‌ها وارد معامله شویم.

•  اگر قیمت بدون نشانه خاصی سطح را رد کرد، تعصب نداشته باشید و منتظر شکل‌گیری شرایط جدید در چارت باشید.
•  منتظر نشانه‌های واقعی باشید؛ نه پیش‌داوری‌های ذهنی.

نکته هفتم: قرار دادن حد ضرر فراموش نشود!

هیچ محدوده‌ای قطعی نیست. حتی سطح طلایی ۰/۶۱۸ با هم‌پوشانی دیگر ابزارهای‌های فیبوناچی و در برخورد با سطوح حمایتی در کنار تاییدیه دیگر اندیکاتورها و اسیلاتورها، دلیلی نمی‌شود که از حد ضرر استفاده نکنیم. تمامی این موارد با اهداف بالا بردن احتمال موفقیت است نه موفقیت قطعی!

•  قرار دادن استاپ‌لاس کمی پایین‌تر از سطح حمایت (یا بالاتر از مقاومت در معاملات شورت) ضروری‌ است.
•  ترید کردن بدون استاپ، حتی با دقیق‌ترین ابزارها، قمار است.

در نهایت، فیبوناچی را باید فهمید، نه حفظ کرد. وقتی متوجه می‌شوید که چرا قیمت به یک سطح خاص واکنش نشان می‌دهد، تازه نقش این ابزار را درک کرده‌اید. اگر این فهم را با مدیریت ریسک و نظم معاملاتی همراه کنید، آن‌وقت فیبوناچی به یکی از تیزترین ابزارهایی تبدیل می‌شود که در جعبه ابزار شما به‌عنوان یک تریدر حرفه‌ای وجود دارد.

تصمیم نهایی را با فیبوناچی نگیرید!

در نهایت باید بدانید فیبوناچی بیشتر از اینکه نشان‌دهنده برخی سطوح و درصدها باشد، ابزاری است برای درک بهتر رفتار بازار و پیش‌بینی نقاط مهم. اما موفقیت در استفاده از آن زمانی حاصل می‌شود که با تحلیل پرایس اکشن و منطق عرضه و تقاضا ترکیب شود. اگر می‌خواهید از این ابزار بیشترین بهره را ببرید، همین حالا تمرین عملی روی نمودارها را شروع کنید و فیبوناچی را وارد استراتژی شخصی خود کنید.