الگوی سقف دوقلو (Double-Top)

الگوی سقف دوقلو (Double Top) یکی از رایج‌ترین الگوهایی است که ممکن است در نمودارهای قیمت ببینیم. اجازه بدهید برای توضیح این الگو یک مثال ساده داشته باشیم. فرض کنید قیمت یک دارایی تا ۲۰ دلار پیش رفته است، اما فشار خرید به‌اندازه‌ای کافی نیست که قیمت بتواند از ۲۰ دلار عبور کند. اگر فروشنده‌ها برتری پیدا کنند، قیمت از ۲۰ دلار بازگشت می‌کند. در این شرایط، سطح ۲۰ دلار تبدیل به یک «قله» می‌شود. اگر خریدارها تلاش کنند موقعیت‌شان را پس بگیرند، احتمالاً قیمت اندکی پایین‌تر، مثلا در ۱۸ دلار، مجدداً روند صعودی پیدا می‌کند و تلاش می‌کند تا دوباره از ۲۰ دلار عبور کند. در چنین شرایطی، سطح ۱۸ دلار تبدیل به یک «دره» می‌شود و قیمت ممکن است تلاش کند خود را دوباره به ۲۰ دلار برساند. اما اگر شرایط بازار به‌طور کلی به نفع فروشنده‌ها باشد، باز هم شاهد افت قیمت هستیم و محدوده‌ای نزدیک به ۲۰ دلار شکل «قله دوم» را به خود می‌گیرد. این بار، اگر فشار فروش تا حدی بیشتر شود که قیمت از ۱۸ دلار (یعنی دره بین دو قله) هم پایین‌تر برود، در این شرایط احتمال دارد با یک الگوی سقف دوقلو روبه‌رو باشیم.

این الگو که متشکل از دو قله و یک دره میان آنهاست، به الگوی سقف دوگانه، سقف دوقله و قله دوگانه هم معروف است. همچنین، برخی تریدرها به آن الگوی M هم می‌گویند، زیرا تصویری که در نمودار شکل می‌گیرد، مشابه حرف M است. این الگو در پایان یک روند صعودی شکل می‌گیرد و از احتمال بازگشت و نزولی‌شدن روند خبر می‌دهد. به همین دلیل، الگوی سقف دوقلو یک الگوی «بازگشتی» است. در ادامه این مقاله،

الگوی سقف دوقلو چیست؟

سقف دوقلو (Double Top) یا همان سقف دو گانه، دو قله، قله دوگانه و M یک الگوی کلاسیک معروف در تحلیل تکنیکال است. این الگو زمانی شکل می‌گیرد که قیمت یک دارایی به نقطه اوج خود می‌رسد و بعد کاهش پیدا می‌کند. سپس، قیمت دوباره تلاش می‌کند به همان اوج قبلی بازگردد، اما باز هم نمی‌تواند از آن سطح عبور کند و مجدداً کاهش می‌یابد. به دلیل حرکتی که روند طی می‌کند، این الگو شبیه به حرف M در نمودار دیده می‌شود.

الگوی سقف دوقلو نشانه «بازگشت» قیمت و تغییر روند صعودی به نزولی است؛ بنابراین، سقف دوقلو یک الگوی «بازگشتی» محسوب می‌شود. این الگو از دو قله (Top) تشکیل شده که یک کف قیمت یا همان دره بین آنها شکل گرفته است. سطح دره محدوده «خط گردن» (Neckline) الگو در نظر گرفته می‌شود. اگر قیمت خط گردن یا همان سطحی را که دره در آن شکل گرفته، بشکند، می‌توانیم تا حد زیادی مطمئن باشیم که روند قیمت در آستانه حرکت نزولی است.

البته، برخی از تریدرها حتی پس از شکست خط گردن هم منتظر می‌مانند تا قیمت یک بار دیگر برای عبور از خط گردن به سمت بالا تلاش کند و به‌اصطلاح «پولبک» بزند. اگر قیمت نتواند در تلاش خود برای عبور از محدوده حمایت خط گردن موفق شود، سیگنالِ نزولی‌شدن روند قوی‌تر خواهد بود.

الگوی سقف دوقلو چه زمانی رخ می‌دهد؟

الگوی سقف دوقلو در پایان روند صعودی شکل می‌گیرد. پایان روند صعودی معمولاً با اشباع خرید دارایی همراه است. اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم، زمانی‌که قدرت خریدارها رو به کاهش است و اغلب تریدرها تمایل به فروش دارایی خود دارند، شاهد الگوهای بازگشتی مثل الگوی سقف دوقلو در نمودار هستیم. این الگو معمولاً در سطح مقاومت ایجاد می‌شود.

از آنجا که گاهی خریدارها از تمام تلاش خود برای عبور قیمت از سطح مقاومت استفاده می‌کنند، قله دوم الگو ممکن است اندکی بالاتر از قله اول تشکیل شود. اما، اگر قدرت فروشنده‌ها به‌اندازه کافی زیاد باشد، پس از تشکیل قله دوم روند نزولی آغاز می‌شود.

الگوی سقف دوقلو را چطور شناسایی کنیم؟

همان‌طور که اشاره کردیم، الگوی سقف دوقلو شکل هندسی نسبتاً ساده‌ای شبیه به حرف M روی نمودار ایجاد می‌کند. اما نوسانات و نویزهای نمودار گاهی ممکن است الگوی کاذبی ایجاد کنند. به همین دلیل، پیش از تصمیم‌گیری براساس الگوی سقف دوقلو باید از فیک نبودن الگو مطمئن شویم. برای این کار، می‌توانیم چند نکته مهم را در نظر بگیریم که در ادامه با هم مرور می‌کنیم:

• صعودی بودن روند: همان‌طور که گفتیم سقف دوقلو در پایان یک روند صعودی ایجاد می‌شود. بنابراین، پیش از شکل‌گیری سقف دوقلو، حرکت قیمت باید به‌وضوح در یک روند صعودی باشد، یعنی حرکت قیمت باید پیش از تشکیل الگوی سقف دوقلو، برای مدتی به‌طور مداوم کف‌ها و سقف‌های بالاتر ایجاد کرده باشد.
• تعیین اولین قله: در گام بعدی، باید اولین قله روند صعودی را پیدا کنیم. پس از ثبت این اوج، قیمت باید رو به کاهش باشد.
  تعیین اولین دره: اکنون، نوبت پیدا کردن اولین دره است. پس از ثبت اولین قله، قیمت موقتا کاهش پیدا می‌کند تا به اولین دره برسد. سپس، به‌طور موقت دوباره بالا می‌رود.
• تعیین دومین قله: پس از یافتن اولین قله و اولین دره، باید قله دوم تشکیل شده باشد. در این شرایط، قیمت مجددا بالا می‌رود اما معمولاً به ارتفاع قله اول نمی‌رسد و دوباره شروع به کاهش می‌کند.
• اطمینان از تأیید الگو: پیش از نتیجه‌گیری قطعی، باید حتماً مطمئن شویم که قیمت پس از ثبت قله دوم به سمت پایین حرکت کرده و سطح دره بین دو قله (خط گردن) را شکسته است. این شکست نشان می‌دهد که حمایت قبلی از دست رفته و روند نزولی تقویت شده است. برای این کار، می‌توانیم نقاط پایین دره‌ها را با یک خط افقی به هم وصل کنیم تا یک سطح حمایتی را نشان دهند. این خط یک مرجع اصلی برای تأیید الگو است. شکست زیر خط گردن می‌تواند یک سیگنال فروش باشد، زیرا نشان‌دهنده معکوس شدن احتمالی روند است.

استراتژی‌های معاملاتی با الگوی سقف دوقلو

الگوی سقف دوقلو را می‌توانیم برای تعیین نقاط مناسب ورود و خروج به کار بگیریم. در این بخش، به تعدادی از استراتژی‌های معاملاتی اشاره می‌کنیم که از الگوی سقف دوقلو برای یافتن نقطه ورود، حد سود و حد ضرر استفاده می‌کنند.

استراتژی ورود و خروج کلاسیک

در این بخش، با ذکر یک مثال به استراتژی رایجی اشاره می‌کنیم که بسیاری از تریدرها و سرمایه‌گذارها پس از تشخیص الگوی سقف دوقلو به کار می‌گیرند.

تعیین نقطه ورود

برای تعیین نقطه ورود باید منتظر بمانیم تا قیمت زیر خط گردن شکسته شود. در مثال زیر، خط گردن در سطح حمایتی ۱/۴۸۴۷ قرار گرفته است. در این شرایط، روند باید سطح حمایت ۱.۴۸۴۷ دلاری را بشکند. همچنین، برای اینکه سیگنال کاذب دریافت نکنیم، بهتر است منتظر بمانیم تا شکست سطح حمایت با یک کندل قرمزرنگ زیر خط گردن تأیید شود. پس از اطمینان از تأیید شکست، می‌توانیم یک معامله فروش باز کنیم.

تعیین حد ضرر

بهتر است حد ضرر را اندکی بالاتر از خط گردن (در این مثال، در محدوده ۱/۴۸۷۷ دلار) قرار دهیم تا اگر روند دچار شکست کاذب یا بازگشت موقت شد، بتوانیم از سرمایه خود محافظت کنیم.

تعیین حد سود

پس از تعیین نقطه ورود و حد ضرر، نوبت به تعیین حد سود می‌رسد. برای تعیین حد سود، بهتر است ابتدا فاصله بین خط گردن و قله سقف دوقلو را اندازه بگیریم که در مثال زیر، برابر با ۰/۰۲۴۶ می‌شود (۱,۵۰۹۳ – ۱,۴۸۴۷ = ۰/۰۲۴۶). اکنون، می‌توانیم این فاصله را از خط گردن کم کنیم تا حد سود مشخص شود. در مثال زیر، حد سود برابر با ۱/۴۶۰۱ می‌شود (۱/۴۸۴۷ – ۰/۰۲۴۶ = ۱/۴۶۰۱).

استراتژی پولبک

در بسیاری از موارد، پس از شکست اولیه زیر خط گردن، شاهد یک بازگشت موقت قیمت (پولبک) تا سطح خط گردن هستیم. روند پس از این بازگشت، مجددا به حرکت نزولی خود ادامه می‌دهد. در این شرایط، برخی معامله‌گرها ترجیح می‌دهند صبر کنند تا قیمت به سطح حمایت شکسته‌شده پولبک بزند. در این حالت، اگر سطح حمایت قبلی تبدیل به مقاومت شود و اجازه ادامه پولبک را به روند ندهد، می‌‌توانیم از تغییر مسیر صعودی به مسیر نزولی مطمئن‌تر شویم.

در استراتژی پولبک، می‌توانیم صبر کنیم تا قیمت برای شکست سطح مقاومت تلاش کند و فقط در صورت شکل‌گیری کندل نزولی، وارد معامله فروش شویم. علاوه‌بر این، در استراتژی پولبک، حد ضرر و حد سود مشابه استراتژی قبلی تعیین می‌شود.

استراتژی ترکیب سقف دوقلو با اندیکاتور RSI یا حجم معاملات

یکی دیگر از  استراتژی‌های پرکاربرد، به‌کارگیری استراتژی سقف دوقلو در کنار اندیکاتورهایی مثل RSI یا توجه به حجم معاملات است. برای این منظور، باید مطمئن شویم که اندیکاتور RSI در قله دوم، مقدار کمتری را نسبت به قله اول نشان دهد. در این حالت، این اندیکاتور از کاهش قدرت خریدارها حکایت دارد. همچنین، اگر در زمان شکست خط گردن، حجم معاملات بیشتر شده باشد، احساسات نزولی بازار هم بیشتر خواهند بود.

بنابراین، بهتر است برای بازکردن معامله فروش صبر کنیم تا واگرایی RSI و افزایش حجم معاملات تایید شوند. حد ضرر و حد سود هم مشابه مثال‌های قبل تعیین می‌شوند.

نکات مهم الگوی سقف دوقلو

اگر الگوی سقف دوقلو به‌درستی شناسایی شود، کمک بزرگی به انجام معاملات سودآور خواهد کرد؛ با این همه، تفسیر نادرست این الگو می‌تواند باعث خروج زودهنگام از بازار یا زیان مالی باشد. بنابراین، بهتر است برخی نکات را هنگام تشخیص و به‌کارگیری الگوی سقف دوقلو رعایت کنیم.

• منتظر تأیید الگو بمانید: گاهی الگوی سقف دوقلو تا نیمه تکمیل می‌شود، اما کامل نمی‌شود و قیمت از قله دوم عبور می‌کند. در این حالت، الگو سقف دوقلو اصطلاحاً فِیل (Failed) شده است. این شرایط می‌تواند تریدرهایی را که بدون تأیید الگو وارد معامله شده‌اند، گرفتار کند.
  الگوی سقف دوقلو ممکن است اشکال پیچیده‌تری داشته باشد: گاهی چندین قله کوچک‌تر اطراف یک سطح مقاومت شکل می‌گیرند. برای بررسی الگوهای دابل تاپی که پیچیده‌تر هستند، بد نیست از تایم‌فریم‌های بالاتر هم استفاده کنیم و مطمئن شویم که الگوی بازگشتی در تایم‌فریم بالاتر تأیید می‌شود.
• مراقب سقف‌های دوقلو در تایم‌فریم‌های پایین‌تر باشید: گاهی الگوی سقف دوقلو در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر مثل تایم‌فریم ۵ یا ۱۵ دقیقه‌ای شکل می‌گیرد. در این حالت، الگوی سقف دوقلو ممکن است سریع‌تر تشکیل شود، اما نمی‌توانیم به‌اندازه تشکیل این الگو در تایم‌فریم‌های بالاتر به آن اعتماد کنیم؛ زیرا نویزها و سیگنال‌های کاذب در تایم‌فریم‌های کوچک‌تر بیشتر دیده می‌شوند.
• از سایر اندیکاتورهای بازار هم استفاده کنید: بهتر است هنگام ترید فقط به یک الگو یا اندیکاتور بسنده نکنیم. به‌کارگیری معیار حجم معاملات، اندیکاتور RSI و میانگین‌های متحرک می‌تواند اعتبار الگوی سقف دوقلو را بیشتر کند.
• الگوی سقف دوقلو را در بازه‌های زمانی مختلف بررسی کنید: برای تأیید الگو، بهتر است آن را در تایم‌فریم‌های مختلف به کار بگیریم و آزمایش کنیم. در صورت تشخیص الگو در تایم‌فریم کوتاه‌تر، بهتر است منتظر تأیید شدن آن در تایم‌فریم‌های بلندتر هم باشیم.
• مدیریت ریسک را فراموش نکنید: حتی در صورت تأیید الگو، باز هم نمی‌توانیم صددرصد به آن اعتماد کنیم. بنابراین، بهتر است همیشه حد ضرر را در نظر داشته باشیم و هرگز بیش از توان ریسک‌پذیری خود، سرمایه وارد معامله نکنیم.

جمع‌بندی

الگوی سقف دوقلو یکی از الگوهای کلاسیک ساده و پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است. این الگو معمولاً در پایان روندهای صعودی شبیه به حرف M روی نمودار ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده بازگشت روند از صعودی به نزولی است. در این مطلب، با روش‌های شناسایی الگوی سقف دوقلو و استراتژی‌های معاملاتی با این الگو آشنا شدیم. بااین‌همه، باید به خاطر داشته باشیم که هیچ الگویی به‌تنهایی نمی‌تواند برای تحلیل بازار کافی باشد. بنابراین، بهتر است همیشه اندیکاتورهای دیگر مثل RSI و حجم معاملات را هم در کنار الگویی مثل سقف دوقلو به کار بگیریم تا بتوانیم معاملات پرسودتری را رقم بزنیم.