الگوی دوجی (Doji)

در دنیای تحلیل تکنیکال، الگوهای شمعی برای تفسیر احساسات بازار و پیش‌بینی حرکات احتمالی قیمت نقش مهمی در کمک به معامله‌گران ایفا می‌کنند. در میان آن‌ها، الگوی کندل استیک دوجی به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین‌ها شناخته می‌شود. اگرچه در نگاه اول ممکن است پترن Doji ساده به نظر برسد، اما این الگوی قدرتمندی است که می‌تواند بینش عمیقی از نبرد بین خریداران و فروشندگان در طول یک سشن (جلسه) معاملاتی، ارائه کند.

کندل دوجی اغلب نشانه‌ای از تردید و دودلی در بازار است. برخلاف کندل‌های دارای بدنه بزرگ که نشان‌دهنده حرکت قوی در یک جهت هستند، دوجی نمایانگر وضعیتی است که نه گاوها و نه خرس‌ها موفق نشده‌اند کنترل مارکت را به دست بگیرند. درک معنا، ساختار و زمینه الگوی کندل استیک دوجی به معامله‌گران کمک می‌کند تا زمانی که نزدیک سطوح حمایت یا مقاومت کلیدی هستند یا یک روند قوی را دنبال می‌کنند، تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.

الگوی دوجی (Doji) چیست؟

دوجی نوع منحصر‌به‌فردی از الگوی شمعی است. وقتی این الگو ایجاد می‌شود که قیمت‌های باز و بسته شدن یک دارایی تقریباً برابر باشند و در نتیجه بدنه بسیار کوچکی ایجاد شود یا در برخی موارد حتی اصلا هیچ بدنه‌ای وجود نداشته باشد. کندلی به این شکل، بازاری را نشان می‌دهد که در آن نیروهای خرید و فروش در تعادل هستند و هیچ یک از طرفین بر سشن معاملاتی مورد نظر تسلط نداشته‌اند. کندل‌های دوجی اغلب بسته به طول دم، به صورت علامت جمع (+)، ضربدر یا ضربدر معکوس در نمودار ظاهر می‌شوند.

چندین نوع الگوی دوجی نظیر دوجی استاندارد (Doji)، دوجی پا بلند (Long-Legged Doji)، دوجی سنجاقکی (Dragonfly Doji) و دوجی سنگ قبر (Gravestone Doji) وجود دارند. هر نوع از الگوهای دوجی، بسته به شکل و موقعیتش در یک روند، معنای متفاوتی دارد. با این حال، همه انواع Doji عموماً نشان‌دهنده عدم قطعیت بازار هستند و همین موضوع آن‌ها را به ابزارهای ارزشمندی برای معامله‌گران (در کنار سایر شاخص‌ها یا الگوهای نموداری) تبدیل می‌کند. حضور الگوی کندل استیک دوجی اغلب به عنوان یک مکث یا تغییر جهت بالقوه در جهت بازار، به ویژه پس از یک حرکت قوی صعودی یا نزولی، تفسیر می‌شود.

الگوی کندل استیک دوجی چه زمانی رخ می‌دهد؟

پترن کندل استیک دوجی زمانی شکل می‌گیرد که قیمت‌های آغاز و پایان یک جلسه معاملاتی تقریباً برابر باشند. این اتفاق معمولاً منجر به تشکیل بدنه‌ای بسیار کوچک برای کندل می‌شود. چنین شمعی نشان‌دهنده‌ تردید یا تعادل بین خریداران و فروشندگان است. وجود یک دوجی نمایانگر از دست رفتن شتاب حرکتی (صعودی یا نزولی) در بازار است. همچنین ممکن است دوجی قبل از حرکت بزرگ بعدی ظهور کند. این حرکت قدرتمند می‌تواند ادامه روند فعلی یا معکوس شدن آن باشد. تشکیل یک دوجی بسته به زمینه آن در نمودار قیمت و شکل خاصی که دارد (یکی از پنج مورد بالا)، معنادارتر می‌شود. همانطور که گفتیم، انواع مختلفی از الگوهای دوجی وجود دارند که هر کدام سطوح مختلفی از عدم قطعیت بازار یا پتانسیل معکوس شدن روند را نشان می‌دهند. در ادامه بررسی می‌کنیم هر کدام چه زمانی شکل می‌گیرد و چه سیگنالی به ما می‌دهد؟

دوجی استاندارد (Standard Doji)

• تشکیل: زمانی اتفاق می‌افتد که نقاط باز و بسته شدن تقریباً یکسان بوده و دم‌ بالایی و پایینی نیز نسبتاً کوچک یا متعادل باشند.
• وضعیت بازار: معمولاً پس از یک روند قوی (صعودی یا نزولی) تشکیل می‌شود و نشان‌دهنده‌ احتمال بازگشت روند یا توقف موقت در مومنتوم است.
• قدرت سیگنال: به خودی خود ضعیف است، اما وقتی توسط کندل استیک بعدی تأیید شود یا در سطوح حمایت-مقاومت کلیدی قرار داشته باشد، قوی‌تر می‌شود.

دوجی پا بلند (Long-Legged Doji)

• تشکیل: وقتی قیمت‌های باز و بسته شدن تقریباً یکسان هستند ظاهر می‌شود، با این تفاوت که دم بالا و پایین بسیار بلند باشند که نشان‌دهنده نوسان شدید قیمت در طول جلسه معاملاتی است.
• وضعیت بازار: نشان‌دهنده‌ی نوسانات بالا و رقابت شدید بین خریداران و فروشندگان است. این اتفاق در نزدیکی مناطق شکست قیمت اصلی، رویدادهای خبری یا پس از افزایش‌های بزرگ قیمت رایج است.
• قدرت سیگنال: در مقایسه با یک الگوی کندل استیک دوجی استاندارد، عدم قطعیت بیشتری را نشان می‌دهد. وقتی چنین شمعی پس از یک روند طولانی ظاهر می‌شود، ممکن است نشان‌دهنده یک نقطه عطف بزرگ باشد.

دوجی سنجاقکی (Dragonfly Doji)

• تشکیل: دم پایینی بسیار بلندی دارد و دم بالایی آن بسیار کوتاه است (یا شاید اصلا وجود نداشته باشد) و قیمت‌های باز و بسته شدن همگی نزدیک به بالای کندل هستند.
• وضعیت بازار: زمانی شکل می‌گیرد که فروشندگان قیمت را به میزان قابل توجهی پایین می‌آورند، اما خریداران وارد عمل می‌شوند و تا زمان بسته شدن، آن را به قیمت آغازین بازمی‌گردانند. این الگوی کندل استیک دوجی اغلب در پایین‌ترین نقطه روند نزولی ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده‌ی احتمال بازگشت صعودی است.
• قدرت سیگنال: اگر بعد از آن یک شمع صعودی با بدنه بلند همراه حجم بالا ظاهر شود، قوی است.

دوجی سنگ قبر (Gravestone Doji)

• تشکیل: این بالعکس دوجی سنجاقکی است؛ دم بالایی بلندی دارد و دم پایینی آن کوتاه است (یا شاید اصلا وجود نداشته باشد) و نقاط باز و بسته شدن همگی نزدیک به پایین کندل هستند.
• وضعیت بازار: زمانی اتفاق می‌افتد که خریداران قیمت‌ را به میزان قابل توجهی بالا می‌برند، اما فروشندگان کنترل را دوباره به دست می‌گیرند و قیمت را به سطح ابتدای سشن معاملاتی بازمی‌گردانند. این کندل معمولاً در بالای یک روند صعودی شکل می‌گیرد و نشان‌دهنده‌ یک روند نزولی بالقوه است.
• قدرت سیگنال: وقتی توسط یک کندل نزولی بعد از آن تأیید شود یا در یک سطح مقاومت قرار بگیرد، قوی است.

دوجی چهار قیمتی (Four-Price Doji)

• تشکیل: یک دوجی بسیار نادر که در آن نقاط باز شدن، بالا رفتن، پایین آمدن و بسته شدن همگی یکسان هستند و یک بدنه کوچک بدون دم روی کندل ایجاد می‌شود.
• وضعیت بازار: نشان‌دهنده سطح بالایی از تردید یا عدم نقدینگی است که اغلب در بازارهای کم‌معامله یا در طول سشن‌های پس از ساعات معاملاتی اصلی، ظاهر می‌شود.
• قدرت سیگنال: معمولاً به دلیل کمبود حجم و نوسان، به خودی خود نمی‌توان بر اساس آن اقدامی انجام داد.

الگوی کندل استیک دوجی همیشه تضمین‌کننده بازگشت روند نیست. تفسیر این پترن تا حد زیادی به موارد زیر بستگی دارد:

• روند قبلی (روند صعودی یا نزولی)
• حجم روی کندل دوجی
• کندل بعدی (تاییدیه)
• وجود سطوح حمایت-مقاومت یا سایر اندیکاتورهای تکنیکال

برای مثال، یک دوجی که در ادامه یک روند صعودی قوی ظاهر شده است، ممکن است دال بر خستگی خریداران و احتمال بازگشت روند باشد. از سوی دیگر، یک دوجی در یک بازار رنج ممکن است صرفا نشان‌دهنده‌ تردید باشد.

الگوی Doji را چطور شناسایی کنیم؟

شناسایی الگوی Doji نیازمند توجه به اندازه بدنه کندل، طول دم و محل قرارگیری آن (در نظر گرفتن بازار به طور کلی) است. برخلاف سایر الگوهای شمعی که بدنه‌های بزرگ یا رنگ‌های متمایزی دارند، دوجی به خاطر برابر نشان دادن قیمت‌های آغازین و پایانی منحصربه‌فرد است. این الگو بدنه بسیار کوچکی را تشکیل می‌دهد یا اصلاً بدنه‌ای وجود ندارد! در ادامه یک راهنمای گام‌به‌گام به منظور کمک به شناسایی دقیق الگوی دوجی ارائه می‌کنیم:

1- به دنبال یک بدن کوچک یا نامرئی باشید: ویژگی بارز یک دوجی، بدنه کوچک آن است؛ قیمت‌های باز و بسته شدن عملاً یکسان هستند یا معمولاً با اختلاف چند تیک از یکدیگر قرار دارند. بدنه ممکن است به صورت یک خط نازک یا یک مستطیل بسیار کوچک در مرکز کندل ظاهر شود. اگر قیمت‌های باز و بسته شدن دقیقاً برابر باشند، این یک دوجی کامل است، اما اگر این دو کمی از هم فاصله داشته باشند (اما هنوز کوچک باشند)، بسته به نوسانات بازار، ممکن است همچنان بتوان کندل را به عنوان یک دوجی معتبر در نظر گرفت.

2- دم کندل را بررسی کنید: شمع‌های دوجی می‌توانند دم (سایه) بلند یا کوتاه داشته باشند و طول و موقعیت این دم به طبقه‌بندی نوع دوجی کمک می‌کند. دم‌های متعادل (بالا و پایین تقریباً برابر) نشان‌دهنده یک دوجی استاندارد است. اگر فقط دم بالایی بلند داشته باشد، با یک دوجی سنگ قبر مواجه هستیم. در صورتی که فقط دم بلند پایینی وجود داشته باشد، یک دوجی سنجاقکی است. دم بلند در هر دو طرف دوجی پا بلند را نمایان می‌کند. در نهایت، حالت استثنا،‌ نبود دم در پایین یا بالای کندل است که با نام دوجی چهار قیمتی شناخته می‌شود. هرچه سایه‌ها بلندتر باشند، کشمکش بین خریداران و فروشندگان در آن سشن معاملاتی شدیدتر بوده است.

3- شرایط بازار را بررسی کنید: معنی یک دوجی بسته به جایی که ظاهر می‌شود، تغییر می‌کند. بعد از یک روند صعودی، Doji می‌تواند احتمال نزولی شدن روند را نشان بدهد. بعد از یک ترند نزولی، الگوی نام برده ممکن است نمایانگر احتمال صعودی شدن روند باشد. ظهور الگوی کندل استیک دوجی در دل یک بازار رنج، دال بر تردید بین خریداران و فروشندگان است. یک دوجی به خودی خود تضمین‌کننده بازگشت روند نیست، اما وقتی با حرکات قیمت قبلی و تحلیل حجم ترکیب شود، اطلاعات بیشتری ارائه می‌کند.

4- از نمای نمودار شمعی استفاده کنید (نه خطی یا میله‌ای): برای تشخیص دوجی، حتما همیشه از نمودارهای شمعی استفاده کنید، چرا که نمودارهای خطی یا میله‌ای قیمت‌های باز و بسته شدن را به وضوح نشان نمی‌دهند. تقریباً همه پلتفرم‌های معاملاتی (مثل تریدینگ ویو، متاتریدر، بایننس، بیت 24 و بقیه موارد) این امکان را ارائه می‌کنند.

5- برای گرفتن تایید، روی تایم‌ فریم‌های پایین‌تر زوم کنید: گاهی اوقات، آنچه که در تایم‌ فریم‌های بالاتر (مانند روزانه یا هفتگی) به عنوان یک دوجی به نظر می‌رسد، ممکن است معیارهای سختگیرانه را برآورده نکند. بررسی یک بازه زمانی کوتاه‌تر (مثلاً ۱ ساعته یا ۴ ساعته) می‌تواند به روشن شدن این موضوع که آیا قیمت‌های باز و بسته شدن واقعاً برابر یا بسیار نزدیک به هم بوده‌اند، کمک کند.

6- به دنبال تاییدیه بگردید: دوجی زمانی بهترین استفاده را دارد که پس از آن یک کندل تایید‌کننده قرار بگیرد. پس از یک دوجی در یک روند صعودی، یک شمع قرمز قوی (نزولی) نشان‌دهنده بازگشت روند است. پس از یک دوجی در یک روند نزولی، یک شمع سبز قوی (صعودی) ممکن است جهش را تایید کند. این تایید به جلوگیری از سیگنال‌های کاذب، به ویژه در بازارهای پرنوسان، کمک می‌کند. روش دیگر گرفتن تاییدیه، استفاده از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال نظیر RSI، مکدی و والیوم است.

استراتژی های معاملاتی با الگوی دوجی

الگوی کندل استیک دوجی می‌تواند ابزاری قدرتمند در استراتژی یک معامله‌گر باشد، اما تنها زمانی که به درستی و با تأیید استفاده شود. از آنجایی که یک دوجی نشان‌دهنده تردید یا تغییر احتمالی در احساسات بازار است، به خودی خود یک سیگنال خرید یا فروش مستقیم نیست. در عوض، باید آن را به عنوان یک علامت هشدار در نظر گرفت که نشان می‌دهد روند فعلی احتمالا در حال از دست دادن قدرت بوده و ممکن است تغییری رخ دهد. در ادامه، به چند استراتژی معاملاتی اثبات‌شده که الگوهای دوجی را به طور مؤثر در خود جای داده‌اند، اشاره می‌کنیم.

قبل از ادامه، توجه داشته باشید که مدیریت ریسک مناسب (۱-۲٪ ریسک حساب در هر معامله) ضروری است، زیرا الگوهای دوجی مشابه هر الگوی کندل استیک یا اندیکاتور دیگر، رفتار بازار را 100 درصدی پیش‌بینی نمی‌کنند. همچنین، از معامله الگوهای دوجی در بازارهای متلاطم و بدون جهت که اغلب سیگنال‌های کاذب تولید می‌کنند، خودداری کنید.

استراتژی معکوس شدن روند

رایج‌ترین کاربرد الگوی دوجی، پیش‌بینی تغییر روند فعلی بازار است. ابتدا باید یک روند صعودی یا نزولی واضح را در نمودار مشخص کنید. سپس به دنبال یک دوجی باشید که پس از یک حرکت طولانی مدت، در یک جهت ظاهر شده است. در ادامه منتظر کندل بعدی به عنوان تایید باشید. یک شمع نزولی پس از یک دوجی در یک روند صعودی، سیگنالی برای ورود به موقعیت فروش (شورت) است. یک شمع صعودی پس از یک دوجی در روند نزولی، سیگنالی برای ورود به موقعیت خرید (لانگ) است.

به عنوان مثال، اگر یک دوجی سنگ قبر در بالای یک روند صعودی ظاهر و پس از آن یک شمع قرمز قوی ایجاد شود، ممکن است نشان‌دهنده یک بازگشت نزولی قوی باشد. در نظر داشته باشید برای مدیریت ریسک، حد ضرر خود را درست بالا (برای فروش) یا پایین (برای خرید) دم دوجی قرار دهید تا از مواجه شدن با ضررهای سنگین در صورت برک‌اوت، جلوگیری کنید.

جهش حمایت و مقاومت

وقتی یک دوجی نزدیک یک سطح حمایت یا مقاومت کلیدی ظاهر می‌شود، ممکن است یک جهش یا (ریجکت) احتمالی را نشان بدهد. برای داشتن یک استراتژی معاملاتی مناسب،‌ ابتدا بر اساس تاریخچه قیمت، یک سطح حمایت-مقاومت را شناسایی کنید. سپس منتظر تشکیل یک دوجی درست در آن سطح یا نزدیک آن باشید. در قدم بعدی حجم معاملات را ترکیب کنید؛ اگر حجم معاملات به سمت حمایت یا مقاومت کاهش یابد و به دنبال آن یک دوجی ایجاد شود، می‌تواند نشان‌دهنده تردید و احتمال بازگشت روند باشد. پس از یک کندل تایید که از سطح مورد نظر دور می‌شود، معامله خود را باز کنید. به‌عنوان مثال، یک دوجی سنجاقکی که در نزدیکی یک خط حمایت اصلی تشکیل شده است و به دنبالش یک کندل صعودی وجود دارد، ممکن است یک فرصت خرید قوی ارائه کند.

دوجی با تایید RSI یا MACD

ترکیب الگوهای کندل استیک دوجی با شاخص‌های تکنیکال مانند RSI یا MACD می‌تواند قابلیت اطمینان معاملات شما را افزایش دهد. ابتدا بعد از یک روند به دنبال یک شمع Doji باشید. بررسی کنید که آیا RSI در منطقه اشباع خرید یا اشباع فروش قرار دارد یا خیر. آراس‌آی بالای ۷۰ به همراه دوجی می‌تواند فرصتی برای فروش و آراس‌آی زیر ۳۰ به همراه چنین شمعی می‌تواند فرصتی برای خرید باشد.

روش دیگر، استفاده از MACD برای واگرایی است. اگر MACD در طول یک دوجی در پایین، واگرایی صعودی نشان دهد، یک موقعیت خرید و اگر MACD در طول یک دوجی در بالا، واگرایی نزولی نشان دهد، یک موقعیت فروش است. این استراتژی برای معامله‌گرانی که به دنبال نقاط بازگشت با احتمال بالا هستند، عالی است.

استراتژی شکست دوجی در طول روز

در تایم فریم‌های پایین‌تر (۵ دقیقه، ۱۵ دقیقه، ۱ ساعته)، الگوی کندل استیک دوجی می‌تواند نمایانگر فشردگی قیمت قبل از یک برک‌اوت باشد. به منظور یافتن یک فرصت معاملاتی، یک شمع دوجی را در یک دوره نوسان محدود یا کم نوسان پیدا کنید. یک دستور خرید (Buy Stop) کمی بالاتر از سقف دوجی و یک دستور فروش (Sell Stop) کمی پایین‌تر از کف دوجی قرار دهید. هر کدام از این دو جهت زودتر شکست، وارد معامله شوید. حد ضرر را در انتهای مخالف دوجی قرار دهید. این استراتژی در زمان انتشار رویدادهای خبری با تاثیر بالا یا ساعات فعالیت بازار که انتظار نوسان زیادی می‌رود، به خوبی عمل می‌کند.

نکات مهم پترن دوجی

اگرچه الگوی شمعی دوجی یکی از شناخته‌شده‌ترین الگوها در تحلیل تکنیکال است، اما همچنین یکی از الگوهایی است که بیشترین سوتفاهم را در ذهن تریدرهای مبتدی ایجاد می‌کند. برای استفاده مؤثر از آن، معامله‌گران باید فراتر از شکل کندل را در نظر بگیرند و به معیارهای بیشتری توجه کنند. در ادامه، مهم‌ترین نکاتی را که باید هنگام کار با الگوی دوجی در نظر بگیرید، بیان می‌کنیم.

• دوجی نشانه‌ تردید است، نه یک سیگنال معاملاتی: الگوی دوجی نشان می‌دهد که خریداران و فروشندگان در بن‌بست قرار گرفته‌اند و هیچ‌کدام از طرفین در طول سشن کنترل اوضاع را در دست نداشته است. اگرچه این اتفاق اغلب می‌تواند قبل از بازگشت یا ادامه یک ترند باشد، اما یک دوجی به خودی خود جهت حرکت را مشخص نمی‌کند. برای تأیید یک موقعیت معاملاتی بالقوه، باید چند کندل بعدی یا سایر ابزارهای تکنیکال را در نظر بگیرید.
• محل قرارگیری Doji حائز اهمیت است: یک دوجی نزدیک به سقف یک روند صعودی یا کف یک روند نزولی می‌تواند نشان‌دهنده‌ یک تغییر در روند باشد، اما همان دوجی در میانه یک بازار رنج اغلب هیچ معنایی ندارد و باید نادیده گرفته شود. اهمیت این الگو با ظاهر شدن نزدیک به سطوح حمایت یا مقاومت کلیدی بیشتر می‌شود.
• حجم، سیگنال را تقویت می‌کند: اگر یک دوجی همراه با افزایش حجم باشد، یک نبرد داخلی قوی بین خریداران و فروشندگان را نشان داده و به ما اعلام می‌کند که حرکت (کندل‌های) پیش رو بسیار تعیین‌کننده هستند. از طرف دیگر، یک دوجی با حجم بسیار کم ممکن است (به ویژه در دارایی‌های با ارزش بازار کمتر) نتیجه نقدینگی کم باشد و یک سیگنال کاذب ایجاد کند.
• انواع مختلفی کندل استیک دوجی وجود دارند، بین آن‌ها تمایز قائل شوید: درک اشکال مختلف دوجی (استاندارد، سنجاقک، سنگ قبر، پا بلند و چهار قیمت) به معامله‌گران این امکان را می‌دهد تا احساسات بازار را با دقت بیشتری تفسیر کنند. به‌عنوان مثال، دوجی سنجاقکی در سطح حمایت، احتمال بازگشت روند صعودی و دوجی سنگ قبر در سطح مقاومت احتمال بازگشت روند نزولی است. هر کدام، بر اساس عملکرد قیمت در آن سشن معاملاتی، داستان متفاوتی را روایت می‌کند.
• تایم فریم بر قابلیت اطمینان تأثیر می‌گذارد: هرچه تایم فریم بالاتر باشد، الگوی دوجی قابل اعتمادتر می‌شود. یک دوجی در نمودار روزانه یا هفتگی، نشان‌دهنده‌ تردید در بازار است و وزن بیشتری نسبت به یک دوجی در نمودار ۱ دقیقه‌ای دارد، جایی که نویز و نوسانات می‌توانند الگوها را تحریف کنند. به همین دلیل، الگوهای دوجی بیشتر برای سوئینگ تریدرها (نه اسکلپرها) مناسب است.
• ترکیب دوجی با ابزارهای دیگر ارزشمند است: برای افزایش اثربخشی الگوی دوجی، بهتر است آن را با اندیکاتورها (RSI، مکدی، بولینگر بند)، پترن‌های چارت (دابل تاپ، کف‌ها، وج‌ها) یا مفاهیم پرایس اکشن (ترندلاین‌ها، برک‌اوت‌ها، افزایش حجم) ترکیب کنید. تأیید این ابزارها می‌تواند به شما کمک کند تا بین بازگشت‌های معتبر و مکث‌های موقت تمایز قائل شوید.