الگوی سه‌گانه نزولی (Falling Three)

تصور کنید در اوج یک روند صعودی هستید؛ همه‌چیز سبز است، خریداران خوشحال‌اند و قیمت‌ در حال رشد است. اما درست همان لحظه که خیال همه راحت است، ناگهان الگویی در بازار شکل می‌گیرد که با خود هشدارهایی به همراه دارد.

الگوی سه‌گانه نزولی، یکی از آن نشانه‌هایی است که اگر به موقع تشخیصش دهید، می‌تواند جلوی ضررهای بزرگ را بگیرد یا حتی موقعیت‌های طلایی برای فروش ایجاد کند. اما واقعاً چه زمانی این الگو معتبر است؟ از کجا بفهمیم الگوی واقعی را دیده‌ایم؟ و مهم‌تر از همه، چطور می‌توانیم با آن معامله کنیم؟

اگر فقط چند دقیقه برای خواندن این مقاله وقت بگذارید، یاد می‌گیرید چطور این الگو را درست شناسایی کنید، چه اشتباهاتی را باید دور بزنید و چطور با ترکیبش با ابزارهای دیگر، معاملات دقیق‌تری انجام دهید.

الگوی سه‌گانه نزولی چیست؟

اگر دنبال پیدا کردن نشانه‌هایی برای برگشت روند بازار هستید، الگوی سه‌گانه نزولی می‌تواند یکی از ابزارهای قابل‌اعتماد شما باشد. این الگو از دل تحلیل تکنیکال می‌آید و یکی از الگوهای کندلی معروف است که بیشتر در انتهای حرکت‌های صعودی دیده می‌شود. هدفش هم مشخص است؛ هشدار می‌دهد که شاید وقت ریزش قیمت رسیده باشد.

الگوی سه‌گانه نزولی از سه کندل پشت سر هم تشکیل شده است. کندل اول یک کندل صعودی کوچک است؛ یعنی خریداران هنوز در بازار حضور دارند، اما قدرت زیادی ندارند. کندل دوم کاملاً جریان را عوض می‌کند. یک کندل نزولی قوی که کل بدنه کندل اول را در بر می‌گیرد. همین نشانه‌ می‌گوید که فروشندگان وارد بازار شده‌اند و دارند کنترل را به دست می‌گیرند. در نهایت، کندل سوم دوباره نزولی است و حتی پایین‌تر از کندل دوم بسته می‌شود. این یعنی قدرت فروشندگان حالا بیشتر هم شده و ممکن است روند صعودی قبلی تمام شده باشد.

اما یک نکته خیلی مهم وجود دارد. فقط ظاهر این سه کندل کافی نیست. این الگو باید در جای درستی از چارت ظاهر شود تا معنا داشته باشد. به علاوه حتماً باید قبل از آن، یک حرکت صعودی در نمودار دیده شده باشد. اگر این سه کندل در وسط یک روند خنثی یا حتی در انتهای روند نزولی ظاهر شوند، نمی‌شود روی آن‌ها حسابی باز کرد.

جالب است بدانید طبق آماری که در کتاب « Encyclopedia of Candlestick» نوشته‌ی توماس بولکوفسکی (Thomas N. Bulkowski) آمده، الگوی سه‌گانه نزولی در ۷۰ درصد مواقع درست عمل می‌کند. یعنی اگر جای درستی از نمودار آن را ببینید، احتمال زیادی وجود دارد که بازار واقعاً شروع به ریزش کند.

در ادامه مقاله، با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم که این الگو دقیقاً چه زمانی به‌وجود می‌آید، چطور آن را شناسایی کنیم و مهم‌تر از همه، چطور با آن معامله کنیم.

الگوی سه‌گانه نزولی چه زمانی رخ می‌دهد؟

برای اینکه الگوی سه‌گانه نزولی درست و معتبری شکل بگیرد، باید به زمان و جای ظاهر شدنش روی نمودار خیلی دقت کنیم. چون این الگو فقط وقتی معنا دارد که در انتهای یک روند صعودی اتفاق بیفتد. یعنی قبل از اینکه این سه کندل ظاهر شوند، باید نمودار یک حرکت رو به بالا یا رشد قیمتی را تجربه کرده باشد.

به زبان ساده‌تر، وقتی قیمت برای مدتی در حال بالا رفتن است و به نظر می‌رسد بازار در دست خریداران است، اگر ناگهان الگوی سه‌گانه نزولی را ببینیم، یعنی ممکن است شرایط تغییر کند. اینجاست که فروشندگان وارد می‌شوند و احتمال ریزش یا برگشت قیمت بالا می‌رود.

پس اگر الگو را در وسط یک روند خنثی یا حتی در انتهای یک حرکت نزولی دیدید، نمی‌شود به آن اعتماد کرد. در واقع، این الگو در آن شرایط سیگنال اشتباهی می‌دهد. چون برای اینکه نشانه‌ واقعی برگشت باشد، باید بعد از یک رشد قوی خودش را نشان بدهد.

پس زمان مناسب برای رخ دادن این الگو دقیقاً جایی‌ است که قیمت رشد کرده، به یک ناحیه مهم رسیده و حالا بازار آماده‌ برگشت است. اگر این شرایط را روی نمودار دیدید، وقتش رسیده که بیشتر دقت کنید، چون ممکن است یکی از فرصت‌های خوب معاملاتی پیش روی شما باشد.

الگوی سه‌گانه نزولی را چطور شناسایی کنیم؟

الگوی سه‌گانه نزولی از سه کندل پشت سر هم تشکیل می‌شود. ظاهر ساده‌ای دارد، اما باید دقیق بررسی شود تا مطمئن شویم با یک الگوی معتبر طرف هستیم. برای اینکه این الگو را درست شناسایی کنیم، کافی ا‌ست به ترتیب شکل و ویژگی‌های هر کندل توجه کنیم:

کندل اول: یک شمع صعودی و نسبتاً کوچک

این کندل نشان می‌دهد خریداران هنوز حضور دارند، اما قدرت‌ آن‌ها زیاد نیست. معمولاً این کندل در ادامه روند صعودی قبلی شکل می‌گیرد.

کندل دوم: یک شمع نزولی بزرگ که کندل اول را در برمی‌گیرد

 اینجاست که شرایط بازار شروع به تغییر می‌کند. بدنه این کندل باید به‌طور کامل بدنه کندل قبلی را دربر بگیرد یا اصطلاحاً «Engulf» کند. این یعنی فروشندگان قدرت را به‌دست گرفته‌اند و بازار شروع به چرخش کرده است.

کندل سوم: یک شمع نزولی دیگر که پایین‌تر از دو کندل قبلی بسته می‌شود

 این کندل تأیید نهایی الگوست. با بسته شدن قیمت در پایین‌ترین سطح سه کندل، پیام روشنی از فشار فروش دریافت می‌کنیم.

این سه کندل کنار هم، دقیقاً سیگنالی از تغییر جریان بازار از صعود به نزول را به ما نشان می‌دهند.

اما فقط ظاهر کندل‌ها مهم نیست. برای اینکه مطمئن شویم با یک الگوی قابل اعتماد روبه‌رو هستیم، باید آن را در جای درستی از نمودار ببینیم. یعنی بعد از یک رشد قیمتی، ترجیحاً در نزدیکی مقاومت‌ها، سقف‌های مهم، یا سطوحی که قبلاً قیمت به آن‌ها واکنش داشته است.

گاهی هم ممکن است این الگو کمی متفاوت ظاهر شود. مثلاً کندل‌ها سایه‌های بلندی داشته باشند، شبیه الگوی چکش معکوس. ولی تا زمانی که ترتیب و ویژگی‌های اصلی کندل‌ها حفظ شده باشد، می‌توان آن را نسخه‌ای از الگوی سه‌گانه نزولی در نظر گرفت.

در عمل، وقتی این سه کندل را در جای مناسب روی نمودار دیدید، احتمال برگشت قیمت زیاد است. پس بهتر است علامت هشدار را جدی بگیرید و برای تصمیم‌گیری معاملاتی آماده باشید.

استراتژی‌های معاملاتی با الگوی سه‌گانه نزولی

حالا که با شکل و شرایط تشکیل الگوی سه‌گانه نزولی آشنا شدیم، وقت آن است که ببینیم چطور می‌توانیم از این الگو در معاملات واقعی استفاده کنیم. به طور کلی، این الگو به ما هشدار می‌دهد که روند صعودی در حال پایان است و احتمال ریزش وجود دارد. اما برای اینکه ورود مطمئن‌تری داشته باشیم، بهتر است از این الگو در کنار ابزارهای دیگر تحلیل تکنیکال استفاده کنیم. در ادامه چند استراتژی ساده و کاربردی را مرور می‌کنیم که می‌توانید با استفاده از آن‌ها، از الگوی سه‌گانه نزولی برای گرفتن پوزیشن فروش (Short) استفاده کنید.

استراتژی اول: معامله با پولبک در روند نزولی

این یکی از ساده‌ترین و مطمئن‌ترین روش‌ها برای استفاده از الگوی سه‌گانه نزولی است. وقتی قیمت در یک روند نزولی قرار دارد، گاهی به‌صورت موقت به سمت بالا برمی‌گردد که در سبک‌های پرایس اکشنی پولبک گفته می‌شود. (با پولبک‌های بعد از شکست سطح اشتباه نگیرید!) اگر در همین برگشت کوتاه، الگوی سه‌گانه نزولی ظاهر شود، می‌تواند نشانه شروع یک موج نزولی جدید باشد.

• نقطه ورود: بعد از شکست کف کندل سوم در الگو
• حد ضرر: بالای سقف الگو (بالاترین نقطه از سه کندل)
• نقطه خروج: محدوده کف قبلی یا ادامه روند تا حمایت بعدی

استراتژی دوم: معامله در ناحیه مقاومت

یکی از موقعیت‌های خیلی خوب برای استفاده از این الگو، زمانی است که قیمت به یک مقاومت مهم رسیده باشد. اگر در این ناحیه، الگوی سه‌گانه نزولی شکل بگیرد، به احتمال زیاد شاهد برگشت قیمت خواهیم بود. این حالت نسبت به حالت قبل کامل‌تر است و وین‌ریت بالاتری دارد.

• نقطه ورود: زمانی که قیمت از کف کندل سوم عبور می‌کند
• حد ضرر: کمی بالاتر از مقاومت یا سقف الگو
• نقطه خروج: اولین سطح حمایت زیر ناحیه ورود

استراتژی سوم: معامله با میانگین متحرک

در این روش، از میانگین‌های متحرک (مثل MA20 یا MA50) به عنوان راهنمای روند استفاده می‌کنیم. اگر قیمت در یک روند نزولی قرار داشته باشد و بعد از برخورد به میانگین متحرک، الگوی سه‌گانه نزولی ظاهر شود، احتمال زیادی برای ادامه ریزش وجود دارد.

• نقطه ورود: بعد از شکست کندل سوم، همزمان با برخورد قیمت به میانگین
• حد ضرر: بالای سقف الگو یا بالای میانگین متحرک
• نقطه خروج: تا حمایت قبلی یا نسبت ریسک به ریوارد ۱ به ۲

استراتژی چهارم: ترکیب با واگرایی RSI

این استراتژی مخصوص مواقعی است که بازار در حال تشکیل سقف‌های بالاتر (Higher High) است، اما اندیکاتور RSI سقف‌های پایین‌تر (Lower High) می‌سازد. این تضاد یا واگرایی، معمولاً نشانه‌ای از ضعف خریداران است. اگر در همین شرایط، الگوی سه‌گانه نزولی ظاهر شود، سیگنال قوی‌تری برای فروش خواهیم داشت.

• نقطه ورود: بعد از شکسته شدن کف کندل سوم
• حد ضرر: بالای سقف الگو یا آخرین سقف قیمتی
• نقطه خروج: سطح حمایتی قبلی یا براساس حرکت قیمت در واکنش به واگرایی

استراتژی پنجم: ترکیب با ابزار فیبوناچی

ابزار فیبوناچی مخصوص شناسایی سطوح برگشتی بازار است. زمانی که قیمت در یک اصلاح صعودی به یکی از سطوح فیبوناچی (مثل 50 درصد یا 61/8 درصد) برسد و هم‌زمان الگوی سه‌گانه نزولی ظاهر شود، می‌توان منتظر ریزش دوباره بازار بود.

• نقطه ورود: شکست کف کندل سوم در ناحیه فیبوناچی
• حد ضرر: بالای سقف الگو یا سطح فیبوناچی بعدی
• نقطه خروج: کف قبلی قیمت یا نسبت ریسک به ریوارد مناسب

در همه‌ی این استراتژی‌ها، مهم‌ترین نکته این است که صرفاً به ظاهر کندل‌ها بسنده نکنید. الگو زمانی ارزشمند است که در جای درست و در ترکیب با ابزارهای دیگر ظاهر شود. هرچقدر تأیید بیشتری برای برگشت قیمت داشته باشید، احتمال موفقیت معامله‌تان بیشتر خواهد بود.

نکات مهم الگوی سه‌گانه نزولی

الگوی سه‌گانه نزولی، در نگاه اول شاید ساده به نظر برسد، اما برای استفاده درست از آن باید به چند نکته مهم توجه کنید. خیلی وقت‌ها معامله‌گران تازه‌کار فقط به ظاهر کندل‌ها نگاه می‌کنند، در حالی که محل تشکیل الگو، شرایط بازار، و تأییدیه‌های دیگر اهمیت بسیار زیادی دارد. در ادامه، مهم‌ترین نکاتی را که هنگام کار با این الگو باید در نظر بگیرید، مرور می‌کنیم:

• الگو فقط در روند صعودی معنا دارد. اگر بازار در حال ریزش یا بدون روند (رنج) باشد، این الگو نمی‌تواند سیگنال معتبری بدهد. این الگو نشانه‌ی برگشت است، پس باید قبل از آن حرکت صعودی قابل توجهی وجود داشته باشد.
• کندل دوم باید به‌طور کامل کندل اول را بپوشاند. اگر کندل دوم فقط بخشی از کندل اول را بپوشاند، نمی‌توان به آن اعتماد کرد. باید بدنه کندل دوم از بالا تا پایین، کاملاً بدنه کندل اول را در بر بگیرد.
•  کندل سوم باید نزولی و تأییدکننده باشد. وجود یک کندل سوم نزولی که پایین‌تر از دو کندل قبلی بسته شود، به ما تأیید می‌دهد که فروشندگان وارد بازار شده‌اند و کنترل قیمت را در دست دارند.
• هرچه سایه بالایی کندل‌ها بیشتر باشد، فشار فروش بالاتر است. گاهی کندل‌ها سایه‌های بلندی در بالا دارند، این یعنی خریداران سعی کرده‌اند قیمت را بالا ببرند، اما فروشندگان قوی‌تر بوده‌اند و قیمت را پایین کشیده‌اند.
• محل تشکیل الگو مهم‌تر از شکل آن است. همان‌طور که قبلاً هم گفتیم، الگو اگر در یک مقاومت، در نزدیکی خط میانگین یا روی سطح فیبوناچی ظاهر شود، ارزش بسیار بیشتری دارد. پس قبل از ورود به معامله، حتماً محل شکل‌گیری الگو را بررسی کنید.
•  با ابزارهای دیگر تأیید بگیرید. ترکیب این الگو با ابزارهایی مثل RSI، MACD، خطوط روند، فیبوناچی و سطوح مقاومتی باعث می‌شود تحلیل شما قوی‌تر و مطمئن‌تر شود. با این کار می‌توانید وین‌ریت بالاتری داشته باشید.
• صبور باشید و تا شکست کف کندل سوم صبر کنید. ورود زودهنگام می‌تواند باعث ضرر شود. صبر کنید تا کف کندل سوم شکسته شود و بعد وارد معامله شوید. این تأخیر کوتاه ممکن است میزان ریوارد به ریسک شما را کمتر کند، اما در عوض نرخ بردتان بالاتر می‌رود.
•  حد ضرر را همیشه در نظر بگیرید. بدون حد ضرر وارد هیچ معامله‌ای نشوید. حتی اگر الگو خیلی واضح باشد، باز هم بازار می‌تواند خلاف انتظار حرکت کند.

در نهایت، فراموش نکنید که هیچ الگویی به‌تنهایی کامل نیست. معامله موفق حاصل ترکیب تحلیل، صبر، مدیریت سرمایه و تجربه است. الگوی سه‌گانه نزولی یکی از ابزارهای خوب برای تشخیص برگشت‌های نزولی در بازار است، اما فقط وقتی در جای درست و با روش درست استفاده شود!

از هشدار تا سیگنال، هوشمندانه ترید کنید!

الگوی سه‌گانه نزولی مثل چراغ زرد وسط چهارراه بازار است؛ نه آن‌قدر واضح که همیشه جلوی چشم باشد، نه آن‌قدر پیچیده که نشود فهمید. اگر درست و به‌موقع تشخیصش بدهید، می‌تواند جلوی خیلی از ضررها را بگیرد یا حتی فرصت‌های خوبی برای ورود به معاملات فروش فراهم کند.
 فقط یادتان باشد، هیچ الگویی به‌تنهایی معجزه نمی‌کند. قدرت این الگو وقتی چند برابر می‌شود که با ابزارهای تحلیلی دیگر مثل RSI، خطوط مقاومت یا میانگین متحرک ترکیبش کنید. اینجاست که تحلیل شما به یک استراتژی کامل تبدیل می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم حالا که این الگو را یاد گرفتید، دست‌به‌کار شوید و یک نمودار واقعی باز کنید، الگوها را بررسی کنید و ببینید آیا می‌توانید فرصت‌های خوبی در دل چارت‌ها پیدا کنید یا خیر. اگر هم سوالی دارید، می‌توانید در قسمت کامنت‌ها بپرسید.