الگوی ستاره عصرگاهی (Evening Star)

این جمله بین معامله‌گران معروف است: روند دوست شماست. اما اگر نتوانیم به موقع تغییر روند را تشخیص دهیم، همه چیز به ضرر ما تمام خواهد شد. ستاره عصرگاهی الگویی کندل استیک است که می‌تواند در تشخیص معکوس شدن روند صعودی به ما کمک کند.

الگوی ستاره عصرگاهی چیست؟

پترن (الگوی) ستاره عصرگاهی یکی از قابل اعتمادترین الگوهای معکوس نزولی در تحلیل تکنیکال کلاسیک به شمار می‌رود. به زبان ساده، الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی یک الگوی سه شمعی (سه کندلی) است که یک تغییر روند بالقوه از صعودی به نزولی را در چارت یک دارایی به ما نشان می‌دهد. این الگو معمولاً در بالای یک روند صعودی ظاهر می‌شود و ضعیف شدن فشار خرید را نشان می‌دهد، به‌طوری که معامله‌گر متوجه می‌شود احتمالا به‌زودی، فروشندگان کنترل بازار را در دست خواهند گرفت.

الگوی ستاره عصرگاهی، به‌عنوان یک ساختار سه شمعی، به معامله‌گران هشدار می‌دهد روند صعودی ممکن است نزدیک به مرحله فرسودگی باشد و به‌زودی معکوس شود. در نتیجه، خریدارانی (لانگ تریدرهایی) که در سود هستند، پوزیشن خود را می‌بندند و از باز کردن مجدد موقعیت خرید خودداری می‌کنند. همچنین شورت تریدرها خود را برای باز کردن یک پوزیشن فروش آماده می‌کنند.

روانشناسی پشت الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی ساده است. در چارت، گاوها (خریدارها) قیمت را بالا می‌کشند؛ اما مکث و شکاف بین حرکتشان نشان می‌دهد قدرت خرید در حال محو شدن است. در ادامه، وقتی خرس‌ها (فروشنده‌ها) بر این بلاتکلیفی غلبه می‌کنند، توازن قدرت به هم می‌خورد. از آنجایی که پترن کندل استیک ستاره عصرگاهی در بالای رالی‌ها (روندهای قدرتمند صعودی) ظاهر می‌شود، تریدرها آن را یک سیگنال نزولی بسیار محتمل می‌دانند. احتمال معکوس شدن ترند زمانی بیشتر می‌شود که الگوی ستاره عصرگاهی در یک سطح مقاومت شناخته‌شده تشکیل شود یا با افزایش حجم همراه باشد.

الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی چه زمانی رخ می دهد؟

الگویEvening Star  معمولا پس از یک حرکت صعودی پایدار رخ می‌دهد، چه یک روند صعودی چند هفته‌ای باشد چه یک رالی و حرکت صعودی تند که به‌خاطر خبری خاص ایجاد شده است. همچنین، بازار معمولاً در شرایط خرید بیش از حد (یا نزدیک به آن) قرار می‌گیرد، جایی که خریداران قیمت را به‌شدت به یک ناحیه مقاومت، نوسانات حرکت قبلی قبلی یا سطوح بالای هر اندیکاتور نوسانی دیگر می‌رسانند. با توجه به این که مومنتوم طولانی است، تنها یک مکث کوتاه در خرید لازم است تا کاهش تقاضا را نشان بدهد.

پترن ستاره عصرگاهی اغلب در یکی از سه حالت زیر دیده می‌شود:

• در سطح یک مقاومت اصلی یا فقط بالاتر از آن: مناطق عرضه افقی، اوج‌های قبلی یا نواحی محوری که فروشندگان سازمانی احتمالا منتظر آن هستند.
• پس از یک ترند صعودی بدون ترمز: وقتی چندین کندل صعودی بزرگ، با عقب‌نشینی اندک در طول مسیر همینطور رو به بالا حرکت کرده‌اند که نشان‌دهنده احساسات پرشور آن‌ها است.
• در نزدیکی ناحیه‌ی همگرایی (تلاقی) سطوح تکنیکال کلیدی: به‌عنوان مثال، یک بسط فیبوناچی، یک باند بالایی بولینگر یا یک میانگین متحرک بلند مدت که بسیاری از سوئینگ تریدرها آن را دنبال می‌کنند.

در نظر داشته باشید که بدون یک روند صعودی واضح قبلی، الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی دقتش را از دست می‌دهد. این اوج فرسودگی خریداران است که الگوی ستاره عصرگاهی را معنادار می‌کند. معامله‌گران قبل از تصمیم‌گیری بر مبنای الگوی ستاره عصرگاهی، اغلب به‌دنبال تاییدیه‌های بیشتری هستند. به‌عنوان مثال، می‌توان به افزایش حجم در کندل سوم یا شکسته شدن یک حمایت کوتاه‌مدت، اشاره کرد. به این ترتیب،‌ تریدرها اطمینان پیدا خواهند کرد که روند واقعا معکوس شده است.

پترن ستاره عصرگاهی را چطور شناسایی کنیم؟

در بالا متوجه شدیم که یک پترن Evening Star Candlestick، یک الگوی سه شمعی است که حرکت صعودی را به نزولی تبدیل می کند. تشخیص دقیق آن به بررسی توالی، شکاف و نسبت آن سه کندل بستگی دارد:

• کندل صعودی قدرتمند (اولین کندل): یک کندل سبز رنگ با بدنه بزرگ که نزدیک به اوجش بسته شود. این حرکت، سیگنال خریدی تهاجمی را می‌دهد و لنگر اولیه را برای الگو تعیین می‌کند.
• کندل مردد کوچک (دومین کندل): یک کندل دوجی یا دارای بدنه‌ای کوچک که به بالای کندل قبلی (شماره یک) کشیده شده و دارای دمی کوتاه یا بلند است. این شمع نشان می‌دهد حرکت صعودی متوقف شده و بازار بلاتکلیف است.
• کندل نزولی قدرتمند (سومین کندل): یک کندل قرمز رنگ با بدنه بزرگ که نزدیکی شروع کندل قبلی (شماره دو) باز شده و داخل یا پایین‌تر از بدنه کندل اول بسته می‌شود. بدنه آن باید تا زیر بدنه اولین شمع کشیده شود. همپوشانی بیشتر، سیگنال قوی‌تری را نشان می‌دهد. این حرکت تأیید می‌کند که فروشندگان کنترل را به دست گرفته‌اند و ترند در حال معکوس شده است.

به منظور تشخیص الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی، از این چک لیست استفاده کنید.

• اولین قدم: الگو باید بعد از یک سوئینگ یا روند صعودی واضح شکل گرفته باشد. ترجیحا باید در مقاومت، سوئینگ های قبلی یا نزدیکی ناحیه‌ همگرایی (تلاقی) سطوح تکنیکال کلیدی باشد.
• گپ یا باز شدن ضعیف: در بازارهایی مثل بورس که فقط در روزهای کاری فعال هستند، ممکن است بعد از رفتاری که در قدم اول توضیح دادیم،‌ با یک گپ مواجه شویم. در بازارهای بیست و چهار ساعته (مثل ارزهای دیجیتال)، یک کندل دوجی یا کندل با بدنه کوچک مشاهده خواهیم کرد.
• اندازه‌گیری نفوذ: نقطه بسته شدن کندل سوم باید حداقل پنجاه درصد داخل بدنه کندل اولیه باشد. بسته شدن زیر نقطه باز شدن کندل اولیه، به مراتب بهتر است و قدرت بسیار بالای فروشندگان را نشان می‌دهد.
• تاییدیه حجم (اختیاری، اما تضمین‌دهنده): حجم معاملات افزایشی یا بالاتر از حد متوسط در کندل سوم، به اعتبار الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی ما اضافه می‌کند.
• هم‌ترازی تایم فریم: در تایم فریم چهار ساعته، روزانه یا بالاتر بهترین عملکرد را دارد. تایم فریم‌های پایین‌تر، نویز بیشتری تولید می‌کنند، پس همیشه برای تشخیص پترن مورد بحث داخل تریدینگ ویو یا هر پلتفرم دیگر (مثل متاتریدر) از تایم فریم‌های بالا استفاده کنید.

اگر می‌خواهید از الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی به منظور تشخیص تغییر روند استفاده کنید، باید مراقب یک‌سری اشتباهات متداول باشید. در نظر داشته باشید هر گردی، گردو نیست! هر سه کندلی که ظاهری مشابه الگوی ستاره عصرگاهی دارند، لزوما نشان‌گر معکوس شدن ترند نیستند! بدون روند صعودی قدرتمند قبلی، الگو معنی خود را از دست می‌دهد. نکته بسیار مهم دیگر، قدرت سومین کندل است؛ اگر کندل نزولی سوم دارای قدرت کافی (بدنه‌ای بلند،‌ حداقل پنجاه درصد داخل بدنه اولین شمع) نباشد، باید از تشخیص الگوی ستاره عصرگاهی چشم بپوشیم.

استراتژی های معاملاتی با الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی

وقتی یک الگوی Evening Star Candlestick را شناسایی کردید، حالا باید این سیگنال را به یک برنامه معاملاتی ساختاریافته با نقطه ورود، استاپ (حد ضرر) و تارگت (حد سود) واضح تبدیل کنید. در ادامه به سه رویکرد عملی، از محافظه‌کارانه تا پرریسک، به همراه نکات مربوط به مدیریت ریسک اشاره می‌کنیم.

ورود با تایید شکست (محافظه‌کارانه)

ابتدا صبر می‌کنیم تا الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی کامل شود، یعنی فقط بعد از بسته شده سومین کندل اقدام می‌کنیم. سپس پایین کندل سوم یا حمایت الگو را مشخص می‌کنیم. وقتی در کندل بعدی قیمت این کف را شکست و زیر آن بسته شد، وارد یک پوزیشن شورت می‌شویم. استاپ لاس خود را بالای کندل دوم (دوجی) قرار می‌دهیم. نسبت ریسک به پاداش را 1:2 تعیین می‌کنیم یا تارگت را در حمایت مهم بعدی قرار می‌دهیم.

ورود پس از بازگشت ستاره (متعادل)

وقتی سومین کندل (نزولی) بسته شد، صبر می‌کنیم تا قیمت 30 الی 50 درصد محدوده همان کندل را برگردد. در اولین ریجکت نزولی (انگالف کوچک یا پین بار) وارد پوزیشن شورت می‌شویم. حد ضرر را بالای کندل سوم (یا میانه کندل اول در صورت بالاتر بودن از سومین شمع) قرار می‌دهیم. این مرتبه هم نسبت ریسک به پاداش را 1:2 تعیین می‌کنیم یا تارگت را حمایت مهم بعدی قرار می‌دهیم. البته، برای تعیین تارگت می‌توانیم یک اصلاح فیبوناچی 38 – 61 درصدی را نقطه خروج از موقعیت معاملاتی قرار دهیم.

ورود بر مبنای الگوی خالص (پرریسک)

بلافاصله بعد از بسته شدن کندل سوم یا حتی قبل آن، وارد پوزیشن شورت می‌شویم. استاپ لاس را بالای کندل دوم (دوجی) قرار می‌دهیم. با توجه به اینکه ممکن است مومنتوم نزولی ادامه‌دار باشد، از سفارش تریلینگ استاپ استفاده می‌کنیم، به طوری که با افت بیشتر قیمت، استاپ ما به طور خودکار پایین آمده و تا زمان ادامه‌دار بودن مسیر نزولی، نقطه خروج پایین و پایین‌تر خواهد رفت. روش سوم، مخصوصا در بازارهای پرنوسان، دارای ریسک زیادی است، اما این فرصت را به ما می‌دهد تا بیشترین سود را از وقوع الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی داشته باشیم.

بهتر است موقع باز کردن موقعیت معاملاتی، به نکاتی که در ادامه اشاره می‌کنیم توجه داشته باشید. نخست اینکه افزایش حجم معامله در کندل سوم، فروش گسترده توسط سازمان‌ها را تایید می‌کند. همچنین RSI بالای 70 احتمال بازگشت را افزایش می‌دهد. در مبحث مدیریت ریسک، توصیه می‌کنیم بیشتر از 1 الی 2 درصد سرمایه‌تان را وارد موقعیت معاملاتی با الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی نکنید. همچنین از بالا بردن بیش از اندازه استاپ خودداری کنید.

می‌توانید با رسیدن به اولین تارگت (مثلا بر مبنای ریسک به پاداش را 1:2) به جای خروج از پوزیشن و سیو سود، استاپ خود را به این نقطه جابه‌جا کرده و در صورت ادامه‌دار بودن روند نزولی، با آن همراه شوید و سود را افزایش بدهید. در نهایت پیشنهاد ما این است که در صورت ظاهر شدن پترن در یک ناحیه پرتراکم (واضح نبودن الگوی ستاره عصرگاهی) یا نبود یک ترند صعودی واضح قبل از آن، از انجام معامله خودداری کنید.

نکات مهم الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی

پترن کندل استیک ستاره عصرگاهی، همیشه قابل استفاده نیست. تنها زمانی می‌توان به آن اعتماد کرد که در ادامه یک ترند صعودی قدرتمند ظاهر شود. اعتبارش زمانی افزایش پیدا می‌کند که الگو اطراف یا بالای یک مقاومت مهم شکل بگیرد. اگر روند قبلی رنج بوده یا قدرت لازم را در مسیر صعودی نداشته است، اعتبار الگوی نام برده کاهش پیدا می‌کند.

ابعاد کندل‌ها اهمیت دارد.

اولین کندل باید بدنه بزرگی داشته و فاقد دم بلند باشد. کندل دوم می‌بایست دوجی یا در بدترین حالت ممکن، بدنه‌ای کوچک با دم‌های بلند داشته باشد و بالای نقطه پایانی اولین شمع قرار بگیرد. کندل سوم می‌بایست حداقل پنجاه درصد طول اولین کندل را پایین بیاید. هر چه مسیر رو به پایین طولانی‌تر باشد، سیگنال قوی‌تری به ما می‌دهد. پس دم‌ شمع‌ها الگو را نمی‌سازند؛ روی بدنه‌ها و همپوشانی آن‌ها هم تمرکز کنید.

حجم قابل توجه به اعتبار الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی اضافه می‌کند.

افزایش قابل توجه یا حداقل افزایش بیش از حد متوسط حجم روی کندل سوم، نشان می‌دهد سازمان‌ها وارد موقعیت فروش شده‌اند. پس احتمالا روند واقعا عوض شده و فروش ادامه خواهد داشت.

الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی در هر تایم فریمی جوابگو نیست.

برای گرفتن بهترین نتیجه، از تایم فریم روزانه یا بالاتر استفاده کنید. استفاده از تایم فریم‌های پایین‌تر از چهار ساعت اصلا توصیه نمی‌شود. در تایم فریم‌های پایین، این الگو بیشتر ظاهر می‌شود و سیگنال غلط به معامله‌گران می‌دهد. درصورتی که به ترید در تایم فریم‌های پایین بر مبنای این الگو اصرار دارید، قبل از هر گونه اقدام از یک سطح مقاومت در بازه زمانی بالاتر تأییدیه بگیرید.

برای افزایش احتمال موفقیت،‌ از سایر اندیکاتورها و الگوها کمک بگیرید.

به‌عنوان مثال، توجه به RSI (ورود به منطقه اشباع خرید)، واگرایی‌های نزولی، خوشه‌های میانگین متحرک و بسط‌های فیبوناچی می‌توانند وین ریت را به‌شکل قابل‌توجهی افزایش بدهد.

مدیریت ریسک تحت هر شرایطی ضروری است.

با وجود اعتبار بالای الگوی کندل استیک ستاره عصرگاهی حتی زمانی که در تایم‌ فریم‌های بالاتر بررسی انجام داده‌اید، نباید ریسک در معامله را افزایش بدهید. این موضوع در زمان گرفتن تاییدیه از سایر اندیکاتورها و الگوها نیز صدق می‌کند. بدون مدیریت سرمایه، حتی محتمل‌ترین پترن‌ها نیز می‌توانند به ضررهای هنگفتی منجر شوند. استاپ را از بالای دم کندل دوم بالاتر نبرید.