الگوی فنجان (Cup Pattern)

الگوی کلاسیک فنجان یکی از الگوهای تحلیل تکنیکال است که خیلی وقت‌ها در دل روندهای صعودی دیده می‌شود و معامله‌گرها از آن برای تصمیم‌گیری در ورود و خروج از معاملات بهره می‌برند. ساختار آن نسبتاً ساده است، اما دقت و تمرین زیادی نیاز دارد تا بتوان آن را به‌درستی شناسایی کرد. در این مقاله قصد داریم این الگو را به‌طور کامل بررسی کنیم و روش‌های شناسایی صحیح آن به همراه استراتژی‌های معاملاتی مربوط به این الگو را توضیح دهیم.

الگوی کلاسیک فنجان چیست؟

الگوی کلاسیک فنجان یکی از الگوهای شناخته‌شده در تحلیل تکنیکال است که بیشتر مواقع در روندهای صعودی ظاهر می‌شود و به‌عنوان یک الگوی ادامه‌دهنده خبر از ادامه روند می‌دهد. توجه کنید که الگوی فنجان و دسته با الگوی فنجان یکسان نیست و این دو تفاوت‌های کوچکی با یکدیگر دارند؛ در مقاله‌ای جداگانه می‌توانید درباره الگوی دسته و فنجان بخوانید.

 ساختار کلی الگوی فنجان شامل یک اصلاح گرد و نرم مشابه با شکل کاسه یا فنجان است. در این ساختار، قیمت پس از یک صعود، وارد اصلاحی نرم و قوسی‌شکل می‌شود و سپس مجدداً به سمت بالا حرکت می‌کند تا به سقف قبلی خود برسد.

در تصویر زیر شماتیکی از الگوی فنجان را می‌بینید. تارگت الگوی فنجان پس از ورود به معامله به اندازه عمق فنجان بالاتر از سطح مقاومتی قرار می‌گیرد.

یکی از نکات مهم درباره این الگو، زمان‌بر بودن شکل‌گیری آن است. بنابراین بهتر است در تایم‌فریم‌های میان‌مدت یا بلندمدت به دنبال آن باشید. دیدن حرکت شارپ و تیز در ناحیه کف الگو (کف فنجان) معمولاً اعتبار آن را کاهش می‌دهد. ایدئال این است که کف الگو دارای انحنای متعادل و نرم باشد تا اصلاح صحیحی را به ما نشان دهد.

الگوی کلاسیک فنجان چه زمانی رخ می‌دهد؟

الگوی فنجان معمولاً پس از یک رشد قابل‌توجه قیمتی و در فاز اصلاحی بازار ظاهر می‌شود. اصلاح قیمتی ممکن است به دلیل شناسایی سود یا رسیدن به محدوده‌های مقاومتی مهم رخ دهد. در چنین شرایطی، قیمت به‌تدریج و به شکلی نرم کاهش پیدا می‌کند و سپس از ناحیه حمایتی مجدداً شروع به صعود می‌کند.

تفسیر این الگو از دیدگاه روانشناسی معامله‌گران به یک فاز اصلاح پس از یک رشد قابل توجه اشاره دارد. در واقع، زمانی که قیمت یک دارایی رشد نسبتا قابل قبولی را تجربه کرده باشد، بسیاری از معامله‌گران با هدف سیو سود، از معاملات خود خارج می‌شوند و همین موضوع قدرت روند صعودی را تضعیف می‌کند. پس از طی کردن دوران زمان‌بر اصلاحی، قیمت دارایی به محدوده‌های ارزنده‌ای می‌رسد و کم‌کم خریداران جدیدی وارد معامله می‌شوند. به دنبال آن، قیمت هم شروع به رشد تدریجی می‌کند و مجددا به محدوده مقاومتی می‌رسد. تاییدیه نهایی در این مرحله شکل می‌گیرد؛ جایی که در محدوده مقاومتی، خریداران زیادی هجوم می‌آورند و با یک حرکت تند و تیز به همراه حجم معاملات بالا، محدوده مقاومتی شکسته می‌شود. اینجاست که الگوی ما کامل و شرایط برای بهره بردن از یک فرصت معاملاتی مهیا شده است.

در تصویر زیر نمونه‌ای از الگوی فنجان در چارت بیت کوین نشان داده شده است. این الگو در تایم فریم بلندمدت (شش هفته‌ای) شکل گرفته، اما آیا تاییدیه کافی برای یک الگوی فنجان در دل یک روند صعودی را دارد؟ آیا می‌توانیم انتظار شروع یک روند صعودی جدید با تارگتی به اندازه عمق فنجان داشته باشیم؟ پس از خواندن کامل این مقاله، می‌توانید به عنوان یک تمرین شرایط آن را بیشتر مورد بررسی قرار دهید.

الگوی کلاسیک فنجان را چطور شناسایی کنیم؟

برای شناسایی این الگو، ابتدا باید به‌دنبال یک روند صعودی باشید که در ادامه وارد فاز اصلاحی می‌شود. این اصلاح نباید تند و ریزشی باشد، بلکه باید حالتی قوسی و آرام را طی کند. در واقع، ساختاری که مشابه یک کاسه‌ گرد است و لبه‌های آن شیب ملایمی دارند، بهترین نشانه برای فنجان است.

وقتی قیمت به کف قوسی شکل رسید، به‌تدریج شروع به بازگشت می‌کند و به سمت سقف قبلی حرکت می‌کند. زمانی که قیمت به این مقاومت برسد، اگر بتواند آن را با حجم مناسب و قدرت بالا بشکند، می‌توان گفت الگو کامل شده است.

برای به کار گرفتن الگوی فنجان باید حواستان باشد تا دو لبه فنجان تقریبا در یک سطح قیمتی قرار داشته باشند؛ قرار نداشتن این دو لبه در یک محدوده، نشان از کامل نشدن کامل الگو دارد و باید بیشتر به آن زمان بدهید.

یکی دیگر از ابزارهای مفید برای شناسایی این الگو، بررسی حجم معاملات است. معمولاً در بخش اصلاحی فنجان، حجم معاملات کاهش یافته و سپس در زمان نزدیک شدن به مقاومت و احتمال شکست، حجم افزایش پیدا می‌کند.

برای محاسبه تارگت قیمتی این الگو، کافی است فاصله‌ عمق فنجان را از ناحیه شکست به سمت بالا محاسبه کنید. زاویه الگوی فنجان را هم زیر نظر داشته باشید؛ زاویه اصلاحی بیشتر از ۱۰ تا ۳۰ درجه، اصلاحی با شیب تیز به حساب می‌آید و ممکن است در حال تشکیل یک الگوی بازگشتی باشیم!

استراتژی‌ معاملاتی با الگوی کلاسیک فنجان

الگوی فنجان به دلیل ساختار نسبتاً واضح و مشخصی که دارد، فرصت‌های معاملاتی جذابی را فراهم می‌کند. یکی از پراستفاده‌ترین استراتژی‌ها برای معامله با این الگو، ورود بعد از شکست مقاومت سقف فنجان است. این روش برای کسانی مناسب است که به‌دنبال شکار اولین حرکت صعودی بعد از شکست هستند.

یک استراتژی معاملاتی متشکل از نقطه ورود، نقطه خروج و حد ضرر است؛ این موارد را در ادامه درباره الگوی فنجان توضیح داده‌ایم.

• نقطه ورود: کمی بالاتر از مقاومت سقف فنجان، پس از مشاهده‌ی تثبیت یا کندل تأییدی.
• نقطه خروج (تارگت): به اندازه‌ عمق فنجان از نقطه شکست به سمت بالا.
• حد ضرر: پایین‌تر از آخرین کف قیمتی قبل از شکست یا زیر مقاومت شکسته‌شده.

تصویر زیر، نمودار قیمت سهام کوکاکولا در تایم فریم روزانه است. روی این نمودار الگوی فنجان در قالب استراتژی مذکور، نشان داده شده است.

در اجرای این استراتژی، رعایت مدیریت سرمایه و بررسی نسبت ریوارد به ریسک از اهمیت بالایی برخوردار است. اگرچه این الگو قدرت بالایی دارد، اما هیچ الگویی بدون استراتژی دقیق و کنترل ریسک نمی‌تواند تضمین سود باشد.

نکات مهم الگوی کلاسیک فنجان

در این قسمت تصمیم گرفتم تا برخی نکات را به صورت موردی به آن اشاره کنم. با توجه به این نکات ریز می‌توانید در تشخیص و پیاده‌سازی صحیح الگوی فنجان، عملکرد مطلوبی داشته باشید.

• عمق فنجان نباید بیش از حد زیاد باشد. عمق زیاد نشان‌دهنده ضعف روند و احتمال بازگشت نزولی است.
• کف فنجان باید گرد و متقارن باشد. حرکات تیز و وی‌شکل در ناحیه کف، نشانه‌ای از اصلاح غیرطبیعی هستند و می‌توانند الگو را بی‌اعتبار کنند.
• افزایش حجم در زمان شکست مهم است. وقتی قیمت مقاومت سقف فنجان را می‌شکند، باید با افزایش حجم همراه باشد تا تأییدیه قوی‌تری برای ورود شکل بگیرد.
• همواره در آموزش الگوهای مختلف توصیه کرده‌ایم که از آن‌ها در کنار دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال بهره ببرید تا نرخ موفقیت بالاتری را در سیستم معاملاتی خود داشته باشید.
• توجه به ساختار بازار به صورت مولتی تایم فریم بسیار مهم است. نتیجه گرفتن از الگوی فنجان در قسمتی از چارت که با ساختار بازار هم‌خوانی ندارد، به احتمال بالا شکست خواهد خورد.

همیشه به یاد داشته باشید که تحلیل تکنیکال را به‌تنهایی مبنای تصمیم‌گیری‌های معاملاتی خود قرار ندهید. در کنار این الگوها، باید به جو کلی بازار، روند بلندمدت و اخبار بنیادی نیز توجه داشته باشید.