شاخص کانال کالا (CCI)

یکی از مهم‌ترین اطلاعاتی که تریدرها همیشه دنبال آن هستند این است که ببینند آیا قیمت یک دارایی بیش از حد بالا رفته و احتمال ریزش آن وجود دارد یا خیلی پایین آمده و احتمال دارد مجدداً صعود کند. برای این کار ابزارهای متنوعی وجود دارند که یکی از کاربردی‌ترین موارد شاخص کانال کالا یا همان CCI است. این اندیکاتور ابتدا برای بررسی قیمت کالاها ساخته شد، اما در حال حاضر در بازارهای مختلف سهام، فارکس و حتی کریپتو هم کاربرد زیادی دارد. اگر می‌خواهید بهترین نقاط ورود به بازار یا خروج از آن را به‌موقع شناسایی کنید، پیشنهاد می‌کنیم چند دقیقه وقت صرف مطالعه این مطلب کنید؛ زیرا قرار است صفر تا صد شاخص کانال کالا را با هم بررسی کنیم.

شاخص کانال کالا چیست و چه کاربردی دارد؟

شاخص کانال کالا (Commodity Channel Index) که به‌اختصار CCI نامیده می‌شود، یکی از اندیکاتورهای پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است. این اندیکاتور برای شناسایی موقعیت‌های اشباع خرید (Overbought) و اشباع فروش (Oversold) به کار می‌رود. شاخص CCI یک اسیلاتور یا همان نوسان‌گر است که تغییرات قیمت را نسبت به یک میانگین متحرک خاص بررسی می‌کند. اسیلاتور CCI به ما نشان می‌دهد که آیا قیمت یک دارایی بیش از حد از میانگین خود فاصله گرفته است یا خیر.

تریدر معروف، دونالد لمبرت (Donald Lambert) شاخص کانال کالا را در سال 1980 برای شناسایی وضعیت‌های اشباع خرید و فروش در بورس کالا معرفی کرد. ایده اصلی لمبرت این بود که با مقایسه تغییرات قیمت با میانگین متحرک در یک بازه زمانی مشخص، بتوانیم نوسانات شدید و غیرعادی بازار را شناسایی کنیم. با گذشت زمان، شاخص CCI از دنیای کالاها فراتر رفت و جایگاه خودش را در بازارهای مختلف مثل سهام، فارکس و ارزهای دیجیتال هم پیدا کرد.

شاخص CCI به تریدر کمک می‌کند نقاط ورود و خروج مناسب را پیدا کند. به‌طور معمول، وقتی مقدار CCI از 100+ بالاتر باشد، دارایی وارد محدوده اشباع خرید می‌شود و احتمال اصلاح یا نزول قیمت وجود دارد. در مقابل، وقتی مقدار CCI از 100- پایین‌تر باشد، با سیگنال اشباع فروش روبه‌رو هستیم که می‌تواند نشانه‌ای از آغاز روند صعودی جدید باشد.

البته، به این نکته مهم هم باید توجه کنیم که شاخص CCI فقط یک ابزار کمکی است و به تنهایی نمی‌تواند مبنای تصمیم‌گیری ترید باشد. به همین خاطر، پیشنهاد می‌کنیم از این شاخص در کنار سایر ابزارها مثل حجم معاملات، میانگین‌های متحرک یا سطوح حمایت و مقاومت استفاده کنید. ترکیب CCI با سایر ابزارهای تکنیکال باعث قابل‌اعتمادتر شدن سیگنال‌ها و کاهش خطا در معاملات می‌شود.

انواع شاخص کانال کالا

در حالت کلی، شاخص کانال کالا یک فرمول دارد؛ اما تریدرها بسته به هدف و استراتژی خود از انواع دوره‌ها و تنظیمات استفاده می‌کنند. معروف‌ترین نوع CCI معمولاً با دوره 14 یا 20 محاسبه می‌شود و برای تشخیص نقاط اشباع خرید و اشباع فروش در بازه‌های کوتاه‌مدت به کار می‌رود. این نوع از CCI بیشتر مناسب افرادی که است قصد دارند حرکت‌های سریع قیمت را شناسایی کنند.

نوع دیگر CCI روی دوره‌های بالاتری مثل 50 یا 100 تنظیم می‌شود که می‌تواند تصویر کلی و روند اصلی بازار را نمایش دهد. بعضی از تریدرها ابتدا با دوره‌های بالاتر CCI روند کلی بازار را پیدا می‌کنند و بعد با CCI کوتاه‌مدت، نقاط ورود و خروج دقیق‌تر را مشخص می‌کنند. گاهی هم تریدرها از چندین CCI با بازه‌های زمانی مختلف به‌صورت هم‌زمان استفاده می‌کنند تا تصمیم‌گیری دقیق‌تری داشته باشند.

در مجموع، می‌توانیم بگوییم انواع شاخص کانال کالا در دوره محاسبه و نحوه استفاده در استراتژی‌های معاملاتی مختلف متفاوت هستند.

آموزش کار با شاخص کانال کالا

نوسان‌گر CCI محدود به بازهٔ مشخصی نیست و حولِ صفر نوسان می‌کند. این اندیکاتور در شرایط پرنوسان می‌تواند خیلی بالاتر از ۲۰۰+ یا پایین‌تر از ۲۰۰− برود. سطوح راهنمای ۱۰۰± صرفاً برای تفسیر اشباع خرید یا فروش به کار می‌روند. با این همه معمولاً، محدوده 100- تا 100+ مهم‌ترین بخش شاخص CCI است. بالاتر از 100+ یعنی قیمت بیش از حد رشد کرده و دچار اشباع خرید شده است. اگر شاخص از 100- کمتر شد هم به این معناست که قیمت بیش از حد افت کرده و دچار اشباع فروش شده است.

سیگنال‌گیری از شاخص کانال کالا معمولاً به این روش انجام می‌شود که وقتی شاخص CCI از 100- برمی‌گردد و در آستانه صعود قرار می‌گیرد، زمان خوبی برای خرید خواهد بود. در مقابل، وقتی شاخص CCI از 100+ به سمت پایین حرکت می‌کند، احتمال دارد با اصلاح قیمت و هشدار فروش مواجه باشیم.

با این همه، همیشه تأکید می‌کنیم که دریافت سیگنال از هر اندیکاتور یا شاخصی‌ فقط یک علامت است و نه حکم قطعی برای تصمیم‌گیری ترید. همیشه از اسیلاتور CCI یا هر ابزار تکنیکال دیگری در کنار ابزارهایی مثل میانگین‌های متحرک، حجم معاملات یا خطوط روند استفاده کنید تا بتوانید مطمئن‌تر تصمیم بگیرید.

نحوه راه اندازی و تنظیمات شاخص کانال کالا

برای راه‌اندازی شاخص CCI کافی است وارد حساب کاربری خود در پلتفرم‌های تحلیل تکنیکال مثل متا تریدر (MetaTrader) یا تریدینگ ویو (TradingView) شوید و این شاخص را از لیست اندیکاتورها پیدا کنید. در ادامه، نحوه راه‌اندازی و تنظیمات شاخص کانال کالا در تریدینگ ویو را با هم پیش می‌بریم.

در تریدینگ ویو، از منوی اندیکاتورها عبارت CCI یا Commodity Channel Index را جستجو و آن را انخاب کنید.

در بعضی موارد، این اندیکاتور همراه با یک میانگین متحرک به شما نمایش داده می‌شود که می‌توانید آن را از بخش توضیحات حذف یا اضافه کنید. در تصویر زیر، شاخص CCI به رنگ آبی و میانگین متحرک به رنگ نارنجی تصویر شده است. از علامت سه نقطه (More) بالای اندیکاتور، می‌توانید تنظیمات آن را تغییر دهید.

با باز کردن بخش Setting شاخص کانال کالا، سه سربرگ Inputs، Style و Visibility خواهیم داشت.

در تب Inputs، گزینه Length تایم‌فریم شاخص را نشان می‌دهد که اغلب بین 14 تا 20 تنظیم می‌شود. عدد این گزینه تعداد کندل‌هایی است که برای محاسبه CCI در نظر گرفته می‌شوند. هرچه رقم Length بیشتر باشد، شاخص CCI صاف‌تر و با نوسانات کوتاه‌مدت کمتری نمایش داده می‌شود. در مقابل، هرچه Length رقم کمتری نشان بدهد، شاخص کانال کالا هم حساس‌تر و پرنوسان‌تر است. در این حالت، سیگنال‌ها سریع‌تر شکل می‌گیرند، اما ممکن است کاذب باشند.

گزینه Source مشخص می‌کند که شاخص کانال کالا روی کدام قیمت کندل محاسبه می‌شود. تغییر Source می‌تواند باعث شود CCI روی قیمت‌های متفاوت بازار تمرکز کند. گزینه‌های Close، Open، High و Low به‌ترتیب قیمت بسته شدن، قیمت باز شدن، بالاترین قیمت و پایین‌ترین قیمت را نمایش می‌دهند. گزینه‌های ترکیبی دیگر هم میانگین‌های مختلف قیمت بر اساس قیمت بسته، قیمت باز، قیمت بالا یا قیمت پایین را نشان می‌دهند.

در بخش Smoothing می‌توانید نوع میانگین‌گیری برای صاف کردن خط CCI را انتخاب کنید. گزینه Type به شما اجازه می‌دهد تعیین کنید که اندیکاتور از میانگین ساده (SMA)، میانگین نمایی (EMA) یا میانگین وزنی (WMA) استفاده کند.

بخش Length هم تعداد دوره‌هایی را نشان می‌دهد که برای میانگین‌گیری استفاده می‌شود. هرچه رقم Length بیشتر باشد، خط نهایی صاف‌تر، با تأخیر بیشتر و با نوسانات کمتر نمایش داده می‌شود. پایین‌ بودن رقم Length هم سرعت و نوسانات خط را بیشتر می‌کند. مثلاً اگر فرض کنید که Length اندیکاتور CCI روی 14 و Length بخش Smoothing  روی 5 تنظیم شده باشد، CCI ابتدا بر اساس ۱۴ کندل محاسبه می‌شود و سپس میانگین آن روی ۵ دوره صاف می‌شود. این کار باعث می‌شود نوسانات کوتاه‌مدت کمتر دیده شود و خط شاخص برای تحلیل روند کلی بازار واضح‌تر باشد، اما سیگنال‌ها کمی با تاخیر ایجاد می‌شوند.

در قسمت Style می‌توانید رنگ خطوط را تغییر دهید یا تعیین کنید که از دو خط CCI و CCI-based MA یکی یا هر دو نمایش داده شوند. همچنین، می‌توانید بازه باند بالا (Upper Band)، باند میانی (Middle Band) و باند پایین (Lower Band) را که پیش‌فرض روی 100، صفر و 100- هستند، تغییر دهید.

همچنین، سربرگ Visibility اجازه می‌دهد مشخص کنید که اندیکاتور روی کدام تایم‌فریم‌ها و نمودارها نمایش داده شود. می‌توانید انتخاب کنید که CCI فقط روی یک تایم‌فریم خاص مثل روزانه یا ساعتی دیده شود یا روی همه تایم‌فریم‌ها فعال باشد. این ویژگی به شما کمک می‌کند نمودارهایتان مرتب بماند و اندیکاتور فقط در جایی که لازم است نمایش داده شود.

انواع استراتژی معاملاتی با شاخص کانال کالا

روش‌های مختلفی برای استفاده از شاخص CCI وجود دارد. بعضی از تریدرها با سیگنال‌های اشباع خرید و اشباع فروش، نوسان‌های کوتاه‌مدت می‌گیرند و برخی دیگر شاخص کانال کالا را با میانگین‌های متحرک و سطوح حمایت و مقاومت ترکیب می‌کنند. استفاده از هر استراتژی، به اهداف ترید شما بستگی دارد. در ادامه، تعدادی از رایج‌ترین استراتژی‌های معاملاتی با شاخص CCI را توضیح می‌دهیم.

ترید مبتنی بر دو خط CCI و میانگین متحرک CCI

اگر گزینه CCI-based MA روی اندیکاتور فعال باشد، دو خط می‌بینیم: خط اصلی CCI و میانگین متحرک CCI. خط CCI-based MA سیگنال‌ها را صاف‌تر و نویز را کمتر می‌کند. این خط مناسب بازارهای پرنوسان است. البته در چنین شرایطی، ممکن است سیگنال‌ها کمی با تاخیر ایجاد شوند، چون خط اصلی باید از روی MA عبور کند. در دو موقعیت صعودی یا نزولی بازار، به این ترتیب می‌توانیم از دو خط CCI و میانگین متحرک CCI سیگنال‌گیری کنیم.

• سیگنال خرید: اگر خط CCI از پایین به بالا CCI-based MA را قطع کند، روند بازار احتمالاً صعودی می‌شود و اگر به‌صورت هم‌زمان CCI هم از 100+ عبور کند، قدرت روند صعودی بیشتر خواهد بود. در چنین شرایطی، می‌توانیم با تعیین حد ضرر کمی پایین‌تر از آخرین کف قیمتی وارد معامله شویم.

• سیگنال فروش: حالا، اگر خط CCI از بالا به پایین از CCI-based MA عبور کند، با احتمال شروع روند نزولی روبه‌رو هستیم و اگر خط اصلی CCI هم هم‌زمان از 100- عبور کند، قدرت روند نزولی بیشتر خواهد بود. خروج از بازار یا ورود به معامله شورت (فروش) در این نقطه پیشنهاد می‌شود. در این حالت، حد ضرر معمولاً کمی بالاتر از آخرین سقف قیمتی قرار می‌گیرد.

ترید مبتنی بر اسیلاتور CCI

حالا، اگر تصمیم گرفتید با تک‌خط CCI معامله کنید، سیگنال‌ها بر اساس سطوح استاندارد 100+ و 100- و واگرایی‌ها بررسی می‌شوند.

سیگنال خرید اسیلاتور CCI

اگر خط CCI پایین‌تر از 100- باشد، نشان‌دهنده اشباع فروش بازار است و خبر از احتمال بازگشت روند صعودی می‌دهد. در این شرایط، تریدرها می‌توانند از فرصت خرید استفاده کنند یا از معاملات قبلی خارج شوند و سود خود را تثبیت کنند.

همچنین، اگر خط CCI دوباره به سمت بالا حرکت کند، احتمال آغاز یک روند صعودی افزایش پیدا می‌کند. در این بین، عبور CCI از سطح صفر هم احتمال ادامه روند صعودی را تقویت می‌کند. در این موقعیت، حد ضرر باید بر اساس پایین‌ترین قیمت اخیر تعیین شود تا ریسک معامله کنترل شود.

سیگنال فروش اسیلاتور CCI

اگر CCI بالای 100+ باشد، اشباع خرید داریم و احتمال شروع روند نزولی وجود دارد. در این شرایط، معامله‌گران می‌توانند از فرصت فروش استفاده کنند یا از معاملات قبلی خارج شوند و سود خود را تثبیت کنند. اگر خط CCI دوباره به سمت پایین حرکت ‌کند، احتمالاً در آستانه شروع روند نزولی هستیم. اگر CCI از صفر کمتر شود، بازار به روند نزولی خود ادامه خواهد داد. در این شرایط هم حد سود یا نقطه خروج روی بالاترین قیمت اخیر قرار می‌گیرد.

ترید مبتنی بر واگرایی قیمت و CCI

یکی دیگر از روش‌های کاربردی تریدرهایی که با شاخص CCI کار می‌کنند، دنبال‌کردن واگرایی‌ها بین قیمت و CCI است؛ یعنی وقتی قیمت یک سقف یا کف جدید می‌سازد، اما CCI جهت یکسانی را دنبال نمی‌کند. این حالت نشان می‌دهد که بازار ممکن است به‌زودی برگردد و فرصت خوبی برای معامله فراهم شده است.

• واگرایی صعودی: وقتی قیمت یک کف جدید می‌سازد، اما CCI کف جدیدی نمی‌سازد و بالاتر از کف قبلی باقی می‌ماند، احتمال بازگشت صعودی زیاد است. در این موقعیت، می‌توانید وارد بازار شوید و حد ضرر را کمی پایین‌تر از آخرین کف قرار دهید.

• واگرایی نزولی: وقتی قیمت سقف جدید می‌سازد، اما CCI سقف جدیدی ایجاد نمی‌کند و پایین‌تر از سقف قبلی باقی می‌ماند، احتمالاً باید منتظر بازگشت روند نزولی باشیم. در این حالت، می‌توانید دارایی خود را بفروشید یا از معامله خرید خارج شوید و حد ضرر را کمی بالاتر از آخرین سقف تنظیم کنید.

این روش به‌طور ویژه زمانی کاربردی است که بازار نوسان زیادی ندارد یا در حال تثبیت است؛ زیرا واگرایی سریع‌تر شکل می‌گیرد. همچنین، برخی از تریدرها این روش را با سیگنال‌های دوخطی CCI و میانگین متحرک CCI ترکیب می‌کنند تا تصمیم‌های دقیق‌تری بگیرند.

استراتژی چند دوره‌ای

در این استراتژی، تریدر به جای یک CCI هم‌زمان از چند CCI با تایم‌فریم‌های مختلف روی نمودار استفاده می‌کند. مثلاً، معامله‌گر ممکن است یک CCI با دوره ۲۰ برای سیگنال‌های کوتاه‌مدت در نظر بگیرد و یک CCI با دوره ۱۰۰ برای مشخص کردن روند کلی بازار انتخاب کند. هر وقت، این دو CCI هم‌زمان سیگنال مشابه بدهند (مثلاً، هر دو شاخص بالای 100+ باشند) احتمال صحت سیگنال بیشتر می‌شود. این روش کمک می‌کند تریدر مطمئن‌تر وارد معامله شود و نویز اضافی در چارت نداشته باشد.

به‌طور کلی، بهتر است هریک از این استراتژی‌ها را با ابزارهای دیگر ترکیب کنیم. مثلاً، اگر CCI نشان بدهد که بازار دچار اشباع خرید شده، اما هم‌زمان قیمت به یک مقاومت قدرتمند رسیده است، سیگنال فروش معتبرتری خواهیم داشت. همچنین، اگر CCI زیر 100- باشد و قیمت روی یک سطح حمایت مهم قرار بگیرد، یک فرصت خرید عالی در دست داریم. این ترکیب باعث کاهش خطا و افزایش سودآوری معاملات می‌شود.

مزایا و معایب استفاده از شاخص کانال کالا

شاخص کانال کالا ابزار کاربردی مهمی در جعبه‌ابزار بسیاری از تریدرهاست. توانایی شناسایی سریع نواحی اشباع خرید و اشباع فروش، انعطاف‌پذیری در بازارهای مختلف و قابلیت ترکیب با سایر ابزارهای تحلیل مثل میانگین‌های متحرک و سطوح حمایت و مقاومت فقط برخی از مزایای شاخص CCI هستند. با این همه، شاخص CCI محدودیت‌هایی هم دارد و به‌تنهایی نمی‌تواند روند بازار را صددرصد درست پیش‌‌بینی کند؛ مثلاً، در بازارهای نوسانی احتمال سیگنال‌های کاذب وجود دارد و ممکن است هنگام تغییرات ناگهانی قیمت با تأخیر سیگنال دریافت کنیم. بنابراین، شناخت مزایا و معایب شاخص کانال کالا برای استفاده هوشمندانه از این شاخص ضروری است. در ادامه، به تعدادی از مهم‌ترین مزایا و معایب استفاده از شاخص CCI اشاره می‌کنیم.

مزایا

• شناسایی اشباع خرید و اشباع فروش: شاخص CCI به سرعت نشان می‌دهد که قیمت دارایی بیش از حد بالا رفته یا بیش از حد پایین آمده و احتمال برگشت روند وجود دارد.
• پیدا کردن نقاط ورود و خروج: شاخص CCI کمک می‌کند تریدر زمان مناسب برای خرید یا فروش را تشخیص دهد.
• انعطاف‌پذیری و کاربرد در بازارهای مختلف: از اسیلاتور CCI می‌توان در بازار سهام، فارکس، ارز دیجیتال و کالاها استفاده کرد.
• قابلیت ترکیب با ابزارهای دیگر: وقتی شاخص CCI با میانگین‌های متحرک یا سطوح حمایت و مقاومت ترکیب می‌شود، سیگنال‌های دقیق‌تری ارائه می‌دهد.
• تحلیل در چند تایم‌فریم: تریدر می‌تواند با استفاده از چند CCI با دوره‌های مختلف روندهای کوتاه‌مدت و بلندمدت را هم‌زمان بررسی کنند.

معایب

• عدم پیش‌بینی قطعی: شاخص CCI به تنهایی نمی‌تواند روند بازار را صددرصد درست پیش‌بینی کند و ممکن است سیگنال اشتباه بدهد.
• سیگنال‌های کاذب در بازار نوسانی: وقتی بازار روند مشخصی ندارد، احتمال خطا در سیگنال‌ها افزایش پیدا می‌کند.
• تأخیر در سیگنال: در تغییرات ناگهانی و شدید بازار ممکن است سیگنال‌ها با تأخیر ظاهر شوند.
• خطر تصمیم‌گیری هیجانی: اعتماد کامل به CCI می‌تواند باعث تصمیم‌های اشتباه و زیان‌ده شود. همیشه پیشنهاد می‌شود از شاخص کانال کالا در کنار بقیه ابزارهای تکنیکال استفاده کنیم.

نکات مهم استفاده از شاخص کانال کالا

استفاده مؤثر از شاخص کانال کالا (CCI) نیازمند رعایت چند نکته کلیدی است که می‌توانند دقت و امنیت معاملات را افزایش دهند. این نکات شامل تأیید سیگنال‌ها با ابزارهای دیگر، انتخاب دوره مناسب برای هر بازار، توجه به روند کلی بازار و استفاده از چند تایم‌فریم به‌صورت هم‌زمان است. علاوه بر این، نباید به یک سیگنال به‌تنهایی اعتماد کنیم و همیشه باید مدیریت ریسک داشته باشیم، چون CCI هم ممکن است در شرایط خاص سیگنال اشتباه بدهد. در نهایت، صبر و دقت در ورود به معاملات، به‌خصوص وقتی سیگنال فقط بر اساس CCI صادر می‌شود، اهمیت زیادی دارد تا از زیان‌های احتمالی جلوگیری شود.

• تأیید سیگنال‌ها با ابزارهای دیگر: همیشه بهتر است سیگنال‌های CCI را با میانگین‌های متحرک، سطوح حمایت و مقاومت یا حجم معاملات تأیید کنید تا احتمال خطا کمتر شود.
• انتخاب دوره مناسب: تنظیم دوره CCI برای هر بازار و استراتژی معاملاتی متفاوت است. دوره کوتاه‌تر سیگنال‌های سریع‌تر می‌دهد، اما پرنوسان‌تر است. دوره بلندتر سیگنال‌های دقیق‌تر ارائه می‌دهد، اما کندتر حرکت می‌کند.
• توجه به روند کلی بازار: شاخص CCI در بازارهای رونددار عملکرد بهتری دارد و در بازارهای نوسانی ممکن است سیگنال‌های کاذب بدهد.
• عدم اعتماد کامل به یک سیگنال: هیچ اندیکاتوری کامل نیست؛ CCI هم ممکن است در شرایط خاص سیگنال اشتباه بدهد؛ بنابراین مدیریت ریسک را تحت هیچ شرایطی فراموش نکنید.
• استفاده از چند بازه زمانی: بررسی هم‌زمان CCI در چند تایم‌فریم کمک می‌کند هم روند بلندمدت مشخص شود و هم فرصت‌های کوتاه‌مدت بهتر شکار شوند.
• صبر و دقت در معامله: عجله کردن و ورود به بازار تنها بر اساس یک سیگنال CCI ممکن است زیان‌آور باشد؛ صبر کنید تا بقیه فاکتورها هم تکمیل شوند و تأییدیه مکمل بگیرید.

شاخص کانال کالا: دوست هوشمند شما در ترید!

شاخص کانال کالا یا CCI یک ابزار انعطاف‌پذیر و کاربردی است که به شما کمک می‌کند متوجه شوید بازار کجا بیش از حد هیجان‌زده می‌شود و کجا آرام و آماده جهش دوباره است. با نگاه به CCI می‌توانید زمان مناسب برای ورود و خروج از معامله را پیدا کنید و ریسک تصمیم‌های عجولانه را به حداقل برسانید. البته، فراموش نکنید که CCI فقط یک چراغ راهنما است و نه یک پیشگو. وقتی CCI با سایر ابزارها مثل میانگین‌های متحرک، خطوط حمایت و مقاومت و تحلیل روند ترکیب شود، سیگنال‌های خیلی مطمئن‌تری ارائه می‌دهد و می‌تواند به یک همراه هوشمند و قابل‌اعتماد در مسیر ترید تبدیل شود.