الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle)

الگوی فنجان و دسته یکی از الگوهایی است که در بازارهای مالی مثل بازار کریپتو بارها تکرار می‌شود و می‌تواند فرصت‌های معاملاتی خوبی فراهم کند. این الگو معمولاً در روندهای صعودی دیده می‌شود و از احتمال ادامه روند مثبت یا معکوس شدن روند نزولی حکایت می‌کند. در این مطلب، قصد داریم نحوه شناسایی، زمان شکل‌گیری و استراتژی‌ های معاملاتی الگوی فنجان و دسته را بررسی کنیم.  

الگوی فنجان و دسته چیست؟

الگوی فنجان و دسته یک الگوی صعودی در تحلیل تکنیکال است که شکلی شبیه به یک فنجان با دسته را در چارت تشکیل می‌دهد. این الگو نشان‌دهنده احتمال ادامه روند صعودی یا پایان روند نزولی و آغاز روند صعودی جدید است.

قسمتی از الگو که شبیه به «فنجان» است، زمانی شکل می‌گیرد که قیمت یک دارایی به‌تدریج کمتر شود و سپس، به‌صورت صاف و گرد به شکل حرف U دوباره افزایش یابد. این شکل نشان‌دهنده یک دوره تثبیت است که در آن فشار فروش کمتر می‌شود و خریدارها به‌تدریج کنترل بازار را به دست می‌گیرند. 

بعد از تکمیل فنجان، با یک کاهش کوچک یا حرکتی جانبی رو‌به‌رو هستیم که «دسته» را شکل می‌دهد. این بخش از الگو معمولاً به دلیل برداشت سود کوتاه‌مدت تریدرها یا افزایش حجم معاملات پیش از شکست احتمالی مقاومت اتفاق می‌افتد. زمانی‌که قیمت از مقاومت بالای فنجان عبور کند، الگو تکمیل می‌شود. این شکست، به‌ویژه اگر با افزایش حجم معاملات همراه باشد، سیگنال قوی‌تری محسوب می‌شود. شکست مقاومت در این الگو معمولاً سیگنال خرید در نظر گرفته می‌شود. این شکست نشان می‌دهد که قیمت دارایی ممکن است حرکت صعودی قدرتمندتری را تجربه کند. 

الگوی فنجان و دسته ممکن است در تایم‌فریم‌های مختلفی از چارت روزانه تا چندین ساله دیده شود، اما وقتی در بازه‌های زمانی بلندمدت‌تر مثل چند هفته یا چند ماه شکل می‌گیرد، قابل‌اعتمادتر است. البته، این نکته را هم نباید فراموش کنیم که الگوی فنجان و دسته مثل اکثر الگوها و اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال به‌تنهایی نمی‌تواند پیش‌بینی‌کننده حرکت بازار باشد و ممکن است سیگنال اشتباه ایجاد کند. بنابراین، پس از مشاهده این الگو بهتر است از طریق سایر شاخص‌ها مانند حجم، میانگین‌های متحرک یا تحلیل کلی بازار به‌دنبال تأییدیه‌های دیگری برای الگو باشیم. 

الگوی فنجان و دسته چه زمانی رخ می دهد؟

الگوی فنجان و دسته اغلب زمانی شکل می‌گیرد که قیمت یک دارایی ابتدا کاهش می‌یابد، سپس به‌تدریج به اوج قبلی خود بازمی‌گردد و یک کف گرد به شکل حرف U می‌سازد که بخش فنجان الگو است. قیمت پس از رسیدن به اوج قبلی، معمولاً کمی عقب‌نشینی می‌کند و با یک پولبک کوتاه یا حرکت تثبیتی دسته را شکل می‌دهد.

این الگو زمانی‌ کامل می‌شود که قیمت از سطح مقاومت در قسمت بالایی فنجان عبور کند. این شرایط از احتمال یک شکست صعودی حکایت دارد. همچنین، بهتر است اشاره کنیم این الگو در بازه‌های زمانی مختلف از نمودارهای روزانه تا چندساله ممکن است ایجاد شود، اما اعتبار آن در نمودارهای بلندمدت مثل هفتگی یا ماهانه بیشتر است.

الگوی فنجان و دسته سیگنالی برای ادامه روند صعودی یا تغییر روند از نزولی به صعودی است. بنابراین، این الگو یا در انتهای یک روند نزولی طولانی شکل می‌گیرد و مثبت‌تر شدن احساسات تریدرها را نشان می‌دهد، یا در طول یک روند صعودی تشکیل می‌شود و نشانه تداوم روند صعودی است. 

تشکیل این الگو زمان می‌برد و برای تأیید آن بهتر است از سایر شاخص‌های تکنیکال هم استفاده کنیم تا خطر سیگنال‌های اشتباه کمتر شود. گفتنی است بالا بودن حجم معاملات در هنگام شکست از دسته الگو را قدرتمندتر می‌کند.

الگوی فنجان و دسته را چطور شناسایی کنیم؟

برای شناسایی الگوی فنجان و دسته، ابتدا باید به‌دنبال یک شکل گرد شبیه به حرف U در نمودار بگردیم. این شکل فنجان الگو است که عموماً پس از افت قیمت ایجاد می‌شود و روند به‌تدریج به نزدیکی اوج قبلی خود بازمی‌گردد. دقت داشته باشید که کف فنجان باید صاف و ملایم باشد و نباید شبیه به حرف V تیز شود. در واقع، کف فنجان نشان‌دهنده یک مرحله تثبیت و نوسان آرام قیمت است.

پس از اینکه قیمت به اوج قبلی بازگشت، باید منتظر یک عقب‌نشینی یا تثبیت قیمت باشیم که دسته فنجان است. دسته معمولاً به سمت پایین یا به صورت افقی حرکت می‌کند و قیمت نباید بیشتر از نصف عمق فنجان کاهش یابد. نکته مهم این است که الگو زمانی معتبر است که شکست قیمت بالای فنجان رخ دهد و همراه با افزایش حجم باشد. افزایش حجم در این موقعیت نشان‌دهنده قدرت حرکت صعودی است.

به‌طور کلی، دقت کنید که حجم معاملات در این الگو نقش مهمی ایفا می‌کند. در طول تشکیل فنجان، حجم باید کمتر شود و سپس، به‌تدریج همراه با بهبود قیمت حجم هم باید افزایش یابد. در مرحله دسته، حجم معمولاً دوباره کمتر می‌شود که نشان‌دهنده کاهش موقت قیمت برای تخلیه فشار خرید و فروش است و می‌تواند بازار را برای حرکت بعدی آماده کند.

استراتژی های معاملاتی با الگوی فنجان و دسته

بسیاری از تریدرها برای تعیین بهترین نقاط ورود و خروج از الگوی فنجان و دسته استفاده می‌کنند. رایج‌ترین استراتژی این است که زمانی وارد موقعیت خرید (لانگ) شوید که قیمت از سطح مقاومت بالای فنجان عبور کند. این شکست معمولاً با افزایش حجم معاملات همراه است و علاقه قوی خریداران را نشان می‌دهد. 

البته، پیش از ورود به معامله، به دنبال سیگنال‌های تأیید باشید. مثلاً، یک کندل صعودی قوی یا بسته‌شدن قیمت بالای سطح مقاومت می‌تواند الگو را معتبرتر و قابل‌اعتمادتر کند. همچنین، هرچه حجم معاملات پس از شکست مقاومت بیشتر باشد، الگو هم معتبرتر است.

مسئله مهم بعدی هنگام ترید بر اساس الگوی فنجان و دسته، مدیریت ریسک است. اگر حد ضرر را در نقطه‌ای صحیح قرار دهید، می‌‌توانید درصورتی که معامله‌تان طبق برنامه پیش نرود، از سرمایه خود محافظت کنید. در الگوی فنجان و دسته، مناسب‌ترین سطح برای تعیین حد ضرر معمولاً درست زیر پایین‌ترین نقطه دسته است. البته، برخی از تریدرها ترجیح می‌دهند حد ضرر را اندکی پایین‌تر از نقطه میانه فنجان قرار دهند، خصوصاً اگر الگو بزرگ‌تر یا دسته کم‌عمق‌تر باشد. به این ترتیب، معامله هم فضای بیشتری برای حرکت خواهد داشت.

برای تعیین قیمت هدف و استراتژی برداشت سود، می‌توانید ابتدا عمق فنجان را اندازه‌گیری کنید و به‌اندازه آن از نقطه شکست مقاومت رو به بالا حرکت کنید تا سطح برداشت سود مشخص شود. این میزان تخمینی از احتمال افزایش قیمت پس از شکست مقاومت است. 

گاهی ممکن است با شکست کاذب روبه‌رو باشید. شکست کاذب هنگامی رخ می‌دهد که قیمت از سطح مقاومت عبور کند، اما به‌سرعت معکوس شود و تریدرها را متضرر کند. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است به‌ نشانه‌های ضعف در هنگام شکست، مثل حجم کم یا الگوهای کندل استیک نزولی توجه کنید. همچنین، اگر به شکست کاذب مشکوک شدید، بهتر است صبر کنید تا قیمت به‌طور واضح بالاتر از سطح مقاومت بسته شود. 

نکات مهم الگوی فنجان و دسته

حالا، بد نیست به برخی از نکات جالب و مهم در مورد الگوی فنجان و دسته هم نگاهی داشته باشیم.

• الگوی فنجان و دسته یک الگوی صعودی در نمودار است که اولین بار در سال 1988 توسط ویلیام اونیل (William J. O’Neil) در کتابش به‌ نام «چطور از بازار سهام پول دربیاوریم» (How to Make Money in Stocks) مطرح شد.
• تکمیل الگوی فنجان و دسته ممکن است چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد. 
• الگوی فنجان و دسته در نمودارهای هفتگی یا ماهانه معتبرتر است.
• در اغلب موارد، در زمان تشکیل فنجان حجم معاملات بالا است. در زمان تشکیل دسته، حجم به‌طور موقت کم می‌شود و در زمان شکست مقاومت حجم دوباره بالا می‌رود.
• گاهی ممکن است پس از شکست مقاومت، قیمت دوباره برگردد و سطح مقاومت را تست کند. اگر این سطح حفظ شود، می‌تواند فرصت مناسبی برای ورود باشد. 
• بهتر است زمانی وارد بازار شوید که قیمت با حجم بالا از مقاومت عبور کرده است. 
• هرچه فنجان گردتر و به شکل حرف U باشد، سیگنال قوی‌تر است. فنجان‌هایی که به شکل V با کف تیز ایجاد می‌شوند، معتبر نیستند.
• عمق فنجان نباید بیش از حد عمیق باشد و دسته الگو هم بهتر است در نیمه بالایی فنجان شکل بگیرد.
• اگر دسته الگو بیش از حد طولانی یا عمیق شود، ممکن است نشانه ضعف در خریداران باشد.
• توجه داشته باشید که در الگوی فنجان و دسته گاهی حجم معاملات در هنگام شکل‌گیری دسته به حدی کاهش می‌یابد که تریدرها از آن به‌عنوان «تحمل فشار» یا «تصفیه بازار» یاد می‌کنند. این شرایط نشان می‌دهد فشار فروش کاهش یافته و احتمال شکل‌گیری حرکت صعودی جدید وجود دارد.
• فراموش نکنید که بازار ارزهای دیجیتال پر از نوسان است و در این بازار، شکل‌گیری هیچ الگویی تضمین موفقیت ترید نیست. حتماً به‌دنبال تأییدیه الگوی فنجان و دسته توسط سایر اندیکاتورها و شاخص‌های تکنیکال مثل میانگین متحرک، RSI یا مکدی باشید.