اندیکاتور VWAP

اندیکاتور VWAP یک اندیکاتور ساده اما کاربردی برای تحلیل‌های دقیق در بازه‌های کوتاه‌مدت مثل تایم‌فریم روزانه است. این اندیکاتور قیمت و حجم معاملات را ترکیب می‌کند تا دید واضح‌تری از ارزش واقعی دارایی در اختیار تریدر قرار دهد. اگر شما هم می‌خواهید در مورد اندیکاتور VWAP و استراتژی‌های معاملاتی مبتنی بر VWAP بیشتر بدانید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید. 

اندیکاتور VWAP چیست و چه کاربردی دارد؟

میانگین قیمت وزنی بر اساس حجم معاملات (Volume Weighted Average Price) یا همان اندیکاتور  VWAPیکی از ابزارهای پرکاربرد تحلیل تکنیکال است که بسیاری از تریدرهای روزانه از آن استفاده می‌کنند. این اندیکاتور شبیه به یک خط میانگین متحرک در نمودار نمایش داده می‌شود.

اندیکاتور VWAP نشان می‌دهد که میانگین قیمت یک دارایی در طول یک روز معاملاتی با توجه به حجم و میزان معاملات چقدر بوده است. ساده‌تر بگوییم، اندیکاتور VWAP فقط قیمت را در نظر نمی‌گیرد، بلکه حجم معاملات و نقدینگی دارایی را هم در محاسبات خود دخیل می‌کند تا تریدر بتواند تصویر دقیق‌تری از ارزش واقعی دارایی در طول روز به دست بیاورد. اندیکاتور VWAP معمولاً مورد استفاده معامله‌گرهای کوتاه‌مدت است. همچنین، سرمایه‌گذاران بزرگ مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم زیاد از این اندیکاتور استفاده می‌کنند. 

اگر قیمت دارایی بالاتر از اندیکاتور VWAP باشد، دارایی در محدوده اشباع خرید (گران) است و اگر قیمت پایین‌تر از VWAP باشد، دارایی در محدوده اشباع فروش (ارزان) قرار دارد. بنابراین، اگر قیمت از پایین به بالای VWAP برسد، ممکن است نشانه‌ای برای خرید باشد و احساسات گاوی (صعودی) بازار را نشان می دهد. برعکس، اگر از بالا به پایین بشکند، این حرکت را می‌توانیم نشانی از احساسات خرسی (نزولی) بازار بدانیم و به‌عنوان سیگنالی برای فروش یا ورود به معامله شورت در نظر بگیریم. 

به‌طور کلی، شاخص VWAP به شناسایی روند، نقاط شکست، بازگشت قیمت، نواحی اشباع خرید و فروش و تعیین سطوح حمایت و مقاومت کمک می‌کند. نکته مهمی که باید در ذهن داشته باشیم این است که VWAP یک اندیکاتور پس‌رو (Lagging) است؛ یعنی، فقط براساس داده‌های گذشته ترسیم می‌شود و نمی‌تواند پیش‌بینی‌کننده حرکات بعدی قیمت باشد.   

فرمول محاسبه اندیکاتور VWAP

اندیکاتور VWAP با استفاده از میانگین قیمت‌ها در طول یک روز معاملاتی محاسبه می‌شود. برای این کار، سه قیمت بالا (High)، پایین (Low) و بسته شدن (Close) هر دوره زمانی، مثلاً هر دقیقه یا هر پنج دقیقه با هم جمع و تقسیم بر سه می‌شوند تا قیمت میانگین هر دوره به دست بیاید. سپس، عدد به‌دست‌آمده ضرب در حجم معاملات تایم فریم می‌شود. در نهایت، این مقدار برای تمام دوره‌ها جمع می‌شود و مجموع این مقادیر بر مجموع حجم کل معاملات تقسیم می‌شود تا مقدار VWAP مشخص شود. 

انواع اندیکاتور VWAP

تریدرها از انواع مختلفی از اندیکاتور VWAP استفاده می‌کنند که در ادامه، مهم‌‌ترین موارد را بررسی می‌کنیم.

اندیکاتور VWAP ساده (استاندارد)

این نوع VWAP نسخه کلاسیک اندیکاتور VWAP است که در تایم‌فریم روزانه کاربرد دارد و به‌صورت یک خط روی نمودار نمایش داده می‌شود. معمولاً تریدرها برای تحلیل روندهای کوتاه‌مدت از اندیکاتور VWAP ساده استفاده می‌کنند.

اندیکاتور VWAP انباشته (Anchored VWAP)

در نسخه Anchored VWAP، تریدر می‌تواند نقطه شروع محاسبه اندیکاتور را به‌دلخواه مشخص کند. منعطف بودن نقطه شروع اندیکاتور Anchored VWAP به تریدر اجازه می‌دهد روند قیمت را پس از انتشار یک خبر اقتصادی خاص حتی در یک کندل خاص پیگیری کند. این نوع از اندیکاتور VWAP برای تحلیل تأثیر رویدادها یا سطوح مهم قیمت کاربرد مناسبی دارد و بسیاری از تریدرهای حرفه‌ای از آن استفاده می‌کنند.

آموزش کار با اندیکاتور VWAP

اکثر پلتفرم‌های تحلیل تکنیکال اندیکاتور VWAP را به‌صورت آماده ارائه می‌دهند. به‌عنوان مثال، تریدینگ ویو این اندیکاتور را در قالب Anchored VWAP در اختیارتان می‌گذارد. اندیکاتور Anchored VWAP در تریدینگ ویو به کاربر اجازه می‌دهد دو باند در بالا و پایین خط VWAP تنظیم کند و با پیگیری مسیر حرکت قیمت، تحلیل دقیق‌تری انجام دهد.

نحوه راه اندازی و تنظیمات اندیکاتور VWAP

برای استفاده از اندیکاتور VWAP در تریدینگ ویو، فقط کافی است روی علامت ذره‌بین در گوشه سمت راست کلیک کنید و دنبال اندیکاتور Anchored VWAP بگردید. پس از اضافه کردن Anchored VWAP به نمودار، می‌توانید از هر نقطه مورد نظر اندیکاتور VWAP را رسم کنید.

با انتخاب کندل دلخواهتان، یک خط VWAP به همراه دو باند در بالا و پایین آن مشاهده خواهید کرد. همچنین، یک باکس مستطیل‌ شکل در بالای اندیکاتور ظاهر می‌شود. با انتخاب آیکون چرخ‌دنده، وارد بخش Setting (تنظیمات) اندیکاتور می‌شوید.

در بخش تنظیمات، سه تب Inputs، Style و Visibility را مشاهده می‌کنید. 

در بخش Inputs می‌توانید تعیین کنید که باندهای اندیکاتور بر اساس انحراف معیار (Standard Deviation) محاسبه شوند یا درصد قیمت (Percentage). گزینه Bands Multiplier فاصله باندهای بالا و پایین VWAP را نشان می‌دهد و در بخش Source هم می‌توانید نحوه محاسبه اندیکاتور و میزان حساسیت VWAP به قیمت را تغییر دهید. 

در تب Style، می‌توانید تعیین کنید که خطوط و باندهای اندیکاتور با چه فرمت و رنگی نمایش داده شوند و در تب Visibility می‌توانید نمایش یا عدم نمایش خطوط و باندهای اندیکاتور در تایم‌فریم‌های مختلف را مشخص کنید.

بد نیست اشاره کنیم که در تریدینگ ویو، می‌توانید گزینه هشدار تقاطع قیمت و VWAP (کراس‌اور) را هم روشن کنید. به این ترتیب، هر بار که قیمت و VWAP در تایم‌فریم انتخابی شما با هم تقاطع داشته باشند، هشداری برای شما ارسال می‌شود تا بتوانید راحت‌تر از فرصت‌های خرید و فروش آگاه شوید. برای تنظیمات این بخش، روی آیکون ساعت کنار چرخ‌دنده کلیک کنید. اگر باکس مستطیل‌شکل تنظیمات را نمی‌بینید، کافی است یک بار روی خط VWAP در نمودار کلیک کنید تا باکس برایتان ظاهر شود. 

پس از کلیک روی آیکون ساعت، می‌توانید هشدار (Alert) دلخواه خود را تنظیم کنید. جلوی گزینه Condition می‌توانید مشخص کنید که هشدار در چه شرایطی برایتان ارسال شود. به‌عنوان مثال، در پیش‌فرض Crossing هر نوع تقاطع بین قیمت و VWAP به شما گزارش داده می‌شود. در شرایط دیگر، می‌توانید تقاطع رو به بالا یا تقاطع رو به پایین را انتخاب کنید. همچنین، می‌توانید مشخص کنید که تقاطع بین قیمت و VWAP به شما هشدار داده شود یا تقاطع بین قیمت و باندهای بالا و پایین VWAP.

در بخش Trigger می‌توانید تعیین کنید که هشدار چگونه به شما اعلام شود. مثلا، می‌توانید تنظیم کنید که تقاطع فقط یک بار (Only Once) ارسال شود یا در هر کندل جدید (Once Per Bar) به شما اعلام شود. در بخش Expiration می‌توانید زمان پایان هشدار را مشخص کنید. علاوه‌بر این موارد، می‌توانید در بخش Alert Name و Message برای هشدار ارسالی اسم و توضیح بگذارید تا با سایر هشدارهای تریدینگ ویو اشتباه گرفته نشوند.

انواع استراتژی معاملاتی با اندیکاتور VWAP

بسته به موقعیت قیمت نسبت به خط VWAP، تریدرها می‌توانند از استراتژی‌های مختلفی استفاده کنند که چند مورد از آنها را در ادامه فهرست می‌کنیم.

استراتژی شکست

در این روش، اگر قیمت در ابتدای بازه معاملاتی زیر خط VWAP قرار داشته باشد و سپس، آن را به سمت بالا بشکند، می‌تواند نشانه‌ای از قدرت گرفتن خریداران باشد. این شرایط می‌تواند برای ورود به موقعیت خرید مناسب باشد. در مقابل، اگر قیمت از بالا به زیر VWAP برگردد، افزایش فشار فروش و شروع روند نزولی را نشان می‌دهد. 

استراتژی برگشت به VWAP

در بازارهای رِنج (بدون روند)، می‌توانیم از VWAP به‌عنوان نقطه‌ مرجع برای بازگشت قیمت استفاده کنیم. مثلاً، اگر قیمت از VWAP فاصله زیادی بگیرد، باید انتظار برگشت قیمت به سمت VWAP را داشته باشیم. بسیاری از اسکالپرها و تریدرهای کوتاه‌مدت این استراتژی را برای تعیین نقاط ورود و خروج در کنار اندیکاتورهای دیگر به کار می‌گیرند. بد نیست اشاره کنیم اسکالپرها (Scalper) تریدرهایی هستند که در بازه‌های زمانی بسیار کوتاه با حجم و تعداد بالا معامله می‌کنند تا سودهای اندک اما متعدد کسب کنند. 

استراتژی استفاده از VWAP به‌عنوان حمایت یا مقاومت دینامیک

بعضی از تریدرها خط VWAP را به‌عنوان یک سطح حمایت یا مقاومت متحرک در نظر می‌گیرند. یعنی اگر قیمت به VWAP نزدیک شود و با تشکیل کندل معکوس یا تثبیت، از آن سطح بازگردد، می‌تواند فرصت خوبی برای ورود به معامله فراهم کند. بدیهی است که بهتر است این روش را با ابزارهای تکنیکال مثل شاخص RSI یا مکدی هم ترکیب کنیم تا بتوانیم سیگنال دقیق‌تری دریافت کنیم. 

استراتژی ترکیب VWAP با مکدی

ترکیب اندیکاتور مکدی با اندیکاتور VWAP می‌تواند در تحلیل‌ دقیق‌تر به ما کمک کند. در روند صعودی، اگر قیمت بالای VWAP قرار گیرد و مکدی هم از خط سیگنال عبور کند و در ناحیه مثبت قرار بگیرد، قدرت حرکت صعودی بیشتر تأیید می‌شود. در روند نزولی، اگر هم‌زمان با افت قیمت به زیر VWAP، مکدی هم از خط سیگنال خود پایین‌تر برود، حرکت نزولی بازار قدرتمندتر تأیید می‌شود.

مثلاً همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، قیمت به زیر VWAP رسیده و اندیکاتور مکدی هم خط سیگنال را به سمت پایین قطع کرده است. این شرایط، نشان‌دهنده شروع یک روند نزولی است و از احتمال ادامه کاهش قیمت خبر می‌دهد.

اما، در مثال زیر، با وجود اینکه قیمت VWAP را به سمت بالا قطع کرده، مکدی همچنان در ناحیه مثبت باقی مانده و از خط سیگنال فاصله‌ی زیادی دارد، که می‌تواند نشانه‌ای از ضعف در ادامه روند صعودی باشد.

استراتژی ترکیب VWAP با RSI

از شاخص قدرت نسبی (RSI) هم می‌توانیم در ترکیب با VWAP استفاده کنیم. برای این کار، اگر فرض کنیم مقادیر بالای 80 اندیکاتور RSI نواحی اشباع خرید و مقادیر پایین‌تر از 20 نواحی اشباع فروش را نشان می‌دهد، هنگامی‌که قیمت از خط VWAP بیشتر باشد و RSI هم در محدوده 80 تا 100 قرار بگیرد، پس از بازگشت RSI به زیر 80 می‌توانیم وارد معامله شویم. 

در روند نزولی هم اگر قیمت زیر VWAP و RSI زیر 20 باشد، با بازگشت RSI به بالای 20 می‌توانیم وارد معامله شویم. در این بخش، به این نکته هم باید اشاره کنیم که سطوح پیش‌فرض RSI معمولاً ۷۰ و ۳۰ هستند، اما در برخی موارد محدوده ۸۰ و ۲۰ می‌تواند سیگنال‌های دقیق‌تری فیلتر کند.

مزایا و معایب استفاده از اندیکاتور VWAP

اندیکاتور VWAP هم مثل سایر اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال مزایا و معایبی دارد که بد نیست آنها را مرور کنیم.

مزایای VWAP

• اندیکاتور VWAP برخلاف سایر ابزارهای پیچیده، ساده و قابل‌فهم است.
• اندیکاتور VWAP علاوه‌بر قیمت، حجم معاملات را هم در نظر می‌گیرد و می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری به تریدر بدهد.
• اندیکاتور VWAP برای انجام سفارش‌ها در قیمتی نزدیک به میانگین بازار و جلوگیری از نوسانات بالا کاربردی است.
• این اندیکاتور می‌تواند ابزار مناسبی برای اسکالپرها و تریدرهای کوتاه‌مدت باشد.
• اندیکاتور VWAP می‌تواند در قالب حمایت و مقاومت دینامیک، به‌خوبی نقاط ورود یا خروج را به تریدر نشان بدهد. 

معایب VWAP

• اندیکاتور VWAP تأخیری و پس‌رو است؛ یعنی، این اندیکاتور نسبت به تغییرات ناگهانی قیمت واکنش سریع نمی‌دهد و نمی‌توان از آن برای پیش‌بینی قیمت در آینده استفاده کرد.
• این اندیکاتور معمولاً در بازارهایی با نقدشوندگی و حجم معاملات پایین، کارایی چندانی ندارد.
• اندیکاتور VWAP در تایم‌فریم بلندمدت‌تر مثل بازه هفتگی یا ماهانه چندان دقیق نیست. 
• این اندیکاتور در بازارهایی با نوسانات شدید و حجم غیرطبیعی ممکن است اطلاعات گمراه‌کننده ارائه کند.

مزایا VWAP	معایب VWAP
ساده و قابل‌فهم	تأخیری و بدون واکنش سریع به تغییرات ناگهانی قیمت
در نظر گرفتن فاکتور حجم	بدون کارایی در بازارهایی با حجم و نقدینگی پایین
مناسب‌ برای سفارش‌گذاری در قیمت‌های نزدیک به میانگین بازار	گمراه‌کننده در بازارهای پرنوسان
کاربردی برای اسکالپ و ترید کوتاه‌مدت	دقت پایین در تایم‌فریم‌های بلندمدت

نکات مهم استفاده از اندیکاتور VWAP

هنگام به‌کارگیری VWAP بهتر است مراقب این نکات هم باشید:

• توجه به تنظیمات VWAP در بازار کریپتو که شبانه‌روزی است، اهمیت دارد؛ زیرا این اندیکاتور در ابتدای هر روز معاملاتی بازتنظیم و از نو محاسبه می‌شود.  
• این اندیکاتور به دلیل واکنش به تغییرات حجم برای ترید در عرض چند دقیقه یا چند ساعت ایدئال است.
• اندیکاتور VWAP زمانی قابل اعتمادتر است که حجم معاملات بالا باشد، چون خودش با توجه به حجم وزنی قیمت‌ها محاسبه می‌شود. این اندیکاتور در بازارهایی که حجم پایینی دارند، ممکن است سیگنال‌های گمراه‌کننده ارائه کند.
• اندیکاتور VWAP در بازارهای رِنج و نوسانی کاربرد زیادی دارد، زیرا فاصله‌گرفتن قیمت از آن معمولاً به‌معنای تمایل بازار به بازگشت به میانگین قیمتی است.
• از VWAP می‌توانیم به‌عنوان سطوح حمایت یا مقاومت دینامیک استفاده کنیم. تقاطع VWAP با قیمت یا بازگشت قیمت از خط VWAP می‌تواند نشانه‌ای برای ورود یا خروج از معامله باشد.
• برای افزایش دقت تحلیل، می‌توانیم VWAP را با اندیکاتورهای دیگری مثل RSI، مکدی و میانگین‌های متحرک ترکیب کنیم تا دید بهتری از بازار داشته باشیم و احتمال خطا را کاهش دهیم.
• حتماً از حد ضرر استفاده کنید و فراموش نکنید که هیچ اندیکاتوری بدون خطا نیست.
• در هر شرایطی، مدیریت سرمایه را فراموش نکنید و فقط درصد اندکی از کل سرمایه‌تان را به هر معامله اختصاص دهید تا در صورت اشتباه، دچار ضرر هنگفت نشوید.